Baardheere (Caasimada Online) – Wararka ka imaanaya gobolka Gedo ayaa sheegaya in maanta isbeddal lama filaan ah uu ka dhacay gobolkaasi, kadib markii ciidamada Jubbaland ay dib ula wareegeen gacanta ku haynta xarunta degmada Baardheere.

Isbeddalka ayaa yimid, kadib markii xalay ciidamadii horay u joogay gudaha degmadaas oo taabacsanaa dowladda federaalka ay ka baxeen Baardheere, waxaana saaka gudaha u galay Daraawiishta Jubbaland oo si buuxda hadda u maamulayo xarunta degmada.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya in arrintan ay ku timid, kadib kala fur-furis lagu sameeyay ciidamadii halkaasi ku sugnaa ee taabacsanaa dowladda dhexe.

Sidoo kale waxaa xarunta degmada Baardheere tegay guddoomiyaha degmadaas ee Jubbaland, Mudane Aadan Muxumad Axmed, isaga oo kormeer ka sameeyay Baardheere, kaas oo lagu qiimeynayay xaaladda guud iyo arrimaha ammaanka ee degmada.

Guddoomiyaha ayaa sidoo kale xusay in haatan wixii ka dambeeya ay gudan doonaan waajibaadkooda, xaruntana loogu shaqeyn doono bulshada deegaanka.

Dhanka kale, ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay saraakiisha dowladda Soomaaliya ee jooga gobolka Gedo, kuna aadan la weerigaanka Jubbaland ee degmada Baardheere.

Dowladda Dhexe iyo maamulka Axmed Madoobe ayaa indhowanahan si weyn ugu loolamayay gacanta ku haynta gobolka, taas oo salka ku hayso xiisadda labada dhinac.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya, Mudane Axmed Macallin Fiqi oo warsaxaafadeed soo saaray ayaa weerar culus oo dhanka afka ah ku qaaday hoggaamiyeyaasha xisbiyada mucaaradka ee kasoo horjeedo madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Fiqi ayaa dhaliilay hab dhaqanka madaxda hoggaamisa xisbiyada mucaaradka, wuxuuna tilmaamay inuu la yaabay sida ay ku diidan yihiin in dalka ay ka dhacdo doorasho qof iyo cod ah, ayna sii rabaan in xisbigooda guuleysto.

“Waxaad arkaysaa Munaasabad ay ugu  magac dareen shirweyne Xisbi, waxaana wada xaadir ah madaxda iyo xubnaha xisbiga, waxaadna la yaabaysaa nin sheeganaya hogaamiyaha xisbiga oo ka soo qeybgalayaashii ugu sheekaynaya “doorasho qof iyo cod ah ma rabno” ayuu ku yiri qoraalka uu soo saaray wasiir arrimaha dibadda Soomaaliya.

Axmed Macallin Fiqi ayaa sidoo kale farriin u diray xubnaha muwaadiniinta ah ee ku jira xisbiyadaasi, isaga oo ugu baaqay inay isaga baxaan, ayna ku biiraan xisbiyo ogol in dalka ay ka dhacdo doorasho xor ah oo xalaal ah.

“Muwaadiniinta Xisbiyadaas doorasho diidka ah ka tirsan, waxaa loogu baaqayaa in ay ku biiraan, xubno firfircoon iyo Madax ka noqdaan xisbiyada oggol doorashada ama in ay ayagu aasaastaan xisbiyo aysan cidna marti uga ahayn!” ayuu mar kale yiri wasiirku.

Waxaa kale oo uu intaasi sii raaciyay wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya “Magac xisbi, shaqo NGO la iskuma wadi karo”.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, iyada oo haatan xiisad siyaasadeed ay ka taagan tahay dalka, taas oo ka dhalatay qorshaha Villa Soomaaliya ee ku aadan qabashada doorasho qof iyo cod ah oo ay diidan yihiin Puntland, Jubbaland iyo siyaasiiyinta kale ee mucaaradka.

Boosaaso (Caasimada Online) – Taliye sare oo ka tirsan garabka kooxda Daacish ee Soomaaliya ayaa la qabtay Isniintii, sida ay xaqiijiyeen booliska Puntland, laba maalmood uun kaddib markii hoggaanka Daacish lala beegsaday duqeymo ay fuliyeen ciidamada Mareykanka, iyadoo ciidamada amnigu ay sii wadaan weerarro ay toddobaadyadii la soo dhaafay ku qaadeen kooxda.

Sanadihii la soo dhaafay, garabka Daacish ee Soomaaliya ayaa si isa soo taraysa uga mid noqday shabakadda caalamiga ah ee kooxdaas, iyada oo ay xoojisay dagaalyahanno ajanabi ah oo ku soo biiray iyo dhaqaale kordhay sababo la xiriira canshuur ururin horumarsan.

Bishii December, kooxda ayaa sheegtay in ay weerar ku qaadday saldhig ciidan, iyadoo la sheegay in ay adeegsadeen laba gaari oo qaraxyo lagu xiray. Falanqeeyeyaasha amniga ayaa sheegay in taasi muujinayso in Daacish ay la timid xeelado dagaal oo casri ah.

Cabdiraxmaan Shirwac Aw-Saciid, oo ahaa madaxa unugga dilalka qorsheysan ee kooxda, ayaa Isniintii isu dhiibay laamaha ammaanka xilli uu ku sugnaa buuraha Cal Miskaad ee gobolka Bari, Puntland.

Taliyaha booliska gobolka Bari ee Puntland, Cabdikaadir Jaamac Diriir, ayaa xaqiijiyay qabashada sarkaalka lagu naaneyso “Laahoor”, kaasoo sidoo kale mas’uul ka ahaa lacago baad ah oo kooxda ay ka qaado ganacsatada deegaanka.

Bishii December, maamulka Puntland wuxuu ku dhawaaqay dagaal ballaaran oo ka dhan ah Daacish iyo kooxda kale ee Al-Shabaab, oo xiriir la leh Al-Qaacida. Puntland ayaa sheegtay in ay tan iyo markaas la wareegtay saldhigyo badan oo ay lahaayeen dagaalyahannada Daacish.

Xogtii ugu horreysay ee laga helay duqeymihii Mareykanku Sabtidii la beegsaday Daacish ayaa muujisay in ay ku dhinteen dagaalyahanno badan, sida uu sheegay Xoghayaha Difaaca Mareykanka, Pete Hegseth, Axaddii.

Ilaa dhawaan, garabka Daacish ee Soomaaliya looma arkin khatar weyn oo dhanka amniga ah marka la barbar dhigo Al-Shabaab, oo gacanta ku haya deegaanno badan oo ka tirsan koonfurta Soomaaliya.

Kismaayo (Caasimada Online) –Madaxweynaha Jubbaland Axmed Madoobe oo muddo labo toddobaad ah ku sugnaa magaalada Nairobi ee dalka Kenya ayaa masuuliyiintii uu halkaas kula kulmay qaarkood wuxuu u sheegay in sanadka soo socda ee 2026 uu u tartami doono xilka Madaxweynaha Soomaaliya.

Axmed Madoobe oo maalin ka hor ku soo laabtay Kismaayo ayaa ku sir qarsaday qaar kamid ah xildhibaanadii, siyaasiyiintii iyo ganacsatadii uu kula kulmay Nairobi, kuwaas oo xogtaan siyaabo kala duwan ula wadaagay Caasimada Online.

Axmed Madoobe ayaa in ka badan 10 sano heysta Jubbaland, madaxweynayaashii kala dambeeyey ee dowladda federaalka ayaa dhowr mar isku dayey inay Axmed dhaafiyaan maamulkaas, balse kuma guuleysan.

Inkastoo Axmed Madoobe yahay dagaal yaqaan, hadana waxaa lagu qiimeyn doonaa waxa uu kasoo qabtay Jubbaland, hadii uu isku soo sharaxo xilka Madaxweynaha Soomaaliya.

Axmed Madoobe iyo guud ahaan Jubbaland hadda waxaa saaran cunaqabateyn, waxaana ku socda maamulkiisa kala furfur ay ku wado dowladda federaalka, iyadoo dowladda federaalka ay u suurtagashay inta badan gobolka Gedo inay kala wareegto.

Wasiirka Amniga Jubbaland Yuusuf Dhuumaal oo xalay la hadlay VOA ayaa si cad u sheegay in Jubbaland ay qalqal amni gashay iyo mid dhaqaale oo ka dhashay cunaqabateynta iyo talaabooyinka militeri, isla markaana ay diyaar u tahay inay wadahadal la gasho dowladda federaalka.

Axmed Madoobe ayaa horay u sheegay in uu diyaar u yahay in dowladda federaalka uu wadahadal la furo, balse dowladda federaalka ayaan dheg-jalaq u siin, kuna qaaday dagaal toos ah, in kastoo meelihii ugu muhiimsanaa uu Axmed Madoobe ku awood badiyey.

Hadii Axmed Madoobe uu u tartamo xilka Madaxweynaha Soomaaliya, ma noqon doono Madaxweynihii maamul goboleed ee ugu horeeyey, waxaana uga horeeyey Saciid Deni oo natiijo fiican ka gaaray tartankii ugu dambeeyey ee Xasan Sheekh uu ku soo baxay.

Baydhabo (Caasimada Online) – Madaxweynaha dowlad-goboleedka Koonfur Galbeed Cabdicasiis Xasan Maxamed Lafta-gareen ayaa maanta saxiixay sharciga naafada Koonfur Galbeed.

Sharcigan oo ay diyaarisay wasaarada haweenka maamulka Koonfur Galbeed ayuu ugu dambeyntii maanta qalinka ku duugay madaxweyne Lafta-gareen, munaasabaddaas oo ka dhacday madaxtooyada maamulka.

Wasiirka haweenka Marwo Shamsa Maxamed Yarow, agaasimaha madaxtooyada Cabdifataax Mahad iyo madax ka socotay Qaramada Midoobay, gaar ahaan xafiiska xuquuqul insaanka ayaa Goobjoog ahaa munaasabada saxiixa sharciga naafada.

Dhinaca kale, madaxweynaha maamulla Koonfur Galbeed Cabdicasiis Lafta-gareen ayaa sidoo kale maanta ka qeyb-galay munaasabada dhaarinta wasiirka cusub wasaaradda qorshaynta Koonfur Galbeed Cabdixakiin Maxamed Xaaji Fiqi.

Wasiiro ka tirsan maamulka Koonfur Galbeed, gudoomiyaha maxkamada sare iyo agaasimaha guud madaxtooyada ayaa goobjoog ahaa munaasabada dhaarinta wasiirka cusub wasaarada qorshaynta Koonfur Galbeed.

Maalin kahor ayey aheyd markii Lafta-gareen uu Cabdixakiin Fiqi u magacaabay wasiirka qorshaynta maal-gashiga iyo horumarinta dhaqaalaha maamulka Koonfur Galbeed, kadib markii uu xilkii ka qaaday wasiirka hore ee wasaaraddaasi.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya gobolka Bari ayaa sheegaya in weli ciidamada Puntland ay howlgallo ka dhan ah kooxda Daacish kasii wadaan dhulka buuraleyda ee gobolkaasi, kaas oo khasaare lagu gaarsiiyay maleeshiyaadka argagixisada.

Howlgalkii ugu dambeeyay oo maanta ka dhacay aagga Togjaceel ayaa waxaa jab culus lagu gaarsiiyay kooxda Daacish, sida ay shaacisay Puntland.

Qoraal kasoo baxay Taliska Howlgalka Ciribtirka Argagixisada ee Puntland ayaa waxaa lagu sheegay in xubnaha kooxda Daacish ay isku dayeen inay is difaacaan, balse laga adkaaday, kadib dagaal adag oo ay la galeen ciidanka ammaanka gobolka Bari iyo Daraawiishta Puntland.

“Ciidanku wuxuu howlgal Argagixisada Daacish lagu sifeynayo ka wada maanta bartamaha Togjaceel. Waxaa la Jebiyey Argagixiso isku dayday inay isdifaacdo” ayaa lagu yiri qoraalka.

Xaaladda ayaa weli kacsan, waxaana dhaq-dhaqaaqyo ciidan laga dareemayaa qaybo badan oo kamid ah Bari, gaar ahaan aagga buuraha Calmiskaad ee gobolkaasi.

Daacish ayaa haatan wajaheysa xaalad adag, waxaana culeyska saaran kooxda uu sababay in Cabdiraxmaan Shirwac Aw-Saciid, oo ahaa madaxa unugga dilalka qorsheysan ee kooxda uu Isniintii isu dhiibay laamaha ammaanka xilli uu ku sugnaa buuraha Cal Miskaad ee gobolka Bari.

Taliyaha booliska gobolka Bari ee Puntland, Cabdikaadir Jaamac Diriir, ayaa xaqiijiyay qabashada sarkaalka lagu naaneyso “Laahoor”, kaasoo sidoo kale mas’uul ka ahaa lacago baad ah oo kooxda ay ka qaado ganacsatada deegaanka.

Si kastaba, Bishii December, maamulka Puntland wuxuu ku dhawaaqay dagaal ballaaran oo ka dhan ah Daacish iyo kooxda kale ee Al-Shabaab, oo xiriir la leh Al-Qaacida. Puntland ayaa sheegtay in ay tan iyo markaas la wareegtay saldhigyo badan oo ay lahaayeen dagaalyahannada Daacish.

Washington (Caasimada Online) – Madaxweynaha Mareykanka Donald Trump ayaa hakiyay canshuur-kodhinti uu saaray badeecadaha ay Canada iyo Mexico u soo dhoofiyaan Mareykanka, canshuurtaas oo gaareysay 25%, taas oo abuurtay xiisad xooggan.

Go’aanka madaxweynaha Mareykanka ayaa yimid kaddib marki uu khadka telefoonka kula hadlay madaxweynaha Mexico haweeneyda lagu magacaabo Claudia Sheinbaum iyo Ra’iisul wasaaraha Canada Justin Trudeau.

Qoraal uu soo dhigay baraha ay ku xiriirto bulshada ayuu Trump ku sheegay, “in u uku faraxsanyahay natiijada horudhaca ah ee arrintan kasoo baxday, isla markaana muddo 30 maalin ah la hakiyay tacriifta si uu u arko in la gaari karo heshiis dhaqaale oo kama danbeys ah oo uu la galo Canada.

Ra’iisul wasaaraha Canada Trudeau ayaa isna dhankiisa sheegay, in Canada ay geyn doonto xadka ay la wadaagto Mareykanka ciidan iyo qalab cusub oo tiknolooji ah ah, si loo joojiyo qul qulka daroogada fentanyl.

Wuxuu sheegay in uu khadka telefoonka kula hadlay madaxweyne Trump,” “Canshuurta lasoo jeediyay waxaa la hakiyay muddo 30 cisho ah, halka aan sii wadeyno wada shaqeynteenna.” Ayuu yiri.

Madaxweynaha Mexico Claudia Sheinbaum ayaa sheegtay in ay xadka Mexico uu la wadaago Mareykanka u direyso ilaa 10,000 oo askari oo ka tirsan millatariga, si ay u xakameeyaan daroogada nuuceeda dilaaga ah ee loo yaqaanno fentanyl, taas oo Mareykanka kasoo gasha dhanka Mexico.

Waxay kaloo sheegtay in dowladda Mareykanka ay u ballan qaadday in ay wax ka qaban doonto joojinta hubka awoodda badan ee loo dusiyo dhinaca Mexico.

Waxay intaasi ku dartay in madaxda labada waddan ay sii wadi doonaan wada hadalladooda ku aaddan dhinacyada ammaanka iyo ganacsiga, isla markaana arrinta canshuurta muddo bil ah la hakinayo.

Inkasta oo la hakiyay tacriifti uu madaxweyne Trump saaray Mexico iyo Canada, haddana waxaanan wali waxba laga baddalin canshuurti uu saaray Trump badeecadaha uu Shiinaha u soo dhoofsho Mareykanka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasaaradda Maaliyadda Soomaaliya ayaa faahfaahin ka bixisay go’aanka Machadka Caafimaadka Qaranka iyo Wasaaradda Caafimaadka XFS ay ku soo rogeen amar lagu qaadanayo talaal seddax nooc ah oo lagu waajibiyey qof kasta oo garoonka Aadan Cadde ka baxaya ama kasoo gelaya.

Wasaaradda Maaliyadda ayaa ka hortimid nidaamka aruurinta khidmadaha la xiriira buugga caafimaadka ee rakaabka ka baxaya iyo kuwa soo galaya Dalka, iyadoo cadeysay in cid wasaaradda Maaliyadda aan aheyn aysan dhaqaale uruuri karin.

Wasaaradda Caafimaadka Soomaaliya maalmo ka hor dadwaynaha ku wargelisay dhaqan gelinta go’aan qofka soo gelaya ama ka baxaya dalka uu ku qaadanayo tallaalada kala ah:

1-Tallaalka ka hortagga duumada (Yellow Fever)

2-Tallaalka Dabaysha (Oral Poliomyelitis Vaccine)

3-Iyo Tallaalka Qaaxada Maskaxda (Quadrevalent Neisseria Meningitis Vaccine)

1-dii ilaa 10-ka bishaan Febraayo ayaa la go’aamiyey in qorshaha qaadashada tallaalka uu dhaqan galo, balse wasaaradda maaliyada ayaa culeys saartay wasaaradda Caafimaadka, iyadoo si cad u diiday in cid aan wasaaradda maaliyadda aheyn ay lacag dowladeed qabato.

“Waxaan halkaan kugu ogeysiinayaa, mamnuucidda in Dakhli Dawladeed Lagu Shubo ama Lagu Hayo Koonto Bangi ee aan ahayn Khasnadda Mideysan (TSA) ee Golaha Wasiiradu soo saarayn 21 Agoosto 2024, in Wasaaradda Maaliyadda oo kaliya awood loo siiyay dejinta iyo wax-ka-bedelka dhammaan tacriifadaha saldhiga u ah noocyada kala duwan ee dakhliga Dawladda oo ay ka mid yihiin khidmadaha la-xiriira buuga caafimaadka ee rakaabka ka-baxaya iyo kuwa soo-galaya Dalka iyo sidoo kale in dhammaan hay’adaha kale ee Dawladda, ha ahaadan rayid ama ciidan, laga mamnuucay dejinta iyo wax-ka-bedelka dhammaan tacriifadaha saldhiga u ah noocyada kala duwan ee dakhliga Dawladda,” ayaa lagu yiri qoraal ay soo saartay wasaaradda maaliyadda.

Wasaaradda Maaliyaddu waxay samayn doontaa dib u eegis qotodheer, iyadoo la tashanaysa cidda ay khusayso, waxayna soo saari doontaa khidmadaha daruuriga ah, kuwaas oo si buuxda u waafaqsan Sharciga Maamulka Dakhliga, 2019, sida lagu sheegay qoraalka wasaaradda maaliyadda.

Intaas kadib, Wasiirka Caafimaadka Dr. Cali Xaaji Aadan ayaa soo saaray warqad uu ku sheegay inay ka jawaabayso dareenka dadweynuhu ay ka muujiyeen hannaanka shaqo ee xafiiska Caafimaadka dekedaha iyo garoomada ee la xiriira qaadashada Tallaaladii horay loo baahiyey.

“Wasiirku uu go’aansadey in la hakiyo waajib ahaanshaha Tallaaladaasi, inta laga dhameystirayo habraaca hirgelinta qaadashada Shahaadada yellow Fever iyo qaadashada Tallaalada lagama maarmaanka u ah Musaafuriinta Soomaaliyeed,” ayaa lagu yiri qoraalka wasaaraddda Caafimaadka.

Go’aanka u yaalla dowladda federaalka  ayaa dhigaya in hay’ad aan aheyn wasaaradda maaliyadda aysan qaadi karin wax dakhli ah, taasi oo sababtay in wasaaradaha caafimaadka iyo maaliyada ay is qabsadaan, inkastoo hadda ay u muuqato in wasaaradda maaliyadda ay ogaato.