Moqokori (Caasimada Online) – Ciidamada Qaranka iyo kuwa deegaanka ee Beesha Xawaadle ayaa caawa kaabiga ku haya degmada Aadan-yabaal iyo deegaanka Daarunicma ee gobolka Shabeellaha Dhexe, kadib markii maanta uu Hiiraan ka dhacay dagaalkii ugu cuslaa.

Maanta waxay reer Hiiraan u aheyd maalinkii afaraad oo dagaal toos ah ay ku jireen, waxayna ku guuleysteen in Al-Shabaab ay ka soo saaraan gobolka Hiiraan, iyadoo galabta gudaha loo galay gobolka Shabeellaha Dhexe.

Al-Shabaab maanta waxay u aheyd maalintii ugu khasaaraha badneed ee dagaalka ka socda soohdinta labada gobol, waxaa muuqaalo laga soo duubay meydadkooda uu daadsan dhulka howdka ah, godadkii ay qoteen oo laga saaray galabta iyo dhiigooda oo meel kasta yaalla.

Guddoomiyaha Degmada Moqokori ee gobolka Hiiraan oo SNTV la hadlay ayaa sheegay in berri ay qorsheynayaan inay gudaha u galaan degmada Aadan-yabaal, Daarunicma iyo Al-kowsar, halkaas oo Al-Shabaab ay isaga carareen galabta.

Dagaalkaan socday afartii maalmood ee lasoo dhaafay waxaa maalinkii koowaad lagu dilay in ka badan 70 Shabaab ah, balse maanta ayaa uga sii dared oo si ka daran maalinkaas loo laayey kooxda.

Waxaa loo daatay talisyadoodii oo dhiiga iyo meydadku is dhexyaallaan, waxaana loo gudbay dhanka Aadan-yabaal oo duleedkeeda ay caawa difaac uga jiraan ciidamada qaranka iyo kuwa deegaanka.

Degmada muhiimka ah ee Aadan-yabaal dadka ku sugan waxay sheegeen in Al-Shabaab oo ku soo jabay dagaalka ay galabta isaga baxeen magaaladaas, isla markaana aysan caawa joogin hal qof oo Shabaab ah.

Guddoomiyaha Degmada Moqokori wuxuu sheegay in Shabaab ay maanta laayeen oo jabiyeen, balse dhankooda ay maanta u aheyd maalintii ugu khasaaraha yareed afartii maalmood ee dagaalkaan tooska ah ay ku jireen.

Khasaaraha ugu badan wuxuu ciidamada macawiisleyda Hiiraan ee beesha Xawaadle gaaray maalinkii labaad ee dagaalka, dhaawacyo badan oo Muqdisho la keenay ayuu shalay isbitaalka ku booqday Madaxweyne Xasan Sheekh.

Agaasimaha Hay’adda Sirdoonka Qaranka ee NISA, Xildhibaano iyo wasiiro heer deegaan ah ayaa weli ku sugan fulimaha dagaalka, kuwaas oo dowladda federaalka ay u dirtay inay xoojiyaan abaabulka dagaalka deegaanadaas looga xoreynayo argagixisada.

Muqdisho (Caasimada Online) – Taliska tababarrada ciidamada xoogga dalka Soomaaliyeed ee TurkSom ayaa soo saaray shuruudo ay ku qaadanayaan askar cusub oo lii tababarayo leyli salkaal, ogeysiiskaan ayaa ku soo aaday maalmo kadib markii dhalinyaro feyl ugu jirta inay qortaan ciidanka lagu qarxiyey xero Damaanyo oo ku taalla Hodan, halkaas oo ugu yaraan 20 wiil ay ku geeriyoodeen.

Shuruudaha lasoo bandhigay waxaa ku jira kuwo yaab leh, waxaa kamid ah in qof guursaday aan loo baahneyn, sidoo kale waa in qofka qoranaya askarta uusan ka weynaan 22-sano.

10-Maalmood ayaa la qorsheeyey inay socoto is-diiwaan gelintaan oo saldhigga Turkiga ee Muqdisho ee TurkSom ka bilaabaneysa 12-ka bisha soo socota ee Juun.

Shahaadada dugsiga sare ayaa laga rabaa inuu keensado qofkii dalbanaya inuu ku biiro kulyadaan oo soo saartay ciidamada Gorgor ee xoogga dalka, kuwaas oo tababarro culus ku qaata Muqdisho iyo dalka Turkiga, gaar ahaan magaalada Sparta.

Hoos ka akhriso ogeysiiska kasoo baxay Taliska TurkSom:

Ogeysiis: Qabashada Arjiyada Codsiga Layli Sarkaaleed ee Kulliyadda Turksom

Taliska Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed wuxuu ogeysiinayaa dhammaan dhalinyarada Soomaaliyeed ee jecel inay kamid noqdaan Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed, in Kulliyadda Turksom ay qaadaneyso Layli Sarkaal cusub oo kamid noqonaya Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed.

Qabashada Codsiyada

Wiilasha ee sannadka 2025 waxay bilaabaneysaa 12-ka Luuliyo 2025, waxeeyna ku egtahay 24-ka Luuliyo 2025.

Qabashada arjiyada Gabdhaha waxeey bilaabaneysaa 26-ka Luuliyo 2025, waxeeyna ku egtahay 29-ka Luuliyo 2025.

Shuruudaha Codsadayaasha

Waa inuu yahay muwaadin ka tirsan Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya.

Waa inuu haysto shahaadada Dugsiga Sare (asalka ah) ama mid si rasmi ah loo ansixiyay oo kasoo baxday Wasaaradda Waxbarashada.

Da’du waa inay u dhaxaysaa 18 ilaa 22 sano (ku dhashay inta u dhaxeysa 2003 ilaa 2007).

Haddii uu dhammeeyay Dugsiga Sare sanadkan:

Waa inuu keenaa warqad caddeyneysa inuu yahay shahaado suge.

Waa inuu haystaa kaarka imtixaanka dowliga.

Waa inuu soo gudbiyaa aqoonsi dhalasho iyo degaan.

Waa inuusan horay u guursan.

Waa inuusan hore uga mid noqon kooxaha argagixisada.

Waa inuu ka gudbo tijaabooyinka soo socda:

Tusmada 1aad: Dhererka, miisaanka, iyo jir-dhiska

Tusmada 2aad: Awoodda isboortiga

Tusmada 3aad: Imtixaanka qoraalka iyo su’aalaha tirada leh

Fiiro Gaar ah

Ardayda jaamacadda dhigata waa inay keensadaan shahaadada Dugsiga Sare (asalka ah).

Ardaygu waa inuu yimaadaa Kulliyadda Turksom isagoo wata dhar iyo kabo isboorti maalinta imtixaanka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Agaasimaha guud ee hay’adda socdaalka iyo jinsiyadda Soomaaliya, Mudane Mustafe Sheekh Cali Dhuxulow ayaa keenay qorshe culus oo garoonka Aaadan Cadde looga joojinayo duulimaadyada gudaha, si loo yareeyo culeyska haatan jira.

Mustafe Dhuxulow ayaa maanta shaaca ka qaaday in dib loo furayo garoonka diyaaradaha degmada Dayniile, halkaasna loo wareejin doono diyaaradaha u duula gobollada dalka.

Agaasimaha ayaa tilmaamay in garoonka wayn ee magaalada Muqdisho uu hadda ka jiro culeys xooggan, sidaas daraadeedna ay ku dadaalayaan sidii u shaqeyn lahaa garoonka ku yaalla degmada Dayniile, una adeegsan lahaayeen diyaaradaha aadaya gobollada dalka.

“Waxaan rajeynayaa maadaama garoonka Aadan Cadde oo ah garoon caalami ah uu busy noqday oo culeysku ku badan yahay in garoonka Dayniile mardhow ay madaxda qaranka garato inuu noqon karo garoon culeyska kasoo qaada garoonka Aadan Cadde” ayuu yiri.

Sidoo kale wuxuu sii raaciyay “Diyaaradaha gudaha ayaa loo soo wareejinayaa Garoonka diyaaradaha degmada Deyniile, si culeyska hadda jira u yaraado”.

Hadalkan ayaa agaasimaha hay’adda socdaalka waxa uu maanta ka sheegay munaasabad ka dhacday Dayniile oo xarigga looga jaray xarun cusub ee hay’adda ka furatay degmadaas.

Waxaa kale oo uu agaasimuhu sheegay in Dayniile iyo degmooyinka kale ee ku yaalla cirifyada ay u baahan yihiin in loo daadajiyo adeegyada muhiimka ah ee dowladda.

“Dayniile waxay kamid tahay degmooyinka daafaha ku yaallo taas oo micnaheedu tahay degmooyinka loo baahan yahay in adeegga loo daadajiyo maadaama 10 km ama ka badan ay u jirto magaalada” ayuu hadalkiisa sii raaciyay.

Si kastaba, Hadalkan ayaa kusoo aadayo, iyada oo haatan dowladda Soomaaliya ay waddo qorshe garoon diyaaradeed cusub looga dhisayo Muqdisho, oo laga heli karo adeegyada ay u baahan yihiin dhammaan nuucyada diyaaradaha ee u kala goosha gudaha iyo dibadda.

“Istaraatijiyo ayaa u degsan dowladda uu hoggaamiyo madaxweyne Xasan Sheekh iyo ra’iisul wasaare Xamza, markii xukuumadda la doortay madaxweynaha wuxuu amar ku siiyay in aan la imaano qorshe lagu dhisayo garoon cusub oo ay yeelaneyso caasimadda,” ayuu horay u yiri Mareeyaha hay’adda duulista rayidka Soomaaliya Axmed Macalin Xasan.

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa maanta tallaabadii ugu horreysay u qaaday gogoshii uu dhowaan dhigay madaxweynaha Soomaaliya, si la’isugu yimaado wada-tashi ballaaran oo laga yeesho xaaladda dalka.

Guddi gaar ah oo k kooban xubno ka tirsan golaha wasiirrada iyo saraakiil kale oo ka tirsan dowladda federaalka ayaa maanta guda galay howsha taallo, si ay qabsoonto gogasha madaxweynaha oo diiradda lagu saari doono xaaladda cakiran ee dalka iyo dagaalka Al-Shabaab.

Xubnaha guddiga ayaa kulankii ugu horeeyay la yeeshay wakiilo ka socday Ururada Bulshada Rayadka ah oo ay kala hadleen sidii ay qayb uga noqon lahaayeen gogosha qaran ee taalla.

Sidoo kale inta uu socday kulanka ayaa waxaa ay dhinacyadu yeesheen aragti wadaag ballaaran, kaas oo ku qotoma sidii looga miro dhalin lahaa gogosha qaran.

Ajndaha ugu muhiisam ee gogosha ayaa waxa uu yahay in la abuuro jawi midnimo oo ku jiheysan la-dagaallanka kooxda Al-Shabaab, sida ay horay u shaacisay Villa Soomaaliya.

“Tani waxay muhiim u tahay xaqiijinta hadafka qaran ee ku dhisan in cod iyo cududba loo mideeyo ciribtirka cadawga Khawaarijta” ayaa lagu yiri warsaxaafadeed horay uga soo baxay madaxtooyada Soomaaliya oo looga hadlay gogosha uu dhigay madaxweynaha.

Xasan Sheekh Maxamuud oo ciidii jeediyay khudbad xasaasi ah ayaa si lama filaan u qaatay go’aan uu gogol u fidiyay siyaasiyiinta, hoggaamiyeyaasha mucaaradka iyo bulshada rayidka ah, si ay talooyinkooda ugu darsadaan dagaalka ka dhanka ah Khawaarijta iyo dhismaha dowladnimo casri ah oo ku saleysan dimoqraadiyad iyo nidaam federaal ah.

Madaxweynaha ayaa khudbaddiisa ku ammaanay fahamka wanaagsan ee hoggaamiyeyaasha siyaasadeed ee ku aaddan in “aan Khawaarijta isku heysan, balse aan isku heysanno sidii loo dhisi karo dowlad dimoqraadi ah oo dalkeena ka hanaqaada.”

Waxa kale oo uu yiri, “Waxaan gogol u fidinayaa siyaasiyiinta, si ay aragtidooda ugu biiriyaan dagaalka lagaga hortagayo Khawaarijta,” isaga oo si gaar ah ugu mahadceliyay ciidamada Qaranka Soomaaliyeed ee nafahooda u huraya sidii dalka looga xoreyn lahaa Al-Shabaab.

Soomaaliya ayaa haatan ku jirto marxalad adag oo siyaasadeed, iyada oo la’isku hayo arrimaha doorashooyinka, waxaana sii dheer dagaalka Shabaab oo sii laba kacleeyay.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo maanta xarigga ka jiray dhismaha cusub ee wasaaradda Aw-qaafta iyo arrimaha Islaamka, ayaa ka hadlay arrimo xasaasi ah oo la xiriira wasiir Roobow iyo shaqada uu qabtay.

Dhismaha xaruntan oo lagu dhisay iskaashi dadweyne ayaa waxaa hirgelinteeda door libaax leh ka qaatay Wasiir Mukhtaar Roobow Cali (Abuu Mansuur) oo munaasabadda ka sheegay in lacagihii ay ka qabteen adeegga xajka ay ku dhiseen dhismaha wasaaradda.

“Markaan imaanay dadbaa nagu qeyliyay markii aan soo saarnay kontan milyan oo lacag ah arrimaha Xajka, Ra’iisulwaaaaraha ayaan u sheegay oo aan ku yiri kontan milyan waayey wax nagu buuqaya maanta waa tan aan dhisnay guriga ugu quruxda badan Madaxweyne” ayuu yiri wasiirku.

Intaasi kadib madaxweyne Xasan Sheekh oo hadalka qaaday ayaa kashifay arrin culus oo la xiriirta Roobow, wuxuuna ka ka sheekeeyay sida uu uga jawaabay markii looga dacwooday Roobow oo horay loogu eedeeyay musuq-maasuq iyo wax is daba marin.

“Roobow lacag malaayiin ah buu dhacay, hebal buu keensaday wasaaradda ayaa la igu yiri anna waxaan iri wixii uu dhacay isagaa ka mas’uul ah” ayuu yiri madaxweyne Xasan.

Dhanka kale, wuxuu ka hadlay sida ay ku timid in Roobow loo magacaabo wasiir ka tirsan dowladda federaalka, isaga oo mar kamid ahaa hoggaamiyeyaasha sar sare ee kooxda Al-Shabaab, wuxuuna madaxweynaha qiray in Roobow kaliya aanu kasoo bixin Shabaab ee dad kale oo badan ay ka yimadeen, kuwaas oo hadda ku jira dowladda.

“Dadbadan oo la qumanaa fikirka Al-Shabaab ayaa ka soo noqday, Saraakiisha ciidamada ayay ku jiraan, Wasiirkayna (Mukhaataar Roobow) mas’uul ayuu noo yahay.” ayuu yiri Xasan Sheekh.

Waxaa kale oo uu sii raaciyay ‘Qofkii kasoo noqdaa Al-Shabaab xabadka ayaa saaranaynaa waana soo dhaweynaynaa, qaraxii wuxuu noqday meeshaas ayaa dad badan joogaan ee igeey“ ayuu markae yiri.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirka amniga gudaha Soomaaliya, Mudane Cabdullahi Sheekh Ismaaciil Fartaag oo maanta ka qayb-galay munaasabad ka dhacday degmada Dayniile ayaa si adag uga hadlay weerarada hoobiyeyaasha ee lagu garaaco magaalada caasimada ah ee Muqdisho, kuwaas oo kordhay maalmihii lasoo dhaafay.

Fartaag ayaa farriin u diray shacabka ku dhaqan degmooyinka ku yaalla cirifyada ‘ee mararka qaar laga soo tuuro madaafiicda, wuxuuna ka dalbaday inay ka shaqeeyaan amniga oo gacan saar la yeeshaan hay’adaha amniga ee dowladda Soomaaliya

“Waxaa la’idinka baahan yahay maadaama aa tihiin degmooyinka daafaha ku yaalla laga soo bilaabo Gubadley, Daarusalaam, Dayniile, Garasbaaley iyo Kaxda oo dariseen la leedihiin gobollada Shabeellaha Dhexe iyo Shabeellaha Hoose inaad amniga ku fiirisaan indho dhow” ayuu yiri wasiirka amniga gudaha xukuumadda federaalka Soomaaliya.

Dhanka kale, wuxuu reer Dayniile ku amaanay isku tashiga ay sameeyeen, isaga oo qiray in lixdii bildood ee lasoo dhaafay aan wax hoobiye ah laga soo tuurin gudaha degmadaasi.

“Waxaan ku amaanayaa Dayniile lixdii bilood ee ugu dambeysay hal madfac oo laga soo tuuray kuma soo dhicin magaalada Muqdisho, waana dadaal aad muujiseen” ayuu raaciyay.

Hadalkan ayaa kusoo aadeyso, iyada oo aroornimadii hore ee saaka tiro hoobiyaal ah lagu garaacay qeybo ka mid ah degmada Wadajir ee gobolka Banaadir, kuwaas oo qaarkood ku dhaceen gudaha xerada Xalane ee xeyndaabka garoonka diyaaradaha Aadan Cadde.

Goobjoogayaal ku sugnaa agagaarka garoonka Aadan Cadde ayaa warbaahinta u xaqiijiyay iney maqleen ilaa afar jug oo is xig-xigay, kuwaas oo si gaar ah ugu dhacay agagaarka garoonka. Waxaana la tilmaamay in jugta hoobiyaashaas ay abuurayeen cabsi iyo dareen amni darro oo ku faaftay qeybo ka mid ah degmada.

Daqiiqado kadib weerarka ayaa kooxda Al-Shabaab sheegatay mas’uuliyadda, iyagoo fariin ku baahiyay baraha Internet-ka ay ku leeyihiin, taasoo ay ku sheegeen iney iyagu fuliyeen weerarka lagu beegsaday xerada Xalane.

Kooxda ayaa horey ugu caan baxday weerarro isdaba joog ah oo lagu bartilmaameedsado xarumaha muhiimka ah ee dowladda iyo kuwa caalamiga ah, iyadoo horey u bartilmaameedsatay xeradan iyo dhismaha xarunta wayn ee madaxtooyada Soomaaliya.

Weerarkaan ayaa kusoo beegmaya xilli amniga caasimadda soo hagaagayo, iyadoo la ogyahay in xerada Xalane ay tahay mid ka mid ah meelaha ugu amniga badan magaalada, maadaama ay hoy u tahay ciidamo badan oo ka socda Midowga Afrika iyo shaqaale caalami ah.

Garoowe (Caasimada Online) – Maamul-goboleedka Soomaaliyeed ee Puntland ayaa shaaca ka qaaday in la dilay madixii kooxda Daacish u qaabilsanaa arrimaha dibadda iyo keenista ajaanibta, kaas oo lagu magacaabo Axmed Muuse Siciid (Axmed Beeldaaje).

Wasiiru dowlaha madaxtooyada Puntland Cabdifitaax Maxamed Nuur oo wareysi gaar ah siiyay BBC-da ayaa sheegay in ninkan lagu dilay howlgal cir iyo dhul ah oo Khamiistii 15-kii bishan May ay qaadeen ciidamada difaaca maamulkaas, kaas oo ka dhacay deegaanka Gurya-samo ee buuraha Calmiskaad

Cabdifitaax ayaa sheegay in maydka ay gacanta ku dhigeen, isla markaana ay xaqiijiyeen inuu yahay madixii Daacish u qaabilsanaa xiriirka arrimaha dibadda iyo keenista ajaanibta.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray inuu ahaa nin halis badan oo ay muddo dheer ku raad-joogeen, maadaama uu qaabilsanaa keenista ajaanibta u dagaalanta kooxda Daacish.

“Shaqadiisa ugu muhiimsan waxay ahayd xiriirinta iyo isku xirka argagixisada ajaanibta ah, iyo sidii dalkan gudihiisa ay u keeni lahaayeen dadka dagaalka nagula jiray” ayuu yiri.

Sidoo kale wuxuu dilkiisa ka yiri “”Arrintan waxay marqaati cad ka tahay inaan cidna la cafin doonin oo sharciga la horkeeni doono”.

Waxaa kale oo hoosta ka xariiqay in ciidamada Puntland ay sii wadi doonaan dagaalka, ayna si joogto ah u ugaarsan doonaan xubnaha ka tirsan kooxda ee ku sugan halkaasi.

Hoggaamiyaha la dilay ee Axmed Beeldaaje ayaa deegaan ahaan ka soo jeeda Puntland, gaar ahaan gobolka Bari, laakiin wuxuu wax kusoo barbaaray dalka Imaaraatka Carabta, halkaasi oo uu wax kusoo bartay, sidoo kalena uu ka abuurmay xiriirada uu la lahaa shabakado dibadeed, taasi oo ka dhigtay shakhsi aad muhiim ugu ahaa kooxda Daacish.

Si kastaba, howlgallada culus ee haatan ka socda Puntand ayaa gabagabo ku dhow, waxayna ciidamadu ku xoreeyeen dhul ballaaran oo ka tirsan buuraleda gobolka Bari.

Beledweyne (Caasimada Online) – Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya howlgal culus oo ay maanta qaadeen ciidamada Xoogga dalka iyo kuwa Macawiisleyda oo beegsaday xubno ka tirsan maleeshiyaadka kooxda Al-Shabaab oo ku sugaan xadka Hiiraan iyo Shabeellaha Dhexe.

Ciidamada huwanta ayaa weerar gaadmo ah ku qaaday maleeshiyada Al-Shabaab oo isku uruursanayeen halkaasi, waxayna gaarsiiyeen khasaare culus.

Qoraal kasoo baxay dowladda Soomaaliya oo looga hadlay howlgalkaasi ayaa waxaa lagu sheegay in ciidamadu ay gudaha u galeen goobta ay isku uruursanayeen, kadibna uu xigay dagaal toos ah oo qarxay, kaas oo socda illaa hadda.

“Ciidamada Qaranka iyo kuwa deegaanka ee gobolka Hiiraan ayaa mar kale saakay weerar culus ku qaaday goobaha ay ku dhuumaaleysanayaan kooxaha Khawaarijta ah ee dhaca dhulka howdka ah ee soohdinta gobollada Hiiraan iyo Shabeellaha Dhexe. Cadowga Khawaarijta waxaa loogu galay goob ay isku uruursanayeen, halkaas oo hadda uu ka socdo dagaal culus,” ayaa lagu yiri warsaxaafadeed kasoo baxay dowladda Soomaaliya.

Xaaladda ayaa weli kacsan, waxaana lasoo warinayaa in ciidamada dowladda iyo kuwa xaq-u-dirirka deegaanka ay weli kusii siqayaan dhulka hawdka ah ee  dhexeeya labada gobol.

Howlgallada ayaa waxaa barbar socda duqeymo lagu garaacayo Al-Shabaab ku sugan labada gobol, iyada oo illaa degmada Aadan Yabaal ay garaaceen diyaaraduhu.

Duqeymaha qaar ayaa waxaa lala helay gaadiid ay la socdeen maleeshiyaad ka tirsan Al-Shabaab oo gurmad ahaan uga soo baxay deegaanka Ceel Cali Axmed, iyaga oo kusoo socday dhanka degmada Aadan Yabaal, si ay xoojiyaan Al-Shabaabka kale ee ku sugan halkaasi.

Saddexdii maalmood ee lasoo dhaafay waxaa dhacay dagaal la isku riiqmay, hoggaamiyihii ciidanka deegaanka ee Macawiisleyda Xawaadle Cabdi Guumey ayaa ka mid ah geesiyaasha ku shahiiday dagaalkaas, sidoo kale tobanaan askari ayaa uga dhimatay ciidanka xoogga iyo kuwa deegaanka.

Kooxda Al-Shabaab oo la isugu daray weerarro toos ah, iska caabinta weerarro ay soo qaadeen iyo weerarro jid gal ah ayaa lagu laayey soohdinta labada gobol ee Hiiraan iyo Sh/Dhexe, waxaana hadda la isla gaaray aagga Al-kowsar iyo Aadan-yabaal oo caawa Al-Shabaab ka qaxayaan.

Beledweyne (Caasimada Online) – Wasiirka Wasaaradda Arrimaha Gudaha ee Hirshabeelle, Cabdi Daahir Guure Karoore, ayaa sheegay in ciidamada deegaanka iyo kuwa dowladda federaalka ay ku hareereysan yihiin degmada Aadan Yabaal ee gobolka Shabeellaha Dhexe. Wuxuu tilmaamay in howl-gal ballaaran uu haatan ka socdo nawaaxiga degmadaasi.

Wasiirka ayaa xusay in ciidamada is kaashanaya ay saacadaha soo socda gudaha u gali doonaan Aadan Yabaal, taasoo muddooyinkii lasoo dhaafay ku jirtay gacanta kooxda Al-Shabaab. Wuxuu sheegay in diyaar garowgii ugu dambeeyay la dhameystiray si magaalada looga xoreeyo kooxdaasi.

Wasiir Cabdi Karoore ayaa sidoo kale ka hadlay dagaalka ka socda gobolka Hiiraan, isagoo sheegay in hal beel oo kaliya ay haatan dagaalka kula jirto Al-Shabaab.

Sidoo kale wuxuu sheegay in tani aysan ahayn mas’uuliyad hal qabiil saaran, balse loo baahan yahay in dhammaan beelaha deegaanka ay ka qayb qaataan dagaalka.

Wasiir Karoore ayaa si gaar ah ugu baaqay beelaha kale ee ku dhaqan gobolka Hiiraan in ay garab istaagaan walaalahooda beesha dagaalka ku jirta, si loo suurtageliyo in kooxda Al-Shabaab looga saaro guud ahaan gobolka.

Wasiirka Arrimaha Gudaha Hirshabeelle ayaa sidoo kale qeyb ka ahaa wafdi ballaaran oo isugu jiray heer federaal iyo heer dowlad goboleed, kuwaasoo shalay gaaray degmada Moqokori ee gobolka Hiiraan. Socdaalkooda ayaa la xiriiray dardar-gelinta dagaalka ka dhanka ah Al-Shabaab ee ay hormuudka ka tahay beesha Xawaadle.

Wafdigaasi ayaa waxaa hoggaaminayay Taliyaha hay’adda sirdoonka iyo nabad sugidda Qaranka, Maxamed Cabdullaahi Cali Sambaloolshe, waxaana wehelinayay qaar ka mid ah xildhibaanada beesha Xawaadle ku matala Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya. Wafdigu waxa uu kulammo la yeeshay odayaasha dhaqanka iyo saraakiisha dagaalka hoggaaminaya.

Moqokori (Caasimada Online) – Sarkaal sare oo ka tirsanaa Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed (CXDS) ayaa Sabtidii lagu dilay deegaanka Moqokori ee gobolka Hiiraan, kadib markii uu rasaas ku furay askari ka hooseeya, falkaas oo lala xiriirinayo kooxda Al-Shabaab oo dagaal kula jirta dowladda federaalka Soomaaliya ee uu hoggaamiyo Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Marxuumka, Col. Cabdiraxmaan Hujaale, oo ahaa taliyaha guutada 26-aad ee qeybta 27-aad, ayaa lagu dilay isagoo ku guda jiray hawlihiisa hogaamineed ee safka hore. Askariga dilka geystay ayaa si lama filaan ah rasaas ugu furay taliyaha, iyadoo weli aan si rasmi ah loo caddeynin ujeedada ka dambeysay falkaasi.

Dilka ayaa ka dhacay degmada Moqokori oo ka tirsan gobolka Hiiraan, gobol ka mid ah meelaha ay colaadaha iyo falalka argagixiso ee Al-Shabaab ay si joogto ah uga dhacaan. Sida ay sheegeen saraakiisha, askarigii falka gaystay ayaa gacanta lagu dhigay, waxaana socda baaritaan lagu ogaanayo sababaha ka dambeeya dilka.

Geerida Col. Hujaale ayaa ku soo beegmaysa dhowr toddobaad kadib dil la mid ah oo loo geystay Taliyihii ciidanka ee Nuur Faaray, kaas oo lagu toogtay meel u dhow degmada Afgooye. Labada sarkaal waxay ka mid ahaayeen saraakiisha hoggaaminayay dagaalka dowladda ee ka dhanka ah kooxda Al-Shabaab, oo wali gacanta ku haysa dhul ballaaran oo ka tirsan bartamaha iyo koonfurta Soomaaliya.

Falanqeeyeyaasha amniga ayaa sheegaya in Al-Shabaab ay si hoose ugu dhex milmeen taliska Ciidanka Xoogga Dalka, iyagoo sheegay in xubno ka tirsan ciidanka ay si qarsoodi ah ugu shaqeeyaan danaha kooxda. Si kastaba, Caasimada Online si madax-bannaan ugama xaqiijin karto sheegashooyinkaas.

Kooxda Al-Shabaab ayaa muddooyinkii dambe kordhisay weerarada ka dhanka ah ciidamada dowladda, iyadoo warar soo baxaya ay muujinayaan in qaar ka mid ah askarta dowladda ay si hoose ula shaqeeyaan kooxda, arrintaas oo si xilliyeed loogu eedeeyo siyaasiyiin iyo mas’uuliyiin hore.

Mas’uuliyiinta degmada Moqokori, oo uu hoggaaminayo guddoomiyaha degmada, ayaan wali meesha ka saarin suurta-galnimada in Al-Shabaab ay ka dambeyso falka, hase yeeshee warbixin horudhac ah ayaa muujinaysa in askarigii dilka geystay uu u muuqday mid ku sugnaa xaalad maandooriye.

Guddoomiyaha degmada ayaa sheegay in isticmaalka daroogada ee ciidamada dowladda, gaar ahaan kuwa ku sugan goobaha dagaalka, uu yahay dhibaato baahsan oo wiiqaysa anshaxa iyo awoodda shaqo ee ciidanka.

Dowladda federaalka ayaa dhankeeda sheegtay in ciidamadeedu ay xoojiyeen weerarrada ka dhanka ah Al-Shabaab, ayna dileen tiro ka mid ah dagaalyahannada kooxda. Si kastaba, Al-Shabaab ayaa iyaduna sheegatay in ay dileen in ka badan 22 askari oo ka tirsanaa ciidanka dowladda intii lagu jiray weerar aargudasho ah. Tiradaasi lama xaqiijin karo si madax-bannaan, maadaama kooxda ay caan ku tahay faafinta warar buunbuun ah oo u adeegaya ujeeddooyin dacaayadeed.

Muqdisho (Caasimada Online) – Faahfaahino dheeraad ah ayaa kasoo baxaya tiro hoobiyaal ah oo aroornimadii hore ee saaka ayaa tiro hoobiyaal ah lagu garaacay qeybo ka mid ah degmada Wadajir ee magaalada Muqdisho, kuwaas oo qaarkood ku dhaceen gudaha xerada Xalane ee xeyndaabka garoonka diyaaradaha Aadan Cadde.

Goobjoogayaal ku sugnaa agagaarka garoonka Aadan Cadde ayaa warbaahinta u xaqiijiyay iney maqleen ilaa afar jug oo is xig-xigay, kuwaas oo si gaar ah ugu dhacay agagaarka garoonka. Waxaana la tilmaamay in jugta hoobiyaashaas ay abuurayeen cabsi iyo dareen amni darro oo ku faaftay qeybo ka mid ah degmada.

Tirada madaafiicda guud ayaa lagu qiyaasay lix, inkastoo aan si rasmi ah loo ogayn halka ay labo ka mid ah ku dhaceen. Ilaa iyo hadda lama hayo war rasmi ah oo xaqiijinaya khasaaraha ka dhashay weerarkaan, iyadoo aysan jirin wax war ah oo kasoo baxay hey’adaha amniga ee dowladda Federaalka ama maamulka ciidamada AUSSOM ee halkaas ku sugan.

Daqiiqado kadib weerarka ayaa kooxda Al-Shabaab sheegatay mas’uuliyadda, iyagoo fariin ku baahiyay baraha Internet-ka ay ku leeyihiin, taasoo ay ku sheegeen iney iyagu fuliyeen weerarka lagu beegsaday xerada Xalane.

Kooxda ayaa horey ugu caan baxday weerarro isdaba joog ah oo lagu bartilmaameedsado xarumaha muhiimka ah ee dowladda iyo kuwa caalamiga ah, iyadoo horey u bartilmaameedsatay xeradan.

Weerarkaan ayaa kusoo beegmaya xilli amniga caasimadda soo hagaagayo, iyadoo la ogyahay in xerada Xalane ay tahay mid ka mid ah meelaha ugu amniga badan magaalada, maadaama ay hoy u tahay ciidamo badan oo ka socda Midowga Afrika iyo shaqaale caalami ah.

Weerarka maanta ayaa qeyb ka ah weerarro dhowr ah oo Al-Shabaab ay sanadkaan gudihiisa ka fulisay gudaha Muqdisho, gaar ahaan kuwa lagu bartilmaameedsado xarunta Xalane iyo nawaaxigeeda, taasoo muujineysa in halista amni ee magaalada ay weli tahay mid taagan.

Jowhar (Caasimada Online) – Agaasimihii Waaxda Arrimaha Diinta ee Wasaaradda Awqaafta iyo Arrimaha Diinta ee dowlad goboleedka HirShabelle, Dr. Maxamed Cabdi Cali (Dr. Gaalib) ayaa lagu khaarajiyay magaalada Jowhar ee xarunta maamulka HirShabelle.

Kooxo hubeysan ayaa xalay fiidkii Dr-ka ku dilay xaafadda Hanti-wadaag ee magaalada Jowhar, iyadoo wararka ay sheegayaan in kooxdii falka ka dambeysay ay si deg-deg ah uga baxsadeen goobta.

Dr. Gaalib ayaa ka mid ahaa dhalinyarada aqoonyahanka ah ee si weyn looga garanayo magaalada Jowhar, isagoo kasoo shaqeeyay meelo kala duwan oo la xiriira caafimaadka iyo arrimaha bulshada. Dilkiisa lama oga ciddii ka dambeysay, balse falkaasi wuxuu gilgilay bulshada deegaanka oo aad uga argagaxday dilka agaasimaha.

Laamaha ammaanka ayaa bilaabay baaritaanno ay ku raadinayaan gacan ku dhiigleyaasha dilka geystay, hase yeeshee ilaa iyo hadda lama shaacin cid loo qabtay ama si cad looga tuhmayo weerarka. Warbaahinta ayaa la xaqiijiyay in ay socdaan howlgallo lagu ogaanayo xogta ka dambeysa falkaasi naxdinta leh.

Wasiirka Wasaaradda Awqaafta iyo Arrimaha Diinta Hirshabelle, Xildhibaan Cali Cismaan Ibraahim (Cali Ciiley), ayaa tacsi tiiraanyo leh u diray qoyska marxuumka, eheladiisa iyo dhammaan shaqaalaha wasaaradda. Wuxuu sidoo kale faray hay’adaha ammaanka in la dadajiyo baaritaanka isla markaana caddaaladda la horkeeno kuwii falkaasi geystay.

War qoraal ah oo uu wasiirku soo saaray ayaa lagu muujiyay sida uu uga xun yahay geerida agaasimaha, isagoo ku tilmaamay shaqsi firfircoon oo kaalin mug leh ka qaatay arrimaha wacyigelinta bulshada iyo barnaamijyada horumarinta. Wasiirka ayaa ugu baaqay bulshada Jowhar in ay garab siiyaan hay’adaha ammaanka si loosoo qabto dambiilayaasha.

Dr. Gaalib ayaa maalmihii u dambeeyay ka shaqeynayay wacyigelin iyo baraarujin ku saabsan arrimaha bulshada, isagoo kulamo la yeeshay arday iyo macallimiin ku sugan iskuulo iyo jaamacado ku yaalla Jowhar. Dadaalladaas ayaa la sheegay in ay ahaayeen kuwo bulshada loogu dhiirri-gelinayay iskaashi iyo ka hortagga kooxaha dhibaatada ku haya nabadda iyo horumarka deegaanka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxda ugu sareysa dalka ayaa indhaha ka daboolaneysa hagar-daamada ay dowladda Imaaradka Carabtu ku heyso Soomaaliya, laakiin mararka qaar waxay u sheegaan si maldahan, kamana muuqato geesinimo ay ku qaadan karaan go’aan lamid ah kii xukuumadii Xasan Cali Kheyre ay xiriirka ugu jirtay, dalkana uga saartay.

Xalay oo ugu dambeysay Ra’iisul Wasaare Xamsa ayaa muujiyey inay tuhmayaan inay jiraan dowlado shisheeye oo mucaaradka lacago soo siinaya, si ay qalalaase amni uga bilaabaan dalka, loona diido doorashooyinka, dagaalka argagixisada iyo dhamaan qorshayaasha dowladda.

Horay Madaxweybe Xasan Sheekh ayaa u miijiyey walaaciisa tallaabooyinka ay qaadayaan Imaaraadka ee gudaha Soomaaliya, hadana wuxuu hoosta ka xariiqay inay ixtiraamayaan oo hadda aysan diyaar u aheyn inay la kala dhintaan dowlad sidaas saameyn u leh.

Maalmihii lasoo dhaafay waxaa soo yeertay xog sheegeysa in Imaaraadka ay lacag u soo dhiibayaan qaar kamid ah mucaaradka, kuwaas oo qorsheynaya inay ka hortagaan doorashada dadweynaha, dagaalka argagixisada, gudaha Muqdishana ka bilaabaan qalaalaase, ilaa xukuumadda lagu qasbo inay u soo laabato doorasho dadban.

Xamse xalay kulan fursan kula hadlaayey dhallinyarada Muqdisho ayaa yiri, “Waxaa jira dowlado aad idinkuba garaneysaan oo markii xiliyadaan oo kale la soo gaaro ay shaqadoodu tahay inay kala laaluushaan siyaasiyiinta Soomaaliyeed, iyagoo soo siiya lacago aan micno laheyn, kuwaas oo lagu yiraahdo orod waxaas diid, halkaas qarxi iyo waxaas hor istaag.”

Ra’iisul Wasaraha ayaa intaas ku sii daray “Waxaan ogahay ragga dhahayana ay ogyihiin in hadallada qaar ay yihiin xisaab xir iyo farriimo loo dirayo dowladahaas shisheeye, waan fahmeynaa dhagartooda, dhaqaale yar oo dalkaan in lagu qaso lagu soo qaatay dadka Soomaaliyeed ma dhaafsa doonaan mustaqbalkooda.”

Horay wasiirkii hore ee arrimaha dibadda Axmed Macalin Fiqi ayaa dhowr bilood ka hor u sheegay in Imaaraadku ay Soomaaliya ula dhaqmaan siyaabo aan habooneyn, balse markii ugu dambeysay ay balan qaadeen inay joojinayaan ficiladooda xad-gudubka ah.

Hadda waxaa la sheegay inay sameysteen dalaal rasmi ah oo ku jira madaxda dowlad goboleedyada, waxayna qorsheeyeen inay bilaabaan qalalaase aan horay loo arag oo ay uga hortegayaan qorshaha lagu qodayo shidaalka Soomaaliya oo Turkigu gacanta ku hayo.

Mucaaradka ayaa la sheegay inay hubeynayaan, dagaalka Al_Shabaab ayaa sidoo kale la qorsheeyey in dowladda lagu fashiliyo, iyadoo ugu dambeyntiina gudaha Muqdisho lagu haminayo in ciidamo hubeysan lasoo geliyo, si talada dalka looga wareejiyo Xasan Sheekh ooh adda hal sano u dhiman tahay.

Puntland iyo Jubbaland oo dowladda federaalka ay isku dhacsan yihiin ayuu saaxiibka koowaad ka dhigtay Imaaraadku, dhowaan waxaa la sheegay in safkooda u uku biiray Laftagareen, horay waxay si gaar ah ula macaamili jireen Somaliland, waxayna Soomaaliya ka jecelyihiin Itoobiya oo ay la safteen markii uu qarxay khilaafkii ka dhashay heshiiskii uu sanadkii hore Addis Ababa ku saxiixay Muuse Biixi.