Muqdisho (Caasimada Online) – Maleeshiyada kooxda Al-Shabaab ayaa galabta weeraray diyaarad uu galabta Madaxweynaha Galmudug Axmed Cabdi Kaariye Qoor Qoor ka soo raacay magaalada Dhuusamareeb.

Xubno la socday wafdiga madaxweynaha ayaa Caasimada Online u sheegay in ilaa sideed xabadood oo laga riday qoriga loo yaqaano Suuga ay Al-Shabaab ku rideen diyaaradda, daqiiqado yar kadib markii ay hawada gashay.

Xubnaha aan soo xiganeyno oo naga dalbaday inaanaa adeegsan magacyadooda ayaa noo sheegay in shaqaalada hey’adda duulista rayidka qeybtooda ka howlgasha Dhuusamareeb ay duuliyaha ku war-geliyeen inay rasaas ku socoto, isla markaana uu jiha kale u weeciyo diyaaradda.

“Hubkii lagu soo riday diyaaradda oo naguula sheegay sideed xabadood waa lala waayey Alle ayaa mahadleh, duuliyaha waxaa lagu wargeliyey inuu jiha kale u weecdo, khal-khal badan ayaan dareenay, balse hada waxaan si nabad ah ku imaanay Muqdisho,” ayuu yiri mid ka mid ah xubnihii madaxweyne Qoor Qoor Dhuusamareeb ka soo raacay oo Caasimada Online u waramay.

Wararku waxay intaas ku darayaan in diyaaradda oo u socotay Muqdisho ay gashay wareeg dheer, isla markaana ay dulmartay degmada Gurceel oo 60 KM koonfur galbeed uga beegan Dhuusamareeb.

Xilliga diyaaradda la weeraray waa 5:30am oo galabnimo, waxuuna Madaxweyne Qoor Qoor caawa ku suganyahay magaalada Muqdisho oo safarkiisu uu ku wajahnaa.

Wixii ka dambeeyey markii Ahlu-Sunna looga taag roonaaday Galmudug, waxaa caasimadda maamulkaas ee Dhuusamareeb ku soo dhawaaday Al-Shabaab, waxayna xilliyada habeenkii ah duqeeyaan garoonka diyaaradaha.

Sidoo kale waxaa si cabsi ah lagu maraa wadada u dhaxeysa Dhuusamareeb iyo Gurceel oo dhowr habeen lagu arkay dagaalamayaal ka tirsan Al-Shabaab oo gaadiidka boonadooda canshuurta u jaraya.

Seddax maalin ka hor inta u dhaxeysa deegaanka Ceeldheere iyo Dhuusamareeb waxaa lagu qarxiyey gaari weyn oo kuwa ciidanka ah oo ay wateen ciidamo ka tirsan qeybta 21-aad ee milateriga Soomaaliya.

Illaa hadda ma jiro masuul ka tirsan Galmudug oo ka hadlay amni darada ka soo cusboonaatay deegaanada ku xeeran magaalada Dhuusamareeb oo Al-Shabaab badan ay gudaha u soo galeen, mana jirto wax dhaq-dhaqaaq ciidan ah oo hadda socda.

Jowhar (Caasimada Online) – Magaalada Jowhar oo haatan uu ka socdo dhismaha dowlad goboleedka HirShabeelle, waxaa laga dareemayaa hardanka ay beelaha dega gobollada Hiiraan iyo Shabeellada Dhexe ugu jiraan hanashada jagooyinka sare ee maamulka cusub.

Toddoba musharax oo u taagan qabashada xilalka guddoomiyaha baarlamaanka iyo ku xigeennadiisa ayaa maanta la diiwaan geliyey, waxayna doorashada guddoonka baaramaanka dhaceysa laba maalin kadib.

Hadaba sidey beeluhu ugu loolamayaan shanta jago ee ugu sareysa maamulka?

1 –Xilka Madaxweynaha: Beelaha Abgaal iyo Xawaadle ayaa loolan adag ugu jira xilka madaxweynaha dowlad goboleedka Hir-Shabeelle, afartii sano ee lasoo dhaafay madaxwenaha HirShabeelle waxa aheyd beesha Xawaadle, balse hadda waxaa kula loolameysa beesha Abgaal.

2 –Xilka Madaxweyne ku xigeenka: Sidoo kale beelaha Abgaal iyo Xawaadle waxaa dhex yaalla xilka madaxweyne ku xigeenka maamulka HirSahbeelle, waxaana qaadan doonta beesha looga guuleysto madaxweynaha.

3 –Seddax ka mid ah  7-da musharax ee maanta la diiwaan geliyey waxay u tartamayaan xilka guddoomiyaha baarlamaanka HirShabeelle, waxayna ka soo jeedaan beesha Gaaljecel.

4 –Laba musharax waxay u taagantahay xilka guddoomiye ku xigeenka koowaad ee baarlamaanka HirShabeelle, waxayna ka soo jeedaan beesha Gugundhabe.

5 –Labada kale ee musharaxiintii maanta la diiwaan geliyey waxay u tartamayaan xilka guddoomiye ku xigeenka labaad ee baarlamaanka HirShabeelle, waxayna ka soo kala jeedaan beelaha Udeejeen iyo reer Ow-Xasan.

Waxaa xusid mudan inay jiraan beelo kale oo aan ku xusneyn loolankaan, isla markaana aan ka soo dhex muuqan, waxaana ka mid ah beesha Jareer-weyne.

Odayaasha iyo waxgaradka beeshaas waxay qabaan in markii la aas-aasaayey HirShabeelle afar sano ka hor aan lasiin jagooyinkii ay mudnaayeen, sidoo kale waxay marar badan sheegeen in dowladda dhexe aysan ku heysan mansabkii ay mudnaayeen.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirka cusub ee warfaafinta dowladda federaalka Soomaaliya, Cismaan Abuukar Dubbe ayaa jawaab kulul ka bixiyey jeedin uu shalay sameeyay guddoomiyaha xisbiga Ucid, Faysal Cali Waraabe, xili uu shir uga qeyb-galay magaalada Nairobi.

Guddoomiye Faysal ayaa shir ay yeeshen beelaha Dir ka sheegay in beeshu ay Baarlamaanka Soomaaliya ku leedahay 75-kursi, lana mid yihiin Daarood, Hawiye iyo Digi/Mirifle, balse aysan muuqan doorkooda, loona baahan yahay inay awood qeybsiga ka qeyb galaan, arrintaasna xoogga la saaro.

Hadal jeedintaasi ayuu wasiirka cusub ee warfaafinta Soomaaliya ku tilmaamay mid aan kasoo bixin shaqsigii ku munaasabsanaa, maadama uu si dadban Faysal Cali Waraabe ugu sifeeyay shaqsi umadda Soomaaliyed ku kala irdheeyay xumaan iyo cuqdad, sida uu hadalka u dhigay.

Cismaan ayaa sidoo kale sheegay inay caadi tahay in shir beeleed ay isugu yimaadaan siyaasiyiinta, waxgaradka iyo odayaal, balse ay nasiib darro tahay inay shirkaasi kasoo muuqdaan siyaasiyiin uu sheegay inay 30 sanno hortaagnayeen midnmada Soomaalida.

Wuxuuna shaqsiyaad uusan carabaabin oo uu kamid yahay Faysal Cali Waraabe ku sifeeyay inay hadda shirarka beelaha iyo Nairobi ka dhex raadinayaan ‘sidii ay habeen madow iyaga oo dhuumanaya daaqad uga soo geli lahaayeen siyaasaddii Soomaaliya ee ay mudada 30-ka sano ah caayayeen’.

“Dad badan baa isoo weydiiyey shir ka dhacay Nairobi oo beelo Soomaaliyeed ku shireen. Waa wax la fahmi karo in dhaqan ahaan Beeluhu u shiraan, Laakiin waxa indhaha dadweynuhu gaar u qabteen Nimankii midnimada Shacabka Soomaaliyeed hortaagnaa 30ka sano” ayuu yiri Wasiir Cismaan.

Wuxuuna intaas sii raaciyey “Weliba cuqdadda iyo xumaanta ku dhex beerayey ee laga kari waayey walaalayaalow kaalaya oo Soomaali oo isku dhan taladeeda ka qayb-qaata in ay hadda shirarka beelaha iyo Nairobi ka dhex raadinayaan sidii ay habeen madow iyaga oo dhuumanaya daaqad uga soo geli lahaayeen siyaasaddii Soomaaliya ee ay 30 ka sano caayayeen. Odayadaas dhuumanaya waxan leenahay soo dhowaada walaalayaal, Albaabadu weli way furan yihiin”.

Si kastaba, hadalka Cismaan ayaa imanaya xili shirkaasi laga soo saaray war-saxaafadeed lagu dalbanayay in Doorashada xildhibaannada Dirta waqooyi ay u dhacdo si xalaal ah oo ay u madax bannaan-yihiin magacaabiddda guddiyada Doorashada.

Muqdisho (Caasimada Online) – Golaha shacabka baarlamanka Soomaaliya ayaa ansixiyey Hay’adda Diiwangelinta Aqoonsiga Dadweynaha Soomaaliyeed ee loo soo gaabiyo Hay’adda DADSOM.

Muhiimadda gaarka ah ee ansixinta Sharcigaan uu uleeyahay hooyo, aabe iyo ilmo walba oo Soomaaliyeed waa xagga aqoonsiga iyo jiritaanka qof walba oo Soomaaliyeed inuu yeelanayo lambar tirsi ah oo ku xiran dhalasho ilaa geeri iyo dhanka dhaqaalaha dalku sii kobcayo.

Soomaalidu waa dad is-gacan qabta, mudadii ay dhibtu jirtayna xawaaladaha ayaa u fududeeyay howlahaas, waxaana abuurmay bankiyo caalamka la tartami kara, laakin wadamo badan way xireen xawaaladaha xafiisyadooda dibadda, bankiyadiina way awoodi la’yihiin in lacagta si toosa loogu diro banki kale oo caalami ah oo iyaga la siman!

Sababtuna waxa ay tahay in lagu xiray shardi ah in ay soo buuxshaan nidaamka caalamiga ah ee loo yaqaan macmiilkaaga aqoonso (Know Your Customer) ee bankiyada dunida oo dhan ku shaqeeyaan. Nidaamkaan oo hirgeli kara in qof walba leeyahay National ID u gooni ah.

Haddaba, ansixinta Golaha Shacabka ee Sharcigaan ayaa ah mid ay kujirto danta qof walba oo Soomaaliyeed, midka magaalada jooga iyo kan baadiyaha jooga, kan dibada jooga iyo kan gudaha jooga, kan ganacsada iyo kan dowlad u shaqeeya iyo in dalka u soo galo dhaqaalihii dibadda ku xanibnaa si waafaqsan nidaamka caalamiga ah.

Sida Sharcigu dhigayo Hay’adda DADSOM waxay umadda Soomaaliyeed gude iyo dibad u qaban doontaa in ay:

1. In ay muwaadin walba iyo cid walba oo si sharci ah dalka kujoogta siiso lambar tirsi ah oo u gooni ah

2. In ay bixiso kaarka Aqoonsiga heer Qaran (National ID)

3. In ay dajiso oo u fududeyso barnaamijyada ay degmooyinka iyo gobolada ku bixin lahaayeen waraaqaha aqoonsiga sida dhalashada, dhimashada, guurka, furiinka iyo geerida, oo leh hal hanaan (one standard) oo la raaci karo.

4. In ay isku xirto laamaha dowladda qaab elektroonik ah oo u fududeynaya wadashaqeyn iyo howl fududeyn heersare ah.

Howl-gelinta iyo dardargelinta shaqooyinka DADSOM ayaa ah mid culeys badan kaga dhacayo eedaymo badan oo dhawaan Security Council usoo jeediyeen Soomaaliya iyo mid ay fududeyn doonto howlaha iyo baahiyaha muwaadin walba oo Soomaaliyeed.

Garowe (Caasimadda Online) – Taliyaha Ciidamada Booliska Soomaaliya S/gaas Cabdi Xasan Maxamed Xijaar ayaa bilaabay dar-dar galinta howsha loo idmay ee la xiririta sugidda amniga goobaha doorashooyinka, wuxuuna markaan ku sugan yahay magaalada Garowe ee dowlad goboleedka Puntland.

Taliyaha ciidamada booliska Soomaaliya, Jeneraal Cabdi Xasan Maxamed (Xijaar) iyo wafdi uu hoggaaminayo oo booqasho ku jooga caasimada maamulka Puntland ee Garoowe, ayaa kulan la qaatay Madaxweyne kuxigeenka Puntland, Axmed Cilmi Cismaan Karaash.

Ku-simaha madaxweynaha iyo Taliye Xijaar ayaa ka wada-hadlay sidii dowladda federaalka iyo maamulka Puntland ay uga wada shaqeyn lahaayeen dar-dar gelinta arrimaha doorashooyinka, oo dhawaan heshiis looga gaaray magaalada Muqdisho.

Kulankan ayaa sidoo kale waxa diirad lagu saaray sidii labada dhinac ay iskaga kaashan lahaayeen sugida Amniga doorashooyinka labada aqal, gaar ahaan kuwa lagu qabanayo deegaanada Puntland.

Taliyaha wuxuu kormeer ku sameeyay dhawr goobood oo ay ka dhici doonto doorashada aqalka hoose ee Baarlamaanka Soomaaliya, waxaana wehliyay saraakiisha ciidanka Booliska Soomaaliya iyo kuwa maamulka Puntland.

Qiimeynta ay sameeyeen waxey kaliya ku wajahneed magaalada Garowe ee xarunta maamulka Puntland, waxaana Booliska Soomaaliya loo xil saaray iney sugaan amniga iyo isku-dubaridka doorashooyinka.

Taliyaha wuxuu kormeer arrimahaan doorashooyinka la xiriira ku tagay Koonfur Galbeed iyo Galmudug, waxaana la rajeynayaa inuu tago maamulada kale ee haray sida Jubbaland iyo Hirshabelle, si uu ammaanka doorashooyinka uga agaasimo.

Bishaan Novembar wuxuu dalka galayaa doorashooyin, waxaana la filayaa in laga bilaabo labada aqal ee Baarlamaanka, sidaas darteed maamul walba waxaa loo asteeyay laba meelood oo la dhigi doono kuraasta xildhibaanada aqalka hoose.

Taliyaha wuxuu u muuqdaa mid si hordhac ah u fulinaya hawlahiisa iyadoo doorashada wakhtigeeda rasmiga ah aan la shaacin.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madasha Xisbiyada Qaran ayaa maanta war-saxaafadeed ay soo saartay ku muujisay mowqifkeeda ku aadan doorashada xildhibaanada gobolada Waqooyi (Somaliland) ee baarlamaanka federaalka Soomaaliya, xili uu maalmihii u dambeeyay hadheeyay khilaaf xoogan.

Madasha ayaa sheegtay inay adkayneyso ahmiyada iyo qiimaha ay siyaasiyiinta gobolada waqooyi ugu fadhiyaan dowladnimada dalkeeda, isla markaana ay rabto in hanaan hufan oo raali lagu wada yahay loo hirgeliyo doorashada xubnaha goboladaasi.

Waxay si cad garab istaag ugu muujisay Madashu waraaq uu dhawaan soo saaray guddoomiyaha aqalka sare ee baarlamaanka federaalka Soomaaliya, Cabdi Xaashi, kaasi oo ku dalbanayay inuu magacaabo xubnaha guddiyada doorashada ee gobolada waqooyi, isla markaana uu kaga hor imanayey hanaankii lagu go’aamiyey heshiiskii Muqdisho ee doorashada 2020/2021.

Madasha ayaa si adag uga digtay in hanaan aan loo mideysneyn ay jideeyan madaxda dalku, iyadoona soo jeedisay in hanaanka doorashadaasi lagu saleeyo habraacyadii meel-marka ahaa ee lagu galay doorashadii dad-baneyd ee 2016-kii.

“Waxaan cadeyneynaa in guddoomiyaha aqalka sarre ee baarlamaanka federaalka Soomaaliya, Mudane Cabdi Xaashi Cabdullaahi uu yahay mas’uulka ugu mudan xagga sharciga iyo nidaamka federaalka labadaba inuu magacaabo xubnaha guddiyada doorashada ee gobolada waqooyi, maadaama uu yahay siyaasiga ugu maamuuska sarreeya ee la doortay, hogaamiyana siyaasiyiinta kasoo jeeda gobolladaas, isla markaasna hadda ah guddoomiyaha aqalka sare ee BFS” ayaa lagu yiri qoraalka Madasha.

Waxa kale oo war-saxaafadeedkaasi lagu yiri “Madashu waxay ugu baaqeysaa madaxda labada heer dowladeed in ay si wadajir ah u dhameystiraan wadar-ogolka hirgelinta hanaanka doorashooyinka 2020/2021 lagana fogaado waxkasta oo ku keeni kara muran iyo isqab-qabsi doorashooyinka loo madlan yahay”

War-saxaafadeedkan maanta kasoo baxay Madasha Xisbiyada Qaran ayaa isgarab istaag loogu muujiyay qoraal uu Guddoomiye Cabdi Xaashi u kala diray madaxweyne Farmaajo, ra’iisal wasaare iyo madaxda dowlad goboleedyada, kaasi oo uu ku dalbanayey inuu isaga soo magacaabo guddiga doorashada ee matalaya gobollada waqooyi.

Cabdi Xaashi ayaa qoraalkaasi ku sheegay in xukuumadda Soomaaliya aysan xaq u lahayn in magacowdo guddiga doorashada gobollada waqooyi, sida lagu qoray heshiiska doorashada ee ay gaaraan dowladda dhexe iyo dowlad goboleedyada, sababtuna ay tahay inaysan soo magacaabin xubnaha dowlad goboleedyada.

Muqdisho (Caasimadda Online) – Xildhibaanada Golaha Shacabka Soomaaliya ayaa maanta ansixiyay sharci muhiim ah kadib markii ay kulan caadi ah ku yeesheen xaruntooda kumeel gaarka ah ee Villa Hargeysa.

Guddoomiyaha Golaha Shacabka BJFS Mudane Maxamed Mursal Sheekh Cabdiraxman iyo Guddomiye ku xigeenka Koowaad Cabduweli Sheekh Ibraahim Muudey ayaa kulanka shir gudoominayay, waxaana lagu ansixiyay Hindise-Sharciyadeedka Dhismaha Hay’adda Diiwaangalinta & Aqoonsiga Dadweynaha.

Kulanka waxaa soo xaadiray 143 mudane, iyadoo cod aqlabiyad leh lagu ansixiyay sharciga miiska saarnaa, ma jirin xildhibaan ka aamusan iyo mid diiday toona.

Dhinaca kale Xildhibaanada Baarlamaanka waxey akhriyeen markii labaad hindise-sharciyeedka Hay’adda Socdaalka, dib ayaana la isugu soo laaban doonaa si go’aan looga gaaro.

Gudoomiyaha golaha Shacabka Mudane Maxamed Mursal C/raxmaan wuxuu aad ugu mahad celiyay xildhibaanada Baarlamaanka Federaalka isagoo sharciga la ansixiyay ku tilmaamay mid sax ah.

Xildhibaanada Baarlamaanka muddo xileedkooda waa gabaabsi, waxaana bishaan gudaheeda bilaaban doona doorashooyinka labada aqal ee Baarlamaanka kuwaas oo ka kala dhici doona goobo lagu cayimay heshiiskii ay gaareen dowladda dhexe iyo dowlad goboleedyada.

Jowhar (Caasimada Online) – Waxa maanta lagu wadaa in magaalada Jowhar ee caasimada maamulka HirShabeelle ay ka bilaabato diiwaan-gelinta musharaxiinta guddoonka baarlamaanka maamulka, xili shalay lasoo saaray jadwalka doorashadaasi.

War kasoo baxay Guddiga ayaa shalay waxa lagu sheegay in maanta oo Isniin ah ay bilaabaneyso qabashada Araajida musharixiinta Guddoonka Baarlamaanka, halka 3-da Bisha November oo ku aadan Talaalada ay musharixiinta jeedin doonaan khudbadahooda.

Jadwalka doorashada guddoonka baarlamaanka oo u muuqday mid deg-deg ah ayaa waxa lagu soo koobay in saddex maalin gudahooda ay ku dhacdo doorashadaasi, oo loolan adag ugu jiraan dhinacyo badan.

Waxaa jira xubno badan oo isku taagay jagada Guddoonka Baarlamaanka Hir-Shabeelle, kuwaas oo isugu jira kuwa ku cusub saaxada siyaasadda iyo kuwo horay xilal u soo qabtay, waxaana xubnaha musharaxnimadooda ku dhawaaqay kamid ah:

1: Canab Axmed Ciise: Gudoomiye ku xigeenkii hore ee baarlamaankii 1aad ee Hirshabelle

2: Xildhibaan Siraaji Sheikh Isaaq: oo u sharaxan Gudoomiye ku-xigeenka 1aad ee baarlamaanka Hir-shabeelle.

3: Xildhibaan Mahad Xassan Cusmaan: u sharaxan Guddoomiye ku-xigeenka 2aad ee baarlamaanka Hir-shabeelle.

Waxa kale oo iyaguna jira shaqsiyaad loolan xoogan ugu jira qabashada xilalkaasi, kuwaasi oo la soo warinayo inay ku kala hirdamayaan mucaaridka iyo dowladda federaalka oo madaxdeedu ay rabto inay markale soo laabtaan.

Arrimahan dhan ayaa imanaya xili maanta amaanka caasimada maamulka HirShabeelle si weyn loo adkeeyay, iyada oo ay ku sugan yihiin siyaasiyiin miisaan culus ku leh dalka, oo isha ku haya hanaanka doorasho ee maamulkaasi.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiiru dowlaha cusub ee madaxtooyada Soomaaliya, Mudane Xasan Macallin Khaliif ayaa maanta xafiiskiisa ku qaabilay Danjiraha dowladda Masar ee Soomaaliya, Maxamed Nasar, xili la fahamsan yahay inuu sii xumaaday xiriirka labada dal.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, kulankan ayaa looga hadlay xiriirka labada dal, iyada oo labada mas’uul isku afgarteen in lasii xoojiyo iskaashiga iyo wada-shaqeynta labada dhinac.

Danjiraha Masar ee Soomaaliya ayaa isagu dul istaagay sooyaalka wada-jirka ah ee ka dhaxeeya labada dal ee walaalaha ah, isagoona balan-qaaday in dowladda Masar ay gacan qaban doonto dowladda Soomaaliya.

Danjiraha ayaa si gaar ah sheegay in Masar ay dowladda Soomaaliya ka caawin doonto arrimaha waxbarashada, oo uu sheegay inay aasaas u tahay horumarka iyo dowlad dhiskaba.

Kulankan ayaa sidoo kale waxa ku wehlinayay danjiraha, Safiir ku-xigeenka dowladda Jarmalka, Sascha Andreas Kienzle oo uu maanta wada qaabilay wasiiru dowlaha cusub ee madaxtooyada Soomaaliya.

Safiirrada ayaa si wada-jir ah ugu hambalyeeyay xilka dhawaan loo magacaabay Wasiiru Dowlaha, iyaga oo u rajeeyeyna ka mira-dhalinta shaqooyinka qaran ee horyaalla, isla markaana u muujiyey is-garab taag.

Ugu dambeyntiina Wasiiru dowlaha Madaxtooyada ayaa uga mahad-celiyey Danjireyaasha booqashadooda, isagoona la wadaagay dadaalladda dowladda federaalka Soomaaliya ee xoojinta amniga, kobcinta dhaqaalaha iyo adeegyada aas-aasiga ah.

Waxa uu ahaa kulankii saddexaad ee dhex-maray safiirka Masar ee Soomaaliya

Shalay ayey aheyd sidoo kale markii wasiirka Arrimaha Dibadda iyo Iskaashiga Caalamiga, Mudane Danjire Axmed Ciise Cawad, uu qaabilay safiir Mohamed Ibrahim Nasr, si loo faaqido xoojinta hababka iskaashiga iyo horumarinta xiriirka labada dhinac.

Intii lagu guda-jiray kulanka ayaa waxaa looga dooday dhowr arrimood oo muuqda oo ku saabsan xiriirka labo geesoodka ee labada dal ee walaalaha ah u dhexeeya iyo sidoo kale xaaladihii ugu dambeeyay ee siyaasadeed, amni iyo dhaqaale ee gobolka iyo dunida inteeda kale.

Isla shalay, Wasiirka cusub ee Wasaaradda Gargaarka iyo Maareynta Musiibooyinka DFS Marwo Khadiija Maxamed Diiriye iyo safiirka dawladda Masar u jooga Soomaaliya ayaa kulan ay yeesheen waxa ay uga wada hadleen xoojinta iskaashiga labada dal ee dhinaca gargaarka.

Kulanka labada dhinac ayaa ka dhacay xarunta Wasaaradda Gargaarka ayey labada dhinac muujiyeen sida ay muhiimka u tahay in la iska kaashado xaaladaha adag ee u baahan iskaashiga

Kulamada ayaa imanaya xili uu sii xumanayey xiriirka Soomaaliya iyo Masar, kadib markii dowladda Soomaaliya ee uu hogaamiyo madaxweyne Farmaajo ay dhinaca saartay Itoobiya, oo si weyn isku hayaan Masar.

Wararka ayaa sheegaya in Soomaaliya ay hadda isku dayeyso inay dib u hagaajiso xiriirkaas, hase yeeshee ma cadda sida ay u maareyn doonto siyaasaddii markii horeba ku riixday dhanka Ethiopia.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynihii hore ee dowladdii KMG aheyd ee Soomaaliya, Sheekh Shariif Sheekh Axmed oo shalay si weyn loogu soo dhoweeyey magaalada Jowhar ee caasimada Hi rShabelle ayaa kulamo ka bilaabay magaaladaasi.

Shariif ayaa xalay kulan gaar ah la qaatay odayaasha dhaqanka ee soo xulay xildhibaanada labaad ee baarlamaanka HirShabelle, isaga oo kala hadlay arrimo xasaasi ah.

Kulanka oo saacado badan qaatay ayaa ah mid is-xog wareysi ah, waxaana sidoo kale lagu soo qaaday dhismaha maamulka HirShabelle.

Sidoo kale madaxweynihii hore ee Soomaaliya Sheekh Shariif Sheekh Axmed ayaa dalab culus hordhigay duubabka dhaqanka, wuxuuna ka codsaday inay ka soo qeyb-galaan golgol dib u heshiisiin ah oo uu dhigayo magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya.

“Waxaan idinka codsanayaa in dib u heshiin la dhex dhigo beelaha dega Hirshabelle ka hor inta aan la galin doorashada Hirshabelle,”ayuu yiri SHeekh Shariif Sheek Axmed.

Wararka ayaa sidoo kale intaasi ku daray in Shariifka uu doonayo in xal waara laga gaaro kursiga madaxweynaha oo ay isku heystaan beelaha Xawaadle & Abgaal, si loogu tartamo, islamarkaana ay noqoto doorashada mid loo dhan yahay oo xor iyo xalaal ah.

Safarka uu Sheekh Shariif Sheekh Axmed ku tegay Jowhar oo ay ku wehlinayaan xubno ka tirsan Madasha Xisbiyada Qaran iyo xildhibaano ayaa ujeedkiisu wuxuu yahay dhammeynta tabashada ka taagan dhismaha dowlad goboleedka HirShabelle.

Dadaallada uu wado Sheekh Shariif ayaa ku soo aadayo, xilli dowladda federaalka Soomaaliya ay dhankeeda qorshe gaar ah ka wadato dhismaha HirShabelle, waxaana shalay ay soo dhoweysay soo xulista xildhibaanada labaad ee baarlamaanka maamulkaasi.

Muqdisho (Caasimada Online) – Xildhibaan Mahad Salaad oo ka tirsan mudanayaasha golaha shacabka ee baarlamaanka Soomaaliya ayaa war qoraal ah oo uu soo saaray wuxuu kaga hadlay xaaladda dalka, gaar ahaan xiriirka dhinaca caalamiga ah ee Soomaaliya.

Mahad Salaad ayaa sheegay in dowladda uu hoggaamiyo madaxweyne Farmaajo ay qaaday afartii sano ee la soo dhaafay tallaabooyin ka dhan ah dowladaha Masar, Sucuudiga iyo Imaaraadka, iyada oo is xijineysa Qatar, sida uu hadalka u dhigay.

Xildhibaanka ayaa sidoo kale qoraalkiisa ku sheegay in diblumaasiyiinta dowladahan ay albaabada ka xirteen madaxweyne Maxamed Cabdullahi Maxamed (Farmaajo), iyo taliyaha nabad sugida iyo sirdoonka Qaranka Soomaaliya, Fahad Yaasiin Xaaji Daahir

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in haatan ay bilaabeen inay raadiyaan diblumaasiyiinta dalalkaasi, oo uu sheegay inay muhiim u ahaayeen dhanka waxbarashada, ganacsiga, xajka, diblumaasiyadda iyo xiriirka taariikheed.

Ugu dambeyn wuxuu shaaciyey in go’itaanka xiriirka ay Soomaaliya la laheyd saddexdan dal ay sabab u ahaayeen madaxweynaha iyo taliyaha NISA.

Halkan hoose ka aqriso:

Fahad iyo Farmaajo cabsi miyaa taabatay mise taladii Qatar ayaa meesha ka baxday?!

Dowlada Farmaajo hoggaamino safiiro uma joogaan sadexda dowladood ee kala ah Masar, Sacuudiga iyo Imaaraadka. Dowladahaan ayaa ah kuwa ugu muhiimsan dadka Soomaaliyeed dhanka Waxbarashada, Ganacsiga, Xajka, Diblomaasiyadda iyo Xiriirka Taariikheed.

Maanta oo muddo xileedka Farmaajo ka harsantahay 3 bilood ayuu bilaabay in uu dabo cararo diblomaasiyiintii albaabada  laga furi diiday afartii sano ee la soo dhaafay. Xiriirka xumaaday ee wadamadaan Soomaaliya kala dhaxeeyay ayaa waxaa sabab u ahaa Madaxweyne Farmaajo iyo Taliyaha Nabad Sugida Fahad Yaasin oo ku jaan goynayay amarada iyo talooyinka gurracan ee uga imaanayay dalka Qatar oo iyaga ruuxooda xiriir aan la lahayn sadexdaan dal.

Haddaba Su’aashu waxay tahay Farmaajo iyo Fahad hada miyay ogaadeen muhiimada dalalkaan Soomaaliya u leeyihiin mise amaradii Qatar ayaa meesha ka baxay?!

Sawiradan waa safiirka Masar ee Soomaaliya u qaabilsan oo lagu qaabilayo Madaxtooyada, Wasaaradda Arrimaha Dibedda iyo Wasaarado kale.

Hon. Mahad Salad

Nairobi (Caasimada Online) – Waxaa magaalada Nairobi ka dhacay shir ay ay isugu yimaadeen siyaasiyiin, waxgarad iyo odayaal ka tiran Beesha Dir, iyadoo laga soo saaray war ku saabsan Doorashada Soomaaliya.

Shirka oo ay ka dhex muuqdeen siyaasiyin ay ka mid yihiin Feysal Cali Waraabe, Maxamed Cabdi Maareeye, Ridwaan Xersi iyo xubno kale ayaa laga soo saaray war-saxaafadeed ku baaqay in Doorashada xildhibaannada Dirta waqooyi ay u dhacdo si xalaal ah oo ay u madax bannaan yihiin magacaabiddda guddiyada Doorashada.

Guddoomiyaha Xibsiga UCID Feysal Cali Waraabe ayaa shirka ka sheegay in Dir ay Baarlamaanka Soomaaliya ku leedahay 75 kursi, lana mid yihiin Daarood, Hawiye iyo Digi/Mirifle balse aysan muuqan doorkooda, loona baahan yahay inay awood qeybsiga ka qeyb galaan, arrintaasna xoogga la saaro.

Shirka Dir ee magaalada Nairobi ayaa socda muddo laba maalmood ah, wuxuuna kusoo beegmay iyadoo guddoomiyaha Aqalka Sare Cabdi Xaashi C/llaahi uu shaaciyey inuu isugu soo magacaabayo guddiyada Doorashada xildhibaannada kasoo jeeda Somaliland.

Xigasho: Goobjooge

Jowhar (Caasimada Online) – Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Sheekh Shariif Sheekh Axmed ayaa shalay laba jeer la kulmay Madaxweyne ku xigeenka HirShabeelle Cali Cabdullaahi Xuseen Guudlaawe.

Kulankaan oo ka dhacay hoteelka uu dagan yahay Sheekh Shariif ayaa qaatay saacado waxaana dibada ka joogay dhamaan dadkii la socday labada dhinac.

Warar aan ka helnay xubno kamid ah labada dhinac oo kulamada kadib la kulmay Shariif iyo Guudlaawe ayaa Caasimada Online u sheegay in Sheekh Shariif la wadaagay Madaxweyne Guudlaawe go’aano uu ku xaliyay beelo badan oo tabashooyin qabay islamarkaana uu aqbalay Cali Guudlaawe.

Go’aanadaas lama sheegin nuuca ay yihiin hase yeeshee wararku waxey tilmaamayaan in dadka tabashada qaba lagu qanciyay xilal islamarkaana Cali Guudlaawe laga dalbaday inuu fuliyo iyo qaar loo sameeyay balan qaadyo kale.

Dhinaca wararka aan helnay ayaa sheegaya in labada dhinac ay ka wada hadleen qorshaha doorashada Soomaaliya iyo rabitaanka Sheekh Shariif ee xilka Madaxweynaha.

Cali Guudlaawe, ayaa Sheekh Shariif la wadaagay cadaadiska saaran iyo dhibaatooyin uu kala kulmayo Villa Somalia isagoo dhinaca kale u balan qaaday inuu la shaqeyn doono haddii uu noqdo Madaxweynaha HirShabeelle.

Sheekh Shariif, ayaa Cali Guudlaawe la wadaagay rajadiisa ah inuu Soomaaliya markale hogaamiyo isagoo dhinaca kale u rajeeyay inuu guul ka gaaro doorashada HirShabeelle. Mas’uuliyiintaan ayaa la sheegay in ay u harsan yihiin kulamo kale oo ku saabsan doorashada Soomaaliya iyo arimaha HirShabeelle.

Muqdisho (Caasimada Online) –  Magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya waxaa xalay ka da’ay Roobab mahiigaan ah oo saameyn ku yeeshay magaalada oo dhan, gaar ahaan isku socodka dadka iyo sidoo kale gaadiidka qeybihiisa kala duwan.

Roobabkan oo ahaa kuwa xoogan ayaa waxa ay biyo dhigeen waddooyinka waa weeyn ee magaalada Muqdisho oo aan laheyn dhuumaha biyaha ka saara.

Sidoo kale Roobabkaas ayaa sababay inuu istaago isku socodka gaadiidka dadweynaha iyo kuwa sida gaarka ah loo leeyahay intaba.

Waxaa sidoo kale dumay dhismo ku yaalla degmada Hodan oo ay daganaayeen qoysas badan, walow laga soo bad-baadiyey, sida uu sheegay maamulka gobolka Banaadir.

Saameynta ugu daran ayey Roobabkani waxa ay ku yeesheen dadka barakacayaasha ah iyo sidoo kale kuwa danta yar ee ku nool Xamar.

Gurmad loo fidinayo dadka ay saameynta ku yeesheen biyaha ayaa haatan socda, wuxuuna guddoomiye ku xigeenka maamulka gobolka Banaadir, Cumar Cali Cabdi uu tilmaamay in booyado loo diri doono waddooyinka xirmay, si ay biyaha uga saaraan.

Inta badan jidadka waa weyn ee ku yaalla magaalada Muqdisho ee caasimada Somaaliya ayaa ah kuwa aad liita, islamarkaana aan u baahan dib u dayactir ballaaran iyo in loo sameeyo meelaha ay ka baxaan biyaha Roobka, sida bulaacado ama dhuumaha biyaha.

Dhuusamareeb (Caasimada Online) – Madaxweynaha maamulka Galmudug, Axmed Cabdi Kaariye (Qoor Qoor) ayaa markii u horeysay luuqad adag kula hadlay golihiisa wasiirada, isagoona carabka ku adkeeyay in looga baahan yahay inay si deg-deg u qabsadaan shaqooyinkooda.

Madaxweyne Qoor-Qoor ayaa sheegay in xubnaha golaha wasiirada Galmudug & Hay’adaha kala duwan ee maamulkiisa laga rabo inay sida ugu dhaqsaha badan u gutaan waajibaadkooga, xili uu hadal ka jeedinayay baarlamaanka Galmudug.

Sidoo kale waxa uu sheegay in shuruucda kala duwan ee Galmudug ay jiraan wasaarado baarlamaanka u gudbiyay iyo kuwo aan weli gudbin, isagoona faray in wasaaradaha dhiman ay soo dhameystiraan shuruucdooda.

Qoor Qoor ayaa golaha baarlamaanka Galmudug kula dar-daraamay inay si adag ula xisaabtamaan golaha wasiirada Galmudug iyo hay’adda kale ee maamulkiisa, midaasi oo uu sheegay inay meesha ka saareyso ‘gaabis ku yimaada waxqabadkooda’.

Ugu dambeyntiina waxa uu xildhibaannada baarlamaanka Galmudug uga mahad-celiyay sida ay u meel-mariyeen shuruuc kala duwan oo ay u gudbiyeen qar kamid ah golaha wasiiradiisu.

Ankara (Caasimadda Online) – Dhul gariir xoogan ayaa ku dhuftay gobolka Izmir ee dalka Turkiga, waxaana jira wali rajo laga qabo in la helo dad ku xayiran dhismayaashii dumay hoostooda taasoo baadi goobo loogu jiro.

Soomaalida ku nool wadanka Turkiga ayaa qeyb ka ah baadi goobka dadka lagu la’yahay dhul gariirka iyadoo lasoo warinayo in dad Soomaali ah oo macdanta qoda ay si samafal ah ugu gurmanayaan dadka ku dhibaateysan dhismayaasha hoostooda.

Soomaali ku nool degmada Bayraklı ayaa shaqadooda usoo dhaafay si ay u badbaadiyaan walaalahood, waxeyna u warrameen idaacadda adduunka la hadasha BBC-da qeybteeda afka turkiga.

Ilaa iyo hadda 81-qofood ayaa la xaqiijiyay iney ku dhinteen dhul-gariirka ka dhacay Izmir maalinimadii Jimcaha, waxaana cabirkiisa lagu sheegay 6.9, waxaana wali socda dadaallo lagu soo badbaadinayo dad la tuhunsan yahay iney wali nool yahin.

Muddo ku dhaw 10-sano dhul-gariir nuucaan ah ma aysan arkin dadka Turkiga, waxaana ugu dambeysay sanadkii 2011 markaas oo magaalada Van ee bariga Turkiga dhacda uu ku dhuftay dhul gariir xoogan oo galaaftay nolosha 500 qofood.

Dhamaadkii qarnigii hore ayey Turkiga la kulmeen dhul gariirkii ugu xooganaa ebid, waxaana uga geeriyootay 18 kun oo qofood kadib laba dhul gariir oo ka dhacay waqooyi galbeed dalkaas.