Muqdisho (Caasimada Online) –Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa Madaxtooyada ku qaabilay khubaro milatari iyo saraakiil sarsare oo ka socda dalka Turkiga.

Madaxweynaha ayaa ugu horeyn Turkiga uga mahadceliyey doorka ay ka qaadanayaan dib u dhiska Ciidamada Xoogga Dalka Soomaaiyeed iyo dagaalka ka dhanka argagixisada Alshabaab.

Kulankan waxaa qeyb ka ahaa Danjiraha Turkiga ee Soomaaliya Mudane Ibrahim M. Yagli.

Kulanka Madaxweynaha Soomaaliya iyo saraakiisha Turkida ah ayaa looga hadlay xoojinta iskaashiga dhanka milatariga ee labada dal.

Sidoo kale Madaxweynaha ayaa Turkiga u cadeeyey muhiimadda taageerada walaalaha Turkiga ee howlgalka xoreynta iyo qorshaha tababarrada Ciidamada Soomaaliyeed ee ay leyliyaan khubarada milatariga Turkiga ah.

Saraakiisha Turkiga ka socota ayaa Madaxweynaha Soomaaliya u cadeysay inay sii wadi doonaan doorka ay ka qaadanayaan dib u dhiska ciidamada Soomaaliya.

Xog ay kulankaan ka heshay Caasimada Online, waxay sheegeysaa in arrimaha lagu gorfeeyey ay qeyb ka yihiin duqeymaha diyaaradaha Turkiga ay uga baahan tahay Soomaaliya.

Diyaaradaha dagaalka Turkiga ayaa ka qeyb gala dagaalka ay ciidamada Soomaaliya kula jiraan kooxda Al-Shabaab, waxaana lagu wadaa in maalmaha soo socda ay bilowdaan duqeymo iyo dagaalo toos ah oo ciidamada Soomaaliya ay ku qaadayaan kooxda Al-Shabaab.

Muqdisho (Caasimada Online) –Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa warqadaha aqoonsiga ka guddoomay Danjiraha cusub ee Dowladda Talyaaniga ay u soo magacawday Soomaaliya.

Safiirka cusub waxaa lagu magacaabaa Pier Mario Daccò Coppi, waxaana munaasabadda warqadaha aqoonsiga looga gudoomay ay galabta ka dhacday  Madaxtooyada Qaranka.

Danjiraha cusub ayaa dowladda iyo shacabka Soomaaliyeed ugu mahadceliyey soo dhaweynta wanaagsan ee loogu sameeyay Soomaaliya.

Sidoo kale danjiraha cusub ee Talyaaniga ayaa dowladda iyo shacabka Soomaaliyeed ugu hambalyeeyay guushii taariikhiga ahayd ee dalka looga qaaday cuna-qabatayntii hubka.

Wuxuu dowladda Soomaaliya ku bogaadiyay hormarada laga gaaray dagaalka dalka looga sifeynayo Khawaarijta Al-Shabaab.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda iyo Danjiraha cusub ayaa ka wada hadlay xoojinta xiriirka diblomaasiyadeed iyo iskaashiga ay Dowladda Federaalka Soomaaliya la leedahay Talyaaniga.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa xusay ahmiyadda ay leedahay in lagu garab istaago dowladda Soomaaliya iyo shacabkeeda dagaalka ay kula jiraan argagixisada.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul wasaaraha xukuumadda federaalka Soomaaliya, Mudane Xamza Cabdi Barre ayaa maanta xafiiskiisa kulan gaar ah kula yeeshay Ambassador Joachim Waern oo ah danjiraha dowladda Sweden u qaabilsan Soomaaliya.

Xamza iyo Joachim Waern ayaa ka wada-hadlaay arrimo ay ka mid yihiin xiriirka labada dal, iskaashiga iyo taageerada ay Sweden siiso dowladda federaalka Soomaaliya.

Inta kulanka socda safiirka Sweden u fadhiya Soomaaliya Joachim Waern ayaa ballan-qaad lacageed u sameeyay ra’iisul wasaare Xamza, isaga oo sheegay in dalkiisa uu ku biiranayo lacag Sanduuqa Nabadda iyo Dowlad dhiska Soomaaliya (TPSS).

Dhankiisa ra’iisul wasaaraha oo madasha ka hadlay  ayaa kulanka uga mahad-celiyey dowladda Sweden oo maanta ku dhawaaqday in ay ku soo biirtay Sanduuqa Nabadda iyo Dowlad dhiska Soomaaliya ee (TPSS) iyo taageerada dhinacyada kala duwan leh ee ay Sweden u fidiso Soomaaliya.

Sidoo kale wuxuu sheegay in dowladda Soomaaliya ay ka go’an tahay inay hormariso xiriirka iyo iskaashiga kala dhexeeyo dalal Yurub oo ay kamid tahay dowladda Sweden.

Dalka Sweden ayaa kamid ah waddamada beesha caalamka ee taageerada siiya dowladda federaalka, isaga oo ka qayb-qaatay mashaariicyada muhiimka ah ee laga fuliyo dalka.

Dowladda federaalka ayaa haatan wadda dadaallo kala duwan oo taageero caalami ah loogu raadinayo Sanduuqa Nabadda iyo Dowlad dhiska Soomaaliya (TPSS), kaas oo maraya meel wanaagsan.

Halkan hoose ka daawo Sawirrada:-

Xarardheera (Caasimada Online) – Faahfaahino dheeraad ah ayaa kasoo baxaya howlgal qorsheysan oo ay maanta ciidamada dowladda iyo kuwa deegaanka ay ka sameeyeen deegaan hoostaga degmada Xarardheere ee koonfurta gobolka Mudug.

Howlgalka ayaa waxaa lagu beegsaday saldhig weyn oo ay Al-Shabaab ku laheyd deegaanka Baraag Gurgurrte oo dhanka galbeed ka xiga degmadaasi.

Qoraal kasoo baxay warbaahinta dowladda ayaa waxaa lagu sheegay in howlgalkaasi lagu khaarijiyay in ka badan 33 ka tirsanaa xubnaha Al-Shabaab.

“Howlgalka oo ka dhacay deegaanka Baraag Gurgurrte oo ahaa fadhigii ugu weynaa ee Khawaarijta ayaa waxaa fuliyey ciidanka xoogga dalka iyo kuwa deegaanka oo is garabsanaya, waxaana qasaaraha hordhaca ah ee saraakiisha xaqiijiyeen yahay 33 Khawaarij in lagu dilay howlgalka isla markaana taliskoodii iyo saanad ciidanku la wareegay” ayaa warka qoraal ah ee ay baahisay warbaahinta dowladda Soomaaliya.

Sidoo kale qoraalka ayaa lagu xusay in howlgalka uu yimdi kadib markii ciidamada huwanta ay ka war heleen dhaq-dhaqaaq ay Al-Shabaab ka wadeen halkaasi, ayna ka hortageen.

“Howlgalka ayaa dhacay salaaddii subax ka dib markii ciidanku ka war heleen abaabul weerar oo cadowgu maleegayay” ayaa mar kale lagu yiri warsaxaafadeedka.

Wuxuu howlgalkan uu yimid, ayada oo xubnaha Al-Shabaab lagu jabiyay howlgallada ka socda koonfurta Mudug, taas oo keentay inay isaga baxaan deegaamada Dumaaye iyo Dabagale oo ay  ku lahaayeen saldhigyo milatari oo ay kasoo abaabuli jirtay weerarada.

Deegaanadaas ayaa waxaa ku dhawaawday ciidamada dowladda iyo kuwa deegaanka oo xalay ku hoyday deegaanka Bajeela ee koonfurta gobolka Mudug, halkaas oo ay kusoo bandhigeen 6 kamid ah maxaabiis ay haysteen Shabaab oo ay ka rabeen madax furasho.

Koonfurta gobolka Mudug deegaano faro ku tiris ah oo ay ka mid yihiin, Caad, Dabagalo, Dumaaye, Miiroon iyo Jowle ayey ka joogtay kooxda Al-Shabaab, waxaana la soo werinayaa inay baneeyeen inta badan deegaanadaas oo ay isugu tageen Caad iyo aagga Shabeelow.

Maalmaha soo socda waxaa la sheegay in deegaanadaas ay ka bilaaba doonaan dagaallo cagta lagu marinayo kooxda, ciidamada xoogga dalka, daraawiishta Galmudug iyo dadka deegaanka ee hubka qaatay ayaa ku diyaarsan deegaanada Bacaadweyn, Camaara iyo buuraha ku teedsan deegaanka Shabeelow.

Garoowe (Caasimada Online) – Madaxweyne ku xigeenka maamul goboleedka Puntland, Axmed Cilmi Cismaan (Karaash) oo soo saaray warsaxaafadeed ayaa caddeeyay mowqifkiisa ku aadan xaaladda maamulkaasi, gaar ahaan khilaafka ka taagan doorashada.

Karaash ayaa kasoo horjeestay go’aankii uu xalay shaaciyay madaxweyne Saciid Deni oo sheegay inuu ka laabtay go’aankiisii hore ee qabashada doorasho qof iyo cod, uuna diyaar u yahay in la qabto doorashadii horay ugu soo caanamaashay Puntland ee xildhibaanada.

Madaxweyne ku xigeenka ayaa ganafka ku dhuftay go’aankaasi, wuxuuna taas beddalkeeda la saftay xildhibaanada Golaha Wakiilada oo maanta ku darsaday hal sano oo dheeraad ah, iyaga oo ka duulaya bayaankii ay soo saareen Isimada Dhaqanka ee SSC.

Sidoo kale wuxuu Axmed Karaasha ku bogaadiyey Golaha Wakiilada ansixintii xalka ay soo jeediyeen odayaasha dhaqanka ee ku aadan xaaladda cakiran ee maamulka Puntland.

Waxa kale oo uu taageerey in Baarlamanka hadda jooga ay doortaan madaxweynaha cusub iyo Kuxigeenkiisa, marka la gaaro 8 Janaayo ee sanadka soo socda ee 2024-ka.

“Waxaan u mahadcelinayaa Isimadii dhaqanka iyo guddiyadii weheliyey ee xalka kasoo saaray Arrimihii doorashada ee muranku ka taagnaa, sidoo kale waxaan bogaadinayaa Mudanayaasha Golaha Wakiilada ee ansixiyey xalkaas, aniga oo rajeynaya inay qabsoonto doorasho hufan oo lagu wada qanacsan yahay” ayuu yiri Madaxweyne ku xigeenku.

Waxaa kale oo uu raaciyay “Madaxweynuhu inuu aqbalo in doorashadu wakhtigeeda ku dhacdo meeshana laga saaro qorshihii muranka dhaliyey waa ku mahadsan yahay”.

Arrimahan ayaa kusoo aadayo saacada uun kadib markiimadaxweyne Deni uu shaaciyay inuu ka laabtay go’aankiisii hore ee aheyd doorasho qof iyo cod ah, wuxuuna sheegay inuu diyaar u yahay inuu doorashada ku qabto waqtigeeda, iyada la raacayo nidaamkii hore.

Si kastaba, tallaabada baarlamaanka iyo go’aanka Karaasha ayaa weji kale usii yeelaya xiisadda, waxaana sidoo kale laga war sugayaa go’aanka madaxweynaha iyo xubnaha mucaaradka ee ku aadan arrimaha soo kordhay, kadib muddo kororsiga baarlamaanka.

Nairobi (Caasimada Online) – Madaxweynaha dalka Kenya, William Ruto ayaa maanta waraaqadaha aqoonsiga ee danjirenimo ka guddoomay safiirka cusub ee Soomaaliya ee dalkaasi, Jabriil Ibraahim Cabdulle, kaas oo uu magacaabay madaxweyne Xasan Sheekh.

Munaasabad ka dhacday qasriga madaxtooyada Kenya ayaa danjire Jabriil looga gudoomay waraaqaha aqoonsiga, isaga oo haatan si rasmi ah guda-geli doono shaqadiisa.

Jabriil ayaa ah shaqsi galaangal xoogan ku leh dalka Kenya, ayada oo la filayo in uu dhaba wanaagsan u xaari doono xiriirka labada dowladood ee dariska ah.

Safiirka cusub ee Soomaaliya ee dalka Kenya ee beddalaya Maxamuud Axmed Nuur (Tarsan) oo dhawaan soo afmeeray shaqadii diblomaasiyadeed ee Kenya, isaga uu ahaa safiirkii Soomaaliya u fadhiya dalkaasi muddo shan sano ah.

Danjire Jabriil Ibrahim Cabdulle oo horay uga hadlay magacaabiistiisa ayaa u mahadceliyay madaxweyne Xasan, maadaama uu igmaday shaqo qaran oo weyn, isaga oo ballan qaaday inuu gudan waajibaadkiisa.

Sidoo kale wuxuu markaas ka hadlay xiriirka labada waddan ee Soomaaliya iyo Kenya, isaga oo soo hadal qaaday mad-madowgii soo kala dhexgalay 5 sano ee lasoo dhaafay.

“Muhiimadda ugu weyn waxaa waayay xiriirka labada dal wuxuu kusoo aadayaa, ayada oo 5-tii sanno ay u dambeysay uu iska xumaa, sabab badan oo aad la socotaan” ayuu yiri.

Si kastaba, dowladaha Soomaaliya iyo Kenya ayaa haatan cagta saaay waddo horay loogu sii qaaday oo xasilooni siyaasadeed ah, waxaana dhanka kale magacaabista Danjire Jabriil Ibraahim Cabdulle si wayn u soo dhaweeyay Jaaliyadda Soomaaliyeed ee waddanka Kenya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha dowladda federaalka Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo maanta wareegto soo saaray ayaa xil cusub u magacaabay agaasimihii hore ee madaxtooyada Soomaaliya, Xuseen Sheekh Maxamuud.

Madaxweynaha ayaa ninkan u igmday inuu noqdo Lataliyahiisa gaarka ah ee dhameystirka howlaha Dastuurka oo ka mid ah arrimaha hortabinta u leh dowladnimada Soomaaliya.

Xuseen Sheekh Maxamuud ayaa ku takhasusay horumarinta dowladnimada iyo nabadda, isaga oo kasoo mid noqday Golaha Aqalka Sare ee Baarlamaanka dalka,

Sidoo kale wuxuu xoghaye guud u soo noqday Guddiga Dhameystirka Dib u Eegista Dastuurka ee Labada Aqal ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya.

Ujeedka magacaabista Xuseen Sheekh ayaa lagu sheegay inay la xiriirto qorshaha Villa Soomaaliya ee ku aadan wax ka beddalka Dastuurka oo ay dood ka taagan tahay.

“Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud oo muujiyey mudnaanta uu siinayo dhammeystirka dastuurka dalkeenna ayaa kula dardaarmay Lataliyaha cusub ee Arrimaha Dastuurka Xuseen Sheekh Maxamuud in uu ku biiriyo aqoontiisa iyo waayo aragnimadiisa, qorshaha qaran ee qabyo-tirka dastuurka” ayaa lagu yiri wareegtada magacaabista ah.

Dr. Xuseen Sheekh Maxamuud wuxuu soo noqday agaasimaha madaxtooyada Soomaaliya, kadib dib u doorashadii madaxweyne Xasab Sheekh 15-kii May ee sanadkii hore, wuxuuse xilkaas iska casilay horraantii bishii August ee sanadkan aynu ku jirno ee 2023-ka.

Sababa is casilaaddisa waxaa ugu weynaa doorashada Koonfur Galbeed, isaga oo isku soo taagay xilka madaxweynaha maamulkaas oo dhowaan loo tartami doono.

Si kastaba, magacaabistiisa ayaa loo arkaa mid muujineysa dadaalka weyn ee uu haatan madaxweynaha ku bixinayo Dastuurka oo la filayo inuu go’aan ka gaaro baarlamaanka.

Garoowe (Caasimada Online) – Xildhibaanada Golaha Wakiilada Puntland oo maanta kulan xasaasi ah ku yeeshay magaalada Garoowe ayaa ku dhawaaqay go’aan lama filaan ah oo ku aadan xiisadda ka taagan maamulkaasi, gaar ahaan arrimaha doorashooyinka.

Golaha ayaa iska diiday go’aankii madaxweyne Saciid Deni ee ku aadanaa in loo laabanayo nidaamka doorashadii hore, waxaana ay sameysteen muddo kororsi hal sano ah.

Xildhibaanada ayaa isla maanta meel-mariyay inay sannad sii joogaan, ayna soo dooran doonaan Madaxwayne iyo Madaxwayne ku xigeen, marka la gaaro 8-da Jaaayo 2024-ka.

Tallaabadan ayaa daba socota go’aankii shalay kasoo baxay guddiga isimada SSC- Khaatuma oo go’aamiyay in Baarlamaanka haatan jiro loogu daro 12 bilood, si ay iyagu u doortaan madaxweynaha iyo ku xigeenkiisa, loogana gudbo khilaafka ka jira Puntland.

Xubnaha baarlamaanka ayaa saaka loo qeybiyay go’aanka isimada SSC, iyaga intaas kadib meel mariyay muddo kororsi 12 bilood ah si ay sii shaqeynayaan.

Sidoo kale waxa ay intaasi kusii dareen in lifaaqa uu soo saaray madaxweynuhu uu yahay mid waqtigiisu kasoo dib dhacay, sidaas awgeedna ay iyagu la wareegeen go’aanka arrimaha doorashada, sida uu shaaciyay guddoonka golaha wakiilada Puntland.

Golaha ayaa sidoo kale shaaca ka qaaday in saacadaha soo socda lasoo magacaabayo guddiga doorashada madaxweynaha iyo ku xigeenkiisa, si loo guda galo doorashada.

Arrintan ayaa timid, saacada uun kadib markii uu madaxweyne Deni xalay shaaciyay inuu ka laabtay go’aankiisii hore ee aheyd doorasho qof iyo cod ah, wuxuuna sheegay inuu diyaar u yahay inuu doorashada ku qabto waqtigeeda, iyada la raacayo nidaamkii hore.

Si kastaba, tallaabada baarlamaanka ayaa weji kale u yeeleysa xiisadda, waxaana sidoo kale laga war sugayaa go’aanka madaxweynaha iyo xubnaha mucaaradka ee ku aadan arrimaha soo kordhay, kadib muddo kororsiga uu sameystay baarlamaanka Puntland.

Nairobi (Caasimada Online) – Dowladda Kenya ayaa raali gelin siisay dowladda federaalka Soomaaliya, kadib qoraal xasaasiyad abuuray oo baraha bulshada, gaar ahaan Twitterka uu ku baahiyey Senator ka tirsan baarlamaanka dalka Kenya.

Senatorka ayaa qoraalkaas uga hadlay kulan uu Nairobi kula yeeshay saraakiil ka socotay Somaliland, isagoo sheegay inay ka wada hadleen sidii loo bilaabi lahaa duulimaadyo toos ah oo Hargeysa to Nairobi ah.

Xoghayaha guud ee wasaaradda arrimaha dibadda Kenya ayaa arrintaan ka soo saaray qoraal raali gelin ah, isagoo cadeeyey in Kenya aqoonsan tahay midnimada Jamhuuriyadda Soomaaliya.

Xoghayaha ayaa cadeeyey in dowladda Kenya ay Somaliland u aqoonsan tahay gobol ka mid ah Jamhuuriyadda Soomaaliya.

Sidoo kale wuxuu qoraalkiisa ku raali geliyey dowladda Soomaaliya, isagoo sheegay in siyaasadda arrimaha dibadda ee Kenya ay la jaanqaadeyso Midowga Afrika oo aqoonsan midnimada Jamhuuriyadda Federaalka ah ee Soomaaliya.

Xoghayaha wasaaradda arrimaha dibadda Kenya wuxuu sharaxaad ka bixiyey xafiiska ay Somaliland ku leedahay Nairobi, kaas oo sida uu sheegay ka shaqeeya arrimo ganacsi oo Kenya aysan u aqoonsaneyn safaarad.

Qoraalka Xoghayaha ayaa xubnaha baarlamaanka Kenya lagu xusuusiyey in aysan awood u laheyn inay faro-geliyaan siyaasadda arrimaha dibadda Kenya, waxaana twitterka Senatorka laga saaray qoraalkii ay dhibsatay dowladda Soomaaliya.

Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa dhawaan Jabriil Ibraahim Cabdulle u magacowday safiirka cusub ee Kenya, ninkaan oo horay u soo noqday musharax madaxweyne ayaa ku xeel-dheer diblomaasiyadda, waxaana la rajeynayaa inuu wax badan ka bedeli doono siyaasadda ay Kenya kula dhaqanto Soomaaliya.

Garoowe (Caasimada Online) – Falcelin xoogan ayaa ka dhalatay go’aankii uu xalay doorashada maamulka Puntland ka qaatay madaxweyne Saciid Cabdullaahi Deni, ayada oo ay si weyn usoo dhaweeyeen inta badan dadka Soomaaliyeed, gaar ahaan reer Puntland.

Deni ayaa xalay ku dhawaaqay in gebi ahaan uu ka laabtay go’aankiisii doorashada ee sida weyn loo diidanaa ee ahayd qof iyo cod.

Madaxweynaha oo shir jaraa’id ku qabtay Garoowe ayaa shaaca ka qaaday inuu ogolaaday in dib loogu laabto hanaankii doorasho ee ka dhici jiray Puntland.

“Waxaan rabaa anoo u turaya Mustaqbalka Puntland in aan halkaan uga dhawaaqo in doorashadu ku dhacdo 8 Jan lagu doorto nidaamkii qabaliga ahaa ee 66 xildhibaan” ayuu yiri Siciid Deni.

Haddaba sidee looga falceliyay go’aanka madaxweyne Saciid Deni?

Qaar kamid ah dadweynaha Soomaaliyeed ee isticmaala baraha bulshada ayaa si weyn uga hadlay arrintan, waxaana intooda badan ay boggaadiyeen madaxweynaha Puntaland.

Cali Catoosh oo kamid ah dadka ka hadlay go’aanka Deni ayaa yiri “Mudane Madaxweyne waad ku mahadsan tahay go’aanka aad qaadatay xilli adag”

Saciid Cabdi ayaa isuguna arrintan uga falceliyay “Waxaas wax la aqbali karo maahan madaxweyne!!”.

Maxamuud Sheexo ayaa yiri “Mudane madaxwayne waxa aad muujisay bisayl siyaasadeed, hufnaan iyo tanaasul aad u muujisay dadka iyo dalkaagaba guuleyso madaxweyne”

Suheyb Binu Seylici “Sagootin ha lo  sameeyo duqa, maadaama dadka iyo dalka uu  u turay”.

Idiris Cabdulqaadir “Go’aan geesinimo leh mahadsanid mudane madaxweyne, waxaan rajeenaynaa inay guddoonka baarlamaanka aqbali doonaan”.

Cabdiraxmaan Guudleed ayaa kasoo horjeestay in dib loogu laabto doorashadii hore “Waa wax laga xumaado runti in aan nabadoon iyo xildhibaan calooshiis u shaqayste ah in Puntland dib loogu celsho”.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa soo dhaweeyey go’aanka uu madaxweynaha Puntland Saciid Cabdullaahi Deni uga tanaasulay doorashadii qof iyo codka aheyd ee uu muddo ku dheganaa.

Madaxweynaha Puntland Saciid Cabdullahi Deni ayaa xalay ku dhawaaqay inuu ogolaaday in dib loogu laabto hanaankii doorasho ee ka dhici jiray Puntland, kadib markii, sida uu yiri, reer Puntland ay la qaada waayeen go’aankiisii ahaa in la qabto doorasho qof iyo cod ah.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa qoraal xalay kasoo baxay ku sheegay “inuu soo dhoweynayo miro-dhalka dadaallada odeyaasha dhaqanka Puntland ee ku aaddanaa qabsoomidda doorasho ay heshiis ku yihiin dhinacyada siyaasadda iyo go’aanka Madaxweynaha Puntland Saciid Cabdullaahi Deni, taas oo lagaga gudbayo hubinti la’aantii muddadan ka jirtay arrimaha doorashooyinka.”

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa xusay in go’aanka Madaxweyne Saciid Cabdullaahi Deni iyo kaalinta waxgaradka iyo isimada Puntland ay yihiin tallaabooyin xoojinaya xasiloonida iyo horumarka siyaasadeed ee Puntland iyo Soomaaliya guud ahaan.

“Puntland waxa ay xuddun u tahay Nidaamka Federaalka dalka, waa tusaalaha nabadda iyo wadajirka, sidaas awgeed waxaan adkeynaynaa dadaallada odeyaasha dhaqanka iyo waxagaradka. Waxaan Alle ka baryeyaa in doorashadaasi ay ku idlaato is-fahan iyo jawi nabadeed oo ka tarjumaya sooyaalka deegaannada Puntland,” ayuu yiri madaxweynaha Soomaaliya.

Xasan Sheekh ayaa ku dhiirrigeliyay dhammaan dhinacyada qeybta ka ah hannaanka doorashada Puntland inay sii wadaan wadatashiyada, waxa uuna muujiyey sida uu u garab taagan yahay dhammeystirka doorashada iyo in lagaga gudbo marxaladdan wadatashi, isu-tanaasul iyo ilaalinta nabadda ay ku tilmaaman yihiin reer Puntland,

Xarardheere (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya gobolka Mudug ayaa sheegaya in maanta xubnaha Al-Shabaab ay ka baxeen saldhigyo milatari oo ay ku lahaayeen deegaano dhaca koonfurta gobolka Mudug ee bartamaha Soomaaliya.

Ilo wareedyo lagu kalsoonyahay ayaa innoo sheegay in kooxda ay ka baxday deegaamada Dumaaye iyo Dabagale oo ay  ku laheydn saldhigyo milatari oo ay kasoo abaabuli jirtay weerarada qorsheysan ee ay ku qaado ciidamada dowladda iyo kuwa dadka deegaanka.

Wararka ayaa intaasi kusii daray in Al-Shabaab ay dareemeen cabsi xoogan, kadib markii ay ku dhawaadeen ciidamada huwanta ee howlgallada ka wada gobollada dhexe.

Dhanka kale ciidamada dowladda iyo kuwa deegaanka ayaa xalay ku hoyday deegaanka Bajeela ee koonfurta gobolka Mudug, halkaas oo ay kusoo bandhigeen 6 kamid ah maxaabiis ay haysteen Al-Shabaab oo ay ka rabeen lacago madax furasho ah.

Dowladda Soomaaliya ayaa gobolka Mudug isugu geysay cudud ciidan oo aad u badan, halkaas waxaa horay ugu diyaarsanaa daraawiishta Galmudug iyo ciidamo is abaabulay oo dadka deegaanka ah.

Xaaladda ayaa hadda ah mid aad u kacsan, waxaana gobolka laga dareemayaa guluf dagaal oo ka dhan kooxda Al-Shabaab oo muddo dheer ku sugnayd halkaasi.

Koonfurta gobolka Mudug deegaano faro ku tiris ah oo ay ka mid yihiin, Caad, Dabagalo, Dumaaye, Miiroon iyo Jowle ayey ka joogtay kooxda Al-Shabaab, waxaana la soo werinayaa inay baneeyeen inta badan deegaanadaas oo ay isugu tageen Caad iyo aagga Shabeelow.

Maalmaha soo socda waxaa la sheegay in deegaanadaas ay ka bilaaba doonaan dagaallo cagta lagu marinayo kooxda, ciidamada xoogga dalka, daraawiishta Galmudug iyo dadka deegaanka ee hubka qaatay ayaa ku diyaarsan deegaanada Bacaadweyn, Camaara iyo buuraha ku teedsan deegaanka Shabeelow.

Wisil (Caasimada Online) – Deegaanka Bajeela ee gobolka Mudug waxaa xalay lagu soo bandhigay 6-qof oo ka mid ahaa 11 qof oo labo sano ka hor ay Shabaab ka afduubteen duleedka degmada Wisil ee gobolka Mudug.

11-kaan qof oo Shabaab ay afduubteen sanadkii 2021-kii, waxay u dhasheen beesha Sacad ee Habargidir, waxayna kooxdu dalbatay xiligaas in beeshu ay ka baxdo dagaalka ay kula jirto Al-Shabaab.

Beesha Sacad ayaa iska diiday dalabkii Al-Shabaab, waxayna u cadeeyeen in dagaalka aysan ka bixi doonin, iyagoo ku yiri “Sidaa doontaan ka yeela dadka aad maxaabiis ahaanta nooga heysataan.”

Labo sano kadib, xalay waxaa timid lix qof, waxayna sheegeen in shantii kale ay kooxdu dishay, dadka qaar waxaa la sheegay inay toos u dileen, halka dadka qaar ay baahi ugu dhinteen xabsigii Al-Shabaab.

Kooxda Al-Shabaab ayaa dadkaan uga carartay saldhigyadoodii deegaanada Dabagalo iyo Dumaaye, kadib markii ay u adkeysa waayeen culeyska kaga yimid ciidamada xoogga dalka, daraawiishta Galmudug iyo dadka deegaanka.

6-da qof ee maxaabiista ah oo labo sano kadib u yimid dadkoodii, waxay sheegeen in Shabaab ay soo wajahday cabsi aad u badan, isla markaana ay isaga carareen inta badan deegaanadii ay ka joogeen koonfurta gobolka Mudug.

Dowladda Soomaaliya ayaa gobolka Mudug isugu geysay cudud ciidan oo aad u badan, halkaas waxaa horay ugu diyaarsanaa daraawiishta Galmudug iyo ciidamo is abaabulay oo dadka deegaanka ah.

Koonfurta gobolka Mudug deegaano faro ku tiris ah oo ay ka mid yihiin, Caad, Dabagalo, Dumaaye, Miiroon iyo Jowle ayey ka joogtay kooxda Al-Shabaab, waxaana la soo werinayaa inay baneeyeen inta badan deegaanadaas oo ay isugu tageen Caad iyo aagga Shabeelow.

Maalmaha soo socda waxaa la sheegay in deegaanadaas ay ka bilaaba doonaan dagaallo cagta lagu marinayo kooxda, ciidamada xoogga dalka, daraawiishta Galmudug iyo dadka deegaanka ee hubka qaatay ayaa ku diyaarsan deegaanada Bacaadweyn, Camaara iyo buuraha ku teedsan deegaanka Shabeelow.

Muqdisho (Caasimada Online) – Xubnaha golaha wasiirada xukuumadda Soomaaliya ayaa maanta kulankoodii caadiga ahaa ku yeeshay magaalada Muqdisho, kaas oo uu shir guddoomiyay ra’iisul wasaare Xamza ayada oo ay goobjoog ahaayeen inta badan golaha.

Kulankan oo ahaa mid xasaasi ah ayaa waxaa looga hadlay guushii taariikhiga ahayd ee qaadista cuna-qabateynta hubka oo 31 sano kadib laga qaaday Soomaaliya.

Ugu horreyn golaha wasiirada ayaa soo dhaweeyey go’aanka Golaha ammaanka ee QM ay cuna-qabataynta hubka ee saarnayd muddo 31 sano ah uga qaadeen dalkeenna, taas oo fursad u siineysa Soomaaliya in ay xaqiijiso ammaankeeda, isla markaana la ciribtiro kooxda Al-Shabaab.

Xubnaha golaha ayaa sheegay in Soomaaliya ay haatan heleyso fursad muhiim ah oo ay hub waa weyn kusoo iibsan karto, sidoo kalena lagu qalabeyn karo ciidanka Xoogga dalka.

Intaas kadib waxaa shirka lagu soo qaaday arrimaha amniga dalka, la-dagaalanka maalgelinta argagixisada iyo lacag dhaqidda iyo roobabka daadadka ka da’aya dalka.

Shirka ayaa waxaa sidoo kale lagu soo bandhigay warbixinno la xariira amniga guud ee dalka iyo u diyaar garowga wajiga labaad ee dagaalka lagula jiro Al-Shabaab.

Ugu dambeyn waxaa kulanka lagu soo bandhigay warbixinno dhowr ah oo ay kamid yihiin saameynta roobabka daadadka wata ay ku yeesheen dalka iyo qiimeynta Qaran ee u diyaarsanaanta iyo la-dagaalanka maalgelinta argagixisada iyo lacag dhaqidda.

Soomaaliya ayaa waxaa todobaadkii ugu dambeeyay usoo hoyday guullo waa weyn, sida ku biirista Dalladda Bulshada Bariga Afrka, qaadista cunaqabateynta hubka oo ay Golaha Ammaanka u codeeyeen, sidoo kale waxaa haatan la sugayaa dhameystirka deyn cafinta.

Qaahira (Caasimada Online) – Dowladda Masar ayaa shaacisay in Soomaaliya ay ka taageerayso dhanka amniga kadib qaraarkii Golaha Ammaanka Qaramada Midoobay uu meesha uga saaray cuna-qabateynta hubka ee Soomaaliya saarneyd sanadaha badan.

Wasaaradda Arrimaha Dibadda Masar ayaa qoraal ay soo saartay ku sheegtay in arrintaan ay muujinayso horumar la taaban karo oo dowladda Soomaaliya ay ka gaartay dagaalka argagixisada iyo raadinta xasilloonida.

Waxay ku dhowaaqday in ay si hagar la’aan ah u garab taagan tahay dadaallada dowladda federaalka ee ay ku dooneyso xaqiijinta amniga iyo dagaalka Al-Shabaab.

Taageeradan ayaa la filayaa in ay saameyn faa’iido leh ku yeelato ammaanka iyo xasilloonida gobolka Geeska Afrika.

“Masar waxay kamid aheyd waddamada ansixiyay qaraarka Golaha Ammaanka ee meesha looga saaray cuna-qabateynta hubka ee Soomaaliya saarnayd tan iyo 1992-kii.”

Hadalka Masar ayaa imanaya xilli ay dhawaan dowladda federaalka Soomaaliya ay sheegtay inay jiraan dalal saaxiib la ah Soomaaliya, oo diyaar u ah inay dalkeenna ku taageeraan hub, kadib qaraarkii QM.

1-dii bishaan ayay aheyd markii Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay u codeeyay in cuna-qabateynta hubka laga qaado Soomaaliya, kadib 31 sano oo dalkaan ay saareyd cuna-qabateyntaas.

Go’aankaan ayaa waxaa uu muhiimad weyn u leeyahay barnaamijyada dowladda federaalka Soomaaliya ee sugidda amniga, xasillinta iyo xoojinta dowladnimada curdanka ah.

Si kastaba, Helitaanka hubka iyo qalabka ayaa muhiim u ah dowladda Soomaaliya si ay si hufan u gudato waajibaadkeeda sugidda amniga, islamarkaana ay ciidamada ATMIS ugala wareegto amniga guud ee dalka.

Laascaanood (Caasimada Online) – Waxaa magaalada Laascaanood ka dhacay dhacdo hadal hayn dhalisay oo ku saabsan dil loo geystay haweeney da’ ah oo la sheegay in loo adeegsaday Midi.

Dhacdadaan ayaa horseedday muran ku saabsan in haweeneyda loo dilay aano qabiil, sida dadka qaar ay ku qoreen baraha bulshada, halka kuwa kalena ay sheegayaan in dilkaas uusan salka ku heyn aano qabiil.

Qaar ka mid ah ehelka haweeneyda la dilay ayaa warbaahinta u sheegay in ninka dilka geystay uu ka xanuunsanaa dhimirka, iyagoo beeniyey hadalladii lagu baahiyey baraha bulshada oo sheegayey in aano qabiil loo dilay haweeneydaas aheyd 75 sano jir.

Cilmi Baashe oo Ayeeyo ay u aheyd haweeneyda dhimatay ayaa BBC u sheegay inuu ahaa qofkii ugu horeeyay ee ka soo gaaray markii ninka xanuunsan uu tooreyda ku dhuftay haweeneyda.

Waxa uu sheegay in dhacada xanuunka badan ay ka dhacday magaalada Laascaanood, gaar ahaan guri ku yaalla xaafad lagu magacaabo Daami, dilkana uu geystay walaalkii oo sannadkii 1998-dii ka xanuunsaday dhimirka.

“Wiil aniga ila dhaashay oo waalnaa muddana ku xirnaa xarun dadka aan miyirka qabin lagu hayo oo ku taalla Laascaanood oo la yirahdo Manhal ayaa mindi meel taalay soo qaatay oo uu ku dhuftay, Marka qadartan ayaa dhacay,” ayuu yiri Cilmi.

Wuxuu sheegay in tooreyda uu uga dhuftay garabka, kadibna ay ku dhimatay isla goobta, kadib markii ay dhiig baxday.

“Markii ay dhacday ayaanu ku soo orodnay goobta, kadib ninkii waalnaa ee walaalkay ahaa ayaanu gacanta ku dhignay oo xirnay. Hadda xabsiga ayuu ku jiraa. Waxaan qorsheyneynay in aan dib ugu celino xaruntii lagu heyn jiray,” ayuu hadalkiisa sii raaciyay Cilmi.

Xarunta Manhal oo ahayd meel lagu dabiibo dadka dhimirka ka xanuunsan ayuu sheegay inay shaqadii joojisay markii ay bilowdeen dagaaladii Somaliland iyo dadka deegaanka Laascaanood, maadaama dhismihii xarunta uu ku burburay madaafiic ku soo dhacday.

Garowe (Caasimada Online) –Madaxweynaha Puntland Saciid Cabdullahi Deni ayaa caawa qaatay go’aan xasaasi ah, isagoo cadeeyey inuu ka laabtay go’aankiisii doorashada ee sida weyn loo diidanaa.

Deni oo caawa shir jaraa’id ku qabtay Garowe ayaa ku dhawaaqay inuu ogolaaday in dib loogu laabto hanaankii doorasho ee ka dhici jiray Puntland.

Madaxweynaha Puntland ayaa cadeeyey in go’aankaan uu qaatay kadib markii dadka reer Puntland ay la qaada waayeen go’aankiisii ahaa in la qabto doorasho qof iyo cod ah.

Madaxweyne Deni ayaa sheegay inuu soo saaray hanaan doorasho oo kii mucaaradku uu rabay ah, isla markaana uu u gudbiyey baarlamaanka.

Sidoo kale Deni wuxuu sheegay inuu soo magacaabo guddigii qaban lahaa doorashada, si ay ugu dhacdo waqtigii loo qorsheeyey.

Madaxweyne Deni oo careysan ayaa sheegay in lala qaaday waayey nidaamkii dimoqraadiga ahaa ee Puntland uu ka hirgeli rabay, kaas oo sida uu sheegay uu ku bixiyey waqti iyo dhaqaale badan.

Mucaaradka Puntland ayaa la filayaa inay war ka soo saaraan go’aanka uu caawa ku dhawaaqay madaxweyne Deni, maadaama ay mudo dheer u soo dagaalamayeen hanaanka uu caawa ogolaaday in doorashada Puntland loo qabto.

Madaxweynaha Puntland wuxuu sheegay inuu u damqanayo jiritaanka Puntland, isla markaana uu doonayo in doorashada Puntland aysan ka dabo marin bisha Janaayo.

Hoos ka daawo

Muqdisho (Caasimada Online) – Qarax culus iyo is-rasaaseyn ka dambeysay oo sababtay in lasoo afjaro xubno Shabaab ah ayaa caawa ka dhacay magaalada Muqdisho, gaar ahaan xaafadda Al-barako ee degmada Hodan.

Koox ka tirsan Al-Shabaab ayaa qarxisay tukaan lagu iibiyo qalabka gaadiidka oo ku yaalla Isgoyska Al-barako, kadib markii ganacsatada iska leh tukaankaas ay xirteen kaamirooyinka CCTV oo dolwaddu ay ku amartay.

Qaraxa kadib, ciidamada ammaanka ayaa baacsaday kooxdii qarxisay tukaanka oo wadatay Mooto Bajaaj.

Waxay ahaayeen seddax nin, sidoo kale mootadu waxay siday qarax kale, kaas oo fududeeyey in lasoo afjaro kooxdaas, kadib markii uu ayaga ku qarxay.

Kooxda ayaa isku dayday inay iska difaacdo ciidamada, waxay wateen labo bistooladood, mid ayaa la toogtay, midna waxaa la qabtay isaga oo dhaawac ah, halka kii waday mootada uu isku dayey inuu baxsado.

Rasaas badan oo lagu furay kadib, waxaa qaraxday mootadii, waxaana ku gubtay ninkii waday.

Saraakiisha ciidamada amniga ee aaggaas ka howlgelaya ayaa sheegay inay ku raad joogeen kooxdaan oo maalmihii lasoo dhaafay qalqal gelin amni ka waday gudaha Muqdisho.

Dukaankii ay qarxisay kooxdaas oo lagu iibinayey qalabka lagu dayac-tiro gaadiidka ayaa gabi ahaantiis gubtay, waxaana la waayey dab-demis u soo gurmada.

Maalmihii lasoo dhaafay ganacsatada Muqdisho ayaa wajaheysay weerarro uga imaanayey Al-Shabaab, waxaana la qarxiyey dhowr tukaan oo lagu xiray kaamirooyinka CCTV-ga oo dowladdu ay ku amartay ganacsatada.

Waxaa la xaqiijiyey in wax khasaare nafeed ah uusan ka dhalan qaraxii lagu gubay dukaanka, sidoo kale waxaa la xaqiijiyey in raggii geystay qaraxaas labo la dilay, halna nolosha lagu qabtay.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta Muqdisho uga qeyb-galay munaasabadda guusha taariikhiga ah ee qaadista cuna-qabateynta hubka.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa waxa uu sheegay in madaxda Soomaalida laga rabo in ay masuuliyad iska saaran sidii looga soo bixi lahaa masuuliyadaha ka dhalanaya qaadista cuna-qabateynta.

Waxa uu ka dhawaajiyay in uusan dooneyn in berri aduunyadda ay ka qoomameyso in cuna-qabateynta hubka laga qaado, islamarkaana dunida tusna in ay ku saxnaayeen go’aankii 1-da bishaan December 2023.

“Qaadista cuna-qabateynta waxaa ka dhalatay masuuliyad cusub, dowladda Soomaaliya waxay yeelan doonta hay’addo cusub oo hadda dhalanaya oo waxay yeelan doonta madax cusub oo kale oo lakabyad dowladda kala duwan oo dhan, oo masuul ka noqon doon in maanta meesha ay joogaan kasii qurxiyaan habka maamulka hubka iyo rasaasta,” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

“Ma dooneyno in berri aduunyada ka qoomameyso oo nala yiraahdo maxaa kuwan cuna-qabateynta hubka looga qaaday, waxaa rabna aduunyada in berri tiraahdo in Soomaaliya cuna-qabateynta hubka laga qaado sax ayay aheyd.”

Sidoo kale waxa uu sheegay in dagaalka Al-Shabaab ay qeyb ka tahay guusha maanta loo dabaal-degayo, ayna tahay in la sii xoojiyo dagaalkooda, maadaama uu yahay dagaalka dowladda iyo shacabka oo dhan.

“Dalka wuxuu u baahan dowlad mideysan oo leh awood, khibrad iyo waayo aragnimo ay wax ku qabato. Xukuumadda Dan-Qaran ee maanta dalka ka jirta waa xukuumad isku duuban oo wada socota,” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

“Qof dhameystiran ma jiro meelo aan ka dhimanahay waan leenahay laakiin waxa qaba meelaha ducfiga ku leenahay waa meelo yar, oo waxa ka ballaaran meelaha xoogga, awooda iyo kartida ku leenahay.”

1-dii bishaan ayay aheyd markii Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay u codeeyay in cuna-qabateynta hubka laga qaado Soomaaliya, kadib 31 sano oo dalkaan ay saareyd cuna-qabateyntaas.

Go’aankaan ayaa waxa uu muhiimad weyn u leeyahay barnaamijyada dowladda federaalka Soomaaliya ee sugidda amniga, xasillinta iyo xoojinta dowladnimada curdanka ah.

Hoos ka daawo