Muqdisho (Caasimada Online) – Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya howlgal qorsheysan oo xalay ka dhacay qaybo kamid ah degmada Hodan ee gobobolka Banaadir, kaas oo lagu soo qabtay illaa 450 qof, sida uu shaaciyay Taliska Qaybta Waliyow Cadde.

Howlgalkan oo ahaa mid ballaaran ayaa waxaa iska kaashaday ciidamada Xasilinta Caasimada, kuwa Haramcad iyo Booliska degmada Hodan ee gobolka Banaadir.

Taliyaha Qeybta Booliska ee Waliyow Cadde Gaashaanle Daa’uud Axmed Caraale oo la hadlay Wariyeyaasha ayaa ka warbixiyay howlgalkanm wuxuuna sheegay in ujeedka u ahaa mid ka dhan ah Al-Shabaab, daroogada iyo ciyaal weerada dhibaatada ku heysa shacabka.

“Waxaan howlgal ballaaran oo wadajir ah ka sameynay Qaybta Waliyow Cadde, gaar ahaan degmada Hodan, waaxda Taleex howlgalkaas oo aan ula jeednay inaan ku xaqiijino amniga, lagu baaraayo guryaha, lagu raadinaayo Garan-waaga,lagu raadinaayo daroogada iyo dhammaan wixii dhibaayo Ummadda Soomaaliyeed” ayuu yiri Taliyaha Qeybta Waliyow Cadde.

Sidoo kale wuxuu xaqiijiyey in lasoo aruuriyay dad gaaraya illaa 450 ruux, isla-markaana laga soo dhex qabtay saddex qof oo uu sheegay inay ka shakiyeen, kuna haayaan baaris.

“Waxaan isku uruurinay dad gaaraya 450 qof waxaan ka dhex qabanay illaa saddex ruux oon ka shakinay. Iyagana aan sii baari doono, haddii uu Ilaah yiraahdo” ayuu yiri Gaashaanle Daa’uud Axmed Caraale.

Taliyaha oo hadalkiisa sii wata ayaa xusay inay sii wadi doonaan howl-gallada lagu sugayo amniga ee haatan ka socda magaalada Muqdisho, si looga hortego weerarada Al-Shabaab.

Waxab rabnaa in howlgalkan uu noqon mid istaaga, waxaana ku dadaali doonaan inaan horay usii wadno” ayuu mar kale yiri Taliyuhu.

Maalmihii u dambeeyay waxaa gudaha caasimada ka dhacayay qaraxyo lagu beegsanayo xarumaha ganacsiga, gaar ahaan kuwii u hoggaansamar amarka dowadda ee xarumhooda ku xiray kaamirada qarsoon ee loo yaqaano CCTV.

Muqdisho (Caasimada Online) – Markale Xasan Sheekh Maxamuud ayaa xafiiska jooga waxaana loo xisaabinaya waxyaabaha waari doona ee u qabsooma muddo xileedkan cusub.

24-kii bishii lasoo dhaafay ee November, madaxweyne Xasan Sheekh ayaa nasiib u yeeshay inuu Soomaaliya ku biiriyo Dalladda Bulshada Bariga Afrika. Inkasta oo ay muddo soo jiitameysay isku-deyga Soomaaliya ee ku biirista ururkaan, haddana shaqadii uu ka qabtay madaxweyne Xasan Sheekh 18-kii billood u dambeysay iyo saaxiibtinimada uu siiyay dalalka Uganda, Kenya iyo Tanzania oo saameyn badan ku leh ururkaan ayaa wax badan caawisay.

Maadaama ay ku biiristan weligeed jireyso waa mid kamid ah guullaha waara ee loo diiwaan-geliyay muddo xileedkiisa cusub oo laba sano u dhamaanin.

1-dii bishan December oo Jimcihii lasoo dhaafay ku beegneyd wuxuu markale xaqiijiyay madaxweyne Xasan Sheekh natiijadii labaad ee waxqabadka waara, waana inuu dalka gaarsiiyay in laga qaado cuna-qabateyntii hubka ee saarneyd 31 sano.

Guushaas oo wax ka tari doonta dhismaha ciidan qaran, in laga adkaado argagixisada iyo in qarannimada dalka ay kaamil noqoto.

Arrinta saddexaad ee la sugayo dhawaan waa deyn cafinta, 13-ka bishan aynu ku jirno ee December shirka hay’adda lacagta adduunka ee IMF waxaa tagi doona madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud waxaana si rasmi ah loogu dhawaaqi doona in guud ahaan deyntii laga cafiyay Soomaaliya.

Waa guul kale oo waari doonta, waxay noqon doonta 20 cisho gudahood in dowladda madaxweyne Xasan Sheekh ay xaqiijinayso saddex arrimood oo kabaya dhaqaalaha, amniga iyo cilaaqaadka dalka.

Arrimahan waxaa loo yaqaana guullaha waara, waa in dowladnimada meeshii ugu timid iyo meesha uga tageyso inuu farqi u dhaxeeyo waana inay jiraan waxyaabo la magacaabi karo oo hirgalay intii aad xilka joogtay, kuwaasi oo ah waxyaabaha aan adiga hore ku raaceyn ama nolol maalmeedka la xiriira.

13-ka bishaan madaxweyne Xasan Sheekh wuxuu dhalinaya goolkiisa saddexaad ee guulaha waara, waana mid kamid ah sababaha Xasan Sheekh loogu yaqaano inuu yahay hoggaamiye ku fiican ka gun-gaarida arrimaha waaweyn ee dhabta ah.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ganacsatada Soomaaliyeed ayaa bilaabay shirar xasaasi ah oo ay kaga tashanayaan aayahooda, maadaama ay amarro is diidan kala kulmayaan dowladda iyo Al-Shabaab, taas oo sababtay in Shabaab ay burburiyaan goobo ganacsi.

Dowladda Soomaaliya ganacsatada Muqdisho ku amartay inay kaamirooyinka loo yaqaano CCTV ay ku xiraan banaanka hore ee ganacsiyadooda, balse Al-Shabaab ayaa ganacsatada u digtay inay qaataan amarka dowladda, waxayna qarxiyeen qaar ka mid ah ganacsiyadii lagu xiray kaamirooyinka.

Intaas kadib, ganacsatada ugu waaweyn suuqyada Muqdisho, sida Bakaaraha, Xamarweyne iyo Suuqbacaad ayaa isugu yimid shir ay uga tashanayaan aayahooda.

Sida ay xog ku heshay Caasimada Online, ganacsatadu waxay isku raacday in la qaato amarka dowladda, isla markaana la raadiyo qorshe la isaga difaaci karo kooxda Al-Shabaab oo maalmahaan qarxineysa goobahooda ganacsiga.

Xubnaha qaar waxay soo jeediyeen inay dowladdu soo diyaariso ciidamo cusub oo la wareega masuuliyadda amniga suuqyada caasimada, iyaguna iska uruuriyaan lacag ay mushaar looga dhigo ciidamadaas.

Shirarka ganacsatada ayaa weli ka socda Muqdisho, xubno ka mid ah ganacsatada ayaa Caasimada Online u xaqiijiyey in la isku dhaarsaday in la taageero dowladda, si meesha looga saaro kooxda Al-Shabaab oo sidey u dhaceysay ganacsatada, hadda bilowday inay qarxiso oo burburiso goobihii ganacsiga.

Waxaa lagu wadaa in maalmaha soo socda ay ganacsatada Muqdisho soo saaraan bayaan ay ku mideysan yihiin, isla markaana ay go’aamiyaan inay dowladda ku taakuleeyaan lacag lagu sugo amnigooda.

Ganacsatada aan la hadalnay waxay noo sheegeen in dowladda ay ku cadaadi doonaan inay la imaato qorshe lagu sugi karo amniga nagacsatada iyo hantidooda, taas bedelkeedna ay la bixi doonaan wixii dhaqaale ah oo loo baahdo.

Hadii qorshahaan ay isku raacaan ganacsatada iyo dowladda, waxaa dhibaato weyn la kulmi doonta kooxda Al-Shabaab, horay kooxdaan waxay qaati uga taagneed dadka reer miyiga ah oo ka gadooday xoolihii ay ka dhici jireen, kuwaas oo ka saaray deegaano badan, hadana ayaga ayaa isku diray ganacsatada Muqdisho, kadib markii ay bilaabeen inay qaraxyo ku xiraan oo burburiyaan goobahooda ganacsiga.

Muqdisho (Caasimada Online) — Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa soo saartay war-saxaafadeed ka kooban 26 qoddob, kaasi oo lagu faah-faahiyay waxqabadka dowladda ee warbixinta toddobaadlaha ah.

Bayaankan oo ka soo baxay wasaaradda warfaafinta Soomaaliya ayaa waxaa lagu soo qaatay howl-galladii u dambeeyay ee dagaalka Al-Shabaab iyo arrimo ay kamid yihiin dhameystirka dastuurka.

Hoos ka aqriso qoddobada ku jiray bayaanka dowladda;

1- Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Dr Xasan Sheekh Maxamuud oo ka qeybgaley munaasabad ballaaran oo lagu maamuusayey go’aankii Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay uu cunaqabateynta hubka uga qaadey Soomaaliya.

2- Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo dalka ku soo laabtey kadib markii uu dalka Isutagga Imaaraadka Carabta kaga soo qeybgaley shirka caalamiga ah ee isbeddelka cimilada (COP28).

3- Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud oo khudbad ka jeediyay shirka isbeddelka cimilada ee COP28 ayaa soo bandhigay saameynta xooggan ee ka soo gaartay dadka iyo deegaanka Soomaaliyeed isbeddelka xooggan ee ku socda cimilada, gaar ahaan fatahaadaha iyo roobabka El Nino.

4- Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa dadka Soomaaliyeed u diray hambalyo ku aaddan guusha qaadista cunaqabataynta hubka, waxaana uu sheegay in wax badani ka tari doonto ciribtirka Khawaarijta iyo sugidda amniga dalka.

5- Guddoomiyaha Baarlamanka Federaalka, Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya, Madaxweynayaasha Dowlad Goboleedyada, iyo madax kale ayaa shacabka Soomaaliyeed ugu hambalyeeyay guusha taariikhiga ah ee dalka looga qaaday cunaqabteynta hubka

6- Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre oo la kulmay culimada Soomaaliyeed ee magaalada Kismaayo, ayaa kala hadlay doorka muhiimka ah ee ay ku leeyihiin la dagaallanka iyo fikirka lagu ciribtirayo Khawaarijta iyo dowlad wanaagga.

7- Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre, ayaa kormeer uu ugu kuur-galayo xaaladda binni’aadamnimo ee ka dhalatay roobabka daadadka wata ee ka da’aya dalka, waxa uu ku tagey degmada Af Madow ee gobolka Jubbada Hoose.

8- Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre oo ka qeyb galay dood furan oo ka dhacdey magaalada Kismaayo ayaa ka hadley waxyaabihii u qabsoomay xukuumadda Dan Qaran iyo halka la hiigsanayo.
9- Shacabka magaalada Muqdisho ayaa sameeyay banaanbaxyo waa weyn oo lagu taageerayo guusha qaranka ee qaadista cunaqabateyntii hubka ee saarneyd Soomaaliya.

10- Wasiirka Gaashaandhigga Soomaaliya Mudane Cabdulqaadir Maxamed Nuur iyo Wasiiru Dowlaha Arrimaha Dibedda Mudane Cali Maxamed Cumar Balcad ayaa la kulmay guddiga gaarka ah ee howlgalka Nabadaynta Qaramadda Midoobey (C34) oo Muqdisho u yimid si ay ula kulmaan Dowladda Fedaraalka Soomaaliya iyo ATMIS.

11- Agaasimaha Hay’adda Sirdoonka iyo Nabadsugidda Qaranka Mahad Maxamed Salaad ayaa kormeeray isbadalka amni ee suuqa ugu weyn Soomaaliya ee Bakaaraha, halkaas oo hay’addu ka nadiifisay Khawaarijta dilalka iyo dhaca ku heysay ganacsatada Soomaaliyeed.

12- Amiirka dalka Qatar Tamim bin Hamad Al Thani ayaa warqadaha aqoonsiga safiirnimo ka guddoomay Danjiraha Cusub ee Soomaaliya ee dalka Qatar Dr Maxamed Axmed Sheekh Cali (Doodishe).

13- Wasiirka Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib u Heshiisiinta Soomaaliya Mudane Axmed Macalim Fiqi ayaa dalka Sacuudiga wadahadal kula yeeshay mas’uuliyiinta dalkaasi.

14- Wasiirka Kalluumeysiga iyo Dhaqaalaha Buluugga ah ee Soomaaliya Mudane Axmed Xasan Aadan ayaa kulan muhiim ah la yeeshay qaar ka mid ah ganacsatada dhoofisa kalluunka.

15- Guddiga Madaxa Bannaan ee Dib u Eegsita iyo Hirgelinta Dastuurka iyo Guddiga la Socodka iyo Hirgelinta Dastuurka ee Baarlamanka Federaalka Soomaaliya ayaa kulan ka yeeshay dardar galinya hawlaha dib u eegista dastuurka ku meel gaarka ah.

16- Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed oo kaashanaya saaxiibada caalamiga ah ayaa Khawaarij tiradooda gaareysa 60 ku dilay degaanka Halgan ee gobolka Hiiraan.

17- Hay’adda Maareynta Masiiboyinka Qaranka ayaa laba doonyood waxa ay kala wareegtay Hey’adda Zamzam Foundation iyo Bankiga IBS ee Soomaaliya.

18- Hay’adda Maareynta Masiiboyinka oo deeq raashin ah kala wareegtay Hay’adda Bisha Cas Turkiga.

19- Hay’adda Maareynta Masiiboyinka Qaranka ee SODMA ayaa deeq gargaar ah gaarsiiyay qoysas ku sugan Lafoole oo ay soo barakiciyeen daadadka ka jira dalka.

20- Guddoomiyaha Hay’adda Maareynta Masiiboyinka Qaranka Maxamuud Macallim Cabdulle ayaa ka qayb galay shirka Axdiga ka hortagga musiibooyinka kaas oo daba socday Shirka Isbedelka Cimillada ee ka socda dalka Isutagga Imaaradka Carabta.

21- Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliya oo kaashanaya shacabka ayaa degmada Ceeldheer ee gobolka Galguduud ku dilay 10 xubnood oo ka tirsan Khawaarijta Al Shabab.

22- Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliya iyo xoogagga deegaanka ayaa hawlgal milateri oo ka dhan ah Khawaarijta Al Shabab ka wada deegaanno ka tirsan Gobolka Hiiraan.

23- Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed ayaa burburiyay xarunta diiwaan gelinta Khawaarijta iyo goob ay lacago baad ah uga qaadi jireen oo ku yaallay gobolka Bay.

24- Ciidanka Xoogga Dalka ee fadhigoodu yahay magaalada Buurdhuubo ayaa howlo samata-bixin ah u sameeyay shacabka ay saameeyeen fatahaaduhu.

25- Ciidanka Xoogga Dalka oo deegaano ka tirsan gobolka Baay ka sameeyey howgallo ka dhan ah Khawaarijta.

26- Ciidanka Xoogga Dalka iyo ciidanka deegaanka ayaa hawgalo lagu baacsanayo Khawaarijta ka fuliyay bariga Galgaduud.

Muqdisho (Caasimada Online) – Villa Soomaaliya ayaa faahfaahin dheeraad ah ka bixisay safarkii madaxweyne Xasan Sheekh uu ku gaaray dalka Isug Tegga Imaaraadka Carabta, kaas oo uu soo gabagabeeyay xalay oo uu kusoo laabtay magaalada Muqdisho.

Qoraal kasoo baxay Villada ayaa waxaa lagu sheegay in madaxweynuhu uu kasoo qayb-galay shirkii caalamiga ahaa ee isbeddelka cimilada (COP28) oo lagu qabtay Abu Dubai, kaas oo ay Soomaaliya qayb ka ahayd, madaxweynahana uu ka jeediyay khudbad xasaasi ah.

Sidoo kale Viila Soomaaliya ayaa shaaca ka qaaday in madaxweynaha uu kulamo gaar gaar ah la qaatay Madaxda iyo Hay’adaha caalamiga ah ee ka soo qeyb-galay shirkaas, kuwaas oo uu kala hadlay saameynta xooggan ee isbeddelka cimilada oo dalkeennu uu safka hore kaga jiro dalalka ay dhibaatada ugu badan ay ka soo gaartay.

Xasan Sheekh ayaa sidoo kale  inta uu ku sugnaa Dubai waxa uu dadaal ku bixiyey in taageero iyo garab istaag loo helo howlaha gurmadka iyo samata-bixinta dadka Soomaaliyeed ee ku barakacay daadadka ka dhashay fatahaadda El-nino.

Waxaa kale oo oo bandhigay baaxadda dhibaatada ka dhalatay iyo tallaabooyinka ay qaadday dowladdu, sida ay qoraalkeeda ku sheegtay Villa Soomaaliya.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa haatan la filayaa inuu sii amba qaado howlaha shaqo ee horyaallo, waxaana ugu muhiimsan arrinta wax ka beddalka dastuurka oo uu hadda si weyn ugu howlan yahay, waxaana la filayaa in arrintaan uu go’aan ka gaaro baarlamaanka.

Sidoo kale waxaa lagu wadaa in Xasan Sheekh uu sii dardargeliyo wajiga labaad ee dagaalka ay dowladdiisa kula jirto kooxda Al-Shabaab, si loo xoreeyo deegaano horleh.

Si kastaba, Imaaraadka ayaa kamid ah dowladaha Carbeed ee taageero Soomaaliya wuxuuna madaxweynuhu ku tegay dhowr safar oo kala duwan, kadib dib u doorashadiisii 15-kii bishii May ee sanadkii lasoo dhaafay ee 2022-kii.

 

Garoowe (Caasimada Online) – Isimmada SSC-Khaatumo ee hormuudka ka ahaa xalinta khilaafka ka taagan doorashooyinka Puntland ayaa shalay kulan la qaatey Madaxweynaha Puntland Siciid Cabdullaahi Deni ee muddo xileedkiisa ay ka harsan tahay maalmaha kooban.

Kulanka waxaa goobjoog ka ahaa Madaxweyne ku-xigeenka Puntland Axmed Cilmi Cismaan Karaash.

Isimadda SSC-Khaatumo ayaa madaxweynaha u direy guddi kaas oo sidey hal fariin oo ah: haddii aan nahay isimmada, culimada iyo bulshada kale waxaan rabnaa in aan ku dhawaaqno xalka doorashada, sidaas darteed ka hor inta aanan ku dhawaaqin waxaan madaxweyne kaa codsaney in aad noo qoor-dhiibato, haddii aad noo qoor-dhiibato oo aad ku kalsoonaato go’aankayagu ma noqon doono mid kuu darnaan doona.

Madaxweyne Deni ayaa ku adkeystey inta aanu qoor-diiban in loo sheego go’aanka lagu dhawaaqi doono, taas oo isimmadu madaxweynaha uga jawabeen in qoor-dhiibashadu aysan sidaas u shaqeyn, laakiin uu niyadda kheyr u sheego oggolaado in uu bixiyo kalsoonida.

Siciid Cabdullaahi Deni ayaa diidey in uu qoor-dhiibto, waxaana uu ku yiri Isimmoow dhaqan ayaad tihiin, waxaan waa siyaasad waxay u baahan tahay shuruuc, sidaas darteed isaga baxa anniguna idinkuma kalsooni in aad taladeyda idinku wareejiyo. Isimmada ayaa xusuusiyey Madaxweynaha in wakhtigiisi dastuuriga ahaa dhamaad yahay, loona baahan yahay xal.

Waxaa hadda shir u socdaa Isimmada SSC-Khaatumo kaas oo ay isku wargelinayaan, waxaa la sugayaa 24 saac ee soo socota in ay ku dhawaaqaan go’aanka.

Horey waxaa Madaxweyne Siciid Cabdullaahi Deni ugu gacan sayrey Isimmada Puntland oo ugu horeeyo Boqor Burhaan Boqor Muuse, waxa uu ka tala diidey Culimada Puntland oo uu hoggaaminaayo Sheekh Daahir Sheekh Cabdi, sidoo kale waxa uu diidey taladii ganacsatada Puntland ugu waaweyn oo ay hoggaamineysey Rugta Ganacsiga Puntland.

Kalfadhigii baarlamaanka waxaa ka dhiman afar maalmood oo keliya, Xeerkii doorashada qof-iyo-cod ma haysto madaxweynuhu oo banaanka baarlamaanka ayuu ku qoyey, ma jirto sifo sharci ah oo uu ku dhaafi karo 8 Janaayo ilaa hadda iyo nooc doorasho oo la isla oggol yahay, waxaana xaaladda Puntland uu ka dhigey hubanti la’aan aan jiho iyo jid lahayn.

Rustenburg (Caasimada Online) – Wararka ka imaanaya dalka Koonfur Afrika ayaa sheegaya in xalay muwaadiniin Soomaali ah lagu dilay gudaha magaalada Rustenburg ee gobolka North West, kuwaas oo kamid ahaa Soomaalida ganacsiga u tegay halkaasi.

Ragga la dilay oo labo ahaa ayaa waxaa lagu kala magacaabi jiray Ibraahim Warsame iyo Cabdiraxiim Xasan Cali, kuwaas oo ay dileen kooxo burcad Koonfur Afrikaan ah.

Sidoo kale labada marxuum ayaa kala ahaa Wiil iyo Abtigiis sida ay xaqiijiyeen qaar kamid ah ganacsatada Soomaalida ee ku baxay dilkooda.

Wararka ayaa sheegaya in marxuumiinta oo ku sugnaa goob ganacsi oo ku taalla xaafad hoostagta magaalada Rustenburg ee dalka Koonfur Afrika ay rasaas ku fureen rag hubeysan oo burcad ah, kuwaas oo goobta ka baxsaday, kadib toogashada wiilashaasi.

Guddoomiyaha Jaaliyadda gobolka waqooyi galbeed ee dalkaasi Mustafa Shirwac Cali oo la hadlay warbaahinta ayaa xaqiijiyay in marka hore ganacsatadaas Soomaaliyeed uu soo gaaray dhaawacy, balse ay mar dambe ku geeriyoodeen gudaha isbitaalkii loola cararay.

Ciidanka Booliska dalka Koonfur Afrka ayaa dhacdada kadib gaaray goobta, sidii caadada u aheyd, kuwaasi oo baaritaano ka sameeyay halka lagu dilay marxuumka.

Hase yeeshe wax natiijo ah oo illaa hadda kasoo baxday baaritaanka la sameeyay ma jirto, sida ay sheegeen qaar kamid ah Soomaalida ku dhaqan halkaasi.

Weerarkan lagu beegsaday muwaadiniintaasi Soomaaliyeed ayaa soo kordhiyay cabsida ay wajahayaan ganacsatada kale ee ku dhaqan magaalooyinka waa weyn ee waddankaasi.

Koonfur Afrika ayaa waxaa sanadihii u dambeeyey ku sii kordhaya dilalka, dhaawaca iyo dhaca loo geysto muwaadiniinta Soomaaliyeed ee ku sugan dalkaasi.

Si kastaba, Ma jirto cid wax ka qabata dhibaatooyinka loo geysto muwaadiniinta Soomaalida ah ee dalkaasi u shaqo doontay, oo iyagu u badan dhaca, dhaawaca iyo dilalka loo geysto dadka ajaaniibta ah ee ku ganacsada dalkaasi.

Muqdisho (Caasimada Online) – Toddobaadkan waxaa soo korortay cabsi laga qabo inay dib u soo noolaadaan kooxihii burcad-badeedda Soomaaliya, kadib markii xeebaha Soomaaliya ay dhowaan ka dhaceen weerarro lagu beegsaday maraakiib iyo doomo marayey biyaha Soomaaliya.

Ciidamada badda ee Midowga Yurub ayaa dhawaan sheegay inay soo furteen doon kalluumeysi oo dhawaan lagu afduubtay xeebaha Soomaaliya, doontaas waxaa laga lahaa dalka Iran.

Ciidamada Midowga Yurub eek a howlgala xeebaha Soomaaliya ayaa 22-kii bishii hore sheegay in doontaas oo lagu afduubtay xeebta magaalada Eyl ee Puntland ay soo furteen kuna wareejiyeen ciidamada badda Soomaaliya.

Dhacdo labaad oo afduub ah ayaa laga soo weriyey xeebta degmada Qandala ee Puntland, sidoo kale Iran ayaa iska laheed doontaas kale ee la afduubtay, waxaana marki hore loo maleynayey inay afduubteen kooxo Xuutiyiin ah.

Ciidamada Mareykanka ayaa 26-kii bishii hore qabtay shan qof oo Soomaali ah, kuwaas oo lagu eedeeyey burcad badeednimo, kadib markii ay weerareen Markab marayey biyaha gacanka Cadan.

Wasaaradda Gaashaandhigga Mareykanka ayaa sheegtay in markii hore loo qaatay in raggaasi ay yihiin kooxda Xuutiyiiinta ah ee ka dagaalanta Yemen, balse dib laga ogaaday inay Soomaali yihiin.

Dhacdooyinkaan waxay dib u soo abaabuleen cabsi laga qabo inay soo noolaadaan kooxihii burcad-badeeda Soomaalida ee laga taqalusay, isla markaana ay ku baahaan xeebaha badweynta Hindiya, Badda Cas iyo Gacanka Cadmeed.

Wasiirka dekedaha Puntland Axmed Yaasiin oo la hadlay barnaamijka Galka Baarista ee VOA ayaa sheegay in falalkaan ay dhacaan inta badan markii ay xeebaha Soomaaliya ku soo bataan doonyaha iyo maraakiibta sameynaya kalluumeysiga sharci darro ah.

Wasiirka ayaa sheegay in arrintsan aysan dhayalsa doonin, maadaama ay jiraan dadka ku dhex dhuunta cabashada ka imaaneysa kalluumeysatada, kuwaas oo soo qabta ajaanibta, sida ay madax-furasho u helaan.

Hoos ka dhageyso barnaamijka Galka Baarista ee VOA oo ku saabsan arrintaan

Muqdisho (Caasimada Online) – Maxkamadda ciidamada qalabka sida ayaa maanta la hor-geeyey askar ka kala tirsan NISA iyo Booliska oo loo heysto dil haweeney waayeel ah loogu geystay banaanka hore ee saldhigga booliska degmada Waaberi, halkaas oo dacwo ay u tagtay.

Axmed Maxamed Ibraahim oo ka tirsan dharcadda NISA ayey ka bilaabatay shaqaaqadaan oo 14-10-2023, Axmed ayaa tegay saldhigga, isagoo raadinaya wiil lagu soo xiray oo la dhashay gabar uu xiriir jaceyl kala dhexeeyey Axmed.

Intaas kadib Axmed oo doonayey inuu gudaha u galo saldhigga ayaa waxaa u diiday booliska, wuxuuna soo watay saaxiibadiis oo dharcad kale ahaa.

Intaas kadib booliska saldhigga iyo dharcadii NISA ayaa isku rasaaseeyey banaanka hore ee saldhigga, waxaana kaamirooyinka CCTV laga arkay Cabdulqaadir Maaday oo booliska ka tirsanaa oo toos u tooganaya haweeney da’ ah.

Rasaasta waxaa la sheegay inay markii hore bilaabeen xubnaha NISA oo doonayey inay xoog saldhigga uga furtaan wiil lagu soo xiray oo ku eedeysnaa inuu yahay ciyaal-weero.

Hooyo Faadumo Cabdi Maxamed oo halkaas ku geeriyootay waxay ka mid aheyd xubnihii saldhigga ka soo doonay wiilka loo heystay inuu yahay ciyaal weero.

Dhamaan xubnihii ku lug yeeshay shaqaaqadaas eek a kala tirsanaa Booliska iyo NISA ayaa maanta la hor geeyey maxkamadda ciidamada, si loogu ciqaabo ninkii dilay haweeneydaas.

Xeer ilaalinta maxkamadda ciidamada ayaa soo bandhigtay eedeymaha raggaas oo wata cadeymaha wixii ka dhacay banaanka hore ee saldhigga degmada Waaberi, waxaana muuqaalka laga arki karaa askariga toogtay haweeneyda.

Maxkamadda ayaa maanta dhageysatay kiiskaan, xeer ilaalinta ayaa soo bandhigtay eedeymaha iyo dalabkooda la xiriira xukunada ay doonayaan in la marsiiyo askartii is rasaaseysay, waxayna maxkamadda dib u dhigtay ku dhawaaqidda xukunkaan.

Hoos ka daawo

Kismaayo (Caasimada Online) – Madaxweynaha Jubbaland, Axmed Maxamed Islaam (Axmed Madoobe) oo maanta furay kafdhiga 5-aad ee Golaha Wakiilada maamulkaasi ayaa ka hadlay arrimo ku aadan dastuurka, qaadista cunaqabateynta hubka iyo arrimo kale.

Ugu horreyn Axmed Madoobe ayaa tilmaamay muhiimada uu kalfadhigan u leeyahay Jubaland iyo mudanayaasha Golaha Eakiilada oo ay horyaalan sharciyo ahmiyad weyn leh oo ay tahay in laga shaqeeyo Inta uu kalfadhigan socdo.

Sidoo kale waxa uu ka hadlay fatahaadaha iyo daadadka ka jira Jubbaland isaga oo xusay in dad farabadan ay ku barakaceen fatahaadaha, burbur xooglehna uu soo gaaray kaabayaasha bulshada.

Intaas kadib Axmed Madoobe ayaa soo hadal qaaday doodda ka taagan wax ka beddalka dastuurka KMG ka ah, wuxuuna  xusay in ahmiyad weyn ay leedahay in laga gudbo dastuurka qabyada ah, si loo dhammeystiro, Soomaaliya u yeelato shuruuc buuxda,

Waxaa kale oo uu intaasi kusii daray in  go’aamada ay gaareen madasha wadatashiga ay rajo weyn ka qabaan in labada Aqal ee Baarlamaanka ay meel mariyaan, isaga oo ka dalbaday inay u hiiliyaan isbeddal siyaasadeed oo ka dhaca guud ahaan dalka.

“Waxaan rajeynayaa baarlamaanka in sida ay tahay arintaas u qaadan doonaan, waddankana uu u baahan yahay sida uu ku jiro si ka beddalan inuu u dhaqmo ” ayuu yiri.

Dhanka kale Axmed Madoobe ayaa dowladda dhexe  ku bogaadiyay guulaha ay ka gaartay in dalkeenna laga qaado cunaqabataynta hubka iyo ku biirista ururka bulshada bariga Afrika, wuxuuna tilmaamay in guulaha waa weyn ay ku yimaadeen dadaallo la sameeyay.

Hadalkan aya kusoo aadayo, ayada oo haatan dood xoogan ay ka taagan tahay wax ka beddalka dastuurka oo ay ka horyimaadeen xubnaha mucaaradka, waxaase la filayaa inay go’aan kama dambeys ah ka gaaraan xubnaha laabada Gole ee baarlamaanka Soomaaliya.

Garoowe (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya magaalada Garoowe ayaa sheegaya in haatan kulan xasaasi ah uu madaxtooyada Puntland uga socdo madaxweynaha maamulkaasi Saciid Cabdullaahi Deni iyo qaar kamid ah Isimada Dhaqanka SSC-Khaatuma.

Kulankan oo uu albaabada u xiran yahay ayaa waxaa sidoo kale goobjoog ah madaxweyne ku xigeenka dowlad goboleedka Puntland, Mudane Axmed Cilmi Cismaan Karaash, sida ay innoo xaqiijiyeen ilo wareedyo ku dhow dhow madaxtooyada dowlad goboleedka Puntland.

Inta badan waxaa kulankan looga arrinsanayaa xaaladda cakiran ee Puntland, gaar ahaan xal u helidda khilaafka weli ka taagan doorashada oo isku hayaan Deni iyo mucaaradka.

Isimada SSC ayaa ku howlan dhex-dhexaadinta labada dhinac, waxaana la filayaa in shirka kadib ay war kasoo saaraan meesha ay marayaan dadaallada ay wadaan.

Sidoo kale Isimada ayaa horay ula kulmay Dalladda ay ku mideysan yihiin xubnaha mucaaradka ee ku sugan Garoowe, iyaga oo ka dhageystay rabitaankooda, kadibna waxa ay aadeen dhanka madaxweynaha oo ay haatan kala hadlayaan xiisadda ka jirta Garoowe.

Shirarkan siyaasadeed ayaa kusoo aadayo, ayada oo weli aan la’isku fahmin nooca doorasho ee ka dhaceyso Puntland, waxaana sii dhammaanaya muddo xileedka dowladda.

Saciid Deni ayaa weli ku adkeysanaya qabashada doorasho qof iyo cod ah, halka mucaaradka ay ka biyo diidan yihiin, maadaama lagu sii dhawaanayo siddeeda Janaayo oo ah maalinta ugu dambeysa muddo xileedka madaxweynaha & hay’adaha kale ee dowladda.

Si kastaba, lama oga sida ay wax noqon doonaan waxaase laga war sugayaa natiijada kasoo baxda wada-hadallada iyo dadaallada nabadeed ee haatan ka soconaya Garoowe.

Riyaad (Caasimada Online) – Wasiirka Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib-u-heshiisiinta XFS Axmed Macallin Fiqi iyo wafdi uu hoggaaminayo ayaa kulan laba-geesood ah la qaatay dhiggiisa Sacuudiga Carabiya Amiir Cabdicasis Bin Sacuud Bin Naayif Bin Cabdicasis Aala Sacuud.

Kulanka oo ka dhacay magaalada Riyaad ee caasimada Sacuudiga ayaa waxaa looga hadlay xoojinta xiriirka labada dal, kobcinta iskaashiga labada wasaaradood ee ku aaddan howlaha muhiimka ah, tayeynta amniga, la-dagaallanka argagixisada iyo sharci-darrada (Irregular migration).

Intii uu socday kulanka labada masuul ayaa si gaar ah diirada ugu saaray xasillinta goobaha laga xoreeyay kooxda Al-Shabaab, oo ah qorshaha xigga ee dagaalka iyo gaarsiinta adeegyada dowladeed, iyo sidoo kale dib-u-heshiisiinta iyo arrimo kale.

Wasiir Cabdicasis Aala Sacuud ayaa bogaadiyay guulaha ay dowladda Soomaaliya ka gaartay dagaalka ka dhanka ah Al-Shabaab, kaasi oo hadda wejigiisa hore uu marayo heer geba-gebo ah.

Sidoo kale waxa uu carabka ku adkeeyay in Boqortooyada Sucuudiga ay garab taagan tahay dadaallada xasillinta ee Soomaaliya iyo weliba xoojinta dowladnimada.

Wasiirka Arrimaha Gudaha Soomaaliya Axmed Macalin Fiqi iyo wafdi ballaaran oo uu hoggaaminayo ayaa booqasho rasmi ah ku jooga magaalada Riyaad ee caasimada dalka Sacuudiga.

Si kastaba, Soomaaliya ayaa haatan ku jirta marxalad dagaal oo ka dhan ah kooxda Al-Shabaab, waxaana qaybo badan oo ka mid ah dalka ka socdo howl-gallo ka dhan ah kooxda, ayada oo uu dhawaan bilaaban doono wejiga labaad ee dagaalka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda federaalka Soomaaliya iyo Qaramada Midoobay ayaa kulan muhiim ah ku yeeshay magaalada Muqdisho ee caasimada dalka.

Wasiirka Maaliyadda Soomaaliya Biixi Imaan Cige ayaa kulan miro-dhal ah la yeeshay ku-xigeenka Wakiilka Qaramada Midoobay ee Soomaaliya Mr. George Conway, oo sidoo kale ah uqeybsamaha isku-duwidda howlaha bani’aadannimo ee Soomaaliya.

Kulanka ayaa diiradda lagu saaray laba qodob oo kala ah taageerada hannaanka deyn cafinta kadib iyo gurmadka arrimaha fatahaadaha oo sanadkaan saameyn xoogan ku yeeshada bulshada gobollada qaar ee Soomaaliya.

Xasan Sheekh ayaa dhawaan baarlamaanka ka hor sheegay in labada toddobaad ee ugu horeeya bisha December gudahood ay dhamaan doonto deyn cafinta Soomaaliya.

“Bisha December asbuuca ugu horreeya cuna-qabateynta hubka ayaa dhamaanaya Insha Allah. Bisha December 13-keeda deyn cafinta ayaa iyadna dhamaan doonta haddii Alle yiraahdo,” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Soomaaliya ayaa buuxisay dhammaan shuruudihii looga baahnaa hanaanka deyn-cafinta, ayada oo arrintaas ay dadaal badan ku bixiyeen xukuumadihii kala dambeeyay ee dalka.

Si kastaba, Deyn cafinta kadib dowladda dhexe ee Soomaaliya ayaa waxa laga rabaa inay isku filnaato, si taas loo gaarana waa in musuq-maasuqa laga adkaado, maamullada lagu qanciyo in canshuurta la mideeyo, islamarkaana la abuuro jawi nabadeed oo maalgashi keeni kara, kheyraadkana laga faa’iideysto oo suuq loo raadiyo.