Baydhaba (Caasimada Online) – Faahfaahino kala duwan ayaa kasoo baxaya weeraro qorsheysan oo ay xalay dagaalyahanada kooxda Al-Shabaab ka fuliyeen deegaanno ka tirsan maamulka Koonfur Galbeed, gaar ahaan gobollada Baay iyo Shabeelaha Hoose.

Weerarka 1-aad ayaa waxaa lagu beegsaday saldhig ay ciidamada Itoobiya ee qaybta ka ah howlgalka ATMIS ku leeyihiin degmada Diinsoor ee gobolka Baay, sida ay innoo xaqiijiyeen ilo dadka deegaanka ah, waxaana kadib xigay dagaal u dhexeeyay labada dhinac.

Saraakiil ka tirsan laamaha amniga ayaa sheegay in laga hortegay weerarka Al-Shabaab, isla markaana haatan ay dagan tahay xaaladda degmada.

Al-Shabaab oo dhankeeda oo  qoraal soo saartay ayaa shaaca ka qaaday in weerarkan ay ka dambeeyeen dagaalyahanadeeda, ayna khasaare ku gaarsiiyeen ciidamada Itoobiya.

Dhanka kale weeraro kale oo saf ballaaran ah ayaa ka dhacay degmada Qoryooley, deegaanada Buufow iyo Labmar Lixdan oo ka wada tirsan gobolka Shabeelaha Hoose.

Weeraradaas mid kamid ah waxaa lagu beegsaday sladhig ay ciidamada Uganda ku leeyihiin aagga Qoryooley iyo xerooyin kale oo ay dagan yihiin ciidamada dowladda.

Ma cadda khasaaraha rasmiga ah ee ka dhashay weeraradaasi, maadaama ay ahayd xilli habeen, goobaha la weerarayna ay yihiin xeryo ciidan oo laga heli karin xog badan

Deegaano ka tirsan dowlad-gobaleedka Koonfur Galbeed ayaa waxa  haatan ka socdo howl-gallo ka dhan ah Al-Shabaab, kuwaasi oo ay iska kaashanayaan ciidanka xoogga dalka Soomaaliyeed iyo kuwa deegaanka.

Deegaannada maamulka Koonfur Galbeed ayaa waxaa dhawaan si rasmi uga bilaaban doona wejiga labaad ee dagaalka kooxda Al-Shabaab ka dhanka ah, sida uu kal hore ku dhowaaqay madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud.

Beledweyne (Caasimada Online) – Cali Jeyte Cismaan oo haatan ah Ergeyga Madaxweynaha JFS u qaabilsan arrimaha Macawiisleyda ayaa wada abaabulkii ugu xooggan oo lagu dardar-gelinayo dagaalka kooxda Al-Shabaab ka dhanka ah.

Cali Jeyta ayaa maanta magaalada Halgan ee gobolka Hiiraan kula hadlay boqolaal Macawiisley ah, kuwaasi oo loo diyaariyey inay qeyb ka noqdaan cirib-tirka Shabaabka ku dhuumaaleysaneysay deegaanno ka tirsan gobolka Hiiraan.

Waxa uu kula dardaarmay Macawiisleyda uu la hadlay inay u diyaar garoobaan howl-galka sifeynta cadowga, islamarkaana laga doonayo reer Hiiraan in ay u midoobaan in gobolkaas uu xor ka noqdo kooxdaAl-Shabaab.

Howl-gal dhawaan ciidanka xoogga dalka iyo saaxiibada caalamku ka sameeyeen duleedka Halgan ayaa lagu dilay in ka badan 60 Shabaab ah, kuwaasi oo xogtooda la helay iyaga oo isku aruursanaya deegaan hoos taga magaaladaasi.

Sidoo kale waxa ay howl-galkaas ciidamadu ku burburiyeen, islamarkaana ay cagta mariyeen saldhiyo ay kooxda ku laheyd halkaasi.

Hiiraan ayaa kamid ah meelaha lagu jebiyay kooxda Al-Shabaab, islamarkaana khasaare culus lagu gaarsiiyay wejigii koowaad ee dagaallada haatan ka socda dalka.

Baydhabo (Caasimada Online) – Faah-faahino dheeraad ah ayaa kasoo baxaya howl-gal qorsheysan oo ay ciidanka xoogga dalka Soomaaliyeed ay ka sameeyeen deegaanka Daynuunaaye ee gobolka Baay.

Howl-galkaan ayaa lagu burburiyay goobo lacago baad ah ay kooxda Al-Shabaab uga qaadi jireen dadka shacabka Soomaaliyeed.

Howl-galkaan ayaa waxaa hoggaaminayey Taliyaha Ururka 47-aad ee guutada 8-aad qeybta 60-aad ciidanka dhulka xoogga dalka Soomaaliyeed X/le Axmed Maxamed Nuur (Axmed Dhageey).

Taliye Dhageey ayaa xaqiijiyay in kooxda Al-Shabaab howl-galka looga burburiyey goobo ay lacago baad ah ay kaga qaadayeen shacabka, oo u dhaxaysa deegaanada Moodo–Moodo iyo Daynuunay ee gobalka Baay.

Deegaano ka tirsan gobolka Baay iyo guud ahaan dowlad-gobaleedka Koonfur Galbeed ayaa waxa ka socdo howl-gallo ka dhan ah Al-Shabaab, kuwaasi oo ay iska kaashanayaan ciidanka xoogga dalka Soomaaliyeed iyo kuwa deegaanka.

Deegaannada maamulka Koonfur Galbeed ayaa waxaa dhawaan si rasmi uga bilaaban doona wejiga labaad ee dagaalka kooxda Al-Shabaab ka dhanka ah, sida uu kal hore ku dhowaaqay madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud.

Xasan ayaa sidoo kale waxa uu dhawaan faray masuuliyiinta degmooyinka la haysto ee maamulkaasi in ay u diyaar garooban dagaalka, islamarkaana dowladda ay xooggeeda iskugu keeneyso Koonfur Galbeed oo muhiim u ah gulufka socda.

Ciidamada dowladda iyo kuwa deegaanka oo isgarabsanaya ayaa guullo wax ku ool ah ka gaaray wejiga koowaad ee dagaalka oo haatan geba-gebo ah, kaasi oo lagu xoreeyay deegaano iyo degmooyin muhiim ah oo sanado badan gacanta ku haysay kooxda.

Sidoo kale waxaa kooxda looga dilay horjoogayaal iyo maleeshiyaad badan, ayada oo laga burburiyay xarumo ciidan iyo goobo keyd u ahaa.

Muqdisho (Caasimada Online)-Guddoomiyeyaasha baarlamaanada dowlad goboleedyada dalka oo Muqdisho ku shiray ayaa soo saaray bayaan ka kooban 10 qodob, kadib kulan u socday 3-dii ilaa 4-tii bishaan.

Markii laga reebo Puntland, Afhayeenada baarlamaanada 4-ta dowlad goboleed ee kale ayaa soo saaray qoraal ay uga hadlayaan wax ka bedelka lagu sameynayo dastuurka iyo qodobo kale oo xasaasi ah.

Xubnahaan ayaa sheegay inay horay u dalbadeen inay talo ku yeeshaan dib u eegista dastuurka dalka, balse aan laga talo gelin howlaha socda ee lagu dhameystirayo dastuurka dalka.

“Waxaba kama fulin heshiiskii ahaa in la is waafajiyo dastuurka dowladda federaalka iyo dowladaha xubnaha ka ah iyo shuruucda kale oo ay soo saarayaan golayaasha dowladda dhexe,” ayaa lagu yiri war-xaafadeedka.

Guddoomiyeyaasha baarlamaanada afarta dowlad goboleed ayaa cadeeyey in laga reebay guddiyada wax ka bedelka iyo dib u eegista dastuurka, waxay sheegeen inuu ku daray baarlamaankii hore ee 10-aad, balse uu ka reebay baarlamaankaan 11-aad.

“Ma jiraan guddiyo ka wada shaqeeya shuruucda dalkaan, baarlamaanada dowlad goboleedyada wax talo wadaag ah kuma lahan shuruucda lasoo dhisayo ee dalka,” ayaa lahu yiri nuqul ka mid ah bayaanka.

Guddoomiyeyaasha baarlamaanada  dowlad goboleedyada ayaa diiday inay ka qeyb galaan shir uu ku casuumay guddoonka baarlamaanka federaalka, iyagoo ku xiray labo shuruud.

1- in la cadeeyo cidda lhe hoggaaminta golaha afhayeenada golayaasha xeer-dejinta dalka.

2- in la hirgeliyo qodobadii horay loogu heshiiyey, waxna laga bedelo sharciga socdaalka dalka, maadaama baaralamaanada dowlad goboleedyada loo diiday baasaboorka diblomaasiga.

Hoos ka akhrso baraanka oo dhameystiran:

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa shaacisay in kooxda Al-Shabaab ay wajaheyso dhaqaale xumadii ugu darneyd, kadib markii ay dowladda ku qaaday kooxda dagaal dhanka dhaqaalaha.

Dowladda ayaa ku guuleysatay in ay xirto in ka badan 350 akoon banki iyo sidoo kale 405 lambatp telefoono ay kooxda u isticmaali jirtay qaadista lacagaha ay ka qaado ganacsatada, kuwaasi oo xilligaan intood badan la joojiyay.

Sidoo kale waxay dowladda xirtay intuu socdo dagaalka dhaqaale ee ka dhanka kooxda Al-Shabaab ku dhowaad 20 xisaabo ganacsi oo ay dhex marsan jiraan lacagaha ay ka qaadan ganacsatada.

Warbixin ay baahisay warbaahinta dowladda, ayaa iyada oo soo xiganeysa illo sirdoon ay kooxda wajaheyso dhaqaale xumo, islamarkaana ay laba jirbaartay lacagaha ay ka qaadan dadka ku nool deegaanada ay hadda gacanta ku hayso kooxda.

“Waxaa gabaabsi kusii dhow keydkii yaraa ee fududeynta howlaha kharbudaada, waxayna dantu biday in ay ku dadaalan dhaqaalihii dhulka lala jaray,” ayaa lagu yiri warbixinta dowladda.

Warbixintan ayaa sidoo kale waxaa lagu shaaciyay in kooxda ay billowday dhaqaale abuur uu noociisa ku cusub yahay Soomaaliya, iyada oo deegaanada ay weli maamulaan ka bilaabeen inay canshuuraan xabaalaha lagu aaso dadka dhintay.

Warbixinta ay baahisay warbaahinta dowladda, ayada oo soo xiganeysa illo sirdoon ayaa waxa kale oo lagu shaaciyay in kooxda ay laba jibaartay lacagaha ay ka qaado gaadiidka, waraha biyaha iyo sayladaha xoolaha, iyaga oo cinwaan uga dhigay “xabsiga ama xoolaha bixi”.

“Illaha dhaqaale ee hadda u soo raacay Khawaarijta waa kontaroolada gaadiidka ay ku baartaan, meheradaha ganacsi, sayladaha xoolaha, guryaha iyo xabaalaha.”

Doha (Caasimada Online) – Amiirka dalka Qatar Tamim bin Hamad Al Thani ayaa warqadaha aqoonsiga safiirnimo ka guddoomay Danjiraha cusub ee Soomaaliya ee dalkaasi Maxamed Axmed Sheekh Cali (Doodishe), oo uu aqbalay safiirnimadiisa.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Dr. Xasan Sheekh Maxamuud ayaa dhawaan Danjiraha cusub ee Soomaaliya ee dalka Qatar u magacaabay Maxamed Doodishe oo ahaa wasiirka amniga gudaha Soomaaliya.

Fadhi ay yeesheen Golaha Wasiirrada Xukuumadda Federaalka Soomaaliya 23-kii November 2023-ka ayay sagootin ugu sameeyeen Wasiir Doodishe oo xilligaas qeyb ka noqday shirka todobaadlaha ee Golaha Wasiirrada.

Doodishe oo muddo ku dhow laba sanno ahaa wasiirka amniga gudaha ayaa hadda si rasmi ah u noqday Danjiraha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya u fadhin doona dalka Qatar oo kamid ah dowladaha Carbeed ee haatan xiriirka wanaagsan la leh Soomaaliya.

Madaxweyne Xasan Sheekh oo xafiiska jooga sanad iyo 8 bilood ayaa bilaabay magacaabidda safiiradii bedeli lahaa kuwii uu horay u magacaabay Madaxweyne Farmaajo.

Qatar ayaa ka mid ah dowladaha saaxiibka dhow la ah Soomaaliya, sidoo kale waa mid ka mid ah dalalka ugu dhaqaalaha badan dunida.

Baydhaba (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya gobolka Baay ayaa sheegaya in maanta ciidamada Xoogga dalka Soomaaliyeed ay howlgallo ka sameeyeen deegaano dhowr ah oo ka tirsan gobolkaas oo hoostaga maamulka Koonfur Galbeed.

Howlglallada oo ahaa kuwa qorsheysan ayaa waxaa si gaar ah looga fuliyay deegaanada kala ah Adeegoow, Garaar, Warta Doolar iyo Weeley oo ka wada tirsan gobolka Baay.

Ciidamada ayaa howgallada khasaare culus ku gaarsiiyay Al-Shabaab, waxayna sidoo kale ku burburiyeen xarumo ay kooxda ku lahayd halkaasi.

Taliyaha Ururka 46-aad Guutada 8-aad Qeybta 60-aad ee ciidamada Xoogga dalka X/le Xasan Aadan Maxamed (Xasan Taar) oo la hadlay warbaahinta dowladda ayaa ka warbixiyay howlgalladaasi, wuxuuna sheegay inay jab xoogan ku gaarsiiyeen AlShabaab.

Xasan Aadan ayaa shaaca ka qaaday inay cagta mariyeen, ayna ku bur-buriyeen Maktabki diiwaangelinta Al-Shabaab iyo goob ay lacago baad ah uga qaadi jireen dadka shacabka ah.

Sidoo kale wuxuu intaasi kusii daray in ay sii wadi doonaan howlgalladooda, ujeedkana uu yahay inay ku qabsadaan deegaanadaas, si looga sifeeyo kooxda Al-Shabaab.

Dhanka kale, ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay Al-Shabaab oo ku aadan howlgalladaas ee ay guulaha ka sheegteen ciidamada Xoogga dalka Soomaaliyeed.

Xaaladda ayaa haatan ah mid aad u kacsan, waxaana dhaq-dhaqaaqyo iska soo horjeedo laga dareemayaa qaybo badan oo kamid ah gobolka Baay.

Si kastaba, Koonfur Galbeed ayaa la filayaa in maalmaha soo socda uu ka billowdo wajiga labaad ee dagaalka Shabaab oo lagu xoreyn doono gobollada Sh/Hoose, Baay iyo Bakool.

Moscow (Caasimada Online) – Mid kamid ah ardayda Soomaaliyeed ee ku dhaqan dalka Belarus ayaa xog dheeraad ah ka bixiyay xaaladda dhalinyaro Soomaaliyeed oo isugu jiro rag iyo dumar, kuwaas oo haatan ku dhibaateysan dalalka Ruushka, Belarus iyo Poland.

Wiilkan Soomaaliyeed oo la hadlay Idaacadda Kulmiye ayaa shaaca ka qaaday in dadkaas Soomaaliyeed ay wajahayaan xaalad adag, qaarkoodna lagu daray ciidanka Ruushka.

“Walaalow meeshaan waxaa ka jira dhibaatooyin fara badan, gaar ahaan dalalka Ruushka iyo Belarus waxaa jira dhalinyaro badan oo Soomaaliyeed oo waddankii kasoo cararay oo nolol usoo raadsaday waddamada Yurub, waxaase ka haysta Problem badan, dadka ugu badan waxay ku dhiban yihiin xuduuda Belarus & Poland” ayuu yiri Ardayga Soomaaliyeed.

Sidoo kale wuxuu hadalkiisa raaciyay “Dadkaas Soomaaliyeed waxaa ku jira dumar, carruur iyo dhalinyaro Soomaaliyeed, hadda isbitaallada Belarus waxaa yaalla dumar Soomaaliyeed oo inta qabowga ka batay lugihii laga jaray, waxaa jira kuw kale oo qaliimo hadda ku jira”.

Isaga oo ka warbixinayay dhalinyarada Soomaaliyeed ee sida qasabka ah loogu daray ciidamada dalka Ruushka ayaa waxa uu sheegay inay gaarayaan siddeed ruux, kuwaas oo uu tilmaamay in loo wado dhanka dalka Ukraine, si ay uga dagaalamaan halkaasi.

“Waxaa jira dhalinyaro siddeed qofood ah oo ciidanka Waddanka Ruushka lagu daray oo la rabo inay u dagaalamaan oo Ukraine loo gudbinaayo” ayuu mar kale yiri ardaygu.

Sidoo kale wuxuu hoosta ka xariiqay inay jiraan dhalinyaro kale oo gaaraysa 60 ruux oo ku xiran caasimada Moscow, iyagana ay suuragal tahay in lagu daro ciidanka Ruushka.

“Dhalinyaradaan hadda, haddii aan laga soo gaarin kuwa xabsiyada ku xiran sida aan hadda xogta ku haayo xasbiga caasimada Ruushka waxaa ku xiran 60 dhalinyaro ah oo loo badinayo in ciidankaas lagu daro, haddii aysan soo gaarin dowladda Soomaaliya” ayuu yiri.

Ugu dambeyn wuxuu ku eedeeyay safaaradda Soomaaliyeed inay ka gaabisay wax u qabashada dadkaas Soomaaliyeed, wuxuuna farriin usoo diray dowladda federaalka oo uu ugu baaqay inay si deg-deg ah ugu soo gurmato dhalinyaradaasi Soomaaliyeed ee dhibaatada wajahaya, kuwaas oo doonayay inay tahriib ku galaan dalalka qaaradda Yurub.

Washington (Caasimada Online) – Bankiga Adduunka ayaa wuxuu saadaasha kobaca dhaqaalaha Soomaaliya sanadkan 2023-ka ku sheegay in uu ku yimid hoos-u-dhac gaaraya ilaa 2.8 boqolkiiba, marka loo eego xagaagii hore oo uu ahaa 3.6 boqolkiiba.

Bankiga ayaa waxa uu caddeeyay in dhaqaalaha Soomaaliya uu wali u nugul yahay ku tiirsanaanta xad dhaafka ah ee ganacsiga iyo maalgelinta dibadda, kala duwanaanshaha dhaqaalaha oo xadidan, iyo u nuglaanta masiibooyinka dabiiciga ah.

Dhaqaalaha Soomaaliya ayaa, sidda ku cad warbixinta, waxaa la saadaalinayaa inuu kor u kaco bartamaha sanadkan iyadoo la filayo inuu si tartiib tartiib ah u kordho 3.7 boqolkiiba iyo 3.9 boqolkiiba 2024 iyo 2025, siday u kala horreeyaan.

Si kastaba ha ahaatee, soo kabashada ayaa lagu waddaa in ay adkaato sababo ku aadan abaarta, khalkhalka sahayda badarka ee Ukraine, iyo masiibada caalamiga ah ee isbedelka caalamka,

Soomaaliya ayaa wali ku jirta dariiqa dib-u-habaynta dhaqaalaha in kasta oo ay jiraan dhibaatooyin kala duwan oo caalami ah iyo kuwo dibadda ka yimid kuwaas oo la odrasayo in ay sii wiiqaan dhaqaalaha dalka.

Kobaca dhaqaalaha Soomaaliya ayaa si weyn hoos ugu dhacay 2022 sababo lala xiriiriyay sicir bararka sare u kordhaya ee ka imaanaya dakhliga gudaha iyo baahida dalka wali u qabo kaalmadda dibadeed.

Intaas waxaa wehlisa, aaladaha maaliyadeed ee caalamiga ah kuwaas oo badankooda ka imaanaya colaadaha ka qarxay Bariga Dhexe ee u dhaxeeya Xamaas iyo Yahuuda iyo sare u kaca sicir bararka adduunka oo hakiyay isticmaalka iyo maalgashiga gaarka ah.

Rotterdam (Caasimada Online) – Kulan ballaaran oo ay soo qabanqaabiyeen “Beesha Nabadda” oo ah Hay’ad loogu magac daray ALLAHA u naxariistee Cabdulqaadir Yaxye oo ahaa Agaasimihii CRD iyo shaqsi u ololeyn jiray nabadda Soomaaliya oo 2005-tii lagu dilay Muqdisho ayaa lagu qabtay magaalada Rotterdam ee dalka Netherlands.

Cali Yaxye oo ay walaalo yihiin Cabdulqaadir ayaa dhowr sanno ka hor isaga oo kaashanaya qaar ka mid ah hormuudka jaaliyadaha Soomaalida Holland wuxuu hirgeliyay Hay’adda (Yahye Peace Foundation); hay’adaas oo iska xilsaartay in ay qarashaadka waxbarashada ka bixiso caruur danyar ah oo aysan waalidiintoodu awoodin in ay ka bixiyaan qarashaadkaas, lagana soo kala xulay Gobolada Soomaaliya iyo caasimada. 

Kulankan xalay ayaa ujeeddadiisu aheyd in xubnaha “Beesha Nabadda” ay la wadaagaan waxqabadka iyo howlaha hay’adu ka wado gobolo ka tirsan dalka iyo caasimada hormuudka Jaaliyadda.

Aasaasaha Hay’adda Cali Yaxye, Xuseen Khadhiib, Liibaan Honest, Zahra Ilkacas, Hodan Cumar Dhuule, iyo xubno kale oo laf-dhabar u ah waxqabadka iyo dedaalada ay Hay’adda Nabadda Cabdulqaadir Yaxye ayaa khudbado ka jeediyay kulanka.

Sidoo kale, dadkii ka soo qeybgalay ayaa daawaday muuqaal laga soo duubay shaqsiyaad ay ka mid yihiin Madaxweyne Xassan Sheekh oo ay marxuumka ka soo wada shaqeeyeen hay’adii CRD, wuxuuna sheegay Xasan in Cabdulqaadir uu ahaa shaqsigii ka dambeeyay in Xassan Sheekh uu siyaasada soo galo, isaga oo ku tilmaamay tiir muhiim ahaa oo Soomaaliya ka baxay.

Jabriil Cabdulle oo dhowaan loo magacaabay safiirka Soomaaliya u fadhiya Kenya, isla markaana ahaa shaqsigii la wareegay hogaanka hay’adda CRD geeridii Cabdulqaadir kaddib ayaa khudbad ay qiiro ka muuqatay jeediyay, isaga oo ku tilmaamay Cabdulqaadir inuu u ahaa waalid iyo walaal.

Gabagabadii kulanka xubnihii hay’adda “Yahye peace foundation” iyo dhammaan dadkii ka soo qeybgalay waxeey isku afgarteen in halkaasi laga sii ambaqaado “Legacy” uu ka tegay Cabdulqaadir. 

“Mustaqbalka dhow waxaan rajeynayaan in Soomaaliya laga hirgeliyo machad loo gaar yeelatay waxqabadkii iyo hadafkii uu u taagnaa Cabdulqaadir Yaxye,” ayuu yiri aasaasaha hay’adda Nabadda Cabdulqaadir Yaxye.

HOOS KA DAAWO MUUQAALKA KULANKA  

Beledweyne (Caasimada Online) – Ciidanka xoogga dalka iyo kuwa deegaanka ayaa maalintii labaad howl-gallo culus ka wada deegaano ka tirsan gobolka Hiiraan.

Howl-galka maanta oo ahaa sifeyn, ayaa waxaa la arkayay iyada oo meydad ay qaadan waayeen kooxda Al-Shabaab ay yaalaan waddooyinka.

Deegaannadii shalay jabka iyo duqeynta loogu geystay kooxda ayaa saaka loogu tagay meydad cadowgu ka cararay waxayna ciidanka sii baacsanayaan haraadiga cadowga, sida ay sheegtay wasaaradda warfaafinta.

Howl-galka oo ay iska kaashadeen ciidanka xoogga iyo saaxiibada caalamka ayaa ka dhacay halka loo yaqaano Hilow Bacaad oo 8 KM u jira magaalada Halgan ee Ggobolka Hiiraan, waxaana halkaas lagu dilay in ka badan 60 ka tirsan Al-Shabaab.

Sidoo kale warbaahinta dowladda ayaa shaacisay in ciidamada isgarabsanaya ay burburiyeen, islamarkaana ay cagta maryeen saldhiyo ay kooxda ku laheyd halkaasi.

Ergeyga Madaxweynaha Jamhuuriyadda u qaabilsan arrimaha Macaawisleyda Cali Jeyte Cismaan iyo saraakiil xoogga dalka ka tirsan ayaa maanta tagay goobihii kooxda lagu jabiyey.

Masuuliyiintan ayaa waxay ku bogaadiyeen geesiyaasha qaranka beegsiga kooxda Al-Shabaab, iyagoo sidoo kale ku booriyay dardar-gelinta howl-gallada kooxda looga xoreynayo deegaanada ay weli ku harsan yihiin.

Si kastaba, Hiiraan ayaa kamid ah meelaha lagu jebiyay kooxda Al-Shabaab, islamarkaana khasaare culus lagu gaarsiiyay wejigii koowaad ee dagaallada haatan ka socda dalka.

Boosaaso (Caasimada Online) – Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya dil qorsheysan oo ay saaka kooxo hubeysan ka gaysteen magaalada Boosaaso ee xarunta gobolka Bari.

Dilka ayaa waxaa lagu soo warramayaa in loo gaystay ganacsade kasoo jeeda deegaanada Koonfur Galbeed, kaas oo lagu magacaabi jiray Ibraahim Cabdiraxmaan Cabdi.

Wararka ayaa sheegaya in marxuumka la toogtay, isaga oo kasoo baxay Masaajidka oo uu kusoo dukaday Salaaddii Subax, waxaana baxsaday raggii ka dambeeyay falkaasi.

Marxuum Ibraahim Cabdiraxmaan wuxuu sidoo kale ahaa madax iyo hogaan dhaqanba u ahaa bulshadda reer Koonfur Galbeed ee ku nool magaalada Boosaaso, halkaas oo uu joogay inuu ka shaqeysto, wuxuuna kamid ah ganacsatada laga yaqaano magaaladaasi.

Dilkiisa kadib waxaa goobta gaaray ciidamo ka tirsan kuwa ammaanka Puntland oo illaa iyo hadda baaritaano wada, si ay gacanta ugu soo dhigaan dambiilayaasha.

Ma cadda sababta rasmiga ah ee loo dilay ninkan, mana jiro weli wax war ah oo kasoo baxay madaxda sare ee Puntland oo ku aadan dhacdadaasi.

Boosaaso ayaa waxaa maalmihii lasoo dhaafay ka dhacayay falal ammaan darri, waxaana kamid ah dil Jimcihii magaaladaas loogu gaystay Marxuum Khadar Cabdi Cali oo ahaa guddoomiyihii dhalinyarada Soomaali Galbeed ee Puntland oo gurigiisa lagu dhex dilay.

Puntland ayaa hadda wajahaysa xaalad adag oo ka dhalatay doorashada, taas oo ay isku hayaan xubnaha mucaaradka ah iyo madaxweyne Saciid Deni, taas oo loo badinayo inay ka mashquulisay wax ka qabashada falalka ammaan darri ee ka dhacaya gudaha maamulkaas.

Muqdisho (Caasimada Online) – Qaramada Midoobay ayaa warbixin cusub kasoo saartay xaaladda ka taagan gobollada dalka ee ka dhalatay saameynta roobabka iyo daadadka El-Niño.

Xafiiska isku-xirka arrimaha bini’aadanimo ee Qaramada Midoobay (UN-OCHA) oo soo saartay warbixintan ayaa shaacisay in dadka ku dhintay fatahaadaha Soomaaliya ay kor u dhaaftay 110 qof.

UN-OCHA ayaa waxay sheegtay in sidoo kale ay in ka badan hal milyan oo qof ku barakaceen fatahaadada Soomaaliya iyo saameynta ka dhalatay.

Sidoo kale waxay shaacisay in kiisas looga shakisan yahay cudurka Daacuunka iyo Shuban-biyoodka laga soo sheegayo deegaannada dowlad-goboleedyada qaarkood, gaar ahaan HirShabeelle iyo Galmudug.

“30% ayaa gargaar helay dadka ay dhibaatadu saameyay,” ayay hay’adda ku sheegtay warbixinteeda, taasi oo muujinaysa baaxada saameynta ka dhalatay roobabka iyo fatahaadaha ee gudaha Soomaaliya.

Roobabka toddobaadyadii ugu dambeeyay ka da’ay Soomaaliya ayaa dhaliyay daadad xooggan, oo ay ka dhasheen khasaare kala duwan oo iskugu jira dhimasho iyo dhawaac iyo khasaare hantiyadeed, iyo weliba barakac horleh.

Si kastaba, Dowladda Soomaaliya ayaa ku dadaaleysa in la caawiyo dadka ku dhex go’doonsan magaalooyinka ay biyuhu harqiyeen, waxaana laga deyrinayaa saameynta ballaaran ee ka dhalatay fatahaadaha, ayada oo deegaanada qaarkood ay biyaha ka sare mareen.

Jlib (Caasimada Online) – Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya duqeyn xoogan oo xalay ka dhacday qaybo kamid ah degmada Jilib ee xarunta gobolka Jubbada Dhexe ee koonfurta Soomaaliya, halkaas oo ay ku xoogan yihiin xubnaha kooxda Al-Shabaab.

Duqeynta oo aheyd bartilmaameed ayaa waxaa fulisay diyaarad nooca aan duuliyaha lahayn, taas oo abaare sideedii fiidnimo gantaallo ku garaacday guri ku yaalla halkaasi.

Ilo wareedyo lagu kalsoon yahay ayaa innoo inay maqlayeen guuxa diyaarad, kadibna ay xigtay maqalka laba qarax oo ka dhashay gantaalada ay ku dhufatay gurigaasi.

Illaa hadda ma cadda cida lahayd diyaaradda weerarka gaysatay iyo goobta la duqeeyay, waxase magaalada ku xoog badan oo saldhigyo waaweyn ku leh kooxda Al-Shabaab.

Dhinaca kale, Al-Shabaab ayaa ka hadashay weerarkan, waxayna shaacisay in duqeynta ay fulisay diyaarad nooca aan duuliyaha lahayn oo Maraykanka laga leeyahay, ayna gantaal ku dhufatay guri dad rayid ah dagan yihiin, sida ay hadalka u dhigtay.

Al-Shabaab ayaa intaasi kusii dartay in weerkan ay ku dhaawacmeen labo qof oo rayid ah oo midkood ay ahayd gabadh yar oo 11 sano jir ah, sida ay ku sheegeen qoraalkooda

Ma jiro war ilo madax bannaan oo xaqiijin kara warka Al-Shabaab iyo khasaaraha ka dhashay duqeynta xalay ka dhacday degmada Jilib ee xarunta gobolka Jubbada Dhexe.

Maalmihii u dambeeyay ciidamada huwanta oo kaashanayaa saaxibada caalamiga ah ayaa sare u qaaday howlgallada ka dhanka ah Al-Shabaab ee koonfurta iyo bartamaha dalka.

Beledweyne (Caasimada Online) – Howlgal uu hoggaaminayey Cali Jeyte hoggaamiyaha guud ee ciidamada Macawiisley ayaa shalay kooxda Al-Shabaab looga xoreeyey deegaano badan oo ka tirsan gobolka Hiiraan, kadib abaabul culus oo maalmihii lasoo dhaafay ka socday gobolka.

Hoggaamiye Cali Jeyte ayaa sheegay in kooxda ay saareen deegaano badan oo dhaca jiinka wabiga Shabeelle ee gobolka Hiiraan, halkaas oo fariisimo waaweyn ay ku laheyd kooxdu.

“Dhowr cisho ayaan keyntaan ku jirnay oo isku diyaareynay baacsiga cadowga, shalay ilaa maanta ayaan ku jirnay howgalka ugu culus oo dhinacyo kala duwan ay iska kaashadeen, si gaar ah ciidanka Macawiisley oo duruuf adag ku shaqeynaya,” ayuu yiri Cali Jeyte.

Cali Jeyte ayaa sheegay inay howgalkaan ka soo bilaabeen deegaan lagu magacaabo Miir-qooley, isla markaana ay kooxda uga sareen dhul howd ah oo aad u baaxad weyn.

“Cadowga uma suurtagelin inay iska kaana difaacaan, weli ciidankii ayaa sii baacsanaya, waa daciif Shabaab-ku, ma dagaalamaan ee markii ciidanka ay u jeedi waayaan waxay gowracaan dadka masaakiinta ah ee aan iska celi karin,” ayuu yiri Cali Jeyte.

Wuxuu tusaale u soo qaatay labo wiil oo shacab ahaa oo habeen ka hor ay dileen, kadib markii ay jidka u galeen, “War qof kasta oo Soomaali ah haku dhiiradu iska dhicinta cadowgaan,” ayuu yiri.

Cali Jeyte ayaa mar kale ku celiyey digniintii uu u diray shacabka ku nool deegaanada ay joogto kooxda Al-Shabaab, “Hadhow war ayaad sheegi doontaan, war hooy ka fogaada Shabaab, idinka iyo xoolihiina waa idin gubi doonaa, markii ay gacanteenu idin soo gaarto,” ayuu hadalkiisa ku sii daray Cali Jeyte.

Howlgalkaan Hiiraan ka bilowday waxaa ka qeyb qaadanaya diyaaradaha dagaalka, dowladda federaalka ayaa saakay waaberigii shaacisay in 60 dagaalame Al-Shabaab looga dilay duqeyn ka dhacda duleedka deegaanka Halgan ee gobolka Hiiraan.

Hoos ka daawo