Muqdisho (Caasimada Online) – Danjiraha dowladda UK u qaabilsan arrimaha Soomaaliya, Kate Foster ayaa ka hadashay dhibaatada haatan ka taagan magaalada Laascaanood ee xarunta gobolka Sool, halkaas oo ay ka dhaceen rabshado xoogan.

Kate Foster ayaa qoraal ay soo dhigtay barteeda Twitter-ka uga falcelisay xiisadda magaaladaas oo gashay maalintii shanaad, walow maanta deganaasho la dareemayo.

Safiirka UK ee Soomaaliya ayaa sidoo kale walaac ka muujisay rabshadahaas, gaar ahaan dhimashada iyo dhaawaca soo gaaray dadka shacabka ah ee aan waxba galabsan.

Sidoo kale waxa ay ku baaqday in wax weliba lagu dhammeeyo wadahadal iyo deganaan, si looga hortago khasaare markale ka dhaca halkaasi.

“Waxa aan ka walaacsanahay dhacdooyinkii u dambeeyay ka dhacay Laacaanood ee sababay dhimashada iyo dhaawaca Dadka rayidka ah. waxa aan dhinacyada is haya ugu baaqeynaa in ay xalka abaaraan kana fogaadaan wax weliba isku dhac kale keeni kara, arrimaha dhexdoodana u xaliyaan si nabad ah” ayey tiri Kate Foster oo ah danjiraha UK.

Arrinta Laascaanood ayaa cirka isku sii shareertay, waxaana korortay dhimashada ka dhalatay dibad-baxyadii magaaladaas, kadib rasaas ay adeegsadeen ciidanka Somaliland.

Si kastaba, xaaladda weli ah mid cakiran, waxaana rabshada haatan ka socdo Laascaanood ay ka dhasheen dilalka qorsheysan ee inta badan ka dhaca gudaha magaaladaasi.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Galmudug Axmed Cabdi Kaariye (Qoor Qoor) oo haatan ku sugan Muqdisho ayaa kulan la yeeshay Larry E. André oo ah safiirka Mareykanka u qaabilsan arrimaha Soomaaliya, kaas oo fadhigiisu yahay xerada Xalane.

Qoor Qoor ayaa saddex arrimood kala hadlay Larry E. André, kuwaas oo kala ah amniga  Galmudug, howlgalada ka dhanka ah Al-Shabaab iyo taageerada dowladda Mareykanka.

Sidoo kale madaxweynaha Galmudug ayaa danjiraha iyo dowladdiisa uga mahadceliyay, sida ay mar weliba u garab taagan yihiin Soomaaliya, gaar ahaan doorkooda dagaalka Shabaab.

Madaxweyne Qoor Qoor oo Muqdisho uga qayb-galay shirkii Golaha Wadatashiga Qaran ee lasoo gabagabeeyay ayaa haatan kulamo gaar gaar ah ka wada caasimada, wuxuuna shalay qaabilay danjiraha dalka Qatar ee Soomaaliya Cabdalla Binu Saalim Al-nuceymi.

Labada mas’uul ayaa si gaar ah uga wada-hadlay taageerada horumarineed ee ay dowladda Qatar ka wado deegaanada dowlad goboleedka Galmudug.

Dhaq-dhaqaaqyadan uu wado Qoor Qoor ayaa kusoo aadayo, xilli la filayo in Galmudug ay ka billowdaan howlgallo culus oo ka dhan ah kooxda Al-Shabaab.

Si kastaba, Mareykanka ayaa qayb ka ah dagaalkaas, wuxuuna ciidanka Soomaaliya ka taageeraa dhanka hawada, isaga oo duqeymo culus la beegsada xoogaga Al-Shabaab.

Paris  (Caasimada Online) – Ku dhawaad 1,700 oo suxufiyiin ah ayaa lagu dilay caalamka 20-kii sano ee lasoo dhaafay, tiradaas oo celcelis ahaan noqoneysa in la dilay inka badan 80 sanadkii, sida lagu sheegay falanqeyn ay daabacday hay’adda suxufiyiinta aan xuduudda lahayn ee Reporters Without Borders.

Hay’adda fadhigeedu yahay magaalada Paris ee dalka Faranksiiska ayaa sheegtay 20-kii sano ee u dhexeeyay 2003 iyo 2022 ay ahaayeen sanadihii ugu dhibka badnaa saxafiyiintaa, maadaama la dilay suxufyiinta heysta xaqa wargalinta iyo kuwa u ololeeya xaquuqda warbaahinta.

“Tiridan waxaa ka dambeeya wejiyada, shakhsiyaadka, kartida iyo dadaalka kuwa naftooda ku bixiyay xog ururintooda, raadinta runta iyo xiisaha ay u qabaan saxaafadda,” ayuu yiri xoghayaha guud ee RSF Christophe Deloire.

Ciraaq iyo Suuriya waxay ahaayeen dalalka ugu khatarta badan ee ay ka shaqeeya suxufiyiintu, iyada oo lagu dilay “isku geyn 578 wariye 20-kii sano ee la soo dhaafay, ama in ka badan saddex meelood meel tirada guud ee caalamka lagu dilay,” ayay tiri hay’adda RSF.

Waxaa ku xiga Mexico (125 lagu dilay), Filibiin (107), Pakistan (93), Afghanistan (81) iyo Soomaaliya (78).

Sanadihii ugu dhimashada badnaa ayay RSF ku sheegtay inay ahaayeen 2012 iyo 2013, “sabato ah dagaalka Suuriya”, iyada oo warbixintu ay sheegtay in sannadkii 2012 ay dhaceen 144 dil iyo 142 dil sanadkii ka dambeeyey ee 2013.

Laakiin dhimashadu mar kale ayay korortay 2022 qayb ahaan, sababo la xiriira dagaalka Ukraine. 58 wariye ayaa la dilay iyagoo shaqadooda gudanaya, iyadoo sanadkii 2021-kii ay ahaayeen 51 wariye.

Siddeed Suxufi ayaa lagu dilay dalka Ukraine tan iyo markii uu Ruushka galay duulaanka bishii February. Tani waxay is barbardhigtay wadar ahaan 12 dhimasho oo warbaahineed oo halkaas ka dhacay 19-kii sano ee la soo dhaafay.

Ukrain ayaa hadda ah dalka ugu khatarta badan qaaradda Yurub dhanka warbaahinta, marka laga reebo Ruushka dhuqidhiisa oo 25-kii sano ee lasoo dhaafay lagu dilay 25 wariye.

VOA + AFP.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo ka hadlay xaaladda dalka, ayaa codsi iyo farriin u diray shacabka ku nool caasimadda Soomaaliya ee Muqdisho.

Madaxweynahaa ayaa si gaar ah bulshada caasimadda Muqdisho ugu adkeeyey in ay la shaqeeyaan ciidanka ammaanka oo u howlan fashilinta dhagarta ay u soo maleegayaan Al-Shabaab.

Sidoo kale Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa ka garaabay jadadkii laga xiray bulshada caasimada maalmihii uu Muqdisho joogay madaxweynaha Jabuuti Ismaaciil Cumar Geelle.

Madaxweynaha oo xirraashihii wadooyinka ka raali geliyey reer Muqdisho ayaa bulshada ku nool magaaladaan u sheegay, in wadooyinka la xiro markii wafdi imaanayo looga gudbi doono oo kaliya, in laga adkaado Al-Shabaab.

“Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa muujiyey sida uu uga xun yahay jidadka la xiray muddadii uu martida u ahaa dalka Madaxweynaha Jamhuuriyadda aan walaalaha nahay ee Jabuuti, taas oo uu ku tilmaamay duruuf ay sababtay xaaladaha amni oo lagaga bixi doono dhammeystirka xoreynta deegaannada ay dalka kaga harsan yihiin argagixisada Alshabaab,” ayaa lagu yiri qoraal ay baahisay Madaxtooyada Soomaaliya.

Shacabka Muqdisho oo aad u dhibsaday in wadooyinka laga xiro markii ay magaalada imaaneyso wafuud heer caalami ah ayaa maalmihii lasoo dhaafay cadeeyey in arrintaan aan loo sii dul-qaada karin, halka dowladuna ay hadda tallaabadaas ka raali gelisay shacabka caasimadda.

Kismaayo (Caasimada Online) – Ciidanka Jubbaland iyo kuwa xoogga dalka Soomaaliyeed ayaa maanta weerar ku dilay ugu yaraan 10 xubnood oo ka tirsan kooxda Al-Shabaab, howlgalkaas ayaa ka dhacay gobolka Jubbada Hoose.

Degaan lagu magacaabo Muuse-Xaaji oo hoos taga degmada Jamaame ee gobolka Jubbada Hoose ayaa lagu dilay kooxdaan, kadib markii ay ciidamadu weerareen xilli ay isku uruursanayeen halkaas.

Taliyaha Ciidanka Daraawiishta Jubbaland S/Guuto Ismaaciil Saxardiid Keydsane oo Jubbaland TV la hadlay ayaa xaqiijiyey in weerarkaas lagu dilay ugu yaraan 10 dagaalme.

“Saakay ayaa ka war-helay in kooxdaan ay halkaas isku uruursatay, kadib waan weerarnay waxaana idinla wadaagnay meydadkooda, ugu yaraan 10 ayaan halkaas ku dilnay, weerarkaas wuxuu ahaa mid guuleystay,” ayuu yiri Taliyuhu.

Sidoo kale Taliyaha Ciidanka Daraawiishta Jubbaland ayaa sheegay inay jiraan xubno googo’ay oo tiradaan la xaqiijiyey geeridooda aan ku jirin, sidoo kale wuxuu sheegay inay qorsheynayaan howlgallo kale.

Waxaa maanta lasoo bandhigay meydadka Shabaab-kii lagu laayey duleedka Jamaame, waxayna xusid mudan in dalka oo dhan uu ka socdo howlgal culus oo Al-Shabaab looga xoreynayo.

Hoos ka daawo

Laascaanood (Caasimada Online) – Khasaare dhimasho iyo dhaawac leh ayaa ka dhashay dagaal toos ah oo maanta mar kale ka qarxay magaalada Laascaanood ee xarunta Gobolka Sool.

Dagaalka ayaa maanta billowday kadib markii ciidamada Somaliland ay rasaaas la dhaceen shacab maalintii afraad muddaharaad ka samaynayay Laascaanood.

Iska hor-imaadyo hubaysan oo u dhexeeya ciidamada Somaliland dadka degaanka ayaa ka dhacay magaalada welina sii xoogaysanaya.

Inta la xaqiijiyay saddex qof ayaa ku dhintay in ka badan 10 kalena waa ku dhaawacmeen dagaalka weli ka socda Laascaanood.

Marxuum Bidde Faarax Caalin oo kamid ahaa culimada iyo haldoorka Laascaanood ayaa kamid noqday dadka ku dhintay dagaalka halka uu dhaawac yahay Taliyiyii Qaybta Booliiska Gobolka Sool ee Somaliland G/sare Cali Axmed Shire.

Kacdoonkan ka socda magaalada Laascaanood oo loo bixiyay Kacdoonka Buluugga ayaa shacabka magaalada waxay ku dalbanayaan in ay Somaliland ka baxdo gobolka Sool.

Kacdoonka oo markii hore ka billowday dilalka qarsoon iyo kuwa muuqda ee lagu hayo dadka reer Sool ayaa sidoo kale samaayn ku yeeshay degaanno kale oo ka baxsan Laascaanood.

Ciidanka Somaliland ayaa u adeegsanayaa hubka culus boqolaal qof oo shacab ah, kana soo horjeeda joogitaanka Somaliland ee Laascaanood iyagoo dareenkooda cabiraya.

Puntland, oo gobalkan laga qabsaday 15 sano kahor, ayaa si rasmi ah uga hadlin, Madaxweyne Deni ayaa aamusnaan dheer kagalay, isagoo horey uga hadlay dhacdooyin ka hooseya qadiyadan oo ka dhacay meelo kamid ah Soomaaliya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Jamhuuriyadda Jabuuti Ismaaciil Cumar Geelle oo khudbad ka jeediyay casho sharaf xalay Madaxtooyada Soomaaliya loogu sameeyay ayaa sheegay in maanta dalkeena u baahan yahay isku duubni.

Madaxweyne Geelle ayaa bulshada Soomaaliyeed usoo jeediyay in la xoojiyo midnimada iyo garab istaagga dowladda iyo madaxda hoggaamineysa.

Sidoo kale waxa uu tilmaamay in la joogo waqtigii diiradda la saari lahaa midnimada, horumarka iyo xoojinta howl-gallada ka dhanka ah Al-Shabaab, si looga gungaaro abaabulka xooggan ee socda, sida uu hadalka u dhigay.

“Maxaan iraahdaa, Mahadsanid keliya miyaa dhahaa, kuma filna balse waxa aan leeyahay allaha idin barakeeyo, Horumar noo iftiimayo ayaan aragnaa, Hodannimo noo iftiimeysa ayaa inoo muuqata.”

Madaxweyne Geelle ayaa sheegay inuu u muuqdo waxqabadka laga sugayo dowladda federaalka, sidaas awgeedna guud ahaan shacab iyo madax looga baahan yahay in la rumeeyo riyooyinkaas.

“Madaxweyne Xasan Sheekh Soomaalida waxay usoo ceshatay ayay qabtaa, mar labaad haddana xariga qabo la yiri, anaga waan ku duceynay aad baan usoo dhaweynay, isaga iyo odoyada la shaqeynaya in ay isku duubnaadaan annaga ayaa dooneyna, Soomaaliya maanta waxa ay u baahan tahay Midnimo, isku duubnimo & dagaal mid ah in lawada galo.”

Ugu dambeyntiina waxa uu sheegay in dowladdiisa ay garab-taagan tahay dowladda iyo shacabka Soomaaliyeed, si ay uga gudbaan duruufaha kala duwan ee heysta oo ugu horeeyo amniga.

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha Golaha Shacabka Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Madoobe) ayaa mar kale hoygiisa kulan kula qaatay siyaasiyiinta mucaaradka ee Koonfur Galbeed, waxaana laga wada-hadlay arrimaha dib u heshiisiinta maamulkaasi.

Guddoomiyaha iyo Siyaasiyiinta ayaa kulankaan iskula qaatay in mucaaradka uu ka qeyb-galo gogosha 5-ta Janaayo taalla magalada Baydhabo ee xarunta maamulka Koonfur Galbeed, si madashaas ay u noqoto mid loo dhan yahay.

Isfahamka ay gaareen dhinacyada ayaa yimid kadib markii laga wada-hadlay saluugi ay horay uga muujiyeen shirka dib u heshiisiinta, arrimahaas oo qaarkood laga wada heshiiyay, halka kuwa kalena la sheegay in shirka lagu xalin doono.

Siyaasiyiinta ayaa wax laga xumaado ku tilmaamay shaqaaqadii toddobaad ka hor ka dhacday Baydhabo, ayaga oo dalbaday in guddoomiyaha uu ka shaqeeyo gacan kusoo celintooda guryihii ay waxyeelada ka soo gaartey shaqaaqadaas.

Sidoo kale waxay sheegeen si loo abuuro jawi xasiloon laga fogaado waxkasta oo keeni kara gacan ka hadal dambe, islamarkaana laga dheeraado wax abaabul dagaal u eg.

Guddoomiyaha Golaha Shacabka ayaa dhankiisa u ballan-qaaday siyaasiyiinta in tabasha kasta oo la kala qabo lagu xalin doono shirka loo balansan yahay horaanta bisha Janaayo.

Wuxuu sii adkeeyay guddoomiyaha in laga wada shaqeeyo xasiloonida iyo horumarka deegaanka, si Koonfur Galbeed u noqoto meel xasilooni siyaasadeed ka jirto oo dadkeeda-na ku wada noolyihiin kalsooni iyo midnimo.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wararka aan ka helayno gobolka Shabeellaha Hoose ayaa sheegaya in ciidanka gaarka ah ee hay’adda Sirdoonka iyo Nabad-sugida Qaranka iyo Booliska Haramcad ay si buuxda ula wareegeen deegaanada Gandarshe iyo Jilib Marka oo hoostaga magaalada Marka ee gobolkaasi.

Wararka ayaa sheegaya in deegaanadaasi ay horey ugu sugnaayeen dagaal-yahanada kooxda Al-Shabaab, balse dagaal kooban kadib ay isaga baxeen deegaanadaasi.

Howl-galo qorshaysan oo ay sameeyeen ciidanka ammaanka ayaa saraakiisha ciidamadu sheegeen in khasaaro badan oo isugu jira dhimasho iyo dhaawac lagu gaarsiiyay Al-Shabaab.

Ciidanka NISA iyo Booliska Haramcad ayaa hore waxay howl-galo ballaaran uga sameeyeen deegaano badan oo ku yaalla inta udhaxeysa Muqdisho illaa magaalada Marka, waxaana Al-Shabaab laga saaray jidka isku xira labadaas magaalo.

Howl-gallada ka dhanka ah Al-Shabaab ayaa sii xoogeysanaya, ayada oo maalinba maalinta ka dambeysa kooxda ay ku furmayaan furun cusub oo dagaal, taasi oo sii adkeyneysa inay is-difaacaan.

Tan iyo markii uu billowday kacdoonka dagaal ee ka dhanka ah Al-Shabaab, waxay kooxda weysay gacan ku haynta deegaano aad u badan, kuwaasi oo qaarkood ahaayeen saldhigyo muhiim u ah.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo xalay munaasabad casho sharaf ah oo ka dhacday Madaxtooyada Qaranka ku maamuusay Madaxweynaha Jamhuuriyadda Jabuuti Mudane Ismaaciil Cumar Geelle iyo Wafdigiisa, ayaa waxa uu ku guddoonsiiyay billad-sharafta ugu sarreysa dalka.

Madaxweyne Ismaaciil Cumar Geelle ayaa Billad Qaran ku mutay kaalintiisa dowlad-dhiska iyo garab istaagga dowladda iyo shacabka Soomaaliyeed, sida lagu sheegay qoraal kasoo baxay Madaxtooyada.

Madaxweyne Xasan ayaa tilmaamay in xiriirka faca-weyn iyo iskaashiga ka dhaxeeya Soomaaliya iyo Jabuuti uu yahay mid ku dhisan wada dhalasho, wax wada-lahaansho iyo derisnimo.

“Caawa, waa habeen taariikhi ah iyo fursad aan kor ugu qaadeyno walaalnimadeenna. Wiilku si kasta oo uu u dadaalo Aabihiis uma abaal gudikaro, inaguna sidaas oo kale ma gudikarno abaalka iyo kaalinta lama ilaawaan ee ay noo galeen walaalaheenna Jabuuti”.

Madaxweynaha Jamhuuriyadda Jabuuti Mudane Ismaaciil Cumar Geelle oo dhankiisa ka mahad-celiyay soo dhaweynta diiran iyo martisoorka heerka sare ah ee loo sameeyay ayaa adkeeyay in la xoojiyo isku-duubnimada shacabka Soomaaliyeed si looga gudbo caqabada ku xeeran hirgalinta himmilooyinka labada dal iyo shacab ee walaalaha ah.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Federaalka Federaalka Soomaaliya Xamza Cabdi Barre ayaa qaabilay Wasiirka Gaashaandhigga ee Kenya, Aadan Barre Ducaale, oo ay ka wada hadleen Iskaashiga Amniga iyo sidii dib loogu furi lahaa xuduudda labada dal ee Soomaaliya iyo Kenya.

Aadan Barre Ducaale ayaa shalay soo gaaray Muqdisho, si uu qeyb uga noqdo furitaanka Xarunta Akadeemiye-goboleedka Afsoomaaliga (AGA) oo laga dhisay magaalada Muqdisho, islamarkaana ay xariga ka wadajareen Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamud iyo Madaxweynaha Djibouti Ismaaciil Cumar Geelleh. 

Ra’iisul Wasaaraha iyo Wasiirka Gaashaandhigga ayaa isla soo qaaday ahmiyadda ay leedahay sidii loo xoojin lahaa iskaashiga xagga amniga, gaar ahaan dagaalka ka dhanka ah kooxaha Khawaarijta, oo dowladda Soomaaliya ay gaartay guulo waaweyn. 

Waxaa sidoo kale ay ka wada hadleen qaabkii dib loogu furi lahaa xuduudda labada waddan ee deriska ah, si ay u sahlanaato isu socodka iyo ganacsiga labada dhinac ee Soomaaliya iyo Kenya. 

Kenya ayaa qayb ka ah ciidamada Midowga Afrika ee ATMIS oo Jubaland ku sugan, waxaana kulanka goobjoog ka ahaa Madaxweynaha Dowlad Gobolleedka Jubaland, Mudane Axmed Maxamed Islaam iyo Wasiirka Gaashaandhigga Soomaaliya Mudane Cabdulqaadir Maxamed Nuur.

Dowlad gobolleedka Jubaland ayaa waxaa ka socda u diyaargarowga dagaal xooggan oo kooxaha argagixisada looga xoreynayo deegaannada ay weli ku dhibaateynayaan shacabka Soomaaliyeed.