Garoowe (Caasimada Online) – Doorashada Golaha Shacabka ayaa maanta ka bilaabatay maamulka goboleedka Puntland, waxaana la qabtay doorashada shan kursi, oo ka dhacday xerada ciidanka ee 54-aad.

Saciid Deni oo ka mid ah musharixiinta la filayo inay isku soo taagaan xilka madaxweynimo ee Soomaaliya ayaa doorashadii maanta dhacday ka helay 3 cod, ayada oo la doortay saddex qof oo aad ugu dhow.

Labada kursi ee kale ee uusan helin Saciid Deni balse lagu doortay magaalada Garoowe ayaa kala ah HOPP#235 iyo HOPP#200.

Kursiga HOPP#235 waxaa kusoo laabtay xildhibaan Cabdullaahi Bidhaan Warsame, oo ah Wasiirka Kalluumeysiga Xukuumadda Soomaaliya. Halka kusiga HOPP#200 uu kusoo laabtay Xildhibaan Cali Yuusuf Xoosh.

Labadaan xildhibaan oo aan ku aragti aheyn Saciid Deni, islamarkaana ku aragti ahaa madaxweyne Farmaajo ayey dad badan is waydiinayaan sababta keentay inay soo baxaan maadaama doorashada socoto ay tahay mid ay go’aan ka gaarayaan madaxda maamul Goboleedyada.

Labadaan kursi waxaa la sheegay ku dul hagoogteen laba nin oo Jilbo culus ah oo uusan wax ka diidi karin Saciid Deni.

Kursiga HOPP#200 ee laga leeyahay magaalada Garoowe waxaa ku dhagay Islaan Ciise oo codsaday in kursigaan mar kale loo dhaafo xildhibaanka ku fadhiyey oo ah Xildhibaan Cali Yuusuf Xoosh.

Kursiga Labaad ee HOPP#235 oo laga leeyahay degmada Xudun ee Gobolka Sool isna waxaa ku dhagay madaxweyne ku xigeenka Puntland oo Saciid Deni u dhaafay go’aanka kuraasta kale.

Kuraasta kale ee maanta la doortay oo uu kamid yahay kursiga HOPP#166 waxaa kusoo baxay ninka la yiraahdo Axmed Taajir, waxaana keensaday Saciid Deni oo rajeenayo inuu codkiisa helo, waxaana Kursigaan horey ugu fadhiyey Sadiiq Warfaa.

Kursiga HOPP#249 waxaa ku tartamay labo musharax oo kala ah Cabdullaahi Xasan Rooble oo helay 93 cod, waxaana la tartamayay Maxamed Cabdirisaaq Ciise, waxaana ku soo baxay kursigaas Cabdullaahi Xasan Rooble oo ah Wasiiru dowlaha Wasaaradda Waxbarashada Puntland,  waxaa kursigaan horey ugu fadhiyey Sharma’arke Saleebaan, wuxuuna kamid yahay kuraasta uu ku tashanayo Saciid Deni.

Kursiga shanaad ee Maanta lagu doortay Magaalada Garoowe waa HOP#196 oo ay ku tartameen Cabdi Ibrahim Warsame iyo Abshir Cabdi Xuseen Cabdi Ibraahim oo ku soo baxay doorashada ayaa helay 90 cod halka musharaxii la tartamyay oo ahaa Abshir Cabdi Xuseen uu helay 6, codadka xumaaday ayaa ah 2 cod sida uu shaaciyay Guddiga Hirgalinta Doorashooyinka Heer Dowlad Goboleed SEIT Puntland.

Kursigaan ayaa noqday midkii Sedexaad ee uu Maanta helo madaxweynaha Puntland Saciid Deni oo ah musharax la filayo inuu isku soo taago xilka madaxweynimo ee Soomaaliya.

Garowe (Caasimada Online) – Wasiirka kalluumaysiga Soomaaliya Cabdullaahi Bidhaan Warsame ayaa maanta mar kale loo doortay xildhibaan ka tirsan golaha shacabka ee baarlamaanka 11-aad, gaar ahaan xubnaha laga soo doorto Puntland.

Bidhaan, oo aad ugu dhow madaxweyne Farmaajo, ayaa ka mid noqday shan xubnood oo maanta lagu doortay magaalada Garowe, balse waxuu uga duwan yahay xubnaha kale inuu yahay wasiir ka tirsan dowladda federaalka.

Masuuliyiin kale oo ka tirsan dowladda federaalka oo wasiirka gaadiidka iyo duulista hawada Soomaaliya uu ku jiro, ayaa maalmo ka hor dib uga soo laabtay Garowe, iyagoo sheegay in hoggaanka Puntland uu ka hor istaagay inay u tartamaan kuraasta beelahooda.

Wasiir Bidhaan ayaa markii la doortay kadib waxuu galabta la hadlay Idaacadda BBC, isagoo sheegay in rabitaanka beeshiisa oo kaliya uu ku soo baxay.

Cabdullaahi Bidhaan ayaa la weydiiyay sababta loogu ogolaaday inuu u tartamo kursiga beeshiisa, iyadoo wasiirradii kale ee federaalka ay sheegeen in laga hor istaagay tartanka.

“In mar labaad la i doorto waxaa abaalkeeda leh beesheyda, kuraastaan waxaa leh beelo, caqabaduhuna waa kala duwanyihiin mar kasta, laakiin waxaan aad uga mahadnaqayaa in beesheydu i siisay kalsooni mugleh, oo mar labaad ay ii ogolaatay inaan ku metelo golaha shacabka,” ayuu yiri Cabdullahi Bishaan oo wasiir federaal ahaa shan sano.

Mar la weydiiyay waxa ka jira warar sheegaya in madaxweyne ku xigeenka Puntland Axmed Karaash uu ka dambeeyey inuu kursigaas helo ayuu sheegay in arrinkaas aysan waxba ka jirin.

Sidoo kale wasiir Bidhaan ayaa sheegay in Madaxweynaha Puntland aysan waxaba gaar ah kala dhaxeyn, oo kursiga uu ku soo baxay ay u ogolaatay beeshiisa.

“Codkeyga waxaa lagu tirinayaa meeshii ay Soomaaliya dani ugu jirto,” ayuu ku jawaabay mar la weydiiyey musharaxa uu taageeri doono ama uu siin lahaa codkiisa.

Muqdisho (Caasimada Online) –  Guddoomiye ku-xigeenka Golaha Hoggaaminta Beelaha Habargidir Cabdullaahi Cabdulle Wehliye ayaa ka jawaabay hadalkii kasoo yeeray qaar kamid ah siyaasiyiinta Gobolada Woqooyi ee ay ku weerareen Ra’iisul Wasaare Maxamed Xuseen Rooble.

Cabdullaahi ayaa sheegay in hadalkii kasoo yeeray guddoomiyaha Aqalka Sare Cabdi Xaashi Cabdullaahi, Boqo Buurmadow, Prof. Cabdi Ismaacii Samatar iyo siyaasiyiinta kale uu yahay gaf iyo meel ka dhac.

“Hadalkii kasoo yeeray siyaasiyiinta uu hoggaaminayey Boqor Buurmadow ee ahaa inay cabasho ka yihiin Rooble oo ay dacwad ugu tageen Beesha Habargidir, hadalkaas waa meel ka dhac nama qabato cid noo timaaday ma jirto,” ayuu yiri Cabdullaahi.

Guddoomiye ku xigeenka ayaa sheegay in Ra’iisul Wasaare Rooble uu yahay nin Soomaaliyeed, balse wuxuu sheegay inuu kasoo jeedo Beesha Habargidir, wuxuuna tilmaamay in Habargidir ay leedahay gole ay dhisatay.

“Sidaad ka war qabtaan Habargidir waxay dhisatay gole loo dhan yahay, anigaa guddoomiye ku xigeen ka ah, guddoomiyihii wuu xanuusan yahay ma jirto cid dacwad noo keentay oo ka socota Gobollada Woqooyi ama Beesha Dir, boqorka ayaa been sheegayo aniga ma lihi, laakiin hadalkaas annaga nama soo gaarin,” ayuu yiri Cabdullaahi.

Cabdullaahi ayaa meesha ka saaray in Beesha Habargidir ay ka suurta geli karto inay meel iska dhigto dacwad ay usoo gudbiyaan Beelaha Reer Woqooyiga.

“Walaalaheen reer Woqooyi Galbeed waxaa nahay dad walaalo ah, waxaan nahay dad halgan soo wada galay, waxaan nahay dad wax badan ka dhaxeeyaan, waa dad aan xushmad u heyno  uma quurno inaan been ka sheegno,” ayuu sii raaciyey hadalkiisa.

Ugu dambeyntii gudoomiye ku xigeenka ayaa musiibo ku dhacday dadka Soomaaliyeed ku tilmaamay inay maanta goobjoog ka yihiin Boqor Buurmadow, Prof. Cabdi Ismaaciil iyo guddoomiyihii Aqalka Sare Cabdi Xaashi oo been sheegaya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Qaali Maxamuud Guhaad, oo ah hooyada dhashay Ikraan Tahliil Faarax oo shir jaraa’id ku qabatay Magaalada Muqdisho, ayaa ka hadashay safar la qorsheenayo inuu Beledweyne ku tago agaasimihii hore ee Hey’adda NISA Fahad Yaasiin Xaajir Daahir.

Hooyo Qaali ayaa sheegtay in Fahad Yaasiin uusan imaan karin magaalada Beledweyne si uu u helo xil uu ku dhuunti sida ay hadalka u dhigtay.

“Waxaa Beledweyne usoo socdo Fahad Yaasiin oo doonayo inuu helo xil uu ku dhuunto ma imaan karo, dalka wuxuu ku dhisan yahay 4.5, aniga iyo Gabadheedana waxaan kasoo jeednaa laba beel oo ah kuwa ugu weyn ee daga Hiiraan,” ayey tiri.

Hooyo Guhaad ayaa Beesha Gaaljecel oo ay gabadheeda ka dhalatay ugu baaqday inaysan aqbalin inuu Fahad Yaasiin hal habeen ku hoydo Beledweyn.

“Gabadheeda waxay kasoo jeedaa Beesha weyn ee Gaaljecel oo ah Beesha haddii Geel laga dhacdo uusan hal habeen mooro kale ku hoyan, sidee u aqbali karaan in Fahad Yaasiin oo gabadhooda ay ku maqantahay inuu yimaado Beledweyne,” ayey sii raacisay.

Waxay sii raacisay “Anigana waxaan ka dhashay Beesha Xawaadle oo ah Beel uusan cadowgeeda waligiis ilibin ka qaadan, mana aqbalayaan inuu Fahad yimaado Beledweyne.”

Hadalka hooyo Qaali ayaa kusoo aadaya xilli la filayo in magaalada Beledweyne lagu qabto doorashada 25 kursi oo kamid ah Golaha Shacabka, waxaana Kuraasta lagu qabanayo kamid ah midka uu u tartamayo agaasimihii hore ee NISA Fahad Yaasiin.

Ikraan Tahliil Faarax ayaa muddo dhowr bil ah lagu la’yahay gacanta hay’adda NISA, taasi oo iyadana sheegtay inay afduubatay oo dishay Kooxda Al-Shabaab.

Ikraan waxay bishii August ee sanadkii 1996-kii ku dhalatay magaalada Muqdisho. Waxay ka mid tahay dhallinyarada dibadda wax kusoo bartay kaddibna dalka dib ugu soo laabtay.

Waxayna khibrad in muddo ah u lahayd shaqooyinka xafiisyada dowladda iyo laamaha amniga.

Gabadhan ayaa in ka badan shan sano ka hor ku biirtay hay’adda Nabad sugidda ama Sirdoonka Qaranka Soomaaliya ee NISA, iyadoo ahayd madixii amniga internet-ka ee hay’addaas.

Markii ugu horreysay ee ay NISA ku biirtay waxay ahayd sanadkii 2017-kii, sida uu warbaahinta u sheegay taliyihii hore ee sirdoonka Soomaaliya, Cabdullaahi Maxamed Cali San Baloolshe.

Kismaayo (Caasimada Online) – Hoggaamiyaha Jubaland Axmed Madoobe ayaa lumiyey mid kamid ah dhallinyaradii u halgantay xukun joogiisa, waana Maxamed Xasan Idiris oo loo yaqaan (Maxamed Ganaey).

Wuxuu ahaa mudane ka tirsan Golaha Shacabka ee Baarlamaankii Tobanaad Shantii Sano ee lasoo dhaafday, wuxuuna ku fadhiyey kursigiisa HOPP#126.

In qof siyaasi ah kursi loo diido maahan mowduuc weyn, laakiin sida loo lumiyey ninkaasi dhallinyarada ah waa cashir dhaawacaya shaqsiyadda iyo daacadnimada hoggaamineed ee Axmed Maxamed Islaam.

Axmed Madoobe wuxuu kursigaan dhaafsaday kursi uu ku fadhiyo nin ay xigto yihiin oo la yiraahdo Geelle, kaasoo yaalo Koonfur Galbeed.

In labada kursi la isku badasho Laftagareen waa u siyaasad oo wuxuu la yimid nin uu aamisan yahay inuu codka geyn doono meesha uu isagu rabo, waana Xasan Eelaay, laakiin Axmed Madoobe kursigaan siyaasad ahaan uma wajihin ee heyb ahaan ayuu u sariftay.

Axmed Madoobe iyo Lafgareen si buuxda ayey uga heshiiyeen isdhaafsiga labadaan kursi ee HOPP#56  iyo HOPP#126.

Laftagareen wuxuu Kursiga HOP#56 u dhaafayaa Geelle, halka Axmed Madoobe uu kursiga HOPP#126 siin doono Xasan Eelaay oo kamid ah golaha wasiirada ee maamulka Koonfur Galbeed.

Axmed Madoobe oo isaga aabi badan oo dhanka Geelle ah laga so wariyey ayey xujada Koowaad ag taalaa oo ah inuu marka hore isagu bixiyo Kursiga HOPP#126.

Dhawaan mar ayaa la sheegay in dhinaca Axmed Madoobe isku dayeen inay ballanta ka noqdaan kadib markii ay la xumaatay sida ay u dulmiyeen ninka dhallinyarada ah ee Maxamed Ganey oo kooxdooda kamid ahaa, balse dhanka Laftagareen ayaa la sheegay inay iyaguna ceejiyeen fursadda Geelle markii ay shakiyeen.

Si walbaba, 26-ka Bishaan ayaa Magaalada Kismaayo waxaa kursiga HOPP#126 lagu siin doonaa Xasan Eelaay kadibna dhanka Koonfur Galbeed ayaa laga sugayaa inay Geelle soo siiyaan Kursiga HOPP#56.

Garoowe (Caasimada Online) – Magaalada Garoowe ee xarunta gobolka Nugaal waxaa maanta ka bilaabatay doorashada kuraas ka mid xubnaha Golaha Shacabka, gaar ahaan xubnaha ka imaanaya Puntland, iyada oo goordhow la doortay xildhibaankii ugu horreeyey.

Cabdi Ibraahim Warsame ayaa ku guuleystay doorashada kursiga koowaad ee HOP196 oo la qabtay doorashadiisa, wuxuuna la tartamay musharrax uu isagu keensaday.

Guusha Cabdi Ibraahim ayaa aheyd mid horey loo sii oogaa, maadaama si gaar ah loogu xiray kursigan oo ka mid ah kuraasta maanta loo qorsheeyey in la qabto doorashadooda.

Xildhibaan Cabdi Warsame ayaa haatan ahaa wasiir ku xigeenka Wasaaradda Maaliyadda maamulka Puntland, wuxuuna ka mid yahay xubnaha aadka ugu dhow Saciid Deni.

Doorashada ayaa sii socota waxaa la guda-galayaa afarta kursi ee xigta ee loo qorsheeyey in maanta doorashadooda lagu qabto magaalada Garoowe ee xarunta gobolka Nugaal.

Sidoo kale xubnaha ee la sii ogyahay inay soo baxayaan waxaa ka mid ah Axmed Cabdi Xaashi oo ah Taliye ku xigeenkii hore ee Booliiska Soomaaliya, Cabdullaahi Xasan Rooble oo ah wasiru-dowlaha waxbarashada Puntland, Cali Yuusuf Cali Xoosh oo ah xildhibaan heer Federaal ah, sidoo kalena Xilal kala duwan ayuu ka soo qabtay Puntland iyo Cabdullaahi Bidhaan Warsame oo ah xildhibaan iyo wasiir heer federaal ah.

Tartanka ayaa waxaa horey laga reebay musharixiintii saameynta lahaa ee qeyb-ta ka ahaa loolanka loogu jiro doorashada, kuwaas oo ay ku jiraan wasiiro ka tirsan dowladda, sida wasiirka duulista hawada Soomaaliya oo dhowaan eedeyn culus u jeediyey maamulkaasi

Si kastaba, cabashada kasoo yeereysa doorashada iyo in aysan waxba iska beddalin sidii hore ayaa waxa ay meesha ka saareysaa dhaqan-gelinta qodobadii ku jiray heshiiskii siyaasadeed ee ay dhowaan magaalada Muqdisho ku gaareen Golaha Wadatashiga Qaran.

Muqdisho (Caasimada Online) – Xafiiska ra’iisul wasaaraha Soomaaliya ayaa beeniyey in dano siyaasadeed laga leeyahay gargaarkii ay Imaaraadka Carabta soo gaarsiiyeen Muqdisho 7-dii Janaayo ee loogu talo-galay abaarta dalka ku dhufatay.

Gargaarkaas kadib ayaa ra’iisul wasaare Maxamed Xuseen Rooble wuxuu Abu Dhabi ka raali-geliyey lacagtii ay garoonka Muqdisho ku qabteen sirdoonka Soomaaliya bishii Aprill 2018, isaga oo ballan-qaaday in dib loogu celin doono Imaaraadka.

Cabdirashiid Muuse, oo ah taxliiliye siyaasadeed oo fadhigiisu yahay Muqdisho, ayaa wakaaladda Wararka Turkiga ee Anadolu u sheegay inay caddahay in Imaaraadka ay si xooggan isugu dayayaan inay saameeyaan doorashooyinka Soomaaliya, si ay kursiga uga tuuraan madaxweyne Farmaajo. 

Waxa uu sheegay in Imaaraadka ay kuu guuleysteen inay Rooble ka horkeenaan madaxweyne Farmaajo.

“Imaaraadka marnaba Soomaaliya kama aheyn bixiye deeq gaaraar ama meel kaleba, islamarkaana macaamilkeeda dibedda ee dalalka ay xasillooni darrada ka jirto waxaa xudun ah cayaar ay tahay inay ayada un guuleysato. Waxay ka faa’iideysataa xasillooni darrada iyo duruufaha bani’aadaminimo si ay u riixdo faa’iidooyinkeeda dhaqaale ee dalalka tabarta darran,” ayuu yiri.

Cabdirashiid ayaa sheegay in Imaaraadka ay taariikh u leeyihiin inay maal-geliyaan dhaq-dhaqaaqyada kacdoon iyo afgambiyada dibedda, wuxuuna soo jeediyey in gargaarkii ay dhowaan keeneen Soomaaliya looga dan leeyahay in lagu iibsado saameyn siyaasadeed. 

“Haddii Imaaraadka ay daacad ka tahay gargaarka bani’aadaminimo ee Soomaaliya, marnaba ma aysan xiri laheyn isbitaalkoodii Muqdisho sanado kahor,” ayuu yiri.

Jawaabta xafiiska Rooble

Hase yeeshee, Liibaan Cabdi Cali oo ah agaasimaha warfaafinta xafiiska ra’iisul wasaare Rooble ayaa Anadolu u sheegay in Soomaaliya ay wajaheyso caqabado badan, oo ay ka mid tahay abaaraha, wuxuuna xusay in Rooble uu ku baaqay gargaar.

“Deeqda ka timid Imaaraadka waxay jawaab u tahay baaqa, mana arko wax arrimo siyaasadeed ah ama diblomaasiyad gargaar oo lagu saameynayo arrimaheena gudaha, sababtoo ah mowqifkeena waa cad yahay. Waa mid ku dhisan danaha aan wadaagno iy is-ixtiraam, waxaana ka fileynaa dal kasta inuu sidaas oo kale sameeyo,” ayuu yiri Liibaan.

Liibaan ayaa intaas ku daray in taariikh ahaan ay Soomaaliya xiriir wanaagsan la laheyd Imaaraadka, ra’iisul wasaarahana uu doonayo inuu joogteeyo xiriiradaas. 

“Soomaaliya iyo Imaaraadka Carabta waa ay isku xiran yihiin dhaqaale ahaan, islamarkaana go’aanka ra’iisul wasaaraha ee lagu sii daynayo lacagta la qabtay waxaa looga dan leeyahay inuu dhabaha u xaaro xalinta khilaafyada u dhaxeeya labada dal. Soomaaliya ma lahan lacagtan, waxaa leh Imaaraadka, waana in dib loogu celiyaa,” ayuu yiri.

Dhinaca kale, Xasan Cabdisalaan Guuleed oo ah cilmi-baare ayaa ku adkeystay in Abu Dhabi ay awooddeeda ku muujineyso gobolka, ayada oo adeegsaneysa ganacsiga iyo diblomaasiyadda, hase yeeshee aysan aheyn halis saameyn karta dadaallada dib u dhiska Soomaaliya.

“Inkasta oo aysan cidna ogeyn danta dhabta ah ee Imaaraadka ay ka leeyihiin Soomaaliya, haddana Imaaraadka waa ay joogeen Soomaaliya ayaga ka caawinaya gargaarka iyo tababarka militariga. Si kastaba, Imaaraadka, si la mid ah dal kasta oo kale, dan waa ay ka leeyihiin Soomaaliya, waxaan ku aalnaa gobol muhiim ah oo ka mid ah qaaradda,” ayuu Xasan u sheegay Anadolu.

Isaga oo tixraacaya gargaarkii ay dhowaan keeneen Muqdisho iyo isu soo dhowaanshaha labada dhinac, ayaa Xasan waxa uu ku qeexay “tallaabo muhiim ah oo soo daahday”.

“Haddii ay noqoto abaar nolosha halis gelineysa ama dagaallo soo noqnoqda oo ka dhashay doorashooyinka, Soomaaliya waxay hadda ku sugan tahay xaalad halis ah. Sidaas darteed, Soomaaliya way ku faraxsan tahay kaalmo kasta,” ayuu yiri.

Xukuumadda Rooble ayaa maalmihii tegay qaaday tallaabooyin ay ugu muujineyso Imaaraadka Carabta inuu dhab ka yahay isbeddelka siyaasadeed, waxaana ka mid ah inay si weyn uga falcelisay una cambaareysay weeraradii ay Xuutiyiinta ku qaadeen magaalada Abu Dhabi, Isniintii tagtay.

Nairobi (Caasimada Online) – Dowladda Kenya ayaa markii ugu horreysay ka hadashay arrinta aqoonsiga Somaliland, kaddib dooddii baarlamaanka UK ay dhowaan ka yeesheen arrintaas.

Wasiirka Arrimaha Dibadda Kenya Raychelle Omamo ayaa sheegtay in Kenya ay Somaliland ula dhaqmeyso sida qeyb ka tirsan federaalka Soomaaliya, iyadoo sheegtay in Somaliland aysan Kenya usoo gudbin codsi loogu aqoonsanayo dowlad madax bannaan.

Omamo ayaa sidoo kale waxay kaga hadashay xiisadda Itoobiya. Waxay sheegtay in Kenya aysan illaawin Itoobiya, oo ay sii wadi doonto inay si hoose ula xaajooto, una adeegsato diblomaasiyad jilicsan si loo soo afjaro xiisadda ka taagan dalka deriskeeda ah.

Hadalka wasiirka ayaa ku soo aadaya iyadoo Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay, Antonio Guterres uu BBC-da u sheegay in xaaladda Itoobiya ay beesha caalamka ku adkaatay inay xalliyaan, iyadoo xukuumadda Addis Ababa ay si joogto ah uga dhega adeygtay waxa uu ugu yeeray farogelinta shisheeye.

Waxay wasiirka sheegtay in Kenya ay rumeysan tahay awoodda ay Itoobiya u leedahay inay is faham gaaraan, isla markaana inkastoo ay waqti qaadaneyso, haddana siyaasiyiinta xabsiga laga soo daayay ay muujineyso in xoogaa horumar ah la gaaray.

Waxay intaas ku dartay in Kenya ay Itoobiya kala hadleysay baahid aloo qabo wada xaajood qaran, xabbad-joojin iyo in dadka la gaarsiiyo gargaar bani’adaannimo.

Baalamaanka dalka Ingriiska ayaa toddobaadkan gudhiisa dood dheer ka yeeshay arrinta aqoonsiga Somaliland.

Doodda oo ahayd mid dhinacyo badan ay xildhibaannada iska taageen qaddiyadda Soomaaliland iyo sida ay dowladda UK ka yeelayso ayaa socotay muddo ka badan hal saac.

Xildhibaannada ayaa intooda badan la dhacsanaa doodda uu soo bandhigay xildhibaan Gavin Williamson oo ahaa xildhibaankii aqalka hor keenay mooshinka ka doodidda aqoonsiga Soomliland.

Gavin ayaa waxaa uu baarlamaanka sharraxaad dheer ka siiyey horumarka ay Somaliland ku tallaabsatay dhinacyada amniga iyo dimuqradiyadda, isaga oo arrimo badan u soo daliishaday sababta uu u doonayo inay UK u aqoonsato Somaliland.

Bishii December ee sanadkii 2020 ayay ahayd markii madaxweynaha Jamhuuriyadda Iskeed madaxbannaanida ugu Dhawaaqday ee Somaliland uu booqasho rasmi ah ku tegay magaalada Nairobi ee caasimadda Kenya.

Muuse Biixi ayaa la kulmay madaxweynaha Kenya Uhuru Kenyatta, isagoo sheegay inay ka wada hadleen danaha ay wadaagaan.

Booqashada Muuse Biixi waxay ku soo aadday xilli uu aad u sii xumaanayay xiriirka Kenya iyo dowladda Federaalka ee Soomaaliya.

29-kii bishii la soo dhaafay ee November ee isla sanadkaas, war qoraal ahaa oo ka soo baxay xafiiska wasaaradda arrimaha dibadda ee Soomaaliya ayaa lagu sheegay in safiirkii u fadhiyay Nairobi looga yeeray Muqdisho, halka midkii Kenya ee Soomaaliya na lagu amray in uu dalkiisa dib ugu noqdo si uu wadatashi ula soo yeesho dowladdiisa.

“Dawladda Fedaraalka Soomaaliya ayaa go’aankan qaadatay iyadoo ilaalinaysa madax banaanideeda qaran, kaddib markii ay u muuqatay in Kenya si bareer ah ay u fara galinayso arrimaha gudaha Soomaaliya, gaar ahaan Jubbaland,” ayaa lagu sheegay qoraalkaas.

Kenya ayaa beenisay in farogelin ay ku hayso arrimaha gudaha ee Soomaaliya.

Somaliland ayaa 30 sano ka hor ku dhawaaqday in ay ka go’day Soomaaliya inteeda kale, balse tan iyo xilligaasi ma aysan helin aqoonsi caalami ah.

Isha: BBC Somali 

Washington (Caasimada Online) – Jeneraal sare oo Mareykan ah ayaa sheegay in kooxda Al-Shabaab ee Soomaaliya ay tahay kooxda ugu taajirsan unugyada ku xiran shabakadda Al-Qacida ee dunida ka howl-gala.

“Al-Shabaab waa ciidanka ugu ballaaran, ugu taajiirsan uguna firfircoon ee Al-Qacida ay ku leedahay dunida, waxayna halis ku yihiin Mareykanka iyo shacabka Mareykanka,” waxaa sidaas yiri Jeneral Stephen Townsend oo ah taliyaha taliska ciidamada Mareykanka Afrika (AFRICOM), oo wareysi siiyey VOA. 

Jeneral Townsend ayaa sheegay inuu rumeysan yahay in halista Al-Shabaab ay sii korortay sideeddii illaa 12-kii bilood ee ugu dambeeyey, ayna ugu wacan tahay ciidankii Mareykanka ee ka baxay Soomaaliya iyo cudurka COVID-19.

“Waxaan u maleynayaa in halistaas ay sii kordheyso sababo la xiriira cadaadiskii ka hortagga argagixisanimo oo aan jirin sanadkii tegay, iyo firfircooni la’aanta ciidamada Amisom. Sabab kalena waa COVID-19,” ayuu yiri Townsend.

“Hoggaankooda waxay dagaal-yahanooda culeys ku saaraan inay dadka Mareykanka ku weeraraan meel kasta oo ay ku arkaan, marka waa inaan taas si dhab ah u qaadanaa.”

Jeneral Townsend ayaa sidoo kale sheegay in khilaafka siyaasadeed ee Soomaaliya, loolanka doorashada iyo shaqada liidata ee dowladda federaalka ay sidoo kale caawisay Al-Shabaab.

“Waxaan ka walaacsanahay inuu jiri doono weerar weyn oo Al-Shabaab ay fuliso. Waxaan hada aragnaa weeraro is-miidaamin ah oo Muqdisho ka dhacayey labadii toddobaad ee tegay. Marka waxaan dareemayaa inay sii ballaaranayaan oo ay sii korayaan,” ayuu yiri taliyaha AFRICOM.

Hadalka Townsend ee la xiriira in Al-Shabaab ay hadda tahay kooxda ugu taajirsan kooxaha ku xiran Al-Qacida ayaan la-yaab laheyn marka loo eego heerka uu la egyahay dhaqaalaha kasoo gala Soomaaliya.

Qyaas ay sameysay dowladda Mareykanka, oo uu helay wargeyska New York Times bishii October 2021, ayaa muujineyso in dakhliga Al-Shabaab usoo xarooday sanadkii 2020 uu yahay 120 milyan oo dollar.

Al-Shabaab ayaa Soomaaliya ka sameysay dowlad dadban oo dhinac socota tan federaalka, taasi oo soo xareysay lacagtan oo badankeed ka timaada canshuurta iyo lacagaha kale ee laga qaado shacabka. Canshuurta xooggeeda ayaa Al-Shabaab uga soo xaroota dekedda Muqdisho iyo ganacsiyada shacabka.

Sarkaal ka tirsan sirdoonka Soomaaliya ayaa wargeyska New York Times u sheegay in Al-Shabaab ay konteenar kasta oo kasoo dega dekedda Muqdisho ka qaado 90-dollar midka caadiga ah iyo $150 midka weyn.

Sarkaalka ayaa sidoo kale la wadaagay New York Times rasiit ay ku qoran tahay 250-dollar oo Al-Shabaab ay siisay muwaadin degan Muqdisho oo iibiiyey dhul uu lahaa, kaasi oo canshuur ay ka qaaday kooxda.

Dakhligan ayaa ka dhigan awoodda Al-Shabaab ay maanta taagan tahay halkii ugu xooganeyd, sida warbixinta New York Times ay tiri.

Dakhliga ay Al-Shabaab kasoo xareyso lacagta ay ka qaado dekedda Muqdisho iyo ganacsiyada kale ee gaaraya $120 milyan ayaa ka dhigan inay aad ugu dhowdahay midka dowladda federaalka.

Miisaaniyadda 2021 ee dowladda federaalka, oo ay Caasimada Online ku noqotay kadib warbixintan, ayaa waxaa ku qoran in dakhliga gudaha ee dowladda federaalka ee 2020 uu ahaa $269 milyan, oo $182 milyan oo ka mid ah ay aheyd canshuurta gudaha.

Tani waxa uu macnaheedu yahay in Al-Shabaab ay soo xareyso dakhli ku dhow laba meelood meel guud ahaan dakhliga dowladda federaalka Soomaaliya, iyo 65% dakhliga canshuurta ee dowladda federaalka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha Aqalka Sare Cabdi Xaashi Cabdillaahi oo shalay kamid ahaa siyaasiyiintii reer Waqooyiga ee qaadacay doorashada Golaha Shacabka, ayaa dalbaday in lagu soo laabto hanaanka isla-ogolka.

Cabdi Xaashi ayaa ugu baaqay Ra’iisul Wasaare Maxamed Xuseen Rooble in uu joojiyo doorashada kuraasta gobolada Waqooyi, gaar ahaan 12-ka kursi oo la shaaciyay in maalmaha soo socda doorashadooda lagu qabanayo magaalada caasimada ah ee Muqdisho.

“Doorashada lagu dhawaaqay hadda ee la sheegayo in la qabanayo waxaa usoo jeedinaya Ra’iisul Wasaaraha iyo xafiiska dadka ka shaqeynaya inay dib u dhigaan oo loo qabto si la isla ogol yahay,” ayuu yiri.

Dalabka Cabdi Xaashi ayaa imanaya, ayada oo siyaasiyiinta reer Waqooyiga ay qaadaceen doorashada, kadib markii ay sheegen in kuraasta uu saaka soo saaray Guddiga Hirgelinta Doorashooyinka gobollada waqooyi ee SEIT aysan waxba ka ogeyn, islamarkaana uu iska wataan guddoomiyaha iyo ra’iisul wasaaraha.

Warqad kasoo baxday guddiga ayaa waxaa lagu sheegay in la bilaabayo 22-ka bishaan oo ku beegan Sabtida maanta ah diiwan-gelinta ergada, tababarida, qabashada codsiga iyo xaqijinta shuruudaha musharaxiinta ayna socon doonaan illaa 23-ka bishaan Janaayo.

Sidoo kale guddiga ayaa ku caddeeyey jadwalka in doorashada kuraastan la qabanayo 24-ka bishan janaayo ee sanadkan 2022-ka.

Si kastaba, arrintan ayaa imaneysa xilli uu kal hore Ra’iisul Wasaare Rooble ugu eedeyay madaxweynaha muddo xileedkiisa uu dhamaaday inuu fara-gelin qaawan ku hayo doorashada, illaa haddana majiro wax war ah oo kasoo baxay Xafiiska Rooble oo ku aadan eedeynta loo jeediyay.

Shirkadda Isgaarsiinta Somtel ayaa si rasmi ah u soo af-jartay Ololaha ku Shubo oo guuleyso 10000 Hadiyadood kaasoo socday Muddo 6 bilood ah, Waxa ay sidoo kale shirkaddu abalmarisay’ macaamii-kii ku guuleystay Todobaadkii (24 aad ) Munaasabad Lagu qabtay beerta nabada ee Magaalada Muqdisho..

Munaasabadan ayaa waxaa ka soo qeyb-galay Xildhibaano ,Mas’uuliyiinn ka socotay Jaamacadaha Muqdisho,  Ururada dhalinyada ,Ururada bulshada rayidka Ururka Haweenka qaranka  Gudoomiyaha Gobalka banaadir  & Mas’uuliyiin ka tirsan shirkadda isgaarsiinta somtel, & Dhabshil Group intaba.

Ugu horeyntii  Waxaa Munaasabada hadal-jeedin rasmi ah ka sameeyay Madaxa Waaxda Ganacsiga   shirkadda isgaarsiinta somtel  Mudane: C/laahi Cali Caamir Oo aad u bogaadiyay Somtel kuna Tilmaamay Ololaha ku Shubo Oo Guuleyso 10,000 Hadiyadood Mid  Wax tar u leh  bulshada soomaaliyeed  macamiil walba oo  ku guuleystay  Nasiibka ayaa u saamaxay & dadaalkii  uu la yimid   isticmaala adeegyda somtel ku hadal, internet & adeegga eDahab & Ku Shubashada karaka ku hadalka

“ Waxaan u mahad celinayaa marti -Sharafta ka soo qeyb-gashay Munaasabada Sida Gudoomiyaha Gobalka  Xildhibaanada Wasiirada Rugta ganacsiga Madaxda Jaamacadaha Waa barnaamij macaamiisha si daah-furan nasiibkooda u tijaabiyaan iyagoo sameeynaya ku shubashada kaarka ku hadalka & Data internet-ka Kuna helayaan hadiyado qaali ah sida gaariga Hyundai-ga, Bajaajyada, Dahab-ka I.w.M  Waxaan balan qaadeeynaa inan  haliisa ka sii wadno waliba  si rasmi ah  U daah-furno horaanta  sanadka Cusub 2022 Waxaana lagu guuleysan doonaa 15’000 hadiyadood  oo uu ka mid yahay Appartment ka mid ah Dahab Tower Dhismaha ugu dheer Soomaaliya  Waxaa Xusid Mudan in ololahaan ay ka Faa’ideysteen dad aad u dan -yar Sida Maamo beeraleey Dan-yar oo ku nool gobalka hiiraan oo ku guuleystay gaarigii Hyundai-ga 1aad Waxaa sidoo kale bajaaj ku guuleysatay gabar jaariyad ah oo u shaqeeysa qoys soomaaliyeed waxa ay ka hesho ehelkeeda ku maareyn jirtay & Dad-ka baahiyaha gaarka qaba ooku guuleystay hadiyado dhowr ah”

Waxaa Sidoo kale munaasabada ka hadlay  Xildhibaan:Prof Maxamed Cumar Dhalxa  oo  horay  Loogu Sharfay Inuu Generate-gareeyo  Gaariga Hyundai-ga Sedexaad  Isagoo bogaadiyay howsha adag ay somtel bulshada u heyso & hadiyadaha qiimaha leh ay bulshada ku Celineeyso

“ Waxaan si diiran u bogaadinayaa Maamulka sare ee Somtel & Howl-wadeenada shirkadda oo dadaal dheeri ah ku bixiyay in somtel bulshadu wax ku celiso waliba 10’000 hadiyadood sidoo kale waxaa mahad balaaran mudan somtel oo  qabaneeysa barnamijkaan daah-furnaanta leh, iyadoo qof waliba u tartami karo fursadaan qaaliga muhiimada waa in macaamiilku sameeyaa ku shubasho si uu uga faa’ideyso fursadaan taariikhiga ah Waxaa Xusid Mudan in  Shirkadda Isgaarsiinta Somtel oo la timid Istaraatijiad Suuq-geyn dhaxal  gal ah kaasoo aan ka jirin suuqa soomaliya waxa Hubal ah in Dahabshil Group Maal-gelin balaaran ka sameeysay guud ahaan Soomaaliya Waa shirkadda Kaliya ee ka qeyb-qaadata Had & jeer Taakuleynta dadka danyarta ah Waxaan goobjoog U ahaa Xafladii Gaariga 1ad lagu gudoonsiiyay Maamo beeraleey Dan-yar ah oo ku Nool  Deegaanada Hir-Shabelele Waxaan Maanta Xaadir u ahay munaasabada Lagu abaalmarinayo Marwo: Xaliimo Cumar Karaani oo aan aniga Gacanteyda U generate gareeyay Waxaa Abaal-marinta lagu Maamuusay inuu gudoonsiiyo Duqa Caasimada Muqdisho Mudane; Cumar finish Maadaama xaliimo ay dagantahay Degmada kaaraan ee Gobalka banaadir Guul balaaran U soo hooysay Magaalada Caasimada ah ee Muqdishio”

 Ugu dambeyntii Waxaa munaasabada  ka hadlay Mudane:  Xildhibaan Idiris C/ Dhaktar oo bogaadiyay wax-qabadka muuqda ee shirkadda Somtel & Hormarka balaaran ay ku talaabsatay

“waxa’ ay shirkaddu nagu sharaftay inaan si toos ah ugu generate gareyno  macaamiisha  u tartantay hadiyadaha ‘10’000  todobaadkii Dhowr ah Waxaan rajeeynayaa in todobaad kasta  si gaar ah uga  soo qeyb-galo  Marka  Dib loo daah-furo sanadka Cusub 2022 Si dhow ayan ula socdaa  ololahaan shirkaddu ku abaalmarineeyso macaamiisheeda sharafta leh hadiyado  wax ku ool ah sida:  gaariga Hyundai-ga, bajaajyo, Dahab,  Laptop-yo I.w.m  waxa ay dahabshil Group ka qeyb-qaadataa Samafalka dadka Soomaaliyeed Waxaa ugu dambeeyay gargaar ay U fidiyeen dadkii laga soo musaafuriyay Magaalada Laas-Caanood oo ay Ugu Deeqeen lacag $300’000 ah Sidoo kale hadda waxa ay ay qeyb ka yihiin gudiga gurmadka Degdeg ah Soomaaliyeed oo Gurmad U fidinaya dadka abaarta Wax-yeeleeysay Koonfurta Soomaaliya”

Waxaa Sidoo Kale  Munaasaba Ka hadlay  Xildhibaan:Dr C/raxmaan Xaji Aden (Ibbi) oo Qiray Daah-Furnaanta Ololahaan

“Waxaan Halkaan Ka Cadeeynayaa Daah-Furnaanta Ololahaan Waxaa U genete gareeyay Gabadha Gaariga Kui Guuleysatay Xildhibaan Maxamed Cumar Dhalxa Waxaa Horteena Gaariga Ku gudoonsiiysy Gudoomiyaha Gobalka banaadir Mudane: Cumar Finish Waxaan Ugu baaqayaa Macaamiisha Shirkadda ka Faa’ideystaan Olalahaan Dib loo bilaabayo Dhawaan”

Waxaa Sidoo kale Munaasabada Ka hadlay Gudoomiye ku Xigeemka Rugta Ganacsiga Soomaaliyeed Mudane: C/raxmaan C/laahi Aden ( Galambi)

“Waxaa Farxad balaaran ii ah inan goobjoog u ahaa habeenkii Ololahaan la daah-furayay 7/7/2021ee lagu qabtay Elite Hotel  & Maanta oo la soo gabagabeeynayo Xaadir ayaan u ahay Waxaan qirayaa in Somtel ay la timid Istaraatiijiyad ganacsi oo aan ka jirin Suuqa Taasoo keentay in ololahaan uu guuleysto Shirkaduna ay 10’000 hadiyadood bulshada Ku Celiso”

Waxaa Sidoo kale Munaasabada ka hadlay Gudoomiye Ku Xigeenka Ururka Hawenka Qaranka Soomaaliyeed Marwo: Warsan Xasan Xagar 

“ Waxaan bogaadinayaa in Somtel ay aad u dhiira-gelisay gabdhaha soomaaliyeed Sedexdii Gaari Min $40’000 Somtel Macaamiisheeda ay ku celisay Labao gaari oo kamid ah Dumarka Soomaaliyeed ayaa ku guuleystay  Waa karti & dadaal ay muujiyeen gabdhaha soomaaliyeed Bajaajyada,Dahabka,Deeqda Waxbarasho & dhamaan Hadiyadaha qaaliga ah ay Somtel bixisay Waxaa inta badan ku guuleystay gabdhaha Waa Karti dheeri ah ay muujiyeen Dumarka”

Waxaa Sidoo kale Munaasabada ka hadlay maareeye Ku Xigeenka Somtel Ahna Madaxa Howl-Fulinta Guud ee Shirkadda isgaarsiinta Soomtel  Mudane: Aden Yusuf Ibraahim

“Waxaan U Mahad Celinayaa Marti-Sharafta Munaasabada ka soo qeyb-gashay Xildhibaanada’Wasiirada’Gudoomiyaha Gobalka baandir’ Rugta Ganacsiga Jaamacadaha Waxaan Cadeeynayaa  in 10’000 hadiyadood si daah-furan shirkaddu u bixisay Waxa uu Socday Ololahan 24 Todobaad  Muddo 6 bilood ah Waxaa Ku Guuleystay hadiyadaha aan bixinay dadkii ugu mudnaa Macaamiisheena Weliba bulshada intooda dan-yarta ah Sida Maamada Ku guuleysatay  gaariga Hyundai-ga 1aad oo ah mamao Beeraleey sabool ah  Hadiyadaha aan bixineynay Waa  qeyb ka mid ah Mas’uuliyad bulshadeedka  aan ku celineeyno Umada Soomaaliyeed Waxaan Tix-gelineeynaa Inooga yimid madaxda Jaamacadaha  Waan kordhineeynaa Hadiyadaha deeqda Wax-barasho Waxaan Sidoo kale Sanadkaan ku Darnay hadiyadaha la bixinaayo Hanti  Ma guurto ah Waxaan rajeeyneeynaa in macaamiisheeenu u tartamaan”

Waxaa Sidoo Kale munaasabada Ka hadlay Maareeye Ku Xigeenka Dahabshiil Group Mudane; C/risak Xaaji  Xuseen oo bogaadiyay Gabadha ku guuleysatay Gaariga Sedexaad

‘Waxaan U mahad-Celinayaa Dhamaan mart- Sharfta Ka soo qeyb-gasahay Munaasabada Waxaan goob=jog u ahaa munaasabada Daah-furka ololahaan Sidoo Kale manta oo L soo Xiraayo Marqaati ayan ka ahay in gariga Sedexaad lagu wareejiyay Xaliimo Cumar karaani Waxaa uur-Ku taalo igu reebay Maamadii Beeraleeyda Ku guuleysatay Gaarigii Koowaad oo aheyd Maamo Beeraleey Sabol ah markii La weydiiyay Gaariga aad ku guuleysatay Maxaa Kaaga Qorsheysan? Waxa ay ku jaawbaty Waan iibinayaa Wiilkeyga Tacliintiisa ayaan ku bixinayaa Qarashka ii soo haray ganacsi ayaan ku furanayaa Si aan ugu maareeyo Nolosha Qoyskeyga Waa Gucasho-Togan aan marnaba Maskaxdeyda  & Maankeygaba ka go’in”

Ugu dambeynrtii Waxaa Munaasabada Soo Xiray Gudoomiyaha Gobalka banaadir Mudane: Cumar maxamed ,Maxamuud (Finish) oo aad  U Mahad -Celiyay Shirkadda Somtel

“Waxaan bogaadinayaa Shirkadda Isgaarsiinta Somtel oo  10’000 Hadiyadood ku Celisay Bulshada Soomaaliyeed Waxa’ay la Timid Istaraatiijiyad gnacsi oo aan ka jirin Guud ahaan Soomaaliya Waa Talaabo Ku dayasho mudan Waxaan rajeeyneeynaa ganacsatada kale inay qaadaan dhabaha ay somtel qaaday Umada Soomaaliyeed ay wax ku soo Celiyaan Waxaan Bogaadinayaa Shirkadda Somtel oo igu Sharaftayi nan gaariga Sedexaad Gudoonsiiyo Macaamiilkii ku guuleystay oo ka mid ah bulshada Ku dhaqan Magaalada Caasimada Muqdisho”

Waxaa Sidoo Kale munaasabada Ka hadlay Madaxda jaamacadaha Mogadishu University & SIU Oo iyagunA Bogaadiyay Talaabada ay qaaday shirkadda isgaarsiinta SomteI

Inta aan la soo xirin Munaasabada Waxaa Micraphone-ka qaadatay Marwo Xaliimo Cumar Karaani oo u Mahad-Celisay Shirkadda Isgaarsiinta Somtel

“Waxaan U mahad Celinayaa Shirkadda Isgaarsiinta Somtel Ma Filaneyn inaan Ku guuleysanayo Maraka la ii sheegay inan ku guuleystay gaariga aad ayan ugu farxay xaqiiqdii dareenkeyga Xiligaas Ma qiyaasi Karin Waxaa ii soo hambalyeeyay Maqrib & Cisho inta u dhaxeysay dad ka badan 100 qof Maanta Waan gudoomay gaarigii aan ku guuleystay Waxa badan ayuu ka tari doonaa Nolosheyda & mida qoyskeyga”

Isku soo wada duuboo Shirkadda isgaarsiinta Somtel ayaa soo gabagabeeysay Ololaha ku shubo oo guuleyso 10’000 hadiyadood Muddo 6 bilood Socday sanadkii tagay 2021.

Garoowe (Caasimada Online) – Magaalada Garoowe ee xarunta gobolka Nugaal waxaa maanta lagu qabanayaa doorashada kuraastii ugu horreysay xubnaha Golaha Shacabka Soomaaliya ee ka imaanaya dhinaca dowlad goboleeddka Soomaaliyeed ee Puntland.

Puntland ayaa doorashada ku bilaabeyso illaa 5 kursi oo kala ah Hop196, Hop166, Hop249, Hop200 iyo Hop235 oo dhammaan deegaan doorashadood ay tahay Garoowe.

Guddiga hirgelinta doorashada ee Puntland ayaa shalay soo gabagabeeyey diiwaan-gelinta xubnaha musharixiinta ee kuraasta la qabanayo doorashadooda, walow musharixiinta qaar ay eedeymo u jeediyeen Puntland, kadib is hortaag lagu sameeyey.

Natiijada doorashadan ayaa lasii ogyahay, waxaana Puntland, gaar ahaan maamulka Deni uu kuraastan u xiray shaqsiyaad gaar ah oo haatan aad loogu saadaalinayo doorashada.

Xubnaha tartamaya ayaa waxaa haatan ugu cad- cad Cabdi Ibraahim Warsame Qawdhan oo ah wasiir ku xigeenka Maaliyadda Puntland, Axmed Cabdi Xaashi Axmed Taajir oo ah Taliye ku xigeenkii hore ee Booliiska Soomaaliya, Cabdullaahi Xasan Rooble oo ah wasiru-dowlaha waxbarashada Puntland, Cali Yuusuf Cali Xoosh oo ah xildhibaan heer Federaal ah, sidoo kalena Xilal kala duwan ayuu ka soo qabtay Puntland iyo Cabdullaahi Bidhaan Warsame oo ah xildhibaan iyo wasiir heer federaal ah.

Sida ay ogaatay Caasimada Online kuraastan ayaa waxaanan ka furneyn tartan sidaa u weyn, waxaana loo xiray shaqsiyaadkan oo wata malxiisyo siyaasadeed, iyada oo tartanka laga reebay musharixiintii saameynta lahaa ee qeyb-ta ka ahaa loolanka doorashada, kuwaas oo ay ku jiraan wasiiro ka tirsan dowladda, sida wasiirka duulista hawada Somalia.

Dhammaan xubnaha haatan loo saadaalinayo inay kusoo baxayaan doorashada maanta ayaa ah kuwo aad ugu dhow oo diyaarsaday Deni oo loolan weyn ugu jiro doorashada.

Si kastaba, cabashada kasoo yeereysa doorashada iyo in aysan waxba iska beddalin sidii hore ayaa waxa ay meesha ka saareysaa dhaqan-gelinta qodobadii ku jiray heshiiskii siyaasadeed ee ay dhowaan magaalada Muqdisho ku gaareen Golaha Wadatashiga Qaran.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul wasaare ku xigeenka dalka Mahdi Maxamed Guuleed ayaa garab istaag xoog leh u muujiyey Ra’iisul Wasaare Rooble, kadib eedeyntii maanta ka soo yeertay siyaasiyiin iyo waxgarad ka soo jeeda gobollada waqooyi ee Somaliland.

Guddoomiye Cabdi Xaashi, Senator Cabdi Ismaaciil Samatar, Boqor Cusmaan Buurmadow iyo Xildhibaan Maareeye oo maanta shir jaraa’id ku qabtay hoyga Cabdi Xaashi uu Muqdisho ka degan yahay ayaa sheegay in Ra’iisul Wasaare Rooble iyo xubno beeshiisa ah ay boobayaan kuraasta baarlamaanka ee reer waqooyiga.

Hase yeeshee Mahdi Guuleed oo caawa hadlay ayaa sheegay in wixii maanta ka dhacay guriga Cabdi Xaashi aysan dhaqan Soomaaliyeed aheyn.

Waxa uu sheegay in hadalkii maanta uu gef-weyn ku ahaa Ra’iisul wasaaraha iyo xubnihii kale ee loo jeediyey, isagoo sheegay in beelaha Dir-waqooyi ay u mahad-banaan yihiin doorashada kuraastooda.

“Wixii maanta ka dhacay guriga Cabdi Xaashi dhaqan Soomaaliyeed ma aheyn Ra’iisul Wasaare Rooble iyo beeshiisa Habargidir waxaan ka raali gelinayaa gefkaas, waxaan leeyahay xaal qaata, Ra’iisul wasaarow raali ahaaw, beesha Habargidir-na hanaga raali noqoto,” ayuu yiri Mahdi Guuleed.

Sidoo kale Mahdi ayaa sheegay inay dhigi doonaan gogol ay ku xaal-mari doonaan beesha Ra’iisul Wasaaraha, “Dhaqanka aad ayaan u naqaan, wixii maantana dhaqan fiican ma aheyn,” ayuu yiri.

Ra’iisul Wasaare ku xigeenka oo faahfaahin ka bixiyey doorka uu ra’iisul wasaare Rooble ku leeyahay doorashada kuraasta reer waqooyiga ayaa sheegay in door dhaqaale oo aan looga maarmin uu ku leeyahay xafiiska Rooble, balse uusan ku faro-gelin hanaanka loo maamulayo doorashada kuraastaas.

Hoos ka daawo

Garowe (Caasimada Online) – Caaqil Maxamed Xaashi Cigaal oo ah Caaqilka beesha iska leh kursiga HOP166 oo dhawaan wasiirka gaadiidka iyo duulista hawada ee xukumadda Soomaaliya uu sheegay in loo diiday inuu u tartamo ayaa war ka soo saaray boobka kursigaas.

Caaqil Maxamed ayaa guddiyada doorashada ugu baaqay in la hakiyo doorashada kursiga tirsigiisu yahay HOP166, kaas oo sida uu sheegay aysan talo ku laheyn hanaanka la doonayo in lagu doorto.

Sidoo kale Caaqilka ayaa Madaxweynaha Puntland Saciid Deni u soo jeediyey in madaxweynaha Soomaaliya uusan u tartami karin, maadaama reer Puntland uu maamuli waayey oo cadaalad-darro badan ay ka tabanaayaan maamulkiisa, sida uu sheegay.

“Madaxweynaha Puntland waxuu u tartamayaa Madaxweynaha Jamhuuriyadda Soomaaliya, laakiin hadii anagu aan ka tirsaneyno cadaalad darro iyo gacan dhaaf, ma garanayo sida ay ugu suurta gareyso inuu madaxweyne u noqdo dowladda federaalka,” ayuu yiri Caaqil Maxamed.

Kursigaas ayaa ka mid ah kuraas ay Puntland shaacisay in doorashadiisa la qabanayo 22-ka bishan oo ku beegan berri oo Sabti ah.

“Anigoo ka wakiil ah shacabka iska leh masiirka kurisga Hop166, waxaan ognahay in dad kale oo aan talo ku laheyn kursigaas doorashadiisa loo diyaarsaday, wadadii saxda aheyd looma marin doorashada kursigaas,” ayuu yiri Caaqil Maxamed.

Caaqilka ayaa guddiyada doorashada heer federaal iyo heer dowlad goboleed ka codsaday inay joojiyaan doorashada kursigaas oo la qorsheeyey inay dhacdo Sabtida berri.

Wasiirka Gaadiidka iyo Duulista Hawada ee XFS, Duraan Faarax ayaa 19-kii bishaan dib ugu soo laabtay Muqdisho, isagoo warbaahinta u sheegay in hoggaanka Puntland uu ka hor istaagay inuu u tartamo kursiga beeshiisa ee tirsigiisu yahay Hop166.

“Waxyaabaha cajiibka ah ee aan idinla wadaagayo waxaa ka mid ah, in madaxtooyadu ay la soo hadleyso guddiga loo xil-saaray doorashada, iyadoo amar lagu siinayo in qof gaar ah loo diiwaan geliyo kursiga, odaga dhaqanka ama ergada, iyadoo lala gambaneyn nin jecleysiga ka jira meesha,” ayuu yiri Wasiir Duraan.

Muqdisho (Caasimada Online) – Prof. Cabdi Ismaaciil Samatar oo kamid ah Senatorada dooran ee Aqalka Sare ayaa waxa uu si weyn u dhaliilay hanaanka ay ku socoto doorashada, asaga oo Ra’iisul Wasaaraha ku eedeeyay boobka doorashada.

Cabdi ayaa waxa uu Rooble ku sifeeyay shaqsi ka daray madaxweynihii hore Maxamed Cabdullaahi Farmaajo oo hore loogu haystay boobka doorashada, maadama uu shaqsiyaad gaar ah u boobayo doorashada, sida uu sheegay.

“Soomaaliya waxay madaxa la gashay 4.5, sidaas ayey ku socotey. Nin madaxweyne ahaa ayaa kusoo dul degay oo damcay inuu beelaha oo dhan sameysto, ayadoo taas la yaaban yahay ayaa laga qabtay, haddana waxaa loo dhiibay Ra’iisul Wasaaraha oo asaguna ka daray,” ayuu yiri.

Prof. Cabdi Ismaaciil oo sii hadlaayey ayaa yiri, “Ninkii wuxuu noqday (Rooble) kud ka guud oo qanjo u guur, wuxuuna doonayaa in uu boobo doorasho oo cid gaar uu wato u boobo. Afar dhalinyaro oo aan aqoon iyo waaya-aragnimo lahayn ayuu meesha dhigtay.”

Waxa uu intaas kusii daray in shaqaalaha xafiiskas ay maamulayaan odayaasha wax dooraneysa, ayada oo kuwa aan loo meerin karin meesha laga saarayo.

“Anagoo la yaaban siyaasiyiintii Covid-19 kii Madaxtooyada laga qorsheeyay waxaa yimid mid Omicron Covid-19 oo Ra’iisul Wasaarihii wuxuu noqday Omicron,” ayuu yiri Cabdi Ismaaciil Samatar.

Siyaasiyiinta reer Waqooyiga ayaa qaadacay doorashada Golaha Shacabka, kadib markii ay sheegen in Rooble uu boob qaawan ku hayo kuraasta Somaliland, una maamulayo sida uu rabo.

Muqdisho (Caasimada Online) – Siyaasi Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame ahna musharax u taagan xilka madaxweynimo ee Soomaaliya ayaa ka jawaabay faalladii Fahad Yaasiin, Agaasimihii hore ee Hay’adda Nabadsugidda iyo Sirdoonka Qaranka, haatanna ah La-taliyaha Amniga Qaranka ee Madaxweynaha muddo xileedkiisa uu dhamaaday.

Hoos ka aqriso qoraalka Cabdiraxmaan oo dhameystiran:

Shaqada sirdoonka laga rabo waxay ku xiran tahay aragtida xukun ee la doonayo. Haddii xukun kalitalis ah laga hadlayo awoodda, hantida, tamarta iyo waqtiga waxaa la gelinayaa amniga kalitaliska. Sirdoonku wuxuu ka shaqaynayaa basaasidda, baacsiga iyo sumcad dilka mucaaradka, cabsi ku haynta kuwa daacada u ah rajiimka, shirqool iyo khaarijin, shaki kala gelinta bulshada, jahwareerinta iyo jihaynta ra’yiga dadwaynaha si loo jeclaysiiyo rajiimka, loogana raarido in la’aantii dalku dumayo. 

Haddiise xukunku dimoqoraadi yahay, sirdoonku wuxuu qayb ka yahay ilaalinta iyo difaaca Amniga Qaranka oo ay ugu horrayso amniga muwaadinka, jiritaanka hay’adaha dawladda, dhaqaalaha dalka, amniga tamarta, cuntada, bay’ada, tiknoolajiyada, iwm. Xukuumadda ayaa dejisa, fulisana qorshaha amniga qaranka. Baarlamaanka ayaa leh korjeegtaynta iyo la xisaabtanka hay’adaha amniga. Sirdoonkuna wuxuu hoos yimaadaa Wasaaradda ku shaqa leh ee madaxweyne ama Raysalwasaare midkoodna ma hoos tago. 

Qoraalka taliyihii hore ee nabadsugidda marna xukuumadda iyo Baarlamaan laguma soo hadal qaadin. Dawlad Goboleed warkeeda daa. Wuxuu sheegay in qorshaha Madaxweynaha lagu hagayey sirdoonka, in uu isagu rafiiq (wehel) u ahaa, halbeega guushana welwelka  farxada Madaxweynaha ayuu ka dhigay. 

Wuxuu kaloo imtixaan uu kaligiis qaaday natiijo 100% siiyey shaqadiisa oo xitaa gaabis, guuldaro ama tabar yari ma sheegin. Qoraalku wuxuu marag fur u yahay xantii ahayd in talada dalka ay labadooda ku koobnayd. 

Waxaa marag ma doonta in shantii sano ee la soo dhafaay awooddii iyo dadaalkii ugu badnaa ee Hay’adda NISA lagu bixiyey dagaalka siyaasiyiinta mucaaradka ah iyo ku duulka dawlad Goboleedyada (DG) ka aragtida duwan rajiimka Farmaajo, taasoo fursad wayn siisay in argagexisada Alshabaab (AS) ay canshuur iyo baad maalin cad Shacabka ka gurtaan. 

Waxay canshuur ka qaadaan meheradaha ganacsiga, dekedda, garoonka diyaaradaha, suuqa bakaaraha, dhulka la kala iibsado, NGOs. Shacabkii waxay naf bideen in kuwii qarxinayey garsoor u doontaan.  Qabiilladii ayey u sameeyeen, waxay ugu yeereen naqiib, kaasoo  qabiilka wakiil uga ah Al shabaab. Maadaama ay si dadban Muqdisho u xukumaan, AS waxay qaraxyadii ku soo koobeen kuwo farriin ku kooban oo ah; weli waa jirnaa, qatarna waa ku nahay ciddi damacda in ay canshuurta ama baadda bixin weyso?

Maadaama uu Taliyihii hore caddeeyey in qorshaha NISA lagu hagayey uu Madaxweyne hore Farmaajo lahaa waxaa cad  in uu isagu  lahaa amarkii iyo qorshihii

1- Itoobiya  loogu dhiibay Qalbidhagax.
2- Weerarkii ay NISA ku qaaday xarunta Xisbiga Wadajir.
3-  Weerarradii lagu qaaday Hoteelkii ay labada Madaxweyne iyo Gudoomiyihii hore ee Baarlamaan deganaayeen.
4- Weerarkii Mukhtaar Rooble lagu soo afduubay
5-  Shacabkii iyo madax kale oo iyagoo dibadbaxaya la weeraray.
6- Awooddii ciidan ee guddoomiyihii Baarlamaanka xilka looga tuuray, kii kalana lagu  madiidiyey.
7-  Wiilashii Soomaaliyeed ee lagu soo xero geliyey in Qatar loo qaadayo, ka dibna  dagaalka Tigreega lagu guray
8- Dilkii Ikraan Tahliil iyo is hortaagii caddaalad u raadinteeda.
9- Isku daygii Raysalwasaare Rooble lagu afganbi rabay.
10- Isku daygii Madaxweynaha Jubbaland lagu soo qafaalan rabay, iyadoo kumaandoos dawlad kale la adeegsanayo.

Kalsooni darrida shacabka ay NISA ka qabaan waxay keentay in ay labada talis ee AS iyo NISA la kala garan waayo, halhayskii KALA MAAN oo ka tarjumaya guuxa jirana uu  ahaa “shaki malaha inay laba shabaab wada shaqeeyaane”

Maxaad ku falaysaa Guddoomiye Degmo oo hadaf muuqda Alshabaab u ah, adigoo heli kara in aad ku shaqayso nabadsugid dharcad ah oo toos ugu xiran taliye cid walba ka sarreeya, haystana awood iyo hanti aan la xisaabinaynin.

Falsafada waxaa ka mid ah solipsism oo ah waxa adiga maskaxdaada ku jira ayaa xaqiiqa ah, cid kale waxba kaama quseeyaan. Waxay la mid tahay in uu ruux ku doodo “ Sanadkaas ayaa ah kii Soomaaliya ugu fiicnaa maxaa yeelay asaga lee og sababta. 

Mar haddii wixii maskaxdaada ku jira oo keli ah sax yihiin waxaad ku dhacdaa in aad dadka kale  caqligooda ku xadgudubto oo aan tiraahdo

“Dal aan 30 sano ka hor tababari jirnay, soddonkii aan burbursanayn isagu dawlad ahaa, ayaa weli tababar noo soo doonanaya” 

Waxaad kaloo oran kartaa  

“Soomaaliya waxay leedahay sirdoonka ugu fiican Afrika, oo ay wiil iyo hooyadiis u wada shaqeeyaan, laakiin caasimada ugu amaanka xun ayaa xarun u ah” 

Waxaad kaloo dhihi kartaa 

“Soomaaliya waxay lahayd Madaxweyne wadani ah, ciidanka Afrika ugu xooga badan, iyo sirdoonka ugu khatarsan aduunka, haddana dalkii burburo way ka celin waayeen”. Waxay la mid tahay adoo yiri “ ardayga ugu fiican waxbarashada Iskuulka ayaan ahay, laakiin Imtixaankii waan ku dhacay , sababtoo ah macalimiinta ayaa i neceb nooh” Soomaaliyana shirqool shisheeye ahaa dumiyey. 

Koleey qoraalku kama marna dacaayad olole ee Farmaajo iyo ha la i xusuusto. Mar haddii adigoo dadka loogu hadalhaynta badan ka mid ah, lehna saamayn wayn, mar qura burjigaagu jabo,  aadna wayso cid warkaada haysa, waxaa kugu dhacaya cudur la yiraahdo “Is waayid”. Waxaadna ku qasban tahay in aad isi soo muujiso oo aad hawshadii hore  ku laabato.