Garowe (Caasimada Online) – Wasiirrada dowlad goboleedka Puntland ayaa ku qulqulaya dalka Itoobiya, xili khilaaf adag uu ka dhaxeeyo dowladda federaalka iyo Puntland, halka dowladda dhexe ee Soomaaliya ay xiriirka u jartay Itoobiya.

Wefti uu hogaaminayay Wasiirka Duulista Hawada Puntland ayaa la kulmay Wasiir-dowlaha Gaadiidka Itoobiya, Mr. Dhenge Boru, Mareeyaha guud ee Hay’adda Duulista Hawada ee dalkaas, Mr Getachew Mengistie iyo Madaxa shirkadda Ethiopian Airlines, Mesfin tasew Bekele.

Labada dhinac ayaa ka wada-hadlay xoojinta xiriirka Addis Ababa iyo Garoowe iyo kor u qaadista duulimaadyada diyaaradda Itoobiya ee Boosaaso iyo Garoowe.

Itoobiya iyo Puntland ayaa ku heshiiyey in la soo kordhiyo duulimaad xamuul ah.

Shirkan ayaa kusoo aadaya xilli ay Dowladda Federaalka Soomaaliya ay  hakisay xiriirkii ay la lahayd Itoobiya, dalkana ay ka ceyrisay Safiirkii Itoobiya u joogay magaalada Muqdisho.

Puntland oo garab dhaafeysa dowladda federaalka ayaa la macaamileysa Itoobiya, taasi oo dhabar jab ku ah dowladda dhexe ee Soomaaliya.

Tallaabadaan waxaa ka horeysay in Puntland ay diiday go’aankii ay dowladda federaalka ku xirtay qunsuliyadaha Itoobiya ee Garowe iyo Hargeysa.

Muqdisho (Caasimada Online)  – Maxkamadda Ciidamada Qalabka Sida ayaa maanta xukunno kala duwan oo adag ku ridday shabakad uu hoggaaminayay taliyihii booliska degmada Heliwaa, Cabdifatax Maxamed Xasan Qoslaaye, kadib markii lagu helay inay dil, afduub iyo dhac u gaysteen ganacsade Abuukar Axmed Kaabax oo ay horay u dileen.

Maxkamadda Ciidamada ayaa Dil-toogasha ah ku xukuntay Cabdifatax Maxamed Xasan Qoslaaye iyo Maxamed Cabdi Maxamed Qoone oo kala ahaa taliyihii Hilwaa, Kabtan Police ka tirsan iyo Dable Gacanyare u ahaa Taliyaha.

Dilka lagu xukumay labada sarkaal ayaa ah qasaasta Marxuum Abuukar Axmed Kaabax oo ay dileen 24/02/2024.

Sidoo kale Maxkamadda ayaa ka xayuubisay darajadiisa Ciidan, kana saartay Ciidanka Boliiska Soomaaliyeed Dhamme Qoslaaye iyo Qoone.

Dhanka kale Maxkamadda Ciidamada Qalabka Sida ayaa 15-Sano oo Xabsi Ciidan ah ku riday Liibaan Maxamed Cumar oo Sidoo kale Liibaan Maxamed Axmed ku isticmaalo Passport-kenyan, Waana abaabulaha kiiskan ka agaasimay Dubai.

Maxamed Cadaawe Cali & Yaasiin Cabdi Jaamac oo ahaa maleeshiyad aan Diiwaanka Ciidanka ku jirin laakiin Qoslaaye uu dharka Police-ka u xiray ayaa lagu xukumay min  10-Sano oo Xabsi Ciidan ah halka Xasan Maxamed Saciid [Dhiin-Dhiin] oo ahaa farsamiyaqaan loo adeegsaday daba galka iyo shaxda dhicista isku xun laga dhigay labadan.

Maxkamadda ayaa sidoo kale sii daysay Maxamed Xasan Cusmaan oo ay wax Dambi ah ku wayday.

Ugu dambeyn waxay maxkamaddu shaacisay inuu rafcaan ka fura n yahay xukunka ay ku ridday, kaas oo eg muddada uu sharciga ogolyahay oo ah 30 cisho.

Muqdisho (Caasimada Online) – Hantidhowrka Guud ee Qaranka ayaa maanta shaaciyay warbixin baariseed uu ku sameeyay mid kamid ah safaaradaha Soomaaliya ee ku yaalla dalalka Carabta, gaar ahaan midda ku taal magaalada Masqad ee Saldannadda Cummaan.

Xafiiska Hantidhowrka Guud ee JFS ayaa u gudbiyey Xeer-ilaaliyaha guud ee Qaranka Warbixin Baariseed Fatash ah (𝐅𝐨𝐫𝐞𝐧𝐬𝐢𝐜 𝐀𝐮𝐝𝐢𝐭 𝐑𝐞𝐩𝐨𝐫𝐭) oo Xafiiska Hantidhowrka Guud uu ku sameeyey 𝐒𝐚𝐟𝐚𝐚𝐫𝐚𝐝𝐝𝐚 𝐉𝐚𝐦𝐡𝐮𝐮𝐫𝐢𝐲𝐚𝐝𝐝𝐚 𝐅𝐞𝐝𝐞𝐫𝐚𝐚𝐥𝐤𝐚 𝐒𝐨𝐨𝐦𝐚𝐚𝐥𝐢𝐲𝐚 𝐞𝐞 𝐤𝐮 𝐭𝐚𝐚𝐥 𝐦𝐚𝐠𝐚𝐚𝐥𝐚𝐝𝐚 𝐌𝐚𝐬𝐪𝐚𝐭 𝐞𝐞 𝐒𝐚𝐥𝐝𝐚𝐧𝐚𝐝𝐝𝐚 𝐂𝐮𝐦𝐦𝐚𝐚𝐧.

Warbixintan ayaa waxaa lagu soo bandhigay eedeymo waa wayn oo isugu jiro musuq, ku takarifal iyo lunshashada xoolo dadweyne oo ay lahayd dowladda Soomaaliya.

Warqad kasoo baxday xafiiska Hantidhowrka Qaranka, Axmed Ciise Guutaale ayaa lagu sheegay in warbixintaan ay dabooleyso wixii dhacay 1/01/2019 illaa 31/12/2023.

Eedaha loo jeediyay safaaradda waxaa kamid ah musuq-maasuq, ku takrifal awoodeed, been abuur dukuminti, lunsashada dakhli habraac khaldan loo uruuriyay, xaraash hantida safaaradda, lunsi iyo leexsi lagu sameeyay gaadiid deeq ah oo Saldanadda Cummaan ugu deeqday dowladda Soomaaliya.

Sidoo kale waxaa warbixinta lagu muujiyay in safiirka uu ku kacay halis way oo saameysay magaca iyo sharafka dowladda Soomaaliyeed.

Marka laga soo tego eeda loo jeediyay safiirka ayaa waxaa hadana lagu sheegay warbixinta inay jiraan shaqsiyaad kale oo safaaradda ka tirsanaa oo sameeyay falalkaasi musuqa ah.

“Waxaa ku lug leh dad isugu jiro madax iyo shaqaale dowladeed oo ka tirsanaa safaaradda ama xiriir wada shaqeyneed uu sharci darro ah ka dhexeeyay” ayaa lagu yiri warqadda.

Horay xafiiska hantidhowrka Guud ee Qaranka ayaa sidaan oo kale usoo bandhigay warbixinno baariseed ka dhan ah safaarado iyo hay’ado ka tirsan dowladda federaalka Soomaaliya, kuwaas oo qaarkood lagu helay kiisas xasaasi ah oo musuq-maasuq ah.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul wasaaraha xukuumadda Soomaaliya, Mudane Xamza Cabdi Barre ayaa maanta qaaday tallaabo la xiriirta qaraxii Khamiistii lasoo dhaafay lagu dilay sarkaalkq Turkiga ahaa ee ka dhacay degaanka Tabeelaha ee duleedka Muqdisho.

Weerarka ayaa dhacay xilli gaadiid ay la socdeen shaqaale iyo ilaalo amni oo ka tirsan hay’ad samafal oo laga leeyahay dalka Turkiga oo lagu magacaabo Verenel Association ay ku sii socdeen xeryo ay ku sugan yihiin dadka barakacayaasha ah ee ku sugan duleedka Muqdisho

Qaraxa oo haleelay mid kamid ah kolonyada ayaa waxaa ku dhintay Abdurrahim Yörük oo ahaa wakiilka hay’adda Verenel Association u qaabilsan Soomaaliya.

Ra’iisul Wasaare Xamza oo ka duulayo weerarkaas ayaa Xafiiskiisa ku qaabilay Safiirka Jamhuuriyadda Turkiga u fadhiya Soomaaliya Mudane Alper Aktaş, kaas oo ay ka wada hadleen xoojinta xiriirka iyo Iskaashiga walaalnimo ee u dhexeeya labada dowladood.

Sidoo kale waxa uu la wadaaga tacsida muwaadin u dhashay dalka Turkiga oo isaga oo gargaar qeybinaya ay dileen kooxaha Khawaarijta ah ee banneystay daadinta dhiigga dadka muslimiinta, xilligaan lagu jiro tobankii ee bisha barakeysan ee Ramadaan.

Dhankiisa, Danjire Alper Aktaş ayaa xaqiijiyay sida ay uga go’an tahay sii wadidda taageerada ay la garab taagan yihiin dadka Soomaaliyeed ee walaalahood ah, isaga oo xusay in falkaas argagixiso uusan hakin doonin taageeradooda.

Turkiga ayaa ah saaxibka koowaad ee Soomaaliya, wuxuuna ka qayb-qaataa dib u dhiska ciidanka Xoogga dalka iyo arrimaha bani’aadanimo ee ka jira gudaha Soomaaliya.

Hay’adaha samafalka ee dalka Turkiga ayaa si weyn usoo galay Soomaaliya wixii ka dambeeyey bishii Ogosto ee sannadkii 2011-ka, markaas oo Muqdishu uu soo booqday Recep Tayyip Erdogan oo xilligaasi Turkiga ka ahaa Ra’iisul Wasaare.

Waxay booqashadaas iyo gargaarkii Turkiga ee daba socday ay gacan weyn ka gaysatay joojinta macluushii waddanka ku dhufatay markaasi.

Balcad (Caasimada Online) – Warsaxaafadeed kasoo baxaya dowladda Soomaaliya ayaa waxaa looga hadlay weerar xoogan oo qaraxyo ku billowday, kaas oo ay Al-Shabaab saaka ku qaadeen qaybo kamid ah degmada Balcad ee gobolka Shabeelaha Dhexe.

Weerarka ayaa waxaa lagu ekeeyay laba koontarool oo ay ciidamada dowladda ku leeyihiin halkaasi, waxaana kadib xigay dagaal toos ah oo u dhexeeyay labada dhinac.

Qoraalka kasoo baxay dowladda ayaa waxaa lagu sheegay in weerarka laga hortegay, isla markaaa uu meel cidlo ah ka dhacay qaraxa.

“Ciidamada geesiyaasha ah ayaa ka hor tegay dhagartaas, waxaana meel cidlo ah ku qarxay gaarigii cadowgu damacsanaa inuu ku dhibaateeyo shacabka, kaas oo loo soo ekeysiiyey gaari rakaab ah” ayaa lagu yiri warsaxaafadeedka kasoo baxay dowladda.

Sidoo kale waxa ay dowladda Soomaaliya intaasi ku dartay in weerarkan uusan gaysan wax khasaare ah, marka laga reebo burburka guryo ay lahaayeen dad shacab ah.

“Guryo ay lahaayeen dad shacab ah ayaa ku burburay qaraxaas la fashiliyey, mana jirto dhimasho ah oo soo gaartay shacabka, markii laga reebay dhaawacyo fudud oo soo gaaray saddex askari oo fashilisay dhagartaas” ayaa mar kale lagu yiri warsaxaafadeedka.

Taliyaha ciidanka dhulka ee Xoogga dalka, Jeneraal Dayax Cabdi Cabdulle oo isna shir jaraa’id ku qabtay Balcad ayaa sheegay in jab xoogan la gaarsiiyay Khawaarijta, isla markaana laga dilay illaa 11 xubnood oo kamid ahaa raggii weerarka soo qaaday.

Xaaladda ayaa haatan ah mid deggan, waxaana dib u laabtay Al-Shabaabkii weerarka qaaday, sida ay innoo sheegay dadka deegaanka.

Al-Shabaab ayaa bishan Ramadaan aad u kordhisay weerarada ay ku qaadeyso saldhigyada ciidamada dowladda iyo kuwa ATMIS ee ku yaalla koonfurta iyo bartamaha dalka.

Muqdisho (Caasimada Oline)  – Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa mar kale war xasaas ah kasoo saartay khilaafka siyaasadeed ee haatan kala dhexeeya Puntland, kaas oo saameeyay wada shaqeyntii labada dhinac oo gebi ahaanba meesha ka baxday.

Wasiir ku xigeenka wasaaradda maaliyadda Soomaaliya Cabdiqafaar Xasan Xaange oo la hadlay warieyayaasha ayaa faahfaahin ka bixiyay saameynta ka dhalatay khilaafkan, wuxuuna sheegay inuu hor istaagay mashariic muhiim u ahaa shacabka Puntland.

Cabdiqafaar Xaange ayaa soo bandhigay mashaariicda xayirmay kadib khilaafka Muqdisho iyo Garoowe, wuxuuna sheegay inay mid yihiin  mashruuca mushaarka macalimiinta, mashruuca Damal Caafimaad, mashruuca Barwaaqo (ex Biyoole), mashruuca kabka miisaaniyadda maamulka iyo mashruuca Tamarta iyo Korontada.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in mashaariicdaas oo ku kacaya boqolaal milyan oo dollar ay u xayiran yihiin saxiixa madaxweynaha Puntland, Saciid Cabdullaahi Deni.

Wasiirka ayaa ku eedeeyay Deni inuu caqabad ku yahay shacabka Puntland, maadaama ay muhiim u yiihiin dhammaan mashaariicdaas oo ay diyaarisay dowladda dhexe.

Waxaa kale oo uu tilmaamay in aysan garanayn sababta madaxweyne Deni uu ku hor istaagan yahay in mashaariicdan loo fasaxo dadka reer Puntland.

Cabdiqafaar oo hadalkiisa sii wata ayaa xusay in ujeedka madaxweynaha uu yahay inuu gaajo dareensiiyo shacabka, si ay shaqo la’aan u noqday, waa sida uu hadalka u dhigay,

“Deni wuxuu doonayaa inuu reer Puntland gaajeysiiyo oo ay shaqo la’aan uu noqdaan, loona diido inay fekeraan, waana calaamadaha lagu garto dikteetarka shiibka (kaligii-taliska),” ayuu yiri wasiir ku xigeenka wasaaradda maaliyadda xukuumadda Soomaaliya.

Ugu dambeyn wuxuu hoosta ka xariiqay inay muhiim tahay in aan la’isku qadlin khilaafka siyaasiga ee jira iyo waxa danta u ah shacabka Soomaaliyeed.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, ayada oo uu meeshii ugu hooseysay uu gaaray khilaafka labada dhinac, kadib markii ay Puntland ku dhawaaqday inay aqoonsigii kala laabatay dowladda federaalka, sababo la xiriira meel-marinta wax ka beddelka dastuurka dalka.

Örebro (Caasimada Online) – Soomaalida dalka Sweden ayaa aad u hadal hayey dhacdo la xiriirta wiil Soomaaliyeed oo xaaskiisa oo uur lahayd ku dilay magaalada Örebro oo 100 mayl galbeed ka xigta caasimadda Stockholm.

Wiil Soomaali ah oo la yiraahdo Maxamed-Amiin Cabdirisaaq Ibraahim oo 22 jir ah ayey booliska ku eedeeyeen inuu dilay xaaskiisa oo lahayd uur todoba bilood ah.

Dhacdadan ayaa la soo weriyey inay dhacday sannadkii hore, bishii April, waxaase iminka soo cusboonaysiiyey ka dib markii kiiskiisa ay boolisku maxkamad u gudbiyeen.

Boolisku waxay kiiskan ka soo saareen warbixin 1,000 bog ka kooban oo masawirro ay la socdaan.

Xaaska oo ah 20 jir la yiraahdo Saga Forsgren Elneborg, ayna ninkaas wada socdeen qiyaastii muddo labo sano ah ayaa meydkeeda laga helay gurigeeda, wax lagu tilmaamay “dil sharafeed” sida ay warbaahinta dalkaas sheegayso.

Elizabeth Anderson oo ah dacwad oogaha muddiciga ku ah Maxamed Amiin waxay ku doodday in uu xaaskiisa dilay ka dib markii uu “ceejiyey”, ayadoo ilmihii uurka ay ku siddayna uu geeriyooday.

“Waxaan ula jeedaa in dilka ay ku dhex jirtay arrin sharaf la xiriirta, waayo ninku wuxuu doonayey inu ilaaliyo sharaftiisa iyo tan qoyskiisa, wuxuuna dilay haweeneyda iyo ilmihii ay sidday,” ayey tiri dacwad oogaha.

“Si xoog leh ayuu ugu sirqiyey waayirka nalka sariirta dhinaceeda la dhigo,” ayey tiri dacwad oogaha oo uu soo xigtay wargayska Afton Bladet.

Waxaa la soo bandhigay farriimo ay is dhaafsadeen oo farriinta ugu dambaysay ay ahayd “ila hadal”. Isla habeenkaas ay farriimaha is dhaafsadeen ayaa meydkeeda la helay.

Farriimaha waxaa sida ay warbaahinta sheegayso ku jiray inuu u soo jeediyey gabadha in ay ilmaha iska soo riddo.

Qoyska ninka eedeysanaha ah ayey dacwad soo ooguhu sheegtay in aan lagu helin caddayn muujinaysa inuu la socodsiiyey in gabar ay uur u leedahay, taasoo doonaysay in todobaad ka dib ay u soo guurto.

“Ninka la tuhunsan yahay marnaba arrinta Saga ama ilmaha uurka ku jira uma uusan sheegin qoyskiisa, waxaana lagu soo koriyey si sharaf waafaqsan, wuxuuna ogaaday in aysan arrintan isaga u fiicnayn,” ayey sii raacisay.

Gabadha geeriyootay hooyadeed ayaa iyadana mid ka mid ah wargaysyada Sweden ka soo baxa u sheegtay in ay “aad u faraxsanayd gabadheeda oo ay ku talo jirtay in ay guri cusub u guurto, nolol cusub oo hooyonimana billowdo. Tani waxay ahayd arrinkii ugu darnaa,” ayey tiri.

Maxamed Amiin oo hadda ku eedeysan dilka gabadha oo kaliya waxaa maxkamadiisa oo laba todobaad soconaysa ay bilaaban doontaa 10ka bishan, wuxuuna diiday inuu wax khalad ah sameeyey.

Waxaan isku d aynay in aan la xiriirno madaxda jaaliyadda iyo qoyska Maxamed Amiin, laakinse nooma suurto-galin in aan faahfaahin dhankooda ka helno.

Gaakacyo (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya gobolka Mudug ayaa sheegaya in shacabka ugu badnaa ay maalmihii lasoo dhaafay ka barakaceen koonfurta gobolkaas oo ay weli ka socdaan howlgallo ka dhan ah maleeshiyaadka Al-Shabaab.

Illaa in ka badan saddex kun oo qoys ayaa lasoo wariyay inay kasoo barakaceen deegaanadii ay dhowaan dib u qabsadeen xoogaga Al-Shabaab ee gobolka Mudug.

Magaalooyinka laga soo barakacay ayaa waxaa kamid ah Bacaadweyne, Xinlabi, Caad iyo Camaara, halkaas oo ay dib ula wareegtay kooxda, markii ay kasoo baxeen ciidamada.

Shacabka ayaa gaaray magaalooyin ay kamid yihiin  Gaalkacyo, Mirjicley, Wisil, iyo Bajeela, ayga oo halkaas ka bilaabay nolol cusub, maadaama ay kusoo adkaatay tii hore.

Qoysaska barakacay ayaa isugu jira carruur, haween iyo dad da’a ah, kuwaas oo aad nugul, waxaana lagu soo dhoweeyay deegaanada ay tageen.

Galmudug oo kaashaneysa hay’adaha Samafalka ayaa dadkaasi u sameysay gurmad, waxaya sheegtay inay ahaayeen qoysas xoolo dhaqato ah oo dhibaato loo gaystay.

Sidoo kale waxaa qoysaskan ku jiro xaasas laga dhintay lixdii bilood ee lasoo dhaafay, sababo la xiriira howlgalladii ciidan ee dhulkaas lagu xoreeyay, sida uu shaaca ka qaaday  Guddiga Qaxootiga iyo Barakacayaasha Galmudug (GCRI) oo warbixin soo saaray.

Gobollada dhexe ayaa waxaa muddo ka badan sanad ka socda howlgallo culus oo ay iska kaashanayaan ciidamada dowladda iyo kuwa deegaanka, si looga ciribtiro Al-Shabaab

Balcad (Caasimada Online) -Faah-faahino kala duwan ayaa kasoo baxaya weerar culus oo ay saaka maleeshiyada kooxda Al-Shabaab ku qaadeen gudaha degmada Balcad ee gobolka Shabeelaha Dhexe.

Weerarka oo ku billowday qaraxyo ayaa waxaa lagu ekeeyay baro koontarool oo ay ciidamada ammaanka ku leeyihiin halkaasi, waxaana kadib xigay dagaal u dhexeeyay labada dhinac.

Xubnaha weerarka qaaday ayaa beegsaday saddex bar kontorool iyo xafiis ku yaalla magaalada, sida ay innoo sheegeen dad goobjoogayaal ah.

Sawirro laga soo qaaday Balcad ayaa sidoo kale muujinaya burbur xoogan iyo uuro qarisay degmada Balcad oo ay saaka weerar dheelmasho ah ku qaadeen Al-Shabaab.

Guddoomiyaha degmada Qaasim Furdug oo ka warbixiyay weerarkan ayaa sheegay in laga hortegay weerarka Al-Shabaab, ayna ka dileen illaa 11 xubnood, sida uu hadalka u dhigay.

“Nimankaas cadowga ah waxaan kula dirirnay magaalada bannaankeeda, laakiin burburka waxaa keenay baaxadda qarax gaari oo ay soo adeegsadeen. runtii jab xoogan aa gaaray Khawaarijta 11 nin ayaa goobta looga dilay, dhaawacana wa ka badan yahay” ayuu yiri

Sidoo kale Al-Shabaabkii weerarka soo qaaday ayaa dib u laabtay, kadib iska caabin ay kala kulmeen ciidamada dowladda ee ku sugnaa goobaha la weeraray.

Dhankooda milatariga Soomaaliya oo weli dhaq dhaqaaqyo wada ayaa haatan howlgallo ka wada agagaarka degmada Balcad ee gobolka Shabeelaha Dhexe.

Al-Shabaab ayaa bishan Ramadaan aad u kordhisay weerarada ay ku qaadeyso saldhigyada ciidamada dowladda iyo kuwa ATMIS ee ku yaalla koonfurta iyo bartamaha dalka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Sida lagu shaaciyey qoraal ka soo baxay Taliska, Ciidanka Boliiska Soomaaliyeed oo kaashanaya Hay’addaha Amaanka ayaa gacanta ku soo dhigay eedeysanayaal tiradoodu gaareyso 5 qof, kuwaas oo loo heysto inay dil u geysteen 4 muwaadin.

Dilalkaas ayaa ka kala dhacay degmooyinka kala duwan ee ka tirsan Gobolka Banaadir.

Afarta eedeysane ee gacanta lagu dhigay dembiyada dilka ahna loo heysto ayaa kala ah:

1: Eedeysane D/le XDS Daa’uud Bashiir Colow oo loo heysto dilka Marxuum Saciid Cabdi Muuse, dilkaas ayaa ka dhacay Dagmada Dharkeynley.

2: Eedeysane A/le XDS Cabdiraxmaan Maxamed Cali iyo

Eedeysane C/qaadir Maxamed Xasan oo dhaawac ah, labadaan eedeysane ayaa loo heystaa dil ay u geysteen Marxuum Aweys Xuseen Jeylani, dilkaas ayaa ka dhacay Dagmada Xamarjajab.

3: Eedeysane Maxamed Cabdi Maxamed waxaa loo heystaa dilka Cabdullaahi Abuuukar Yuusuf, wuxuuna dilkaasi ka dhacay Dagmada Deyniile.

4: Eedeysane D/le Yuusuf Cali Macoow waxaa loo heystaa dilka Marxuum Maxamed Axmed Nuur, dilkaaas ayaa ka dhacay Dagmada Hiliwaa.

Booliska ayaa sheegay in dhammaan eedeysanayaasha dilalkaan geystay oo gacanta lagu hayo sida ugu dhaqsiyaha badan loo geyn doono maxkamada awooda u leh inay qaado kiiskooda.

“Waxaa laga codsanayaa shacabka Soomaaliyeed ee ku nool Caasimada Muqdisho iyo hareeraheeda in ay lasoo wadaagaan Xafiiska Gurmad ee Ciidanka Boliiska Soomaaliyeed, hadii ay la kulmaan falal ammaanka lidi ku ah, waxaadna kala xiriiri kartaan 991,” ayaa lagu yiri qoraalkaan ka soo baxay taliska booliska Soomaaliyeed.

Muqdisho (Caasimada Online) –Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh ayaa maanta Cimrada Bayta Alle ku gutay Masaajidka Xaramka.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa shacabka iyo dowladda Soomaaliyeed ugu doceeyay amni, nabad iyo horumar.

Madaxweynaha ayaa fadliga Cimrada awgeed Alle ka baryey in dalkeenna uu ka dulqaado argagixisada dhiig-miiratada ah ee ku been abuuranaya magaca diinteenna suubban ee Islaamka.

Madaxweynaha oo safar shaqo ku tegay dalka Sacuudiga ayaa horay u booqday Masjidka Nebiga (CSW) ee magaalada Barakaysan ee Madiina Al-munawara.

Madaxweynaha ayaa salaaddaha ku oogay Masaajidka Rasuulka naxariis iyo nabadgelyo korkiisa ha ahaatee, waxa uuna shacabka iyo dowladda Soomaaliyeed ugu duceeyay amni, nabad waarta, horumar iyo xasillooni.

Boqorka Sacuudiga ayaa casuumay madaxweyne Xasan Sheekh, waxayna ka wadahadlayaan xiriirka labada, Sacuudiga ayaa ka mid ah dowladaha sida weyn u taageera Soomaaliya.

Wasiirro ka tirsan xukuumadda Soomaaliya oo ay ka mid yihiin wasiirka maaliyadda, wasiirka gaashaandhigga, wasiirka ganacsiga iyo masuuliyiin kale ayaa safarka Sacuudiga ku wehliya madaxweynaha.

Hoos ka daawo

Muqdisho (Caasimada Online) – Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur ayaa xog cusub ka bixiyey sarkaal Turki ah oo lagu dilay magaalada Muqdisho, xilli uu ku sugnaa duleedka caasimadda, kuna howlanaa caawinta qoysas Soomaalliyeed oo danyar ah.

Kooxda Al-Shabaab ayaa qarax ku dishay samafalahaas gabaldhicii shalay oo Khamiis aheyd, isagoo caawinaya qoysas danyar ah oo ku nool deegaanka Garasbaaley ee duleedka Muqdisho.

Xildhibaanka ayaa sheegay in ninka Turkiga ah ee la dilay uu lahaa hey’ad samafalka ka shaqeysa oo afurineysay dadka sooman ee aan awoodin inay cunno ku filan helaan, si gaar ah lacag nus Milyan doollar ah ayuu sheegay inuu u qorsheeyey dadka lagu dhex dilay shalay.

“Allaha u naxariisto muwaadinkii Turkiga ahaa ee isaga oo sooman, sadaqo qaybinaya ay argagexisadu dileen. Waxaa la ii sheegay in qorshaha hay’adiisu ahaa in ay labo boqol oo kun oo dadkeena danyarta ah u qaybiyaan min $20, taasoo ah lacag ku dhow nus malyuun doolar,” ayuu yiri CC Shakuur.

Qoraalka Cabdiraxmaan ayaa intaas ku sii daray “Alle aan u barino in uu muwaadinkaas naxariistiisa huwiyo, nagana qabto cadowga argagexisada ah ee dilay qof muslim ah, sooman, sadaqo dadkeena dhibaataysan u qaybinaya.”

Wasiirka Cadaaladda iyo Arrimaha Dastuurka Soomaaliya Xasan Macallin Maxamuud ayaa safiirka dalka aan walaalaha nahay ee Türkiye Mudane Alper Aktaş uga tacsiyeeyay muwaadiniin Turki ah oo weerar gaadmo ah Khawaarijtu ku dileen iyaga oo ku jira hawlo bani’aantinnimo.

Wasiirka iyo masuuliyiin kale oo ka tirsan xukuumadda ayaa madaarka caalamiga ah ee Aadan Cabdulle Cusmaan ku sagootiyay hawlwadeennadeeda dhaawaca iyo meydka u qaadayay dalka Turki.

Wasiirka ayaa Ilaahay uga barayay naxariistiisa janno shuhadada ku nafwaayay weerarka, caafimaad degdeg ahna ugu duceeyay dhaawaca.

Muqdisho (Caasimada Online) – Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame oo ka hadlay arrinta cusub ee kasoo cusboonaatay xiisadda Soomaaliya iyo Itoobiya, taasi oo qeyb ka tahay Puntland ayaa waxa uu runta u sheegay madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud iyo hoggaamoye Saciid Cabdullaahi Deni.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayuu ku eedeeyay in arrinta taagan ay ka dhalatay tallaabooyinkii u dambeeyay ee uu qaaday, kuwaasi oo sii fogeeyay Puntland, “Way cadddeed, dhowr jeerna waan ka dignay tillaabooyinka ay bilihii dambe qaadayeen Madaxda dowladda federaalka in ay ahaayeen kuwo dadka iyo dadka kala geynaya.”

Sidoo kale waxa uu hoggaamiye Saciid Deni iyo kooxdiisa ku dhaliilay in ay xilligaan miciin bidaan dowlad duulaan ku ah madax-banaanida dalkeenna, taasi oo uu sheegay in ay wax dan ah ugu jirin Puntland heshiis ay la gaarto Itoobiya.

“Dunida maanta ma aha mid ay beelo, gobollo iyo degaanno isbixin karaan, balse dalal dhisan ayaa la liqayaa,” ayuu Cabdiraxmaan Cabdishakuur ku yiri qoraalka uu soo saaray maanta.

Labada nin ayuu kula taliyay inay dhinac iska dhigaan damaca shaqsiga, islamarkaana danta Soomaaliyeed lagu raadiyo tanaasul, dhimrin iyo dhega nugayl, ayada oo dhabta la wajahayo, lana garawsado duruufaha adag ee dalkeenna iyo dadkeenna ku xeeran.

Hoos ka aqriso qoraalka

Waa in ay ogaadaan madaxda haysa hoggaanka dowladda dhexe iyo dowlad goboleedka in halbeegga guushoodu yahay kartida ay u leeyihiin isku haynta dalka iyo dadka, iska jirka damaca gurracan ee shisheeyaha, ixtiraamka wixii heshiiska lagu ahaa, dhisidda kalsoonida iyo is aaminaadda bulshada iyo ka fogaanshaha xasarad iyo xiisad kicinta.

Way cadddeed, dhowr jeerna waan ka dignay tillaabooyinka ay bilihii dambe qaadayeen Madaxda dowladda federaalka in ay ahaayeen kuwo dadka iyo dadka kala geynaya, laakiin waxaan iyana dan Soomaali iyo mid Puntland toona ku jirin maciinsiga dowlad aan aqoonsanayn madaxbannaanida, midnimada iyo wadajirka dhuleed ee Soomaaliya.

Dunida maanta ma aha mid ay beelo, gobollo iyo degaanno isbixin karaan, balse dalal dhisan ayaa la liqayaa.

Dalkeennu wuxuu ka soo kabanayaa colaad sokeeye, xasilloonida yar ee la haysto waxaa tiir dhexaad u ahaa sharciyada siyaasadeed ee ku dhisan awood qaybsi iyo doorasho afartii sano mar la qabto, mar kasta oo ay labadaasi dheeliyaan waxaa halis gala geeddi socodkii dowlad dhiska ee nugaylka iyo gaabiska ahaa.

Waxaan ku talinaynaa in caqligu shaqeeyo oo qabka (ego), iyo damaca shakhsiga ah dhinac la iska dhigo, danta Soomaaliyeedna lagu raadiyo, tanaasul, dhimrin iyo dhega nugayl, dhabta la wajaho, lana garawsado duruufaha adag ee dalkeenna iyo dadkeenna ku xeeran, sida argagixisada, shaqo la’aanta, amni xumida, colaadaha, abaaraha, iyo in xil iyo masuuliyad loo hayo dal dadkiisu bar qaxooti iyo barakacayaal yahay, kaalmo shisheeye ku tiirsan, welina burbur iyo colaadihii sokeeye ka soo kabanaya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Laba qof oo uu ku jiro sarkaal u dhashay dalka Turkiga ayaa lagu dilay qarax subaxnimadii Khamiista ka dhacay duleedka magaalada Muqdisho. Qofka labaad ee ku dhintay weerarka ayaa ahaa Soomaali.

Weerarkan ayaa dhacay xilli gaadiid ay la socdeen shaqaale iyo ilaalo amni oo ka tirsan hay’ad samafal oo laga leeyahay dalka Turkiga oo lagu magacaabo Verenel Association ay ku sii socdeen xeryo ay ku sugan yihiin dadka barakacayaasha ah ee ku sugan duyleedka Muqdishu.

Qaraxa ayaa ka dhacay halka lagu magacaabo Tabbeelaha, waxaana dadka baraacayaasha ah ee ku nool xeryo u dhow degaanka Garasbaalay ay u wadeen fitro loogu talo-galay dadka baahan xilliga bisha Ramadaan, sida ay sheegeen booliiska iyo ilo wareed la socda shaqada hay’adda oo codsaday in aan magacooda la sheegin maadaama aan loo oggolayn inay la hadlaan saxaafadda.

Baabuurta ay la socdeen ayaa ka baxay laamida, waxaana ku qarxay miino la dhigay waddada dhinaceeda oo loo malaynayo in la hagayey.

Hay’adda Verenel Association ayaa qoraal ay soo dhigtay barta X oo horey loo oran jiray Twitter ku sheegtay “in sarkaalka la dilay uu ahaa wakiilkoodii Soomaaliya Abdurrahim Yörük.”

Afhayeenka Booliska Soomaaliya Cabdifitaax Aadan ayaa cambaareeyey weerarkaas, waxaana uu sheegay in dadka la bartilmaameedsaday ay ahayeen kuwo usoo gurmay dadka baahan ee Soomaaliya.

Hay’adaha samafalka ee dalka Turkiga ayaa si weyn usoo galay Soomaaliya wixii ka dambeeyey bishii Ogosto ee sannadkii 2011-ka, markaas oo Muqdishu uu soo booqday Recep Tayyip Erdogan oo xilligaasi Turkiga ka ahaa Ra’iisul Wasaare.

Waxay booqashadaas iyo gargaarkii Turkiga ee daba socday ay gacan weyn ka gaysatay joojinta macluushii waddanka ku dhufatay markaasi.