Gaza (Caasimada Online) – Waddamada Midowga Yurub ayaa Talaadadii kordhiyay cadaadiska ay saareen Israel si ay u joojiso ololaheeda milatari ee sii xoogeysanaya ee ka socda Marinka Gaza, halkaas oo weerarro cusub ay ku dileen tobannaan qof, sida ay sheegeen kooxaha gurmadka.
Weriyaha AFP ayaa Talaadadii arkay gaadiid gargaarka sida oo kasoo gudbay isgoyska Kerem Shalom ee xadka Gaza iyo Israel, maalin kadib markii Qaramada Midoobay sheegtay in markii ugu horreysay tan iyo go’doonkii 2-dii Maarso la fasaxay gargaar bani’aadannimo, taas oo sababtay baahi ba’an oo dhanka raashinka iyo daawooyinka ah.
Xaaladda bini’aadannimo ee kasii daraysa ayaa kicisay qaylo-dhaan caalami ah. Midowga Yurub ayaa sheegay in uu dib u eegi doono heshiiska ganacsi ee uu la leeyahay Israel, kadib kulan ay yeesheen wasiirrada arrimaha dibadda ee dalalka xubnaha ka ah Midowga.
Diblomaasiga ugu sarreysa Midowga Yurub, Kaja Kallas, ayaa sheegtay in “aqlabiyad xooggan” oo ka mid ah 27-ka waddan ee xubnaha ka ah ay taageereen tallaabadaas, iyadoo sheegtay: “Waddamadu waxay arkeen in xaaladda Gaza aan la aqbali karin… waxa aan dooneyno waa in la furo marinada gargaarka bani’aadannimo.”
Dalka Sweden ayaa dhankiisa sheegay inuu dalban doono in Midowga Yurub cunaqabateyn saaro wasiirro ka tirsan dowladda Israel.
“Maadaama aanan arag wax isbeddel ah oo la taaban karo oo lagu yareynayo dhibaatooyinka rayidka, waa in aan codkeena sii adkeynaa,” ayay tiri Wasiiradda Arrimaha Dibadda ee Sweden, Maria Malmer Stenergard.
Dowladda Britain ayaa iyana tallaabooyin adag qaaday—waxa ay hakisay wadahadalladii ganacsi ee xorta ahaa ee ay la lahayd Israel, waxayna u yeertay safiirka Israel ee London. Waxaa intaas dheer, London waxay cunaqabateyn kusoo rogtay deegaameystayaal ku sugan Daanta Galbeed, taasoo noqotay tallaabadii ugu culus ee Britain ka qaaddo Israel tan iyo bilowgii dagaalka.
“Gargaarka la xanibayo, dagaalka la ballaarinayo, iyo iska dhega-tirka saaxiibbadaada — arrimahaasi waa wax aan la aqbali karin, waana in la joojiyaa,” ayuu yiri Xoghayaha Arrimaha Dibadda ee Britain, David Lammy, isagoo si kulul ula hadlay baarlamaanka.
Afhayeenka Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Israel, Oren Marmorstein, ayaa sheegay in “cadaadis dibadeed uusan Israel ka leexin doonin dariiqeeda ay ku difaaceyso jiritaankeeda iyo amnigeeda.”
Gargaarka: Bur, cunto ilmaha, daawooyin
Waaxda COGAT ee Wasaaradda Gaashaandhigga Israel, oo u qaabilsan arrimaha rayidka ee dhulka Falastiiniyiinta, ayaa sheegtay in Talaadadii la gudbiyay 93 gaari oo sida gargaar bani’aadannimo, oo ay ku jiraan bur loogu tala galay foornooyinka, cunto ilmaha loogu tala galay, qalab caafimaad iyo daawooyin.
Afhayeenka Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay, Antonio Guterres, ayaa xaqiijiyay in tobannaan gaari la fasaxay, balse wuxuu tilmaamay caqabado hortaagan helitaanka gargaarka.
“Maanta, mid ka mid ah kooxahayadu waxay sugayeen saacado badan si ay u helaan oggolaanshaha Israel si ay u soo qaataan raashinka nafaqada. Nasiib darro, ma aysan suurtagelin in ay sahaydaas geeyaan xarumahooda,” ayuu yiri Stephane Dujarric.
Sarkaalka arrimaha bini’aadannimo ee Qaramada Midoobay, Tom Fletcher, ayaa sheegay in sagaalka gaari ee la fasaxay Isniintii ay yihiin “dhibic biyo ah, marka la eego baahida badda ah ee ka jirta Gaza.”
Wuxuu BBC-da u sheegay Talaadadii in ilaa 14,000 oo dhallaan ah ay halis ugu jiraan in ay dhintaan 48-da saacadood ee soo socota haddii gargaarku uusan gaariin waqtigii loogu tala galay.
Xoghayaha Arrimaha Dibadda ee Mareykanka, Marco Rubio, oo ka jawaabayay su’aal uu weydiiyay xildhibaan Dimoqraadi ah intii lagu guda jiray kulan guddiga arrimaha dibadda ee Senate-ka, ayaa yiri: “Waan ognahay in gargaarku aanu ku filnayn, laakiin waanu ku faraxsanahay in la gaaray go’aanka lagu fasaxay in la billaabo.”
Weerarro cirka ah iyo dhimasho rayid
Ciidamada Israel ayaa dhammaadkii toddobaadka kordhiyay weerarrada cirka, iyagoo sheegay in ay doonayaan in ay jebiyaan kooxda Hamas.
Duqeymo dhacay habeenkii Isniinta iyo aroortii Talaadada ayaa lagu dilay 44 qof — badankood carruur iyo haween ah — sida uu sheegay afhayeenka Ilaalada Rayidka, Mahmud Bassal.
Wuxuu sheegay in 15 qof lagu dilay weerar lagu beegsaday saldhig shidaal u dhow xerada qaxootiga ee Nuseirat, halka sideed kale lagu dilay duqeyn lagu qaaday iskuul ay ku sugnaayeen dad barakacayaal ah oo ku yaalla magaalada Gaza.
Milateriga Israel ayaa sheegay inuu “beegsaday xubin ka tirsan Hamas oo ka howlgalayay xarun talis oo ku taalla gudaha iskuulka la weeraray.” Ma aysan bixin faallooyin dheeraad ah oo ku saabsan weerarradii kale.
Goobta shidaalka, Mahmoud al-Louh, oo degan Nuseirat, ayaa waday jawaan ay ku jireen xubno jirka ka mid ah oo la helay. “Carruur hurdayay bay ahaayeen, rayid, maxay ku galeen?” ayuu u sheegay AFP.
Milateriga Israel ayaa sidoo kale sheegay in 24-kii saac ee lasoo dhaafay ay duqeeyeen in ka badan “100 bartilmaameed argagixiso” oo ku yaalla Gaza.
Netanyahu: “Waxaan la wareegi doonnaa Gaza oo dhan”
Isniintii, Ra’iisul Wasaare Benjamin Netanyahu ayaa shaaciyay in Israel ay damacsan tahay “la wareegidda guud ahaan Marinka Gaza” iyadoo billowday wejigii labaad ee ololaheeda milatari.
Israel ayaa dib u billowday howlgalkeeda Gaza 18-kii Maarso, taasoo soo afjartay xabbad-joojin laba bilood socotay kadib markii wadahadalladii xalka waara lagu kala kacay.
Wada-xaajoodyo aan toos ahayn oo u dhexeeya Israel iyo Hamas ayaa Axaddii ka bilaabmay magaalada Doha, xilli ololaha milatari ee Israel uu bilaabmay.
Qatar, oo door muhiim ah ka ciyaartay dhexdhexaadinta, ayaa Talaadadii sheegtay in “dhaqanka gardarrada ah iyo mas’uuliyad-darrada Israel” ay dhaawacday rajadii xabbad-joojin.
Saacado kadib, xafiiska Netanyahu ayaa ku eedeeyay Hamas in ay diiday heshiis, isagoo sheegay in Israel ay dib ugu yeeratay ergadii sarre, inkasta oo xubnaha farsamada ay weli joogaan Doha.
Sarkaal u dhow Hamas ayaa isna sheegay in wafdiga Israel “uusan wax wadahadal dhab ah yeelan tan iyo Axaddii,” isagoo eedda dusha uga tuuray “xeelad siyaasadeed oo Netanyahu u adeegsanayo carqaladeynta.”
Weerarkii Hamas ee 7-dii October 2023 ayaa sababay dhimashada 1,218 qof oo Israa’iiliyiin ah, badankoodna ahaayeen rayid, sida ay sheegtay AFP oo xogteeda ku saleysay ilaha rasmiga ah.
Kooxaha hubeysan ayaa sidoo kale qafaashay 251 qof, kuwaas oo 57 weli lagu haysto Gaza — 34 ka mid ahna ay militariga Israel sheegeen in la dilay.
Wasaaradda Caafimaadka ee Gaza ayaa Talaadadii sheegtay in ugu yaraan 3,427 qof lagu dilay tan iyo 18-kii Maarso, taasoo wadarta guud ee dhimashada dagaalka ka dhigeysa 53,573.