25.7 C
Mogadishu
Saturday, June 28, 2025

Xog: Midowga Afrika oo ka fikiraya arrin xasaasi ah oo ku saabsan Soomaaliya

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Ururka Midowga Afrika ayaa si weyn ula daala dhacaya saameynta ka dhalatay dhaqaale yaraan soo wajahday howlgalka AUSSOM ee Soomaaliya, kaas oo illaa iyo hadda aan helin taageeradii loo baahnaa.

Warar soo baxaya ayaa sheegaya in Midowga Afrika uu hadda ka fekerayo inuu yareeyo howlgalka Taageerada iyo Xasilinta Soomaaliya (AUSSOM), haddii aan si degdeg ah loo helin maalgelin lagu taageero sii socoshada howlgalkan muhiimka u ah dalka Soomaaliya.

Warbixin lagu daabacay Crisis Group ayaa lagu sheegay in maalgelin la’aanta AUSSOM ay saameyn xooggan ku yeelatay howlgalkan cusub, islamarkaana ay si taban u saamaysay waddamada ay ciidamadoodu ka joogaan gudaha Soomaaliya.

Ururka ayaa sidoo kale qorsheynaya in shirweyne weyn la qabto, kaas oo ka dhici doona Dooxa ama London, si dhaqaale loogu raadiyo howlgalka Soomaaliya, loogana hortago in kooxaha argagixisada — ee muddada dheer ay la dagaalamayeen — ay helaan fursado ay dib ugu xoogsadaan.

Sida la ogsoon yahay, howlgalka AUSSOM wuxuu beddel u yahay howlgalka ATMIS, kaas oo la filayo in si rasmi ah loo soo gebogabeeyo ka hor 30-ka bisha Juun ee sanadkan 2025.

Si kastaba ha ahaatee, tirada ciidamada AUSSOM ayaa la kordhiyay, balse weli waxaa jira caqabado la xiriira maalgelin oo hor taagan hirgelinta qorshahaas.

Qaraar horay uu u meel mariyay Golaha Ammaanka oo tirsigiisu yahay 2767 ayaa dhigaya in la sameeyo saddex ikhtiyaar oo lagu maalgelin karo AUSSOM, kuwaas oo midkood yahay in mas’uuliyadda si istiraatijiyadeysan loo wadaago, iyadoo u dhexeysa Midowga Afrika iyo Qaramada Midoobay.

Dhankiisa, Mareykanka oo weli ka caga jiidaya taageerada Midowga Afrika iyo saaxiibadiisaba ayaan weli soo bandhigin xalal dhaqaale oo wax ku ool ah, oo ka baxsan Qaraarka 2719.

Haddii xaaladdan ay sidaas ku sii socoto, waxa ay dhaawac weyn gaarsiin doontaa sumcadda iyo howlmaalmeedka AUSSOM, sida uu horay u sheegay madaxa howlgalka Taageerada Amniga Midowga Afrika ee Soomaaliya, Sivuyile Bam, oo walaac xooggan ka muujiyay mustaqbalka howlgalka.

Fagaare ku yaalla Baydhaba oo maanta lagu toogtay…

0

Baydhabo (Caasimada Online) – Axmed Cabdullaahi Maxamuud ayaa maanta lagu fuliyay xukun toogasho ah fagaare ku yaalla duleedka magaalada Baydhabo, kaddib markii uu horay u dilay Abshir Xasan Cabdiraxmaan, oo ahaa wiil dhallinyaro ah.

Fulinta xukunka ayaa timid kaddib markii Maxkamadda Gobolka Baay ay ku riday xukun qisaas ah. Goobta lagu fuliyay xukunka ayaa ahayd meel fagaare ah oo si weyn loo ilaalinayay, iyadoo ay goob joog ka ahaayeen Wasiirka Amniga Gudaha ee Dowlad Goboleedka Koonfur Galbeed, saraakiil ka tirsan ciidamada ammaanka, maamulka degmada Baydhabo iyo dadweyne aad u fara badan.

Ehellada marxuumka la dilay ee Abshir Xasan Cabdiraxmaan ayaa sidoo kale goob joog ka ahaa toogashada, iyaga oo muujiyay sida ay ugu qanacsan yihiin xukunka. Dadka deegaanka ayaa sheegay in tani tahay tusaale caddaalad ah oo la tijaabinayo.

Xukunka lagu fuliyay Axmed Cabdullaahi Maxamuud ayaa yimid kaddib markii la horgeeyay Maxkamadda Gobolka Baay, taasoo si buuxda u dhageysatay kiiska eedeysanaha. Maxkamaddu waxay sheegtay in uu dhacay dil ula kac ah, sidaas darteedna lagu xukumay qisaas toogasho ah.

Dilkii Abshir Xasan Cabdiraxmaan ayaa ka dhacay xafiis uu ka shaqeynayay gudaha magaalada Baydhabo, halkaas oo la sheegay in Axmed Cabdullaahi uu si toos ah ugu dilay marxuumka sababo aan si faah-faahsan loo shaacin.

Mas’uuliyiinta Koonfur Galbeed ayaa marar badan sheegay in ay la dagaallamayaan falalka dilalka ah iyo dambiyada culus, isla markaana cid kasta oo lagu helo dambiyo noocan oo kale ah lagu qaadi doono tallaabo sharci ah oo deg-deg ah.

Baydhabo ayaa dhowr jeer horay loogu fuliyay xukuno dil ah oo maxkamaddu ridday, kuwaasoo badankood ah qisaas la xiriira dad lagu helay dilal ula kac ah. Tallaabadan ayaa qeyb ka ah dadaallada lagu xoojinayo caddaaladda iyo xasilloonida magaalada.

Sawirro: Somaliland oo si cajiib ah looga xusay 18 May – Maxaa ku cusub sanadkan?

Hargeysa (Caasimada Online) – Magaalada Hargeysa iyo guud ahaan deegaannada Somaliland ayaa waxaa maanta si weyn looga xusay sannad-guurada 34-aad ee munaasabadda 18-ka May, oo ah maalinta ay sheegto in Somaliland xorriyaddeeda dib ula soo noqotay.

Munaasabadda dabaal-dega oo si weyn loo soo agaasimay ayaa waxaa magaalada Hargeysa uga qeyb-galay Madaxweynaha Somaliland, Cabdiraxmaan Cirro, Madaxweynihii hore ee Muuse Biixi Cabdi, Madax hore, mas’uuliyiin kala duwan, diblumaasiyiin iyo wafuud ka kala socotay dalalka saaxiibka la’ah Somaliland.

Waxaa fagaaraha lagu soo bandhigay mahrajaanno xiiso leh oo lagu muujinayo xuska maalinta 18-ka May, ayada oo halkaas ay bandhig cajiib ah ka sameeyen ciidamada kala duwan ee Somaliland.

Sidoo kale, waxay sanadkaan Somaliland kusoo bandhigtay xuskan cudud ciidan iyo saanad militeri oo Somaliland leedahay, iyada oo hay’adaha wax soo saar ee gudaha iyo degmooyinka caasimadduna soo bandhigeen wax soo saarkooda iyo horumarka ay sameeyeen.

Ciidamada kala duwan ee Somaliland sida militeriga, kamaandoosta, asluubta, ilaalada xeebaha, laanta socdaalka iyo booliska ayaa gaardis iyo gaaddo ka ciyaar farsamooyin ciidan ku dheehan yihiin fagaaraha kusoo bandhigay, kuwaasi oo uu halkaas salaan kaga qaatay madaxweynaha, iyada oo sidoo kalena ay ciidamada kala duwani soo bandhigeen gaadiid dagaal oo casri ah iyo saanad kale.

Madaxweynaha Somaliland, Cabdiraxmaan Cirro oo halkaasi khudbad dhinacyo badan taabanaysa ka jeediyey ayaa wuxuu hambalyo iyo bogaadin u diray ciidamada kala duwan iyo shacabka reer Somaliland, ee xuska maalinta 18-ka May, oo ah maalinta ay sheegto in Somaliland xorriyaddeeda dib ula soo noqotay.

“Maanta Jamhuuriyadda Somaliland waxa ay buuxisay halbeeg kasta oo laga filayo qaran madax-bannaan,” ayuu yiri Madaxweynaha Somaliland oo sheegay in Somaliland ay u qalanto inay hesho aqoonsi caalami ah.

Hoos ka daawo muuqaalka iyo sawirrada

Maxaa kasoo baxay kulanka dhex-maray FIQI iyo Thaabit Al-Cabaasi? + Sawirro

0

Baqdaad (Caasimada Online) – Wasiirka Gaashaandhigga Soomaaliya, Mudane Axmed Macallin Fiqi oo haatan ku sugan magaalada Baqdaad ayaa kulan gaar ah la yeeshay dhiggiisa dalka Ciraaq Thaabit Al-Cabaasi oo ay ka wada-hadleen arrimo xasaasi ah.

Kulanka oo ka dhacay xarunta Wasaaradda Gaashaandhigga ee Jamhuuriyadda Ciraaq ayaa waxaa sidoo kale goobjoog ahaa saraakiil sare oo Ciraaqi ah, waxaana diiradda lagu saaray xoojinta xiriirka labada dal, gaar ahaan iskaashiga milatariga iyo wada-shaqeynta istaraatijiyadeed.

Sidoo kale waxa ay isla soo hadal qaadeen arrimaha difaaca iyo sidii loo sii xoojin lahaa iskaashiga labada dhinac, si la isku dhaafsado khibradaha la dagaalanka argagixisada.

Thaabit Al-Cabaasi oo madasha ka hadlay ayaa ballan-qaaday in khibradooda militeriga la wadaagi doonaan Soomaaliya, isaga oo xusay in labada dal ay soo mareen dagaallo duruufo isku mid ah oo ka dhashay dagaallo sokeeye oo ay ku dhex jireen muddo dheer.

Dhiniciisa wasiirka difaaca Soomaaliya Axmed Macallin Fiqi oo hadalka qaatay ayaa uga mahadceliyay dowladda Ciraaq martigelinta iyo soo dhaweynta heerka sare ah, isagoo xusay in Soomaaliya ay danaynayso dhisidda iskaashi joogto ah oo wax ku ool ah oo u dhexeeya labada wadan.

Fiqi ayaa qayb ka ah wafdi uu hoggaaminayo madaxweyne Xasan Sheekh oo dalkaas uga qayb-galay Meertada 34-aad ee Shir-madaxeedka Jaamacadda  Carabta oo ka qabsoomay magaalada Baqdaad ee dalka Ciraaq, halkaas oo uu madaxweynuhu ka jeediyay khudbad wax ku ool ah oo uu kaga hadlay xaaladda dalka, mowqifka Soomaaliya ee arrimaha gobolka iyo Carabta.

Madaxweynaha ayaa sidoo kale xoogga saaray mowqifka joogtada ah ee Soomaaliya ee ku aaddan qaddiyadda Falastiin, isaga oo caddeeyey in Soomaaliya ay garab taagan tahay shacabka reer Falastiin, gaar ahaan xilligan adag ee ay la kulmayaan duullaanka iyo gabood-fallada ka socda Marinka Qasa.

Waxaa kale oo uu ku taliyay in la dhiso dowlad madax banaan oo ay leeyihiin shacabka reer Falastiin, xarunteeduna ay tahay magaalada Qudus.

“Qaddiyadda Falastiin waa imtixaan ina horyaal Carabteenna; Soomaali ahaan, waxaan qabnaa in la dhiso Dowlad Falastiin ah oo madax-bannaan, caasimaddeeduna ay tahay magaalada Quddus” ayuu yiri Xasan Sheekh.

Si kastaba ha’ahaatee, Soomaaliya iyo Ciraaq ayaa haatan daneynaya in ay sare u qaadaan xiriirkooda diblomaasiyadeed, iskaashiga amniga iyo tababarka Ciidanka milatariga, waxaana dhowaan arrimahaas Muqdishi u yimid wasiirka arrimaha dibadda ee dalkaasi.

Al-Shabaab pivots to soft power in bid to regain influence

MOGADISHU, Somalia — After years of ruling through fear and violence, the jihadist group Al-Shabaab appears to be adopting a new strategy aimed at regaining influence in Somalia—not through terror, but by winning hearts and minds.

Once infamous for its brutal enforcement of extremist ideology, Al-Shabaab’s reign in areas under its control was marked by public executions, amputations, beheadings, and harsh punishments meted out under a rigid interpretation of Islamic law.

The group regularly broadcast gruesome propaganda videos depicting beheaded captives and executions of soldiers to terrorize both civilians and security forces. Cooperation with the government or international peacekeepers often meant death, not just for individuals, but for entire communities.

But in a notable shift, the group is now pursuing a more subtle, populist approach to expanding its foothold across Somalia. According to security analysts and local sources, Al-Shabaab is increasingly presenting itself as a viable alternative to the federal government, offering reduced taxes, local governance, and a semblance of order in regions where state institutions are absent or ineffective.

“They’ve significantly reduced the kind of graphic propaganda we used to see,” said Samira Gaid, a prominent Somali security analyst. “In many areas, they are now attempting to blend into local communities, using measured concessions and strategic restraint to build trust.”

Instead of punishing entire clans for alleged collaboration with security forces, the group is now allowing some communities to retain their weapons. It has also lowered its ‘zakat’ taxation levels and shown leniency toward individuals previously suspected of working with government entities.

“Except in flashpoints like Aadan Yabaal, they’re making deliberate compromises—aimed at reducing resistance and rebranding their image,” Gaid said.

This change in posture coincides with a broader security vacuum. The Somali National Army (SNA) has suffered repeated setbacks on key frontlines, most notably in Aadan Yabaal. Despite significant international investment—led by the United States—the SNA has struggled to sustain gains or assert lasting control in contested areas. International donors are now reassessing their funding commitments, especially as Somalia inches closer to taking full responsibility for its security.

UN Secretary-General António Guterres recently warned of declining salaries for Somali troops amid shrinking financial support. He also expressed concern that there is no clear indication of stability on the horizon.

Meanwhile, a recent summit in Kampala between African Union troop-contributing countries proposed deploying 8,000 additional peacekeepers, even as the UN plans to scale down ATMIS forces and shift focus to training and equipping Somali troops.

“The initial anti-Al-Shabaab offensive in 2022 was sparked by civilian resistance, but it never transitioned into a professional, military-led operation,” said Gaid. “Instead, political leaders took control, setting broad political goals without backing them up with a coherent battlefield strategy.”

She noted that internal issues—such as unreliable supply lines, the appointment of inexperienced commanders, and the rushed deployment of newly trained troops—have undermined operational effectiveness. Leadership reshuffles have also disrupted continuity. President Hassan Sheikh Mohamud dismissed the army chief in June 2023, only to reappoint him in November 2024 amid mounting battlefield losses.

While the federal government has taken steps to counter Al-Shabaab’s financing and block its online propaganda channels, analysts warn that these efforts may fall short if the group’s new strategy gains traction with local populations.

“This isn’t a move toward moderation,” Gaid cautioned. “It’s a tactical pivot designed to embed the group more deeply within Somali society. By reducing fear and presenting themselves as an alternative authority, Al-Shabaab is attempting to reclaim its influence from the inside out.”

With political attention increasingly focused on internal power struggles, critics say the government risks losing sight of the bigger picture. “The war against Al-Shabaab can’t be fought with politics alone,” Gaid said. “It requires a credible military strategy and a coordinated plan to win public support—before Al-Shabaab does.”

Xog: Xasan iyo Xamza oo dhisaya R/Wasaare ku-xigeen 3-aad + Cidda la siinayo

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa qorsheynaya in uu magacaabo Ra’iisul Wasaare ku xigeen 3-aad, kaas oo la siinayo Daarood, gaar ahaan beesha Majeerteen.

Xasan Sheekh ayaa la sheegay in hadda uu aqbalay qorshe lagu balaarinayo xukuumadda oo markii ugu horeysay yeela doonta seddax Ra’iisul Wasaare ku xigeen iyo 28 Wasiir.

Ilo wareedyo muhiim ah ayaa Caasimada Online u sheegay in Wasiirka Arrimaha Gudaha Cali Xoosh loo balan qaaday in laga dhigayo Ra’iisul Wasaare ku xigeenka 3-aad ee xukuumadda Soomaaliya.

Kursiga Wasiirka Arrimaha Gudaha oo hadda uu Cali Xoosh ku fadhiyo waxaa la qorsheynayaa in lagu qanciyo Xildhibaan Cabdilafiid Sanyare oo Majeerteen, Cumar Maxamuud ka ah, maalmahaana mucaarad ku ahaa xukuumadda.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa tallaabadan u aqbalay si uu u qanciyo saaxibada Ra’iisul Wasaare Xamse Cabdi Barre oo ka carooday inuu waayo xilka Guddoomiyaha Xisbiga cusub ee Cadaaladda iyo Wadajirka (JSP).

Qorshihii markii hore lagu dhisay Xisbiga JSP ayaa ahaa in Ra’iisul Wasaare Xamse uu noqdo Guddoomiyaha Xisbiga, balse doodo siyaasadeed oo gadaal ka yimid ayaa sababay in guddoomiyaha xisbiga loo daayo Madaxweynaha, lana sameeyo ku xigeenno afar ah oo uu ku jiro Ra’iisul Wasaare Xamsa.

In Ra’iisul Wasare ku xigeenka 3-aad lagu soo kordhiyo xukuumadda ayaa ka dhigan isbeddel weyn oo ku dhacaya qaab-dhismeedka xukuumadda oo sannadihii la soo dhaafay lahayd hal Ra’iisul Wasaare ku xigeen.

Waxaa la xusuustaa in markii ugu dambeysay oo sidaan oo kale tirada ku xigeenada loo badiyey xiligii xukuumadihii ku meelgaarka oo illaa saddex Ra’iisul Wasaare ku xigeen la gaarsiiyey.

Qorshahaan cusub ayay dadka siyaasadda falanqeeya u arkaan inuu qeyb ka yahay jaha-wareerka iyo dookh-xumada Madaxweyne Xasan Sheekh, iyadoo dhammaan xubnihii la isku shaandheeyey dhowrkii bilood ee kasoo dhaafay xubnihii xukuumadda horay ugu jira oo fikrado cusub aan keeni karin.

Xogta askari xabad dhashiike ku dilay taliyihii guutadiisa – Maxaa ka dhacay Hiiraan?

Moqokori (Caasimada Online) – Askari ka tirsan Ciidanka Xoogga Dalka ayaa galabta toogtay taliyihii guutada 26-aad, qeybta 27-aad ee Ciidanka Xoogga G/Sare Cabdiraxmaan Xujaale, dilkaas ayaa ka dhacay deegaanka Mabaax ee gobolka Hiiraan, wax yar ka hor salaadii Maqrib.

Mabaax waa deegaan u dhaxeeya degmada Moqokori ee gobolka Hiiraan iyo Degmada Aadan-Yabaal ee gobolka Shabeellaha Dhexe, halkaas waxay ciidanku kula dagaalameen kooxda Al-Shabaab, kadibna waxaa dhacay dilka Taliyaha.

Warar kala duwan ayaa ka soo baxaya qaabkii loo dilay Taliyaha, waxaana xubno goobjoogayaal u sheegeen Caasimada Online inuu dilay askari ka tirsan ciidanka, kaas oo ku dhuftay xabad Dhashiike.

Sababta Taliyaha loogu dhuftay xabadaas waxay dadka qaar ku sheegeen in askarigu uu ku mashquulsanaa cilad-bixinta qorigaas, isla markaana ay ka fakatay xabadda ku dhacday Taliyaha.

Dagaal soo bilowday maanta duhurkii ayey ciidanku ka soo baxeen wax yar ka hor markii la dilay Taliye Cabdiraxmaan Xujaale, waxaana ciidanka la isugu goob banaanka ka ah deegaanka Mabaax, halkaas ayaa lagu toogtay Taliyaha.

Askarigii dilka geystay ayaa lasoo xiray, wuxuuna sheegay in xabadu uga fakatay Taliyaha oo ku talagal uusan u toogan, sida ay Caasimada Online u sheegeen ilo wareedyo ka tirsan ciidanka.

Kooxda Al-Shabaab ayaa dagaalkaas ka sheegatay guul, balse wararka aan helnay waxay sheegayaan in maanta lagu jebiyey dagaalka, kadib markii looga hor tegay meel aysan ka filaneyn ciidanka.

Al-Shabaab ayaa dhowr jeer isku soo abaabulay inay qabsadaan Mabaax, Moqokori iyo deegaano kale oo muhiim ah, balse waxaa jilibka dhigtay oo taas ka hor istaagay macawiisleyda deegaanka iyo ciidamada xoogga dalka ee ku sugan Hiiraan.

Kooxda oo qabsatay qeybo badan oo ka tirsan Shabeellaha Dhexe ayaa hadda u jeesatay sidii ay u qabsan laheyd Hiiraan, balse waxay jab culus kala kulmeen dadka reer Hiiraan oo diiday inay fursad siiyaan cadowga.

Ilo wareedyo noo waramay waxay sheegeen in Shabaab ay hadda quusteen oo qarka u saaran yihiin inay iska dhaafaan Hiiraan oo fooda ay geli waayeen, kuna dhamaadeen weerarro ay isku dayeen inay ku qabsadaan deegaano ka tirsan gobolkaas.

Quus: Xaalka dhalinyarada ee 2025 – Qeyb tahriibeysa iyo kuwo qoranaya ciidanka

Muqdisho (Caasimada Online) – Dhalinyarada Soomaaliyeed ee shaqo la’aanta ah xaaladda ayaa ku sii adkaaneysa, waxayna u qeybsameen labo garab oo kala ah, qeyb dalka ka Tahriibeysa iyo qeyb ciidanka qoraneysa.

Hadii aan ku hormarno kuwa ciidamada qaranka qoranaya, maalmihii lasoo dhaafay waxaa baraha bulshada lasoo dhigay muuqaal laga dhuubay dhalinyaro aad u badan oo feyl ugu jirta inay ciidanka xoogga dalka qortaan.

Boqolaal wiil oo 20 jirro ah ayaa feylal dhaadheer maalin kasta u gala xeryaha dowladda Soomaaliya ay ku qorato ciidamada, halkaas waxaan ogaanay in dhalinyarada iska xaadirisa ay u badan yihiin kuwo soo dhameystay waxbarashada, kadibna waayey shaqooyin kale.

Inta badan dhalinyaradaan waxay cadeeyeen inay shaqo ka soo waayeen shirkadaha iyo ganacsiyada gaarka loo leeyahay, hey’adaha kale ee dowladana sidoo kale, taasi oo ku kaliftay inay ciidamada qaranka qortaan.

Dhalinyarada ciidamada qoraneysa waxay subax kasta feylo u galaan xeryo aysan uga horeyn qof ay garanayaan, wax macluumaad ahna aysan ka oolin, marar badan waxaa dhacday in kooxda Al-Shabaab ay ku qarxisay banaanka hore ee xeryaha laga qorto ciidanka, iyagoo feyl ku jira.

Waa kuwa ugu nasiibka badan dhalinyarada qaadatay go’aanka ay ku qoranayaan ciidamada qaranka oo dalkooda ayey u shaqeynayaan, balse dhinaca kale dhalinyaro asaagood ah ayaa maalin kasta ka tahriibeysa dalkooda Soomaaliya.

Dhowrkii bilood ee ugu dambeeyey Soomaaliya waxay kamid noqotay wadamada ugu tahriibka badan, qulqulka dhalinyarada Soomaaliyeed ee tahriibeysa ayaa is heysta Yurub, Afrika, badaha waaweyn ee halista badan iyo qaarado kale.

Maalmihii lasoo dhaafay waxaa lasoo duubay muuqaalo quus ah, dhalinyaro Soomaaliyeed oo dalkooda ka tahriibay, qaarkood waxay ku dhinteen saxaraha, qaarba ku dhintay badaha, halka kuwo kalena ay galeen xabsiyo iyo gacmaha kooxo magefayaal ah.

2025 oo la aaminsanaa in laga soo kabtay xaaladihii adkaa ee Soomaaliya ay soo martay waxaa ka sii dareysa rajo xumada ay qabto dhalinyarada Soomaaliyeed ee shaqo la’aanta ah, intaas waxaa dheer, in dhalinyarada qaar ay ka barbar dagaalamayaan kooxaha argagixisada ah ee ka soo horjeeda dowladda.

Afar sano oo kasta waxaa lasoo dhisaa dowlad cusub, waxaana dhexda looga jiraa musuq, khilaaf, adeeg xumo, boob, eex iyo xaalado liita oo ka soo bilowda doorashooyinka boobka ah, taasina waxay keentay isla xisaabtan la’aan iyo fashil dowladnimo oo dalkaan uu dhexda uga jiro, taasi oo rajo beel dhigtay dhalinyarada.

Wararkii ugu dambeeyay ee xaaladda Gedo – Yaa ku gacan sarreeya DF iyo Jubaland?

Garbahaarey (Caasimada Online) – Wararka laga helayo gobolka Gedo ayaa sheegaya in weli xaalad kacsanaan ah oo u dhexeyso Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo maamulka Jubaland ay ka taagan tahay gobolkaasi, iyada oo ay labada dhinac isku hayaan maamulka.

Dowladda Federaalka ayaa haatan ku gacan sarreysa Gedo, waxayna isku fidisay inta badan degmooyinka gobolkaas, marka laga reebo Doolow, waxaana ka howl-gala ciidanka xoogga dalka.

Afhayeenka gobolka oo wareysi siiyay Radio Kulmiye ayaa xaqiijiyay in Dowladda Federaalka ay maamuleyso gobolka, isaga oo meesha ka saaray in wax Jubaland la yiraahdo ay ka jiraan Gedo.

“Garbahaarey iyo guud ahaan gobolka Gedo intaba wax ciidan Jubaland la yiraahdo oo ka amar qaato Axmed Madoobe ma joogaan cidda sheegtana waa cid been u bareertay. Gobolkan waxaa ku sugan ciidamada qalabka sida qaybahaooda kala duwan, sida Nab-sugidda, Booliska iyo Mialatariga, iyaga ayaana ammaanka gacanta ku haya,” ayuu yiri.

Sidoo kale wuxuu beeniyay warar lagu baahiyay baraha bulshada oo sheegaya in ciidamada dowladda iyo kuwa ka amar qaata Jubaland ay isku horfadhiyaan degmada Garbahaarey, arrintaas oo uu ku tilmaamay waxba kama jiraan iyo warar lasoo dhoo dhoobay.

“Wax ciidan iska hor iska soo horjeedo iyo ciidan is horfadhiyo oo jiro habayaraatee ma jiraan,”  ayuu mar kale yiri afhayeenka maamulka gobolka.

Waxaa kale oo uu farriin u diray reer Gedo, isaga oo ka digay in lasoo abaabulo falal liddi ku ah amniga, laguna qalqal-gelinayo gobolka.

“Ciddii qalqal iyo siyaasado is diidan abuureyso, waxaa laga qaadayaa tallaabo sharciga waafaqsan,” ayuu hadalkiisa sii raaciyay.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, iyada oo todobaadkii hore Dowladda Soomaaliya ay xirtay odayaal dhaqameedyo ku sugnaa magaalada Garbahaarey, kuwaas oo taageeray maamulka uu hoggaamiyo Axmed Madoobe, inkastoo markii dambe wada-hadal lagu sii daayay.

Xaaladda Gedo ayaa weli qasan, waxaana sii laba kacleysay, kadib shirkii Golaha Wadatashiga Qaran ee lagu soo gabagageeyay magaalada Muqdisho, kaas oo lagu go’aamiyay in loo baahan yahay in sharci loo wajaho xaaladda guud ee Jubbaland.

Xaaladda Jubbaland ayaa waxaa sidoo kale loo xil-saaray inay ka soo tala-bixso Wasaaradda Arrimaha Gudaha Dowladda Federaalka Soomaaliya.

“Golaha Wadatashiga Qaranka, wuxuu isku raacay in wasaaradda arrimaha gudaha federaalka ay talo iyo soo jeedin ka keento xaaladda dowlad goboleedka Jubbaland, si waafaqsan dastuurka dalka, si loo helo nidaam dowlad goboleed oo sharci ah,” ayaa lagu yiri qodobkaas.

Hogaamiyeyaal Daacish ah oo ka baxsaday Puntland iyo halka ay tageen – Xog

0

Boosaaso (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya Bari ayaa sheegaya in weli ciidamada Puntland ay sii wadaan howlgalladooda, isla markaana ay isku fidinayaan dhulka buuraleyda ah ee ah gobolkaasi, taas oo sababtay inay firxadaan hoggaamiyeyaasha kooxda Daacish iyo maleeshiyaadkooda.

Firxadka kooxda ayaa laga war helay, kadib markii inta badan laga xoreeyay aagga buuraha Calmiskaad oo ay indhowaanahan howlgallo ka wadeen Ciidamada Daraawiishta Puntland.

Saraakiil amni ayaa xaqiijiyay in mileeshiyaadka Daacish, oo ay ku jiraan hoggaamiyaal sar sare ay haatan ka carareen aagga togga Miraale, iyagoo u baxsaday halka lagu magacaabo Sadow iyo Yucurun oo ka tirsan togga Baalade, halkaas oo ay ku dhuumaaleysanayaan.

Horjoogayaasha halkaasi tegay waxaa kamid ah Cabdiraxmaan Faahiye oo saameyn ku dhex leh kooxda Daacish, faraceeda Soomaaliya, waxayna galeen godad ku yaalla halkaasi.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya in kooxdu ay xubno kooban oo ay ku jiraan ajaaniib ku reebtay aagga togga Miraale, si ay ula socdaan dhaq-dhaqaaqa ciidamada Puntland.

Baxsashada hogggaamiyeyaasha Daacish ayaa lasoo warinayaa inay bilow u tahay jabka kooxda kasoo gaaray howlgallo is daba jooga oo weli kasii socda buuraha gobolka Bari.

Howlgalka haatan socda ayaa sidoo kale ka duwan howlgalladii hore ee Calmiskaad, waxaana hada ku biiray ciidamada cirka Puntland oo diyaarado helay, kuwaas oo beegsanaya fariisimaha muhiimka ah ee kooxaha argagixisada.

Togga Miraale ayaa Daacish u ah saldhig muhiim ah oo ay muddo dheer ku sugnayd, waxaa haatan cagta mariyay ciidamada oo kusii siqaya buuraha hoostooda ee gobolka Bari.

Si kastaba ha ahaatee, Marka loo eego warbixinnada ka imaanaya goobaha dagaalka, wejiga saddexaad ee hawl-galka buuraha Calmiskaad ayaa lasoo sheegayaa inuu marayo gebagabo, isla markaana ciidamadu ay ku xoreeyeen dhul ballaaran oo buuraley ah.

Xiisad ka dhex qaraxday JABUUTI iyo Itoobiya kadib tallaabo ay qaaday Jabuuti

Jabuuti (Caasimada Online) – Xiriirka diblomaasiyadeed ee u dhexeeya Itoobiya iyo Jabuuti ayaa xumaaday kaddib masaafurintii dhowaan dalka Jabuuti lagaga celiyay in ka badan 60,000 oo muwaadiniin Itoobiyaan ah oo aan haysan sharciyo sax ah.

Tallaabadan ayaa dhalisay caro ballaaran, waxayna sii hurisay xiisado ka taagan gobolka Geeska Afrika, iyadoo sidoo kale sababtay in Itoobiya dib u eegto istaraatijiyaddeeda ganacsi iyo ku tiirsanaanta dekadaha Jabuuti.

Masaafurinta oo socotay toddobaadyo is intii u dhaxeysay April iyo horraanta May 2025 ayaa daba socotay olole dowladeed oo Jabuuti ka wadday xakamaynta dadka aan sharciyeysnayn. Inkasta oo safaaradda Itoobiya ay hore ugu baaqday muwaadiniinta sharci la’aanta ku jooga Jabuuti inay si iskaa ah ugu laabtaan dalkooda, haddana dad badan ayaa la kulmay masaafurin deg-deg ah, taasoo keentay jahwareer iyo ciriiri ka dhacay xuduudaha Galafi iyo Dewale.

Kumannaan Itoobiyaan ah oo shaqooyin hooseeya ka hayay Jabuuti muddo sanado ah ayaa lagu qasbay inay isaga baxaan guryahooda iyaga oo aan wax diyaarin ah lahayn, taasoo sii kordhisay dhibaatooyinka bani’aadannimo ee ka taagan gudaha Itoobiya.

Sidoo kale, dhacdadan ayaa dhaawacday xiriirka dhow ee ganacsi iyo is-kaashi ee u dhexeeyay labada dal, gaar ahaan maadaama Jabuuti ay tahay marin-badeedka ugu weyn ee Itoobiya isticmaasho.

Itoobiya oo ka weecaneysa Jabuuti

Iyadoo ay xaaladdu cakiran tahay, dowladda Itoobiya ayaa dardar gelisay qorshayaal ay ku yaraynayso ku-tiirsanaanta dekedaha Jabuuti. Qorshahan cusub ee istaraatijiyadeed ayaa xooga saaraya dekedda Berbera ee maamulka Somaliland, halkaas oo Itoobiya dhawaan ka furtay xafiisyo kastamyada si loo fududeeyo howlaha dhoofinta iyo soo dejinta badeecadaha.

Waddada Berbera Corridor oo isku xirta dekedda Berbera iyo magaalada Addis Ababa ayaa loo arkaa mid istaraatiji ah, waxaana laga rajeynayaa inay noqoto marin kale oo muhiim ah oo suurtagelinaya in Itoobiya si fudud ula xiriirto suuqyada caalamiga ah. Dekedda Berbera, oo ay maamusho shirkadda caalamiga ah ee DP World, ayaa lagu sameeyay maalgashi ballaaran si loo kordhiyo awooddeeda iyo waxtarkeeda ganacsi.

Hase yeeshee, xiriirka sii xoogeysanaya ee u dhexeeya Itoobiya iyo Somaliland ayaa abuuray xiisado siyaasadeed oo hor leh. Heshiis is-afgarad ah oo labada dhinac kala saxiixdeen bishii Janaayo 2024, kaas oo Itoobiya u oggolaanaya inay hesho marin-badeed toos ah oo Somaliland ah, iyada oo loo beddelayo aqoonsi suurtagal ah oo ay siiso Somaliland, ayaa si weyn uga caraysiiyay dowladda Soomaaliya — oo wali u aragta Somaliland inay tahay qayb ka mid ah dhulkeeda.

Inkastoo Itoobiya iyo Soomaaliya ay ku heshiiyeen dib u soo celinta xiriirka diblomaasiyadeed iyo wada-xaajood lagu xalliyo khilaafaadka, kadib heshiiskii Ankara ee la saxiixay December 2024, haddana kalsooni buuxda lama gaarin.

Sababta uu Trump u diiday inuu cabo qaxwada ay ku marti-sooreen Sacuudiga?

Riyadh (Caasimada Online) – Intii uu ku sugnaa booqasho rasmi ah oo uu ku tagay Sacuudi Carabiya Talaadadii, madaxweynaha Mareykanka Donald Trump ayaa si xushmad leh loogu soo dhaweeyay magaalada Riyadh. Hase yeeshee, diidmadiisa cabitaanka qaxwada dhaqanka Carabta – oo astaan muhiim ah u ah marti-soorka dhaqameed ee Boqortooyada – ayaa dhalisay hadal hayn baahsan oo baraha bulshada ah.

Trump ayaa markii uu kasoo degay garoonka caalamiga ah ee Riyadh lagu soo dhaweeyay koob yar oo qaxwo Carbeed ah oo loo yaqaan finjan, taasoo dhaqanka Sacuudiga uga dhigan soo dhaweyn, sharaf iyo tixgelin. Laakiin iyadoo Dhaxal Sugaha Boqortooyada, Amiir Maxamed bin Salmaan, garabkiisa taagan yahay, Trump ayaa si deggan u dhigay koobkii isagoo aan cabin, isagoo sii wada wada-hadalkii uu la lahaa amiirka.

Muuqaal kale oo laga duubay qasriga Al-Yamamah ayaa mar kale muujiyay Trump oo qaxwo loo soo bandhigay. Inkasta oo uu markan koobka gacanta ku hayay intii uu hadlayay, haddana lama xaqiijin in uu wax ka cabay.

Diidista qaxwada, xitaa si edban, ayaa dadka qaar u arkeen mid ka hor imaanaysa dhaqanka qoto dheer ee sooryada Carabta, taasoo astaan u ah kalgacal, ixtiraam iyo xiriir saaxiibtinimo. Tallaabadaas ayaa isla markiiba qabsatay baraha bulshada.

“Trump ma doonayo qaxwo, wuxuu raba lacag!” ayuu qoray qof isticmaala baraha bulshada ee X (hore Twitter).

Si kastaba ha ahaatee, qaar kale ayaa u hiiliyay madaxweynaha Mareykanka, iyagoo baahiyay muuqaallo muujinaya in Trump ugu dambeyn si tartiib ah u sipsaday qaxwada.

“Qof aan koob qaxwo ah cabin looma adeegsan karo in lagu yaso sharafta ummad ama lagu xumeeyo marti-soorka Carabta. Kuwa qalbigooda uu buuxiyo nacayb ayaa keliya sidaas u fekeri kara,” ayaa lagu yiri qoraal si weyn loogu wadaagay X.

Trump ayaa horay u sheegay in uu si shakhsi ah uga fogaado cabitaannada sida qaxwada, khamriga iyo sigaarka, isagoo arrintaas ku sababeeyay geeridii walaalkiis Fred, oo la daalaa-dhacayay ka bixi la’aanta mukhaadaraadka.

Sidoo kale, cunto-doorashada gaarka ah ee Trump ayaa markale u muuqatay mid ay mas’uuliyiinta Sacuudi Carabiya tixgeliyeen. Gaari mobil ah oo McDonald’s ah ayaa lagu arkay gudaha magaalada Riyadh, waxaana la rumeysan yahay in loo diyaariyay si loogu daboolo doorashada cunnada ee Trump intii uu booqashada ku sugnaa.

Muuqaallo baraha bulshada lagu faafiyay ayaa muujiyay gaarigaas, waxaana ilo rasmi ah oo Aqalka Cad ka tirsan ay u xaqiijiyeen Fox News in gaariga McDonald’s si gaar ah loogu diyaarshay Trump.

 

Muxuu madaxweyne Xasan Sheekh ka sheegay shirka Jaamacada Carabta? + Sawirro

0

Baqdaad (Caasimada Online)  – Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud oo maanta ka qeybgalay Meertada 34-aad ee Shir-madaxeedka Jaamacadda  Carabta oo ka qabsoomay magaalada Baqdaad ee dalka Ciraaq ayaa ka jeediyay khudbad wax ku ool ah oo uu kaga hadlay xaaladda dalka, mowqifka dowladda Federaalka ee arrimaha gobolka iyo Carabta.

Ugu horreyn Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa hoggaamiyeyaasha Carbeed la wadaagay dadaallada dowladda Soomaaliya ee dib u dhiska hay’adaha dowladda, sugidda amniga, la-dagaallanka argagixisada iyo kobcinta dhaqaalaha.

Xasan Sheekh Maxamuud ayaa qiray in guulaha waawayn ee la gaaray ay suurta- geliyeen in horumar laga sameeyo dhismaha dowladnimada iyo midnimada shacabka Soomaaliyeed.

Sidoo kale wuxuu xoogga saaray mowqifka joogtada ah ee Soomaaliya ee ku aaddan qaddiyadda Falastiin, isaga oo caddeeyey in Soomaaliya ay garab taagan tahay shacabka reer Falastiin, gaar ahaan xilligan adag ee ay la kulmayaan duullaanka iyo gabood-fallada ka socda Marinka Qasa.

Sidoo kale, madaxweynaha ayaa ku taliyay in la dhiso dowlad madax banaan oo ay leeyihiin shacabka reer Falastiin, xarunteeduna ay tahay magaalada Qudus.

“Qaddiyadda Falastiin waa imtixaan ina horyaal Carabteenna; Soomaali ahaan, waxaan qabnaa in la dhiso Dowlad Falastiin ah oo madax-bannaan, caasimaddeeduna ay tahay magaalada Quddus” ayuu yiri Xasan Sheekh.

Dhanka kale, madaxweynaha ayaa soo dhoweeyey in cunqabataynta laga qaaday dalka Suuriya, isagoo ku tilmaamay tallaabo muhiim ah oo xoojinaysa dib u soo kabashada dalkaas walaalaha ah.

Gabagadii madaxweynaha Soomaaliya ayaa muujiyey taageerada Soomaaliya ee midnimada, madax-bannaanida, iyo dowladnimada dalka Suudaan, isagoo ugu baaqay dhammaan dhinacyada in ay ilaaliyaan wadajirka shacabka Suudaan iyo xasiloonida dalkaas.

 

QM oo gaartay go’aan aan u wanaagsaneyn Soomaaliya kadib markii Trump uu…

New York (Caasimada Online) – Qaramada Midoobay ayaa Jimcihii ku dhawaaqday in la dhimayo bartilmaameedyadii gargaarka bani’aadannimo ee Yemen iyo Soomaaliya, kaddib hoos u dhac weyn oo ku yimid dhaqaalihii ay bixiyeen dowladaha xubnaha ka ah hay’adda, si gaar ahna makrii madaxweynaha Mareykanka Donald Trump uu yareeyey gargaarka dibedda.

Hay’addu waxay sheegtay in go’aankaasi uu halis gelinayo nolosha malaayiin qof oo ku kala nool daafaha dunida, gaar ahaan dalal ay ka mid tahay Soomaaliya.

Soomaaliya oo ay ka jirto rabshado iyo xasilooni darro, ayaa qorshe hore oo $1.4 bilyan lagu caawin lahaa 4.6 milyan oo qof, la dhimay hadda, waxaana hadda qorshuhu yahay in $367 milyan lagu caawiyo 1.3 milyan oo qof, ayay tiri afhayeenka Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay, Stephanie Tremblay,

“Tani micnaheedu ma aha in baahiyaha bani’aadannimo ay yaraadeen,” ayay sheegtay Tremblay. “Laakiin hoos u dhaca weyn ee maalgelinta ayaa barnaamijyadii gargaarka ku qasbay in si weyn loo yareeyo, taasoo malaayiin qof halis gelinaysa.”

“Sida ay ka dhacdo xaaladaha kale ee degdegga ah, cawaaqibka wuxuu noqon doonaa mid aad u xun. Haddii aan gaarsiinin gargaar ku filan, malaayiin qof ayaa wajahaya gaajo daran, biyo la’aan, iyo helitaan la’aan adeegyada aasaasiga ah sida waxbarashada iyo ilaalinta,” ayay sii raacisay.

Bishii Janaayo, Qaramada Midoobay waxay bilowday ol’ole ay $2.4 bilyan ugu codsaneyso si loo caawiyo 10.5 milyan oo qof oo ku sugan Yemen, oo ay colaado ragaadiyeen — tiradan ayaa si weyn uga yar 19.5 milyan oo qof oo ay hay’addu sheegtay inay u baahan yihiin gargaar degdeg ah.

Laakiin iyadoo maalgelinta ay hoos u dhacday, Qaramada Midoobay iyo la-hawlgalayaasheeda gargaarka ayaa dejiyay mudnaanta cusub si ay u badbaadiyaan dadka ugu nugul.

Hay’addu waxay sidoo kale isbeddel la mid ah ku samaysay istaraatiijiyaddeeda dalalka Ukraine iyo Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Congo toddobaadyadii la soo dhaafay.

Sida ay sheegtay afhayeenka Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay, Stephanie Tremblay, dadaalka Yemen ayaa hadda diiradda lagu saarayaa 8.8 milyan oo qof, iyadoo miisaaniyadda la qorsheeyay ay hoos ugu dhacday $1.4 bilyan.

Hay’adaha Qaramada Midoobay ayaa dhimaya howlgaladooda iyo shaqaalaha caalamiga ah, iyagoo la daalaa-dhacaya hoos u dhaca ku yimid tabarucaadyadii ay ka heli jireen dowladaha xubnaha ka ah, gaar ahaan Mareykanka xilligii uu madaxweynaha ahaa Donald Trump.

Ciidamada DF oo dib ula wareegay deegaanno ku yaalla Shabeellaha Dhexe

0

Jowhar (Caasimada Online) – Ciidamada Xoogga dalka iyo kuwa dadka deegaanka ayaa maanta la wareegay deegaanno ka tirsan gobolka Shabeellaha Dhexe, kadib markii ay qaadeen howlgallo culus oo ay ku beegsadeen goobo ay ku sugnaayeen Al-Shabaab.

Warsaxaafadeed kasoo baxay dowladda Soomaaliya ayaa waxaa lagu sheegay in ciidamada ay weerareen deegaanno ay isku uruursanayeen maleeshiyaadka argagixisada, oo u dhexeeya deegaannada Towfiiq iyo Geedi-xey,  kadibna ay gaarsiiyeen khasaare culus.

“Ciidanka Xoogga Dalka iyo kuwa xaq u dirirka deegaanka ayaa xalay weerar ku qaaday xubno Khawaarij ah oo isku uruursanayay inta u dhaxeysa deegaannada Towfiiq iyo Geedi-xeyr oo ka tirsan degmada Masaajid Cali Guduud ee gobolka Shabeellaha Dhexe” ayaa lagu yiri qoraalka.

Dowladd ayaa sidoo kale sheegatay in ciidamada Xoogga dalka iyo kuwa Macawiisleyda ay la wareegeen deegaannada howlgalka laga sameeyay, sidoo kalena ay dileen xubno badan Shabaab ahaa, kuwa kalena ay dhaawaceen.

“Ciidanka ayaa saacado ka hor Khawaarijta ka saaray deegaanka Geedi-xeyr halkaasi oo ay tan ilaa xalay ka wadeen baacsiga firxadkii Khawaarijta, waxa ayna gaarsiiyeen jab culus oo isugu jira dhimasho iyo dhaawac sida ay inoo xaqiijiyeen saraakiisha fulisay howlgalka” ayaa mar kale lagu yiri warsaxaafadeedka.

Howlgalkan waxaa ka horreeyay mid kale oo ay qaadeen ciidamada, isla markaana ka dhacay aagga deegaanka Nuur Dugle, gaar ahaan halka loo yaqaano Ceelka Cali Salaad, waxaana lagu beegsaday maleeshiyaad ka tirsan Khawaarijta oo ku socdaalayay halkaasi.

Ciidamada huwanta oo ka war helay dhaq-dhaqaaqa Al-Shabaab ayaa u galay waddada, kadibna waxay la beegsadeen weerar dhabagal ah oo uu kooxdu kasoo gaaray khasaare culus.

“Gadabkooda ayaa lagu jaray meesha dhiigooda ayaana daadsan hadda waa nabad Nuur Dugle, Ceelka Cali Salaad iyo Huurwayne” ayuu yiri sarkaal u hadlay ciidanka Xoogga dalka.

Sidoo kale, wuxuu sii raaciyay  “Khawaarijt halkan soo gashay annaga ayaa u dhignay siriq shabaqa waa soo galeen, waana ku baabi’inay”.

Xaaladda ayaa haatan ah mid degan, waxaana goobaha uu howlgalladu ka dhaceen ku sugan ciidamada Xoogga dalka iyo kuwa dadka deegaanka ee loo yaqaano Macawiisleyda oo haatan wada dadaallo dheeraad ah oo ay ku doonayaan inay isaga difacaan Shabaab.

Xog: Kulankii baarlamanka ee maanta oo baaqday kadib arrin aad looga cabsaday

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Kulankii caadiga ahaa oo maanta oo Sabti ah ay lahaayeen xildhibaannada Golaha Shacabka Soomaaliya ayaa baaqday, iyada oo xalay farriin wergelin ah loo diray dhammaan xildhibaannada.

Xoghayaha baarlamaanka, ayaa u sheegay xildhibaannada in kulankii maanta uu baaqday, isaga oo u sheegay in maalinta Isniinta ah uu qabsoomi doono kulanka xiga.

“Xildhibaannada sharafta leh; kulankii loo ballansanaa beri oo Sabti ah 17/05/2025 waa uu baaqday, Mahadsanidiin” ayaa lagu yiri fariinta xalay loo diray xildhibaannada baarlamaanka Soomaaliya.

Fadhiyada baarlamaanka ayaa sida caadiga ah qabsooma maalmaha Sabtida, Isniinta iyo Arbacada, waxaana maanta la filayay in xildhibaannada ka doodaan ajendayaal muhiim ah.

Xog ay heshay Caasimada Online ayaa sheegaysa in sababta ugu wayn ee keentay baaqashada kulanka baarlamaanka ay tahay xiisadda siyaasadeed ee ka taagan dalka, isla markaana laga cabsi qabo in mooshinno ay keenaan xildhibaannada mucaaradka ee sida wayn u diidan qorshaha Villa Somalia.

Xaaladda guud ee dalka ayaa ah mid cakiran, waxaana weli buuq uu ka taagan yahay baarlamaanka, iyada oo doorashooyinka iyo arrimaha dastuurka weli la’isku hayo.

Fadhiyadii u dambeeyay ee Golaha Shacabka ayaa u baaqday kooram la’aan iyo buuq ay sameynayaan qaar kamid ah Xildhibaannada baarlamaanka, taas oo saameyn ku yeelatay habsami u socodka howlaha Baarlamaanka Jamhuuriyadda Fedeeraalka Soomaaliya.

Baaqashada kulamamadan ayaa kusoo aadaya, xilli xasaasi ah ayna taagan tahay xiisad culus oo ka dhalatay hannaanka loo wajahayo doorashada dalka oo ay isku hayaan Dowladda Federaalka, Jubbaland, Puntland iyo siyaasiyiinta mucaaradka.

Marka laga soo tego xiisaddan, waxaa Baarlamaanka Soomaaliya horyaalla shaqooyin adag oo ay ugu horreyso arrinta doorashada, maadaama laga sugayo shuruucdii lagu hagi lahaa.

Kalfadhigii kan ka horeeyay xildhibaannadu waxay ku gaareen go’aanno culus oo la xiriira doorashada iyo wax ka beddelka dastuurka, xilli ay weli diidan yihiin mucaaradka.

Daawo: Qarax culus oo ka dhacay garoonka diyaaradaha Baraawe + Khasaaraha

0

Baraawe (Caasimada Online) – Warar kala duwan ayaa kasoo baxaya khasaaraha ka dhashay qarax barqanimadii maanta ka dhacay gudaha garoonka diyaaradaha magaalo xeebeedka Baraawe ee gobolka Shabeellaha Hoose, kaas oo gaystay khasaare kala duwan.

Qaraxa ayaa si gaar ah uga dhacay Parking-ka diyaaradaha ee garoonka Baraawe, kadib markii uu halkaasi ku qarxay gaari Noah ah, sida ay xaqiijiyeen ilo wareedyo xilkas ah.

Sidoo kale saraakiisha amniga garoonka ayaa sheegay in gaariga uu ahaa mid qaraxa lagu soo xiray, waxaana lahaa mid kamid ah ganacsatada qaadka magaalada Baraawe, wuxuuna baabuurku qarxay markii uu gaaray Parking-ka garoonka halkaas oo uu ka qaadi lahaa jaad.

Inta la xaqiijiyay waxaa qaraxaan ku dhintay ugu yaraan illaa 2 qof, halka ay ku dhaawacmeen 4 kale, kuwaas oo loola cararay goobaha caafimaadka ee magaalada.

Muuqaal lagu baahiyay baraha bulshada ayaa muujiyay gaariga oo gebi ahaan gubtay, isla markaana dhex-yaalla gudaha garoonka, maadaama uu qaraxa uu dhacay waxyar kahor.

Weerarkan qaraxa ah ayaa saameeyay shaqadii garoonka oo hakad gashay, waxaana soconayo baaris ay wadaan saraakiisha laamaha amniga, si loo ogaado cida ka dambeysay falkaasi.

Baraawe oo ah xarunta rasmiga ah ee Koonfur Galbeed ayaa waxaa badanaa weeraro ka fuliso kooxda Al-Shabaab oo weli ku sugan deegaanno hoostaga magaaladaasi.

Xaaladda ayaa hadda deggan, waxaana laga war dhowrayaa baaritaannada socda iyo natiijada kasoo baxda, maadaama weerarkan uu dhaliyay shaki xooggan iyo su’aallo ku aadan sida ay ku suuragashay in qaraxa uu gaaro gudaha garoonka magaalada Baraawe.

Al-Shabaab oo sheegasho yaab leh kasoo saartay qarax ka dhacay Muqdisho

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Kooxda Al-Shabaab oo soo saartay bayaan culus ayaa ka hadashay qarax gelinkii dambe ee Jimcihii shalay ka dhacay gudaha magaalada Muqdisho, gaar ahaan degmada Kaxda ee gobolka Banaadir.

Qaraxa oo ahaa mid xooggan ayaa Al-Shabaab waxa ay sheegtay inay ku beegsatay ciidamo la tirsan kuwa Boolis Milataaro oo ku sugnaa agga dalcadda degmada Kaxda, waxayna sheegtay in bartilmaameedka uu u dhacay sidii loo qorsheeyay.

Kooxda ayaa sheegatay in qaraxan ay ku dishay illaa 4 askari, ayna ku dhaawacday tiro kale oo intaasi ka badan, sida ay ku shaacisay bayaankeeda.

Dhinaca kale mas’uuliyiin ka tirsan maamulka degmada Kaxda ayaa ka hadlay dhankooda qaraxa, waxayna xaqiijiyeen oo kaliya dhaawaca 7 askari, iyaga oo meesha ka saaray inay jirto dhimasho, sida ay sheegatay kooxda Al-Shabaab.

Xaaladda ayaa maanta deggan, waxaana Kaxda howlgallo kooban oo baaritaanno ah ka sameeyay ciidamada ammaanka, kadibna waxaas si caadi ah kusoo laabtay dhaq-dhaqaaqa guud.

Inta badan waxaa degmadan oo ku taalla cirifka Muqdisho weeraro culus ka fuliya maleeshiyaadka Al-Shabaab, waxaana badanaa ka dhashay khasaarooyin xoogan.

Si kastaba, weerarkan qaraxa loo adeegsaday ayaa qayb ka noqonayo falalka ammaan darri ee haatan ka dhacaya caasimada, kuwaas oo badan weeraro ay fuliso kooxda Al-Shabaab.

Weerarrada u badan ee dhacay maalmahan ayaa ahaa kuwo hoobiyeyaal ah oo bartimaameedyo muhiim ah ay ku garaacday kooxda, waxaana qaarkood ay khasaare kasoo gaareen dad rayid ah oo aan waxba galabsan.

Go’aanka uu qaatay guddiga doorashada oo muujinaya fashilka diiwaan-gelinta

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha Guddiga Doorashooyinka Qaranka, Cabdikariim Axmed Xasan, ayaa ku dhawaaqay in muddada diiwaan-gelinta cod-bixiyeyaasha ee gobolka Banaadir la kordhinayo hal bil. Go’aankan ayaa yimid xilli ay sii xoogeysanayaan shaki dadweyne, carqalado farsamo, iyo muran siyaasadeed oo hareeyay qorshaha dalka looga hirgelinayo nidaamka hal qof, hal cod.

In kasta oo kordhinta si rasmi ah loogu fasiray in ay tahay tallaabo sixitaan ah oo lagu xallinayo dib-u-dhacyo lana doonayo in la xaqiijiyo ka-mid-noqoshada dhammaan bulshada, ilo xog ogaal ah ayaa u sheegay Caasimada Online in tirada dadka is-diiwaan-geliyay illaa hadda ay aad u hooseyso—arrin muujinaysa in dhibaatadu ka weyn tahay arrimo jadwal ama howleed kaliya.

Dhayalsiga dadweynaha iyo ka-qaybgal xaddidan

Inkasta oo degmooyin badan oo Muqdisho ka tirsan ay leeyihiin cufnaan dadweyne oo aad u sarreysa—qaarkoodna ay degan yihiin boqollaal kun—tirada dadka is-diiwaan-geliyay ayaa lagu soo waramayaa in ay si lama filaan ah u hooseyso, iyadoo qaar ka mid ah degmooyinka aysan gaarin xitaa 5,000 oo qof.

Tirooyinkaas liita waxay muujinayaan niyad-jab dadweyne iyo dhayalsi baahsan oo ku aaddan geeddi-socodka doorashada.

Sida ay sheegayaan ilo wareedyo lagu kalsoon yahay, oo la hadlay Caasimada Online, Guddiga Doorashooyinka ayaa la rumeysan yahay in uu mararka qaar adeegsaday xeelado khiyaameyn ah si kor loogu qaado tirada is-diiwaan-gelinta.

Tusaale ahaan, dad u tagay xarumaha degmooyinka si ay u helaan warqadaha dhalashada iyo sugnaanta ayaa la sheegay in ayagoo ogeyn ama fahamsaneyn loo diiwaan-geliyey codbixinta, iyadoo loo sheegay in ay qayb ka tahay habka helidda warqadaha dhalashada iyo sugnaanta. Si kastaba, ka-qaybgalka dadweynuhu wuxuu weli ahaa mid aad u hooseeya, taas oo iftiiminaysa kalsooni darro qoto dheer.

Ka-qaybgalka liita ma aha natiijo keliya oo ka dhalatay abaabul la’aan ama wacyigelin xumo. Sida ay tilmaamayaan ilo-wareedyo xog-ogaal ah, sababta ugu weyn ayaa ah in dad badan aysan rumeysnayn in doorasho dhab ah ay dhici doonto. Sanado badan oo lagu arkay doorashooyin dib u dhac ku yimid, lagu maamulay si xadgudub ah, ama si siyaasadaysan loo farageliyay, ayaa si weyn u wiiqay kalsoonidii shacabka ee geeddi-socod doorasho oo ay hoggaaminayso dowladda.

Aragtidan taban waxay si toos ah u wiiqaysaa kalsoonida geeddi-socodka hadda socda. Xitaa marka la qaado tallaabooyin ujeedadoodu tahay dardargelinta ka-qaybgalka, sida kordhinta waqti, waxay wax yar ka beddeli karaan aragtida shacabka ee ah in nidaamku yahay mid dhaawacmay ama u muuqda mid qafilan.

Siyaasadeynta geeddi-socodka iyo khilaafka sharciyadeed

Waxaa sii cakiraya xaaladda diidmada xoogan ee ka imaanaysa madax hore iyo kooxo mucaarad ah oo ku dooday in qaabka doorasho ee hadda socda uusan sal sharciyeed oo dastuuri ah lahayn isla markaana aan laga gaarin heshiis ballaaran. Kooxahan waxay ku eedeeyeen geeddi-socodka inuu yahay mid dhinac keli ah laga wado, aan daahfurneyn, sharciyad la’aan ah, isla markaana aan metelin dhammaan qaybaha bulshada.

Tani waa duruufta dhabtaa ee geeddi-socodka hareysay. Xitaa tallaabo kasta oo guddigu qaado, inkasta oo ay ujeedadeedu tahay hagaajinta farsamada, waxaa si toos ah loogu tarjumi karaa iyada oo loo marayo aragti siyaasadaysan. Kordhinta muddada isdiiwaangelintu waxay u muuqan kartaa mid caadi ah, balse waxay si degdeg ah ugu milantay muran ballaaran oo ku saabsan sharciyadda iyo kalsoonida geeddi-socodka.

Waxaa intaa dheer, dowlad-goboleedyo muhiim ah sida Puntland iyo Jubaland ayaa si cad uga horyimid geeddi-socodka, iyagoo diiday in ay la shaqeeyaan Guddiga Doorashooyinka Qaranka. Waxay ku eedeeyeen dowladda dhexe in ay qaadatay hannaan doorasho oo kelitalis ah, oo ka turjumaya dano siyaasadeed oo gaar ah, isla markaana aan loo marinin hannaan dastuuri ah.

Puntland ayaa si gaar ah u sheegtay in aysan ka qayb qaadan doonin wax doorasho ah oo aan laga gaarin heshiis qaran oo loo dhan yahay, oo ay ka qaybqaataan dowlad-goboleedyada, mucaaradka, iyo bulshada rayidka ah. Jubaland-na waxay si la mid ah u dhaleeceysay dowladda dhexe, iyada oo ku eedeysay in ay hareer martay geeddi-socodka dastuuriga ah ayna baalmarayso codka iyo doorka dowlad-goboleedyada.

Diidmadan ma aha mid uun astaamaynaysa ismaandhaaf siyaasadeed — waxay si dhab ah u abuuraysaa farqi sharci iyo mid hawlgal oo aan la iska indho tiri karin. Iyadoo aan la helin iskaashi qaran oo dhameystiran, suurtagal ma noqonayso in la hirgeliyo hannaan doorasho oo mideysan, hufan, laguna kalsoonaan karo. Ka reebidda gobollo dhan waxay wiiqeysaa sharciyadda doorashada iyo aqoonsigeeda siyaasadeedba, taasoo dhalin karta su’aalo ku saabsan in natiijada doorashadu ay noqon doonto mid qaran ahaan la aqbali karo.

Waxaa intaas dheer in beesha caalamka gaar ahaan Mareykanka, ay ka hor-yimaadeen nidaam doorasho kasta oo aan heshiis lagu ahayn, taasi oo farriin culus u dirtay madaxweyne Xasan Sheekh.

Si kastaba, kordhinta muddada diiwaan-gelinta cod-bixiyeyaasha ee gobolka Banaadir waxay muujinaysaa caqabadda jirta ee dowladda Soomaaliya kala kulmeyso hirgelinta nidaam doorasho oo loo wada dhan yahay, lagu kalsoonaan karo, una adeegaya danaha shacabka. Waxa ahayd in xilligan uu noqdo mid shacabka awood lagu siinayo, balse waxay u muuqatay mid iftiiminaysa baaxadda kalsooni-darrada, ka-qaybgal la’aanta, iyo fashilka ku xeeran dhismaha midnimo siyaasadeed oo ku aaddan mustaqbalka dimuqraadiyada Soomaaliya.

Ilaa iyo inta arrimaha aasaasiga ah sida sharciyad cad, wadar-raac siyaasadeed, iyo kalsoonida dadweynaha aan la xallin, isbeddello farsamo sida kordhinta muddada diiwaan-gelintu waxay u muuqan doonaan kuwo aan micno weyn samayn, ama ugu yaraan, muujinaya inta uu hoos u dhacay rajo-gelinta shacabka ee nidaamka hal qof, hal cod.

 

Xasan Sheekh oo si caro leh uga jawaabay hadalkii Sheekh Shariif ee jabka ciidamada

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa hal sano kadib ka jawaabay hadal dowladda kululeeyey oo ku jiray khudbad uu jeediyey Madaxweynihii hore Shariif Sheekh, bishii July ee 2024.

Hadalkaas wuxuu ahaa in ciidamada qaranka aan maanta laga heli karin ‘hal Guuto oo toos ula dagaalami karta argagixisada, hadalkaas waa kululeeyey dowladda, waxaana marar badan siyaabo kala duwan uga jawaabay wasiirro, xildhibaano iyo masuuliyiin kale oo ka tirsan dowladda.

Xasan Sheekh ayaa sanadkaan jawaabta Sheekh Shariif ku soo daray khudbadiisii sanadlaha aheyd 15-ka May, taasi oo ku lamaanan maalinta dhalinyarada, Madaxweyne Xasan ayaa si adag uga jawaabay hadalkii Shariif-ka.

10 bilood kadib, Xasan Sheekh oo muujiyey sida uu uga carooday hadalkii Sheekh Shariif ayaa ku jawaabay in farriintaasi ay niyad jebisay ciidamada qaranka, dhiirigelina ay u aheyd kooxda Al-Shabaab, isagoo la hadlayey qaar kamid ah dhalinyarada Muqdisho oo munaasabadda 15-ka May uu kala qeyb galay.

“Dhallinyaro waxaan mar kale idin leeyahay dadka masuuliyadda loo dhiibi doono aad haloiga fiirsado, hal guuto oo dagaalanta majoogto iyo ciidan nooma dhisna kuwa dhahaya, war farriintaasi ma waxay dhiirigelineysaa oo taageero u tahay cadowga Khawaarijta ah, mise askariga furinta jooga ayey niyad jebineysaa?” Ayuu yiri Madaxweyne Xasan Sheekh.

Shariif iyo Xasan waxay kamid yihiin siyaasiyiinta ugu waaweyn dalka, sanado ka hor waxay ahaayeen saaxiib si wadajir ah u soo eedeyn jiray Madaxweynihii hore Maxamed Cabdullahi Farmaajo – Xasan Sheekh ayaa isla khudbadiisa ku sheegay in hadaladii hore aysan muhiim aheyn oo siyaasad markaas jirtay looga jawaabayey, isla markaana ay tahay in laga gudbo.

Hadalladii ay Farmaajo u jeedi jireen waxaa kamid ahaa “doorashada dalka yaan laga dhigin shaati nin kaligiisa ah uu tolanayo” iyo “hal qof inuu doorashada dalka go’aan ka gaaro xaq uma lahan” balse maanta waxaa taagan arrin lamid ah tii Xasan Sheekh uu ku eedey jiray Farmaajo.

Xasan Sheekh intii uu ka hawaabay hadalkii Shariif Sheekh Axmed ma dhihin waa been ama run, laakiin wuxuu cuskaday in hadalkaas uu ahaa farriin dhiirigelineysa cadowga Al-Shabaab oo niyad jebisay ciidamada qaranka oo dagaal adag kula jira.

Madaxweynaha ayaa ku faanay in dhul baaxad badan ay dowladiisu ka xoreysay Al-Shabaab, ilaa 30 magaalo ayuu sheegay in laga saaray argagixisada, isla markaana uu dhisay ciidan qaran oo xoog badan.