27 C
Mogadishu
Saturday, June 21, 2025

Go’aanka uu qaatay guddiga doorashada oo muujinaya fashilka diiwaan-gelinta

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha Guddiga Doorashooyinka Qaranka, Cabdikariim Axmed Xasan, ayaa ku dhawaaqay in muddada diiwaan-gelinta cod-bixiyeyaasha ee gobolka Banaadir la kordhinayo hal bil. Go’aankan ayaa yimid xilli ay sii xoogeysanayaan shaki dadweyne, carqalado farsamo, iyo muran siyaasadeed oo hareeyay qorshaha dalka looga hirgelinayo nidaamka hal qof, hal cod.

In kasta oo kordhinta si rasmi ah loogu fasiray in ay tahay tallaabo sixitaan ah oo lagu xallinayo dib-u-dhacyo lana doonayo in la xaqiijiyo ka-mid-noqoshada dhammaan bulshada, ilo xog ogaal ah ayaa u sheegay Caasimada Online in tirada dadka is-diiwaan-geliyay illaa hadda ay aad u hooseyso—arrin muujinaysa in dhibaatadu ka weyn tahay arrimo jadwal ama howleed kaliya.

Dhayalsiga dadweynaha iyo ka-qaybgal xaddidan

Inkasta oo degmooyin badan oo Muqdisho ka tirsan ay leeyihiin cufnaan dadweyne oo aad u sarreysa—qaarkoodna ay degan yihiin boqollaal kun—tirada dadka is-diiwaan-geliyay ayaa lagu soo waramayaa in ay si lama filaan ah u hooseyso, iyadoo qaar ka mid ah degmooyinka aysan gaarin xitaa 5,000 oo qof.

Tirooyinkaas liita waxay muujinayaan niyad-jab dadweyne iyo dhayalsi baahsan oo ku aaddan geeddi-socodka doorashada.

Sida ay sheegayaan ilo wareedyo lagu kalsoon yahay, oo la hadlay Caasimada Online, Guddiga Doorashooyinka ayaa la rumeysan yahay in uu mararka qaar adeegsaday xeelado khiyaameyn ah si kor loogu qaado tirada is-diiwaan-gelinta.

Tusaale ahaan, dad u tagay xarumaha degmooyinka si ay u helaan warqadaha dhalashada iyo sugnaanta ayaa la sheegay in ayagoo ogeyn ama fahamsaneyn loo diiwaan-geliyey codbixinta, iyadoo loo sheegay in ay qayb ka tahay habka helidda warqadaha dhalashada iyo sugnaanta. Si kastaba, ka-qaybgalka dadweynuhu wuxuu weli ahaa mid aad u hooseeya, taas oo iftiiminaysa kalsooni darro qoto dheer.

Ka-qaybgalka liita ma aha natiijo keliya oo ka dhalatay abaabul la’aan ama wacyigelin xumo. Sida ay tilmaamayaan ilo-wareedyo xog-ogaal ah, sababta ugu weyn ayaa ah in dad badan aysan rumeysnayn in doorasho dhab ah ay dhici doonto. Sanado badan oo lagu arkay doorashooyin dib u dhac ku yimid, lagu maamulay si xadgudub ah, ama si siyaasadaysan loo farageliyay, ayaa si weyn u wiiqay kalsoonidii shacabka ee geeddi-socod doorasho oo ay hoggaaminayso dowladda.

Aragtidan taban waxay si toos ah u wiiqaysaa kalsoonida geeddi-socodka hadda socda. Xitaa marka la qaado tallaabooyin ujeedadoodu tahay dardargelinta ka-qaybgalka, sida kordhinta waqti, waxay wax yar ka beddeli karaan aragtida shacabka ee ah in nidaamku yahay mid dhaawacmay ama u muuqda mid qafilan.

Siyaasadeynta geeddi-socodka iyo khilaafka sharciyadeed

Waxaa sii cakiraya xaaladda diidmada xoogan ee ka imaanaysa madax hore iyo kooxo mucaarad ah oo ku dooday in qaabka doorasho ee hadda socda uusan sal sharciyeed oo dastuuri ah lahayn isla markaana aan laga gaarin heshiis ballaaran. Kooxahan waxay ku eedeeyeen geeddi-socodka inuu yahay mid dhinac keli ah laga wado, aan daahfurneyn, sharciyad la’aan ah, isla markaana aan metelin dhammaan qaybaha bulshada.

Tani waa duruufta dhabtaa ee geeddi-socodka hareysay. Xitaa tallaabo kasta oo guddigu qaado, inkasta oo ay ujeedadeedu tahay hagaajinta farsamada, waxaa si toos ah loogu tarjumi karaa iyada oo loo marayo aragti siyaasadaysan. Kordhinta muddada isdiiwaangelintu waxay u muuqan kartaa mid caadi ah, balse waxay si degdeg ah ugu milantay muran ballaaran oo ku saabsan sharciyadda iyo kalsoonida geeddi-socodka.

Waxaa intaa dheer, dowlad-goboleedyo muhiim ah sida Puntland iyo Jubaland ayaa si cad uga horyimid geeddi-socodka, iyagoo diiday in ay la shaqeeyaan Guddiga Doorashooyinka Qaranka. Waxay ku eedeeyeen dowladda dhexe in ay qaadatay hannaan doorasho oo kelitalis ah, oo ka turjumaya dano siyaasadeed oo gaar ah, isla markaana aan loo marinin hannaan dastuuri ah.

Puntland ayaa si gaar ah u sheegtay in aysan ka qayb qaadan doonin wax doorasho ah oo aan laga gaarin heshiis qaran oo loo dhan yahay, oo ay ka qaybqaataan dowlad-goboleedyada, mucaaradka, iyo bulshada rayidka ah. Jubaland-na waxay si la mid ah u dhaleeceysay dowladda dhexe, iyada oo ku eedeysay in ay hareer martay geeddi-socodka dastuuriga ah ayna baalmarayso codka iyo doorka dowlad-goboleedyada.

Diidmadan ma aha mid uun astaamaynaysa ismaandhaaf siyaasadeed — waxay si dhab ah u abuuraysaa farqi sharci iyo mid hawlgal oo aan la iska indho tiri karin. Iyadoo aan la helin iskaashi qaran oo dhameystiran, suurtagal ma noqonayso in la hirgeliyo hannaan doorasho oo mideysan, hufan, laguna kalsoonaan karo. Ka reebidda gobollo dhan waxay wiiqeysaa sharciyadda doorashada iyo aqoonsigeeda siyaasadeedba, taasoo dhalin karta su’aalo ku saabsan in natiijada doorashadu ay noqon doonto mid qaran ahaan la aqbali karo.

Waxaa intaas dheer in beesha caalamka gaar ahaan Mareykanka, ay ka hor-yimaadeen nidaam doorasho kasta oo aan heshiis lagu ahayn, taasi oo farriin culus u dirtay madaxweyne Xasan Sheekh.

Si kastaba, kordhinta muddada diiwaan-gelinta cod-bixiyeyaasha ee gobolka Banaadir waxay muujinaysaa caqabadda jirta ee dowladda Soomaaliya kala kulmeyso hirgelinta nidaam doorasho oo loo wada dhan yahay, lagu kalsoonaan karo, una adeegaya danaha shacabka. Waxa ahayd in xilligan uu noqdo mid shacabka awood lagu siinayo, balse waxay u muuqatay mid iftiiminaysa baaxadda kalsooni-darrada, ka-qaybgal la’aanta, iyo fashilka ku xeeran dhismaha midnimo siyaasadeed oo ku aaddan mustaqbalka dimuqraadiyada Soomaaliya.

Ilaa iyo inta arrimaha aasaasiga ah sida sharciyad cad, wadar-raac siyaasadeed, iyo kalsoonida dadweynaha aan la xallin, isbeddello farsamo sida kordhinta muddada diiwaan-gelintu waxay u muuqan doonaan kuwo aan micno weyn samayn, ama ugu yaraan, muujinaya inta uu hoos u dhacay rajo-gelinta shacabka ee nidaamka hal qof, hal cod.

 

Xasan Sheekh oo si caro leh uga jawaabay hadalkii Sheekh Shariif ee jabka ciidamada

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa hal sano kadib ka jawaabay hadal dowladda kululeeyey oo ku jiray khudbad uu jeediyey Madaxweynihii hore Shariif Sheekh, bishii July ee 2024.

Hadalkaas wuxuu ahaa in ciidamada qaranka aan maanta laga heli karin ‘hal Guuto oo toos ula dagaalami karta argagixisada, hadalkaas waa kululeeyey dowladda, waxaana marar badan siyaabo kala duwan uga jawaabay wasiirro, xildhibaano iyo masuuliyiin kale oo ka tirsan dowladda.

Xasan Sheekh ayaa sanadkaan jawaabta Sheekh Shariif ku soo daray khudbadiisii sanadlaha aheyd 15-ka May, taasi oo ku lamaanan maalinta dhalinyarada, Madaxweyne Xasan ayaa si adag uga jawaabay hadalkii Shariif-ka.

10 bilood kadib, Xasan Sheekh oo muujiyey sida uu uga carooday hadalkii Sheekh Shariif ayaa ku jawaabay in farriintaasi ay niyad jebisay ciidamada qaranka, dhiirigelina ay u aheyd kooxda Al-Shabaab, isagoo la hadlayey qaar kamid ah dhalinyarada Muqdisho oo munaasabadda 15-ka May uu kala qeyb galay.

“Dhallinyaro waxaan mar kale idin leeyahay dadka masuuliyadda loo dhiibi doono aad haloiga fiirsado, hal guuto oo dagaalanta majoogto iyo ciidan nooma dhisna kuwa dhahaya, war farriintaasi ma waxay dhiirigelineysaa oo taageero u tahay cadowga Khawaarijta ah, mise askariga furinta jooga ayey niyad jebineysaa?” Ayuu yiri Madaxweyne Xasan Sheekh.

Shariif iyo Xasan waxay kamid yihiin siyaasiyiinta ugu waaweyn dalka, sanado ka hor waxay ahaayeen saaxiib si wadajir ah u soo eedeyn jiray Madaxweynihii hore Maxamed Cabdullahi Farmaajo – Xasan Sheekh ayaa isla khudbadiisa ku sheegay in hadaladii hore aysan muhiim aheyn oo siyaasad markaas jirtay looga jawaabayey, isla markaana ay tahay in laga gudbo.

Hadalladii ay Farmaajo u jeedi jireen waxaa kamid ahaa “doorashada dalka yaan laga dhigin shaati nin kaligiisa ah uu tolanayo” iyo “hal qof inuu doorashada dalka go’aan ka gaaro xaq uma lahan” balse maanta waxaa taagan arrin lamid ah tii Xasan Sheekh uu ku eedey jiray Farmaajo.

Xasan Sheekh intii uu ka hawaabay hadalkii Shariif Sheekh Axmed ma dhihin waa been ama run, laakiin wuxuu cuskaday in hadalkaas uu ahaa farriin dhiirigelineysa cadowga Al-Shabaab oo niyad jebisay ciidamada qaranka oo dagaal adag kula jira.

Madaxweynaha ayaa ku faanay in dhul baaxad badan ay dowladiisu ka xoreysay Al-Shabaab, ilaa 30 magaalo ayuu sheegay in laga saaray argagixisada, isla markaana uu dhisay ciidan qaran oo xoog badan.

Macawiisleyda iyo ciidanka DF oo jidka u galay Shabaab ku socday Nuur Dugle

0

Cadale (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya gobolka Shabeellaha Dhexe ayaa sheegaya in maanta ciidamada dowladda iyo kuwa Macawiisleyda ay howlgal culus oo ka dhan ah Al-Shabaab ka fuliyeen qaybo ka mid ah gobolkaasi.

Howlgalka oo ahaa mid qorsheysan ayaa si gaar ah uga dhacay aagga Nuur Dugle, gaar ahaan halka loo yaqaano Ceelka Cali Salaad, waxaana lagu beegsaday maleeshiyaad ka tirsan Khawaarijta oo ku socdaalayay halkaasi.

Ciidamada huwanta oo ka war helay dhaq-dhaqaaqa Al-Shabaab ayaa u galay waddada, kadibna waxay la beegsadeen weerar dhabagal ah oo uu kooxdu kasoo gaaray khasaare culus.

Mid kamid ah saraakiisha hoggaamineysay howlgalka ayaa sheegay inay xogta marin cusub oo waddo ah oo ay Al-Shabaab ka sameysteen halkaas, kadibna ay sidaas ku weerareen.

“Gadabkooda ayaa lagu jaray meesha dhiigooda ayaana daadsan hadda waa nabad Nuur Dugle, Ceelka Cali Salaad iyo Huurwayne” ayuu yiri sarkaal u hadlay ciidanka Xoogga dalka.

Sidoo kale, wuxuu hoosta ka xariiqay in ay jab culus gaarsiiyeen argagixisada ayna ku baab’iyeen weerarka ay maanta ku qaadeen.

“Khawaarijt halkan soo gashay annaga ayaa u dhignay siriq shabaqa waa soo galeen, waana ku baabi’inay” ayuu sii raaciyay.

Xaaladda ayaa haatan ah mid degan, waxaana goobaha uu howlgalku ka dhacay ku sugan ciidamada Xoogga dalka iyo kuwa dadka deegaanka ee loo yaqaano Macawiisleyda.

Nuur Dugle oo ah magaallo Diimeed ayaa waxaa haatan si adag u difaacanaya xaq-u-dirirka deegaanka oo kaashana Xoogga dalka, waxaana hadda ka socda abaabul culus oo ka dhan ah Al-Shabaab.

Kooxda ayaa muddooyinkii lasoo dhaafay isku fidineysay Shabeellaha Dhexe, gaar ahaan deegaannadii horay looga qabsaday kadib culus ay soo saartay deegaannada maamulka HirShabelle.

DF oo soo saartay warbixin ka kooban 28 QODOB

Muqdisho (Caasimada Online) -Dowladda Soomaaliya ayaa soo saartay warbixin dheer oo ka kooban 28 odob, taas oo looga hadlay dhacdooyinka toodobaadkii lasoo dhaafay.

Warbixinta ayaa si gaar ah diiradda loogu saaray waxqabadka dowladda iyo tallaabooyinkii u dambeeyay ee la qaaday.

Hoos ka akhriso warbixinta oo dhammeystiran:-

Warbixinta Toddobaadlaha ee
Dowladda Federaalka Soomaaliya
Muqdisho, Jimco, 16-ka May 2025

1- Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa ka qaybgalay munaasabadda xuska Maalinta Dhallinyarada Soomaaliyeed ee 15ka May, kuna beegan 82 guuradii aasaaskii Ururka Dhallinyarada Soomaaliyeed ee SYL.

2- Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa dhagax-dhigay dhismaha cusub ee ay ku shaqayn doonto Wasaaradda Dhallinyarada iyo Ciyaaraha.

3- Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa ka qeybgaley salaadda Janaazadda ee Marxuum Ugaas Cabdullaahi Ugaas Faarax oo ka tirsanaa odayaasha dhaqanka ee dalka.

4- Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre ayaa qaabilay Danjiraha Qatar ee Soomaaliya, Dr Abdullah Bin Salem Al Nuaimi, oo ay ka wada hadleen xoojinta xiriirka iyo iskaashiga u dhaxeeya labada dal.

5- Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre ayaa qaabilay Ku-Simaha Wakiilka Gaarka ah ee Midowga Afrika u qaabilsan Soomaaliya, Mudane Kareem Adebayo, iyaga oo ka wada hadlay sidii loo xoojin lahaa iskaashiga labada dhinac iyo doorka Midowga Afrika uga aaddan amniga iyo xasillinta dalka.

6- Ra’iisul Wasaare Xamsa Cabdi Barre oo ka qeyb galay munaasabadda xuska Maalinta Yurub (Europe Day 2025) ayaa tilmaamay doorka muuqda ee Midowga Yurub uu ku leeyahay taageerada Soomaaliya ee dhinacyada amniga, horumarinta dhaqaalaha, gargaarka bani’aadannimada, iyo dib-u-dhiska.

7- Golaha Wasiirrada ee Soomaaliya ayaa ansixiyey heshiis is afgarad oo dhex maray Dowladaha Soomaaliya iyo Sacuudiga,kaas oo khuseeya dhanka milatariga iyo amniga

8- Ra’iisul Wasaare Ku-Xigeenka Soomaaliya Mudane Jibriil Xaaji Cabdirashiid ayaa kormeer ku tagey qaar ka mid ah goobo ay saameyn ku yeesheen roobab mahiigaan ah oo ka da’ay Muqdisho.

9- Wasiirka Gaadiidka & Duulista Hawada Maxamed Faarax Nuux iyo Maareeyaha Guud ee Hay’adda Duulista Rayidka Soomaaliyeed Aaxmed Macalin Xasan ayaa magaaladda Nairobi ee Dalka Kenya uga qeyb-galay shir uu soo agaasimay Ururka Caalamiga ah ee Gaadiidka Hawada ee loo yaqaano International Air Transport Association (IATA)

10- Hay’adda Dhowrista Xogta dadwaynaha Soomaaliya (DPA) iyo Guddiga Ilaalinta Xogta Nigeria (NDPC) ayaa si rasmi ah u kala saxiixday heshiis is-afgarad (MoU) oo lagu xoojinayo iskaashiga labada dhinac ee ku aaddan arrimaha ilaalinta xogta iyo asturnaanta dijitaalka ah.

11- Wasiirka Kalluumeysiga iyo Dhaqaalaha Buluugga Soomaaliya Axmed Xasan Aadan ayaa kulan kula qaatay Magaalada Muqdisho Safiirka Jamhuuriyadda Turkiye ee Soomaaliya Alper Aktaş, si loo xoojiyo iskaashiga labada dal ee dhinaca kalluumeysiga iyo dhaqaalaha buluugga ah.
12- Wasiirka Beeraha iyo Waraabka Maxamed Cabdi Xayir ( Maareeye) iyo wafdigii uu hogaaminaayay ayaa ka qeyb galay xaflada furitaanka bandhiga caalamiga ee Beeraha Caspian Agro 2025 ,oo ka qabsoomay magaalada Baku ee dalka Azerbaijan.

13- Wasiirka Gaashaandhigga Mudane Axmed Macallin Fiqi ayaa kulan la yeeshay Safiirka Jamhuuriyadda Turkiga u fadhiya Soomaaliya Turkiye , Danjire Alper Aktaş ,iyagoo ka wada hadlay la dagaalanka argagaxisadda iyo danaha labada dal ka dhaxeeya.

14- Xarunta Gargaarka iyo Howlaha Bani’aadantinimada ee Boqor Salmaan ayaa gargaar isugu jira raashin, dhar iyo hoy gaarsiisay 564 qoys oo ku dhaqan degmada Dayniile, kuwaas oo ay dhibaato ka soo gaartay daadadkii ka dhashay roobabkii mahiigaanka ee ka da’ay gobolka Banaadir.

15- Danjiraha Soomaaliya ee Tanzania Ilyaas Cali Xasan ayaa magaaladda Dar es Salaam kula kulmay Xoghayaha jooogtada ah ee Wasaarada Arrimah Dibadda Tanzania u qaabilsan arrimaha Bariga Afrika , Danjire Stephen Mbundi.

16- Wasiirka Beeraha iyo Waraabka Maxamed Cabdi Xayir (Maareeye), ayaa magaalada Baku dalka Azerbaijan ku saxiixay heshiis is afgarad (MoU) wada shaqeyn ah, isagoo la saxiixday Wasiirka Beeraha ee Azerbaijan, Mudane Majnun Mammadov.

17- Taliyaha Ciidanka Booliiska Soomaaliyeed, Sarreeye Guuto Asad Cismaan Cabdullaahi ayaa si rasmi ah u daahfuray imtixaan tartan furan oo loogu talagalay xulashada saraakiil ku biiraya barnaamij waxbarasho oo Layli Sarkaalnimo ah oo dalka dibaddiisa lagu soo tababarayo.

18- Agaasimaha Guud Wasaaradda Warfaafinta Cabdullaahi Xayir Ducaale ayaa guddoomiyay shir looga hadlaayay ka hortagga khataraha ka dhasha si xun u isticmaalka baraha bulshada ee faafinta been abuurka ,marin habaabinta, hadallada naceybka iyo muqaaladda ay argagaxisadda baraha ku faafiyaan,

19- Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa si rasmi ah ugu biirtay Ururka Afrika ee Dhowrista Xogta (Network of African Data Protection Authorities – NAPDA) ,kaddib, kulankii 8-aad ee Ururka oo lagu qabtay magaalada Abuja dalka Nigeria.

20- Wasiirka Gaadiidka iyo Duulista Hawada Mudane Maxamed Faarax Nuux ayaa kulan la qaatay safiirka Mareykanka u fadhiya Soomaaliya Richard H. Riley.

21- Taliyaha Ciidanka Booliiska Soomaaliya S/Guuto Asad Cismaan Cabdullaahi ayaa kormeer howleed ku tagay goobo dhowr ah oo ay saameyn ku yeesheen roobabkii ka da’ay magaalada Muqdisho.

22- Wasiirka Arrimaha Dibadda Mudane Cabdisalaan Cabdi Cali ayaa qaabilay Danjiraha Jamhuuriyadda Shiinaha u fadhiya Soomaaliya Mudane Wang Yu.

23- Hoggaamiyaha Dawlad Goboleedka SSC-Khaatumo Cabdiqaadir Axmed Aw-Cali ayaa Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud uga warbixiyey xaaladda horumarineed, nabadeed iyo dawlad-dhis ee Dawlad Goboleeedka SSC-Khaatumo.

24- Wasiirka Arrimaha Gudaha, Federaalka Iyo Dib-u-heshiisiinta Cali Yuusuf Cali ayaa furay kulanka dowladda iyo bulshadda rayidka, isagoo tilmaamay ahmiyadda ay leedahay wadashaqaynta iyo iskaashiga bulshada rayidka iyo dowladda.
25- Wasiirka Amniga Gudaha Xukuumadda Cabdullaahi Sheekh Ismaaciil (Fartaag) ayaa guddoomiyey shir muhiim ah oo diiradda lagu saaray dardargelinta howlaha Hey’adda Socdaalka iyo Jinsiyadda Soomaaliya.

26- Guddoomiyaha Guddiga Qaranka ee Shaqaalaha Rayidka Dowladda Xasan Abshirow Maxamed ayaa daahfuray wajiga 2-aad ee tababarka guddi hoosaadyada Wasaaradaha iyo Hay’adaha Dowladda ee ku saabsan Hirgelinta Siyaasadda Darajooyinka iyo Mushaaraadka Shaqaalaha Rayidka Dowladda.

27- Taliyaha Ciidanka Boliiska Soomaliyeed S/ Guuto Asad Cismaan Cabdullaahi ayaa qaabilay Madaxa Hay’adda UNDP Soomaaliya Lionel Laurens.

28- Wasiirka Qoyska iyo Horumarinta Xuquuqul Insaanka, Danjire. Khadiija Maxamed Al-Makhzoumi ayaa qaabishay Safiirka Yemen ee Soomaaliya, Mudane Fadel Cali Axmed Al-Xanak.

Sawirro: Xasan Sheekh oo caawa ka degay Baqdaad – Maxaa ka socda halkaas?

Baqdaad (Caasimada Online) – Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa gaaray magaalada Baqdaad ee caasimadda dalka Ciraaq halkaas oo  uu uga qaybgali doono meertadaj 34-aad ee Shirka Jaamacadda Carabta.

Shirka ayaa lagu gorfayn doonaa arrimo la xiriira dadaallada lagu doonayo in xal waara loogu helo xasaradaha amni iyo siyaasadeed ee ka aloosan qaybo badan oo ka tirsan mandiqadda.

Sidoo kale, Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa shirkaas ku soo bandhigi doona warbixin ku saabsan halganka ka dhanka ah Khawaarijta ee ay Dawladda iyo shacabka Soomaaliyeed ku jiraan.

Khudbadda Madaxweynaha ee shir-madaxeedka dalalka Carabta ayaa si weyn loo sugayaa, waxaana xusid mudan in Soomaaliya ay mowqif cad oo dalal badan dhibaya ka qaadatay qadiyadaha Falastiin, Suudaan iyo dalal kale oo dagaalo ay ka socdaan.

Shirkaan waxaa ka horeeyey shirar farsamo oo ay isugu yimaadeen wasiirada arrimaha dibadda ee dalalka Carabta, halkaas oo Wasiirka Arrimaha Dibadda uu saacadihii lasoo dhaafay ka waday kulamo xasaasi ah.

Wasiirrada Arrimaha Dibadda dowladaha Soomaaliya iyo Masar ayaa isku arkay Baqdaad, kuwaas oo si weyn u gorfeeyey arrimo muhiim u ah labada dal oo dhowaan kaal saxiixday heshiiyo xasaasi ah oo ku qotoma iskaashi difaaca.

Masar ayaa ciidamo keensa doonta Geeska Afrika, gaar ahaan Soomaaliya, waxayna ku soo biirtay howlgalka cusub ee AUSSOM, taasi oo khatar ku ah Itoobiya, heshiiskaas ayaa ku yimid geesinimo ay sameysay Soomaaliya.

Sababta iyo siyaasadda ka dambeeya guul-darrooyinka ciidamada DF Soomaaliya

Muqdisho (Caasimada Online) – Todobaadyadii la soo dhaafay, Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed (CXDS) ayaa ku guuldareystay inuu si buuxda ula wareego jiidaha dagaalka ee muhiimka ah. Guuldarradii Aadan Yabaal waxay si dhab ah u muujisay xaaladda adag ee ciidanka, inkastoo taageerayaal caalami ah ay si weyn u maalgelinayeen.

Hadda, iyadoo waqtigu xaddidan yahay, maal-geliyeyaasha waaweyn — oo Mareykanku hormuud u yahay — ay ka fiirsanayaan inay si weyn hoos ugu dhigaan miisaaniyadda lagu taageero ciidamada nabad ilaalinta iyo kuwa maxalliga ah, CXDS wuxuu wajahayaa cadaadis xooggan si uu ula wareego mas’uuliyadda amniga. Hase yeeshee, taas lagama filayo ilaa uu si dhab ah u muujiyo kartidiisa difaac iyo diyaar u ahaanshihiisa hawlgallo milateri.

Xoghayaha Guud ee Qaramada Midoobay António Guterres ayaa sheegay in kharashaadka lagu bixiyo mushaharka ciidanku uu hoos u sii dhacayo, iyadoo aysan jirin wax dammaanad ah oo muujinaya in Mareykanka iyo maal-geliyeyaasha kale ay sii wadi doonaan taageeradooda. Wuxuu intaa ku daray in aysan jirin wax tilmaam ah oo muujinaya in xasillooni laga gaari karo Soomaaliya.

Dhawaan, waddamada ciidamadooda ku deeqay howlgalka ATMIS ayaa shir ku yeeshay Kampala, Uganda, halkaas oo ay ku heshiiyeen in ugu yaraan 8,000 oo askari oo dheeraad ah loo diro Soomaaliya. Tani waxay dhacday xilli Qaramada Midoobay ay qorsheynayso dhimista ciidanka ATMIS, ayna doonayso in diiradda la saaro maal-gelinta ciidanka gudaha kahor bixitaanka. Taasina waxay dhalisay su’aalo hor leh oo ku saabsan jihada mustaqbalka.

Samira Gaid, oo ah falanqeeye arrimaha amniga, ayaa sheegtay in dhibaatooyinka ciidanka ay salka ku hayaan siyaasado si khaldan loo hagey, iyadoo siyaasiyiintu aysan siin milatariga waqti ku filan oo uu si qorsheysan ugu abaabulo hawlgallo guuleysta.

“Dagaalkii ka dhanka ahaa Al-Shabaab ee 2022, wuxuu si lama filaan ah uga bilowday shacabka, waxaana la filayay in hawlgalkaasi uu si dabiici ah ugu wareego hoggaan milateri,” ayay tiri Samira. “Nasiibdarro, taas ma dhicin. Milatarigu wuxuu noqday mid la hareer maray, waxaana dagaalka si toos ah u hagayay madaxda siyaasadeed, iyagoo dejinayay yoolal iyo bartilmaameedyo siyaasadeysan — la’aanteed qorshe dagaal oo xirfadeed ama xeelado istiraatijiyadeed.”

“Waxaa jiray caqabado kale sida: dhibaatooyin xagga sahayda ah, isbeddello lagu sameeyay hoggaanka amniga xilli xasaasi ah, iyo adeegsiga ciidamo si degdeg ah loo tababaray halkii laga isticmaali lahaa unugyo khibrad leh,” ayay raacisay.

Markii la weydiiyay haddii ay suuragal tahay in CXDS si buuxda ula wareego masuuliyadda amniga, Samira waxay tiri, “Ma hubo,” iyadoo tusaale u soo qaadatay guuldarrooyin isdaba joog ah oo ka dhacay jiiddooyin kala duwan. Waxay xustay in tayada iyo niyad-samida ciidanku ay hoos u dhacday marka la barbardhigo shan sano ka hor, xilligii uu jiray qorshe cad oo hagaya.

Isbeddelada hoggaanka milateriga ee ka dhacay dowladda Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa si gaar ah u saameeyay jihada istiraatijiyadeed iyo hirgelinta hawlgallada, taasoo sii wiiqday fursadda CXDS ee ah inuu door muuqda ka ciyaaro sugidda amniga. Bishii June 2023, Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa xilka ka qaaday Taliyaha CXDS, General Odowaa Yuusuf Raage, balse November 2024 ayuu dib ayuu ugu magacaabay kadib culaysyo ka dhashay xaaladda jiidaha dagaalka.

Si kastaba ha ahaatee, dowladda ayaa sidoo kale dadaal ku bixisay sidii culimada diinta loogu biirin lahaa dagaalka ka dhanka ah xagjirnimada, iyadoo xoogga saartay wacyigelin iyo ka hortag afkaaraha xagjirka ah. Waxa kale oo la jaray ilo dhaqaale oo muhiim u ahaa kooxda Al-Shabaab, taasoo si weyn u wiiqday awooddooda dhaqaale. Intaa waxaa dheer, mareegaha internetka iyo baraha bulshada ee kooxdaasi u adeegsan jirtay borobogaando ayaa gebi ahaanba la xiray.

Caqabad kale ayaa ah istiraatijiyad cusub oo ay Al-Shabaab qaateen — kooxda waxay isku dayayaan inay kasbadaan kalsoonida shacabka iyagoo isu muujinaya inay yihiin hoggaan beddel u ah dowladda, taasoo si weyn u adkaynaysa in dowladda iyo ciidamada ay si buuxda u baabi’iyaan saameyntooda. Qaybo ka mid ah bulshada ayaa la sheegay inay si tartiib tartiib ah u aqbalayaan hoggaanka Al-Shabaab.

“Waxay muujiyeen inay ka yar yihiin fal-celis xumidii hore ee ay u muujin jireen dadka lagu tuhmayo inay la shaqeeyaan dowladda ama ciidamada amniga. Marka laga reebo Aadan Yabaal, meelaha kale waxay sameeyeen tanaasul si xisaabsan — waxay u oggolaadeen beelaha inay hubkooda haystaan, waxayna bixiyeen ‘canshuuro’ la dhimay,” ayay tiri Samira.

“Istiraatijiyaddan cusub waxay u muuqataa mid loogu talagalay in lagu kasbado kalsoonida bulshada — ama ugu yaraan lagu yareeyo iska caabbinta. Ma arkin muuqaalladii cabsi-gelinta lahaa ee ay hore u baahin jireen, sida madax-gooyada. Guud ahaan, waxay u muuqdaan kuwo siyaasaddooda beddelay, oo u leexday ku milmidda bulshada si ay dib ugu soo ceshadaan saameyntooda.”

Dowladda Madaxweyne Xasan Sheekh waxaa si ballaaran loogu eedeeyay inay xoogga saartay xaaladaha siyaasadeed ee gudaha, halkii ay mudnaanta siin lahayd dagaalka lagula jiro Al-Shabaab. Su’aasha ah in dagaalku u baahanyahay hannaan ciidan ama mid siyaasadeed, waxa iska cad in istiraatijiyaddii guud la wiiqay, loona baahan yahay dib-u-habeyn degdeg ah oo istiraatijiyadeed.

Wasiir Fiqi oo eray yaab leh ugu yeeray mucaaradka Xasan

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirka Gaashaandhigga Soomaaliya, Axmed Macallin Fiqi oo ka jawaabay diidmada madaxdii hore iyo siyaasiyiinta mucaaradka ee doorasho qof iyo cod ayaa ku tilmaamay kuwa “cuqdada qaba, oo xambaarsan afkaaro xagjir ah.”

Fiqi oo difaacay hab hoggaaminta madaxweyne Xasan Sheekh ayaa waxa uu sheegay in saddexdii sano ee dalka uu ka talinayay la gaaray guullo waaweyn, oo wax ku ool ah, kuwaas oo qeyb ka yihiin dagaalka Shabaab, dastuurka iyo ka faa’iideysiga kheyraadka dalka.

“Waxaa dhab ah in saddexdii sano la qabtay wax kuwii dalka kala gaynayay ay dhibsadeen, in la qabtay wax gafanaayaashii sharafka iyo magaca Soomaaliya in ay dhaawacaan ku noolaa ay la harsan waayeen, wax ka cabaadiyey argagixisada dagaalka kula jirta dadka iyo dalkeena,” ayuu yiri Wasiir Fiqi.

Hoos ka aqriso qoraalka oo dhameystiran:

Kuwa badan oo cuqdad qaba waa soo hadli karaan, hawada waa soo marsiin karaan hadallo aan dowgal ahayn, mararka qaarna afkaar xagjirnimo iyo kala geyn umadeed xambaarsan waa ku hadaaqi karaan.

Waxaa dhab ah in saddexdii sano la qabtay wax kuwii dalka kala gaynayay ay dhibsadeen, in la qabtay wax gafanaayaashii sharafka iyo magaca Soomaaliya in ay dhaawacaan ku noolaa ay la harsan waayeen, wax ka cabaadiyey argagixisada dagaalka kula jirta dadka iyo dalkeena.

Daatuur, doorasho qof iyo cod ah, Soomaaliya bilaa Khawaarij ah iyo in kheyraadka dalkan leeyahay la soo saaro ama umaddu ka faa’idaysato iyo guulo kale oo waaweyn oo la soo hooyay waa tiirarka waxqabadka dawladda uu hogaamiyo Dr. Xasan Sheekh Maxamuud.

Qaylada, orta iyo oohintu ha socdaan, mana ahan kuwo dawladda ka weecinaya dhabbahaas toosan.

Haddii sanad walba saaxada siyaasadda ay go’aan ka gaari jireen dad kooban oo musharixiin mar soo noqday ama kuwa xilal haya markaan Shacabka Soomaaliyeed ayaa go’aanka wax ka leh.

Puntland oo weerar culus ku qaaday SSC-Khaatumo

0

Garoowe (Caasimada Online) – Maamulka Puntland ayaa weerar afka ah ku qaaday hoggaamiyaha maamulka SSC-Khaatumo, Cabdiqaadir Firdhiye, oo ay sheegtay inuu ka shaqeynayo in gobolka Sanaag lagu daro maamulka SSC-Khaatumo, taas oo Puntland u aragto mid liddi ku ah jiritaankeeda iyo midnimadeeda dhuleed.

Wasiirka Warfaafinta Puntland, Maxamuud Caydiid Dirir oo maanta shir jaraa’id ku qabtay magaalada Garowe, ayaa sheegay in qorshahan uu yahay mid laga soo abaabulay Muqdisho, laguna wado in lagu wiiqo midnimada Puntland.

Wasiirka ayaa si cad u sheegay in aysan marnaba aqbali doonin in gobolka Sanaag laga gooyo Puntland, isagoo arrintaasi ku tilmaamay mid aan suurtagal noqon karin.

Sida uu sheegay Wasiir Caydiid, Madaxweyne Firdhiye waxa laga doonayaa inuu si cad uga laabto hadalladiisa iyo damaciisa siyaasadeed, isla markaana uu raalli-gelin siiyo shacabka reer Puntland. Wuxuu xusay in siyaasadda Puntland aysan aqbalayn in go’aan masiiri ah lagu gaaro si hal dhinac ah, balse ay muhiim tahay in wax walba ku yimaadaan wadatashi iyo is afgarad.

“Puntland waxay ka kooban tahay shan gobol iyo degmada Buuhoodle. Haddii cid ka go’aysa, waa inay ku timaadaa wadatashi iyo is afgarad. Hadduu SSC dhisayo, macnaheedu maaha inuu burburinayo Puntland,” ayuu yiri Wasiir Caydiid. Wuxuu intaa ku daray in hadalka Madaxweyne Firdhiye ee ku saabsan goosashada Sanaag uu yahay mid khatar ah oo aan la aqbali karin.

Wasiirka ayaa sidoo kale ku eedeeyay Madaxweyne Firdhiye inuu qeyb ka yahay qorshayaal ballaaran oo lagu wiiqayo maamul goboleedyada Jubbaland iyo Puntland, isagoo adeegsanaya xiriir uu la leeyahay Dowladda Federaalka, taasoo uu sheegay inay dano shaqsi ah ka dhex aragto.

Maamulka Puntland ayaa sida muuqata u arka dhismaha SSC mid lagu kala dhantaalayo midnimadeeda dhuleed, iyadoo khilaafka labada dhinac uu kasii daray kadib markii hoggaamiyaha SSC uu qeyb ka noqday shirka madasha ay Puntland qaadacday.

Xiisadda Imaaraadka Carabta iyo Turkey – Saraakiil la dilay, aargoosi iyo Boosaaso

Ankara (Caasimada Online) – Duqeymo dhowaan ka dhacay gudaha Suudaan oo ay fuliyeen diyaarado aan duuliye lahayn ayaa si cad u muujiyay loollan sii xoogeysanaya oo u dhexeeya Imaaraadka Carabta iyo Turkiga, kuwaasoo taageeraya dhinacyada iska soo horjeeda ee dagaalka billowday April 2023.

Mas’uuliyiinta dowladda Suudaan ee ay garab taagan yihiin ciidamada milateriga ayaa bilooyinkii la soo dhaafay la socday dhaq-dhaqaaqa diyaaradaha xamuulka milatari ee ay adeegsadaan ciidamada RSF oo ku degaya una duulaya garoonka diyaaradaha Nayla ee koonfurta gobolka Darfuur.

Ciidanka Difaaca Suudaan (SAF) ayaa dhowr jeer beegsaday garoonka Nayla, iyagoo tuhunsanaa in Imaaraadku uu si dadban uga faa’iideysanayo shabakaddiisa saldhigyada cirka ee gobolka – kuwaas oo ay ka mid yihiin saldhig ku yaalla Uganda iyo mid kale oo ku yaalla Puntland, Soomaaliya – si uu ugu gudbiyo kooxda RSF hub casri ah, diyaarado aan duuliye lahayn oo hubeysan, iyo rasaas.

Tuhumkaasi waxaa xaqiijiyay hay’ado dibadda ah oo kormeeraya xaaladda, oo ay ka mid tahay Xarunta Cilmi-baarista Bini’aadannimo ee Jaamacadda Yale, taasoo sheegtay in diyaarado Shiinees ah oo la mid ah nooca FH-95, kuwaas oo Imaaraadku iibsaday, lagu dajiyay garoonka Nayla.

Toddobaadkii hore, Amnesty International ayaa caddeysay in Imaaraadku uu hub Shiinees ah, oo ay ka mid yihiin bambaanooyin hagayaal ah nooca GB50A iyo madaafiic AH-4 oo 155mm ah, u diray gobolka Darfuur – taasoo ka dhigan jabinta cunaqabatayn hub oo Qaramada Midoobay ku soo rogtay Suudaan.

Si kastaba ha ahaatee, Imaaraadku wuxuu si adag u beeniyay eedeymaha, iyadoo afhayeen u hadlay dowladda uu sheegay: “Imaaraadku wuxuu mar kale adkeynayaa mowqifkiisa cad iyo joogtada ah: ma bixiyo wax taageero milateri ama hub ah midkoodna dhinacyada isku haya Suudaan.”

Horraantii sannadkan, ciidanka SAF ayaa guulo istaraatiiji ah ka gaaray dagaalka, waxay dib ula wareegeen caasimadda Khartuum, jebiyeen go’doomintii magaalada istaraatiijiga ah ee El-Obeid, kana qabsadeen dhulal badan oo ku yaalla bartamaha iyo koonfurta dalka – taasoo u suuragashay iyagoo adeegsanaya diyaaradaha aan duuliye lahayn ee TB2 Bayraktar, kuwaasoo ay Turkigu siiyeen Suudaan sanadkii hore.

3-dii Maajo, diyaaradahaasi oo ay gacanta ku hayaan askar Turki ah oo la safan ciidanka Suudaan kuna sugan magaalada Bort Suudaan, ayaa duqeeyay diyaarad xamuul milatari ah oo ku sugnayd garoonka Nayla. Diyaaraddaasi ayaa lagu tuhunsanaa inay waday diyaarado is-qarxin ah, rasaas, iyo qalab radar milateri ah.

Iyadoo saraakiisha Suudaan ay u dabaaldegayeen guushaas, ma aysan ogeyn in weerarkaasi uu bilaabay loollan diblomaasiyadeed oo halis ah oo u dhexeeya Turkiga iyo Imaaraadka – mid aan la arag tan iyo sanadkii 2021.

Ilo maxalli ah oo si dhow ula socda dhacdada ayaa u sheegay Middle East Eye in weerarkii Nayla uu sababay dhimasho iyo dhaawac badan oo ka soo gaaray ciidamada RSF iyo dad ajnabi ah oo la sheegay in ay ka mid ahaayeen muwaadiniin Imaaraad ah, kuwaasoo la geeyay isbitaalka Turkiga ee Nayla.

Warbixin maxalli ah ayaa sheegtay in ugu yaraan 70 dagaalyahan oo ka tirsan RSF oo u socday daawayn dibadeed la dilay, iyo 18 qof oo ajnabi ah oo ay ku jireen askar reer Yurub, Afrika iyo Carab ah. Sidoo kale, warbaahinta gudaha Kenya iyo Koonfurta Suudaan ayaa xaqiijiyay dhimashada duuliyayaal ka kala socday labadaasi dal.

Ilo amni oo ka tirsan gobolka ayaa u sheegay Middle East Eye in calooshood u shaqeystayaal dagaalka u jooga RSF laga duuliyo ama laga soo dejiyo dekedda Boosaaso ee Puntland, Soomaaliya.

Weerarkii Port Suudaan

Maalin un kadib weerarkii Nayla, waxaa bilowday duqeymo taxane ah oo si toos ah loogu qaaday magaalada Port Suudaan.

Muddo saddex maalmood ah, weerarro si xeeladaysan loo beegsaday ayaa lagu qaaday Port Suudaan – halkaasoo noqotay xarunta dowladda tan iyo markii dagaalku qabsaday Khartuum 2023. Duqeymuhu waxay socdeen muddo 10 maalmood ah ka hor inta aysan si tartiib tartiib ah u yaraanin.

Garoonka diyaaradaha ee kaliya ee caalamiga ah ee dalka, saldhig milatari, xarunta koonfureed ee dekedda – oo ah marin muhiim u ah gargaarka bini’aadantinimo – iyo hotel ay degganaayeen diblomaasiyiin Sucuudiyaan iyo Masar ah ayaa dhammaantood burbur soo gaaray.

Olol ka dhashay weerarka oo qabsaday kaydad shidaal ayaa socday maalmo, qiiq madow ayaana cirka ka qariyay magaalada. Koronto la’aan ayaa ka dhacday kadib markii xarun weyn oo koronto ah la beegsaday, iyadoo iskuullo, dubayaal iyo adeegyo kale ay xirmeen.

“Burburka ka gaaray kaabayaal muhiim ah sida garoomada aan milatariga ahayn iyo xarumaha korontada wuxuu caqabad ku noqday dadaallada mutadawiciinteennu ay ku doonayaan inay caawiyaan bulshadeenna, wuxuuna sii adkeeyay helitaanka cunto, biyo nadiif ah iyo daryeel caafimaad,” ayay tiri Aida Elsayed Abdallah, xoghayaha guud ee Ururka Bisha Cas ee Suudaan, oo la hadashay Middle East Eye.

Ilo diblomaasiyadeed oo Suudaani iyo Yurub ah ayaa sheegay in weerarrada ay si toos ah u qorsheysay oo u fulisay dowladda Imaaraadka, in kasta oo Abu Dhabi ay si xooggan u cambaareysay.

Labo ilo xog ogaal ah ayaa u sheegay Middle East Eye in weerarku uu dhaawacyo ka soo gaaray xubno ka tirsan koox farsamo oo Turkigu u diray Suudaan si ay u caawiyaan hawlgallada diyaaradaha aan duuliye lahayn ee SAF.

Axaddii, wax yar kadib weerarkii Port Suudaan, Turkiga ayaa diray diyaarad ambalaas ah si loo qaado dhaawacyadii.

RSF ma aysan sheegan mas’uuliyadda weerarka, Imaaraadkuna si degdeg ah ayuu u cambaareeyay. Dowladda Suudaan ayaa si rasmi ah xiriirka ugu jartay Imaaraadka weerarka kadib.

‘Dagaal goboleed’

Isniintii, shir ka dhacay baarlamaanka UK, safiirka Suudaan ee Britain, Babikir Elamin, ayaa ku eedeeyay RSF “iyo Imaaraadka oo ah taageerayaashooda dibadda” in ay “ku sii socdaan ajende sharci darro ah, iyagoo adeegsanaya rabshad xad dhaaf ah iyo argagixiso.”

“Dagaalkan markii hore wuxuu ahaa mid ay wakiillo ku dirirsan yihiin, balse hadda wuxuu isu beddelay dagaal goboleed, iyadoo faragelinta tooska ah ee Imaaraadka aan hadda la dabooli karin,” ayuu yiri Elamin.

Wuxuu xusay in Imaaraadku uu RSF siiyay “gaadiid gaashaaman oo Faransiis ah, madaafiic culus iyo diyaarado aan duuliye lahayn oo laga keenay Serbia, Bulgaria iyo Shiinaha”, wuxuuna sidoo kale xaqiijiyay in ciidanka Suudaan ay helayaan taageero dibadda ah oo ay Turkigu ku jiraan.

Ilo Suudaani iyo reer Galbeed ah ayaa u sheegay Middle East Eye in falcelinta xooggan ee Imaaraadku ka bixiyay weerarkii Nayla – iyo shaki la xiriira doorka Turkiga ku lahaa – ay sababtay inuu si toos ah u amro weerarrada Port Suudaan.

“Waxay u muuqataa in Imaaraadku fuliayay dhammaan wajiyada weerarradii Port Suudaan,” ayuu yiri Jalel Harchaoui oo ka tirsan machadka RUSI. “Waxaan aaminsanahay in Imaaraadku hadda si shaqsi ah uga aarayo.”

Waxaa jira laba tuhun oo ku saabsan halka laga soo duuliyay diyaaradaha aan duuliye lahayn.

Saddex ilo Suudaani ah ayaa sheegay in diyaaradaha is-qarxa ay ku shaqeynayeen Imaaraadka, isla markaana laga soo riday Boosaaso. Goobjoogayaal ku sugan Port Suudaan ayaa sheegay inay diyaaradaha kasoo galeen dhinaca Badda Cas.

Hase yeeshee, ilo kale oo Suudaani ah iyo falanqeeye milateri reer Galbeed ah ayaa aaminsan in diyaaradaha laga soo riday deegaanka al-Malha ee RSF maamusho, oo ku dhow xuduudda Libya.

Diyaaradaha Sunflower-200 ee Shiineeska ah – kuwaasoo loo yaqaanno “suicide drones” ama “kamikaze” – ayaa leh duulimaad gaara 2,000km, taasoo Boosaaso ka dhigeysa meel ku jirta xadka sare ee duulimaadkooda (1,800km).

Xiisadda Turkiga iyo Imaaraadka

Weerarkii lagu qaaday Port Suudaan – oo ah caasimadda ku-meel-gaarka ah ee dalka – iyo burburka hangarro milatari oo laga yaabo inay ku jireen diyaarado aan duuliye lahayn oo Turkigu lahaa ayaa sii kordhiyay xiisadda u dhexeysa Turkiga iyo Imaaraadka.

Imaaraadku wuxuu horay uga caraysnaa doorka Turkiga ee dagaalka. Ilo ku sugan Ankara ayaa rumeysan in xogtii weynayd ee bishii Maarso la geliyay Washington Post – taasoo si faahfaahsan u muujisay heshiiskii Turkiga ku siiyay Suudaan diyaaradaha aan duuliye lahayn – ay ahayd weerar dhinaca xogta ah oo ay fuliyeen Imaaraadka.

Warbixintaasi waxay xambaarsaneyd fariimo dhex maray madaxda shirkadda Turkiga ee Suudaan iyo xafiiskooda gudaha Turkiga, oo ay ka mid ahaayeen xog qarsoodi ah oo ku saabsan qandaraaska.

Tani ma ahayn markii ugu horreysay ee labada dal ay iska hor yimaadaan.

Faragelintii uu Turkigu ku sameeyay Liibiya 2020 ayaa sidoo kale horseedday dagaal hoose u dhexeeya labada dal. Ankara waxay taageertay dowladda Qaramada Midoobay aqoonsan tahay ee galbeedka, halka Imaaraadkuna uu taageeray Janaraal Khalifa Haftar ee bariga.

Ciidamada Haftar ayaa qeyb ka ah sahayda uu Imaaraadku u maro taageerada RSF ee Suudaan. Dhanka kale, Turkiga ayaa weerar kasoo horjeeday Haftar ku joojiyay iyadoo uu adeegsanayo isla diyaaradaha TB2 Bayraktar ee hadda Suudaan adeegsato.

Fidan oo la kulmay Mohammed bin Zayed

5-tii Maajo, iyadoo duqeymo aan kala joogsi lahayn ay ka socdeen Port Suudaan, Wasiirka Arrimaha Dibadda ee Turkiga, Hakan Fidan, ayaa booqday Abu Dhabi, halkaasoo uu kula kulmay Mohammed bin Zayed, madaxa Imaaraadka.

Ilo xog-ogaal ah ayaa sheegay in kulankaasi uu ujeedkiisu ahaa sidii loo dejin lahaa xiisadda.

Sarkaal Turki ah ayaa u sheegay Middle East Eye in Ankara markii hore go’aansatay in ay dhexdhexaad ka ahaato dagaalka Suudaan, kaasoo kumannaan lagu dilay, isla markaana sababay waxa Qaramada Midoobay ku tilmaantay musiibada bini’aadantinimo ee ugu weyn dunida.

Madaxweyne Recep Tayyip Erdogan ayaa xitaa sannadkii hore u soo jeediyay Taliye Burhan in uu dhex-dhexaadiyo Turkiga iyo Bin Zayed.

Si kastaba ha ahaatee, sarkaalkaasi wuxuu sheegay in markii Imaaraadku bilaabay inuu hub siiyo RSF, Turkiguna uu go’aansaday inuu taageero siiyo ciidanka Suudaan.

Labada dhinac ee dagaalka Suudaan ayaa lagu eedeeyay tacaddiyo. Dowladda Mareykanka iyo hay’adaha xuquuqda aadanaha ayaa RSF ku eedeeyay xasuuq ka dhacay Darfuur, gaar ahaan beesha Masalit.

“Imaaraadku wuxuu hadda bixiyaa hubka ugu badan,” ayuu yiri sarkaalka Turkiga.

“Imaaraadku si buuxda ayuu u diidayaa tuhun kasta oo sheegaya in uu hub siiyo dhinac dagaalka ka mid ah,” ayuu qoraal uu ku daabacay X ku yiri afhayeenka wasaaradda arrimaha dibadda ee Imaaraadka, Salem Aljaberi.

Xasan Sheekh oo saxiixay afar sharci oo dhaqaale

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud ayaa si rasmi ah u saxiixay afar sharci oo muhiim ah, kuwaas oo quseeya dhaqaalaha dalka.

Shuruucdan cusub ee uu madaxweynaha saxiixay ayaa kala ah: Sharciga Caymiska (Takaful), Sharciga Canshuurta Dakhliga, Sharciga Hay’adaha Maaliyadeed, iyo Sharciga Ka Hortagga Lacag Dhaqidda Sharci darrada ah iyo Maalgelinta Argagixisada. Mid walba waxa uu xambaarsan yahay ujeeddo cad oo ku aaddan dib-u-dhiska dhaqaalaha.

Xeerarkan ayaa lagu tilmaamay kuwo sare u qaadaya hufnaanta maamulka maaliyadeed, iyagoo abuuraya jawi kalsooni leh oo dhiirrigelinaya maalgashadayaasha gudaha iyo kuwa caalamiga ah. Sidoo kale, waxay gacan ka geysan doonaan kobaca dhaqaalaha iyo kor u qaadista fursadaha ganacsi ee dalka.

Sharciyadan ayaa waxaa hore u ansixiyay labada gole ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya, Golaha Shacabka iyo Aqalka Sare, taas oo muujinaysa wada-shaqeyn buuxda oo u dhaxeysa hay’adaha dowladda ee xeer dejinta iyo fulinta.

Dib-u-habayntan sharciyeed waxa ay xoojinaysaa awoodda iyo doorka Bangiga Dhexe ee Soomaaliya, gaar ahaan dhinacyada ilaalinta nidaamka maaliyadeed iyo la dagaallanka dhaqaalaha sharci darrada ah. Tani waxay muhiim u tahay xasilloonida dhaqaale ee dalka.

Xukuumadda Federaalka Soomaaliya ayaa sheegtay in ay sii wadi doonto dadaallada ay ugu jirto horumarinta sharciga dalka, iyadoo mudnaanta la siinayo sharciyo kor u qaada maalgashiga, kaabayaasha dhaqaalaha, iyo adeegyada bulshada.

Tallaabadan uu qaaday Madaxweynaha ayaa la rumeysan yahay inay noqon doonto mid fure u ah marxalad cusub oo horumarineed, iyadoo Soomaaliya ay wajahday caqabado dhaqaale oo baaxad leh sanadihii la soo dhaafay. Dowladda ayaa u aragta in isbeddelkan sharciyeed uu yahay mid sal adag u noqonaya kobaca dhaqaale iyo maalgelin hufan.

AL-SHABAAB oo cashir loo dhigay – Maxaa dhacay xalay?

0

Beledweyne (Caasimada Online) – Faahfaahino dheeraad ah ayaa kasoo baxaya howl-gal qorsheysan oo xalay saqdii dhexe ciidamada difaaca deegaanka, gaar ahaan kuwa Macawiisleyda Hiiraan, ka fuliyeen deegaano hoostaga degmada Halgan ee gobolka Hiiraan.

Howl-galka ayaa lagu bartilmaameedsaday tuulooyin dhowr ah oo ay ku sugnayeen maleeshiyaad ka tirsan kooxda Al-Shabaab. Ciidamada Macawiisleyda ayaa weerar culus ku qaaday tuulooyinka Ceel Dheer iyo Xalaalaay, kuwaas oo si dhow ugu dhow degmada Halgan.

Wararka hordhaca ah ayaa sheegaya in weerarkaasi uu sababay khasaare xooggan oo gaarey kooxda Al-Shabaab, iyadoona la xaqiijiyay in lagu dilay illaa afar xubnood oo ka tirsanaa kooxda.

Sarkaal u hadlay ciidanka Macawiisleyda ayaa warbaahinta gudaha u sheegay in howl-galka lagu dilay afar xubnood oo ka tirsanaa Al-Shabaab, kuwaas oo uu ku sheegay in ay ahaayeen horjoogayaal. Si kastaba, sarkaalka ma uusan faah-faahin magacyada ama xilalka ay kooxdaasi u hayeen ragga la dilay.

Wuxuu sidoo kale sheegay in inta badan maleeshiyaadkii kale ee weerarka ka badbaaday ay ka gudbeen wabiga Shabeelle, iyagoo u baxsaday dhanka Galbeedka, taasoo muujinaysa in ciidamada difaaca deegaanka ay cashir u dhigeen maleeshiyaadka kooxda.

Howl-galka ayaa kusoo beegmaya xilli mudooyinkii u dambeeyay ay isa soo tarayeen wararka sheegaya in dagaalyahano ka tirsan Al-Shabaab ay dhaq-dhaqaaqyo ka wadaan deegaanka, gaar ahaan markii ay wabiga Shabeelle dhanka Bariga uga soo gudbeen. Tani ayaa keentay cabsi soo korodhay oo ku aaddan weeraro kaga yimaada dhankaas.

Deegaanada hoostaga degmooyinka Buulaburde iyo Halgan ayaa si gaar ah u saameeyay dhaq-dhaqaaqyada kooxda, waxaana la dareemayaa in ciidamada deegaanka ay qaadayaan tallaabooyin deg-deg ah oo lagu hor istaagayo isku day kasta oo ay kooxdaasi ku doonayso inay ku ballaariso saameynteeda gobolka Hiiraan.

Somalia’s universal vote bid hits wall of distrust, boycotts

MOGADISHU, Somalia — Somalia’s National Electoral Commission chair, Abdikarim Ahmed Hassan, announced that voter registration in the Banaadir region will be extended by one month. This announcement comes amid mounting skepticism, technical setbacks, and intense political dispute over the country’s planned shift to a one-person, one-vote system.

While the extension is officially framed as a corrective measure to address delays and ensure inclusivity, credible sources told Caasimada Online that the actual voter registration numbers have been dismal—a sign that the problem goes far beyond timing or logistics.

Public apathy and low turnout

Despite the high population density in many Mogadishu districts—some home to hundreds of thousands of residents—registration numbers have reportedly been shockingly low, with fewer than 5,000 people registering in entire districts. These figures paint a grim picture of public disengagement and widespread apathy.

According to the source, the Electoral Commission has even resorted to questionable tactics in an attempt to inflate registration numbers. In some cases, citizens who visited district headquarters seeking birth certificates were misled into registering to vote, being told it was simply part of the birth certificate process. Even so, turnout remains severely underwhelming, underscoring a deeper crisis of confidence.

The low participation is not simply due to disorganization or lack of awareness. The core issue, sources say, is that many Somalis do not believe the election will happen. After years of delayed or manipulated electoral processes, often marred by political interference and insecurity, public trust in government-led initiatives has eroded.

This sentiment seriously undermines the credibility of the current process. Even when procedural mechanisms—such as deadline extensions—are implemented to promote inclusivity, they do little to counter the perception that the entire system is fundamentally flawed or performative.

Politicization and legitimacy crisis

Adding to this is the strong opposition from former leaders and political factions, who argue the current electoral model lacks a constitutional foundation and has been developed without adequate consultation. These groups have labeled the ongoing process illegitimate and unilateral, claiming it lacks transparency, legal grounding, and inclusivity.

This context is crucial. Any move by the commission, even one aimed at logistical fairness, is immediately interpreted through a highly politicized lens. The voter registration extension, seemingly reasonable on the surface, is therefore tainted by a broader legitimacy crisis.

Adding to the complexity is the open rejection of the electoral process by key federal member states, most notably Puntland and Jubaland. These regional governments have refused to cooperate with the National Electoral Commission, arguing that the federal government’s approach to the one-person, one-vote model has been unilateral, unconstitutional, and politically motivated.

Puntland, in particular, has stated that it will not participate in any electoral process that is not the result of an inclusive political agreement involving all stakeholders, including the federal member states, opposition parties, and civil society. Jubaland has echoed similar concerns, accusing the federal authorities in Mogadishu of bypassing constitutional processes and marginalizing regional voices.

This rejection is not merely symbolic—it creates operational and legitimacy gaps that are impossible to ignore. Without nationwide cooperation, a uniform, credible electoral process becomes unfeasible. The exclusion of entire regions undermines both the legal validity and political inclusiveness of the vote, raising serious questions about whether the outcome of such an election would be nationally recognized or accepted.

Moreover, the standoff reflects deeper tensions within Somalia’s federal system, where distrust between Mogadishu and federal member states continues to stall progress on key national priorities—including constitutional reform, security coordination, and electoral integrity. The impasse highlights how state-building efforts remain fragile and incomplete, even as the federal government pushes forward with its ambitious democratic agenda.

Symbolic gesture or systemic breakdown?

The commission’s decision to add 30 days to the registration period may help smooth out some technical issues. However, it does little to address the systemic dysfunction and trust deficit that plague Somalia’s transition to universal suffrage.

Instead, it risks being viewed as a symbolic gesture—a procedural adjustment made to mask the reality that most Somalis are either uninterested, unaware, or outright disillusioned with the process. Without genuine belief in the electoral system, such interventions are unlikely to alter participation rates meaningfully.

The extension of voter registration in the Banaadir region highlights the Somali government’s ongoing struggle to implement a credible and inclusive electoral process. What should have been a moment to empower citizens is instead revealing the depth of public mistrust, poor turnout, and the failure to build a consensus around Somalia’s democratic future.

Until these deeper issues—legal clarity, political inclusiveness, and public confidence—are addressed, procedural changes like deadline extensions will continue to fall flat. Worse, they may inadvertently expose how little faith remains in the promise of one-person, one-vote elections.

Guddiga doorashooyinka oo waqti dheeri ah ku daray…

0

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha Guddiga Doorashooyinka Qaranka, Cabdikariin Axmed Xasan ayaa ku dhawaaqay in hal bil oo dheeri ah lagu daray diiwaan-galinta cod-bixiyeyaasha ee ka socota degmooyinka gobolka Banaadir.

Muddo kordhintan ayuu guddoomiyuhu ku shaaciyay shir jaraa’id uu ku qabtay xarunta dhexe ee guddiga, isagoo carabka ku adkeeyay muhiimadda tallaabadan loogu sameeyay bulshada aan weli helin fursadda isdiiwaan-galinta.

Guddoomiyaha ayaa sheegay in mudda kordhintan cusub ee 30-ka cisho ah la sameeyay kadib markii ololaha diiwaan-galinta uusan si isku mid ah uga bilaaban dhammaan degmooyinka gobolka.

Wuxuu xusay in arrintaas ay horseedday baahi loo qabo in dad badan oo aan fursad helin lagu daro waqtiga, si loo xaqiijiyo in dhammaan shacabka gobolka Banaadir ay helaan fursad ay ku diiwaan gashan karaan.

“Ololaha diiwaan galinta codbixiyeyaasha gobolka Banaadir ayaan ku darnay muddo hal bil ah, si shacabka fursad dheeri ah loogu siiyo inay codkooda iska diiwaan geliyaan,” ayuu yiri guddoomiye Cabdikariin.

Wuxuu intaas ku daray in dib u dhacyo ka yimid arrimo farsamo ay saameyn ku yeesheen bilowgii shaqada ee qaar ka mid ah degmooyinka.

Muddo kordhinta cusub ayaa kusoo beegmaysa xilli ay diiwaan-galinta codbixiyeyaasha ka socoto inta badan degmooyinka gobolka Banaadir, iyadoo madaxdii hore iyo siyaasiyiinta mucaaradka ay si adag uga horyimaadeen hanaanka doorasho ee socda, oo ay ku tilmaameen mid sharci darro ah.

Xogta kulamo uu wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya ka wado magaalada Baqdad

0

Baqdaad (Caasimada Online) – Wasiirka Arrimaha Dibadda Xukuumadda Federaalka Soomaaliya oo haatan ku sugan magaalada Baqdaad ee dalka Ciraaq ayaa halkaasi ka wada kulamo muhiim ah.

Kulamadan oo ah kulan doceedyo ayaa waxa uu Wasiir Cabdisalaam Cabdi la yeeshay qaar ka mid ah Wasiirrada Arrimaha Dibadda ee dalalka xubnaha ka ah Jaamacadda Carabta.

Maanta, Wasiir Cabdisalaam waxa uu kulammo miro-dhal ah la qaatay Wasiirrada Arrimaha Dibadda ee Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ee Aljeeriya iyo Jamhuuriyadda Jabuuti.

Kulamadan ayaa waxaa diiradda lagu saaray xoojinta xiriirka laba geesoodka ah, iskaashiga dhinacyada siyaasadda, amniga, dhaqaalaha iyo arrimaha bulshada, sida lagu sheegay qoraal kooban oo kasoo baxay wasaaradda arrimaha dibadda Soomaaliya.

Sidoo kale, waxaa kulamada lagu xoojiyqy taageerada labada dal ay u hayaan dadaallada dowladda federaalka Soomaaliya ee ku aaddan xasilloonida iyo horumarka dalka.

Kulammadan ayaa waxay ka tarjumayaan sii xoojinta xiriirka walaaltinimo iyo iskaashi ee ka dhexeeya Soomaaliya iyo dalalkaas, iyada oo la sii amba-qaadayo wada-shaqeynta dhow ee ku saleysan danaha wadajirka ah ee gobolka iyo dunida Carabta.

Xildhibaanadii ugu badnaa oo madaxweyne Xasan Sheekh usoo jeediyay inuu is-casilo

Muqdisho (Caasimada Online) – Xildhibaannadii ugu badnaa oo ka tirsan labada aqal ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya ayaa si wadajir ah ugu baaqay Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud inuu xilka ka dago.

Xildhibaannadan oo tiradoodu gaareyso illaa 103, ayaa waxay baaqan ku shaaciyeen war-saxaafadeed ay soo saareen, iyaga oo ku eedeeyay madaxweynaha in uu si cad ugu xad-gudbay dastuurka dalka iyo inuu ku guul-dareystay inuu kasoo baxo masuuliyadaha saaran xilligan adag ee dalku marayo.

Xildhibaanadu waxay sheegeen in Madaxweyne Xasan Sheekh uu dayacay waajibaadkiisa dastuuriga ah, xilli uu dalku wajahayo caqabado aad u culus oo dhinacyada amniga, dhaqaalaha, iyo xaaladda bini’aadantinimo ah, ayna sidaas darteed tahay inuu is-casilo.

Sida ay tilmaameen, madaxweynaha ma uusan muujin dadaal dhab ah oo wax looga qabanayo xaaladaha taagan, taas beddelkeedana wuxuu doortay in uu raaco siyaasad dhinac u janjeedha.

War-saxaafadeedka xildhibaanada ayaa sidoo kale lagu xusay in Madaxweynaha uu ka baxay ballan-qaadkiisii 29-kii Maarso 2025 ee ahaa in uu isugu keeno hoggaanka siyaasadeed iyo dhaqanka si loo helo wadahadal qaran. Waxay ku eedeeyeen in uu si cad uga leexday wadadii xasilloonida iyo isu keenidda ummadda Soomaaliyeed.

Waxaa kale oo xildhibaanadu madaxweynaha ku eedeeyeen in uu meesha ka saaray kala madax-bannaanidii hay’adaha dowladda. Waxay sheegeen in uu ku kacay tacaddi awoodeed, musuq iyo maamul xumo baahsan, taas oo keentay in uu sii fogaado xiriirka ka dhexeeya madaxda dalka iyo shacabka.

Sidoo kale, xildhibaanadu waxay sheegeen in heshiisyo badan oo qarsoodi ah lagu saxiixay magaca dowladda, iyada oo aan Baarlamaanka laga talo-gelin ama shacabka lala wadaagin. Waxay arrintan ku tilmaameen jebin toos ah oo lagu sameeyay dastuurka, taas oo sida ay sheegeen, sal u noqon karta in la qaado tallaabooyin sharci ah sida xil ka qaadis.

Xildhibaanada ayaa ku eedeeyay Madaxweyne Xasan Sheekh in uu burburiyay Madashii Wadatashiga Qaran, taasoo ahayd madal muhiim ah oo lagu xallin jiray khilaafaadka siyaasadeed ee dalka. Waxay sidoo kale sheegeen in madaxweynuhu cadaadis siyaasadeed saaray dowlad goboleedyada, gaar ahaan Puntland iyo Jubbaland.

Xildhibaannadan ayaa ugu dambeyntiina war-sadaafadeedkooda ku caddeeyay in ay waajib dastuuri ah u arkaan inay u istaagaan difaaca qaranimada iyo habraaca dowladnimada, iyaga oo codsaday in madaxweynuhu is-casilo, si loo badbaadiyo dalka loona dhiso hoggaan cusub oo dalka ka saara xaaladda cakiran.

Magacyada ku dhowaad 30 qof oo sanado badan si sharci darro ah ugu xiran Garoowe

0

Garoowe (Caasimada Online) – Ugu yaraan 29 qof oo loo haysto eedeymo kala duwan ayaa muddo dheer si aan sharciyad ahayn ugu xiran saldhigyo iyo xabsiyo ku yaalla magaalada Garoowe, taas oo si toos ah u khilaafsan xeerarka iyo dastuurka Puntland.

Xadhiggan muddada dheer ah ayaa iftiiminaya dhibaato baahsan oo ka jirta nidaamka cadaaladda ee maamulka. Wasiirka Caddaaladda Puntland, Maxamed Cabdiwahaab ayaa si cad u shaaciyay arrintan dabayaaqadii sanadkii hore.

Wasiirka ayaa xusay in ay jiraan dad sannado badan ku xiran saldhigyada booliska iyadoo aan la horgeyn wax maxkamad ah, taas oo uu ku tilmaamay ku tumasho xuquuqda aas-aasiga ah ee bani’aadamka.

Warbixin gaar ah oo aan helnay ayaa daaha ka rogaysa magacyada 29 qof oo muddo dheer si aan sharciyad ahayn loogu hayo xabsiga dhexe ee Garoowe. Dadkan ayaan helin wax fursad maxkamadeed ah, iyadoo aan la marsiin habraacyada sharciga ah ee uu dhigayo dastuurka Puntland. Tani waxay fadeexad weyn ku tahay waaxda danbi-baarista (CID) iyo hay’adaha garsoorka ee maamulka.

Qoysaska maxaabiistan iyo qareenno madax-bannaan ayaa si kulul u dhaliilay hay’adaha garsoorka iyo kuwa amniga, iyagoo ku eedeeyay in ay dayaceen masuuliyaddii ka saarnayd ilaalinta xuquuqda dadka la tuhunsan yahay. Waxay sheegeen in dadkani ay yihiin muwaadiniin ay ka maqan tahay caddaaladdii ay xaqa u lahaayeen.

“Waxaan ogaanay in dadkaasi lagu hayo hab xadgudub ku ah dastuurka iyo xeerarka dalka,” ayuu yiri mid ka mid ah qareennada u dooda xuquuqda maxaabiista. Wuxuu sidoo kale ku baaqay in si deg-deg ah loo bilaabo dhageysiga dacwadaha dadkaas, lana hubiyo in ay helaan caddaalad iyo difaac sharci ah oo madax bannaan.

Arrintan ayaa dhalisay walaac iyo su’aalo badan oo ku saabsan hufnaanta iyo isla xisaabtanka hay’adaha garsoorka maamulka Puntland, iyadoo dad badan oo u dooda xuquuqda aadanaha ay dalbanayaan baaritaan madax-bannaan oo lagu sameeyo habka ay u shaqeeyaan xabsiyada iyo saldhigyada booliska ee maamulka.

Xog: Maxaa shalay dib loogu dhigay magacaabista Mahad Salaad iyo xubno kale?

Muqdisho (Caasimada Online) – Waxaa Khamiistii qorshaha ugu jirtay xukuumadda inay dib u soo magacowdo Mahad Maxamed Salaad oo mar kale loo dhibayo Hay’adda Sirdoonka Qaranka ee NISA, waxaana ku yimid dib u dhac aan la shaacin, balse Caasimada Online ayaa heshay xogo arrintaas ku saabsan oo ilo wareedyo kala duwan ay la wadaageen.

Magacaabista Mahad Salaad waxaa qorshaha kula jirtay in lasoo kordhiyo wasaarado cusub, lana magacaabo wasiirro cusub.

Wasaaradaha lasoo kordhinayo waxaa kamid ah wasaaraddii horay loo burburiyey ee Gargaarka iyo Mareynta Musiibooyinka, taas oo loo bedalay Hay’ad, balse mar kale ayaa dib loo dhisayaa, sida ay noo xaqiijiyeen ilo wareedyo xog ogaal ah.

Sidoo kale, Wasiirro uu ku jiro taliyaha hadda hoggaamiya NISA, Cabdullahi Sanbaloolshe ayaa lasoo magacaabayaa, waxaana ka jira culeys dhanka isku shaandheynta ah, taasi oo sababtay in magacaabistii Khamiistii dib loo dhigo.

Arrinta kale ee muhiimka ka dhigtay in dib loo dhigo magacaabista xubno uu ku jiro Mahad Salaad ayaa aheyd khudbadii Madaxweynaha, taasi oo lagu fekeray in bulshada aan laga mashquulin.

Madaxweynaha oo shalay dhalinyarada kala qeyb galay maalintooda 15-ka May ayaa jeediyey khudbad xasaasi ah oo arrimaha siyaasadda iyo doorashooyinka uu uga hadlay, waxaa la sheegayaa in xukuumadda ay ku fekertay in bulshada aan laga mashquulin hadalka Madaxweynaha.

Khudbadii Xasan Sheekh waxaa muhiim ka dhigeysay in seddax sano ay u buuxsantay markii dib loo soo doortay 15-kii May 2022, wuxuuna jeediyey khudbad dulucdeedu aheyd difaaca siyaasadda uu ku sii hoggaaminayo dalka mudada uga hartay xil-heyntiisa.

Caasimada Online waxay ogaatay in xitaa shalay la diyaariyey sawirka lagu muujiyo magacaabista masuulka (Poster), kaas oo loo sameeyey xubno uu ugu horeeyo Mahad Salaad, balse dib ayaa loo dhigay, waxaana lagu balamay waqti kale.

Maalinta Isniinta ah ayey ilo wareedyada noo waramay noo sheegeen in golaha wasiirrada ay dib igu soo laabanayaan si loo ansixiyo magacaabista masuuliyiinta cusub.

Wasaaradaha Maaliyadda, Madaxtooyada, NISA iyo hay’ado kale ayaa la sheegay in isbedelka cusub uu saameyn doono, kaas oo hir-gelintiisa lagu balamay Isniinta.

QM oo go’aan ka gaareysa howl-galka cusub ee Somalia

0

Washington (Caasimada Online) – Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobay ayaa la filayaa in uu go’aan ka gaaro hirgelinta qaab maalgelineed cusub oo loogu talagalay Hawl-galka Taageerada iyo Xasilinta Midowga Afrika ee Soomaaliya (AUSSOM), kaas oo la wareegay kaalintii hore ee ATMIS.

Qaabkan cusub oo ah mid isku dhaf ah (hybrid) ayaa lagu qeexay Qaraarka 2719 ee la meel-mariyay bishii Diseembar 2023. Qaabka “hybrid” ee la soo jeediyay ayaa dhigaya in Qaramada Midoobay ay bixiso 75% kharashka hawl-galka AUSSOM, halka 25% ay bixiyaan Midowga Afrika iyo deeq-bixiyeyaasha kale.

Habkan ayaa loogu tala-galay in uu suurtageliyo maalgelin waarta oo lagu taageero dadaallada xasilinta Soomaaliya, iyadoo hawl-galkan la filayo in si rasmi ah u bilowdo bisha Luulyo ee sannadka 2025.

Dowladda Mareykanka ayaa walaac ka muujisay in haddii qaabka maal-gelinta si deg-deg ah loo hirgeliyo, ay suurtagal noqon karto in Qaramada Midoobay ay bixiso in ka badan 90% kharashka hawlgalka, taasoo ka baxsan xadka la isla meel dhigay. Mareykanka ayaa sheegay in tani ay dhaawici karto hufnaanta iyo waxtarka nidaamka cusub.

Sidaa darteed, Mareykanka wuxuu soo jeediyay in la sameeyo nidaam KMG ah oo loo yaqaan “bridging mechanism” oo soconaya muddo laba sano ah. Ujeeddada nidaamkan ayaa ah in la dhameystiro qaab-dhismeedka hawl-galka AUSSOM iyo in xal waara loo helo caqabadaha dhaqaale ee jira, ka hor inta aan la bilaabin maalgelin buuxda oo joogto ah.

Dhanka kale, Midowga Yurub iyo waddamada A3 plus (Algeria, Mozambique, Sierra Leone, Guyana) ayaa si buuxda u taageersan hirgelinta degdegga ah ee qaabka hybrid. Waxay sheegeen in dib u dhaca go’aanka uu carqaladeyn karo howlaha xasilinta Soomaaliya iyo dagaalka lagula jiro argagixisada Al-Shabaab.

Go’aanka Golaha Ammaanka ee la filayo ayaa la ogyahay inuu si weyn u saameyn doono mustaqbalka hawl-galka AUSSOM iyo dadaallada nabad ilaalinta ee Soomaaliya. Haddii maalgelinta la ansixiyo, waxaa la heli doonaa taageero dhaqaale oo joogto ah, balse haddii dib loo dhigo ama la diido, waxaa laga baqayaa in howl-galku wajaho caqabado dhaqaale oo wiiqi kara xasilloonida dalka.

Maxaa ka jira in Somaliland ay sii deynayso maxaabiistii dagaal ee Laascaanood?

Hargeysa (Caasimada Online) – Xukuumadda Somaliland ayaa beenisay warar sheegaya in ay sii daynayso maxaabiistii ay ku qabatay dagaalkii Laascaanood.

Wararkan oo si weyn loogu baahiyay baraha bulshada, waxay sababeen banaanbaxyo rabashado wato oo ka dhacay magaalada Burco, waxayna xukuumadda Cabdiraxmaan Cirro meesha ka saartay jiritaan qorshe noocaan ah waqti dhow.

Xukuumadda Somaliland ayaa sidoo kale caddeysay in kaliya maxaabiista dembiyada fudud galay uun la sii dayn doono munaasibadda 18-ka May awgeed. Wasiirka Arrimaha Gudaha Somaliland, Cabdalle Sandheere ayaa sheegay in maxaabiista dagaalku aysan ku jirin liiska la sii daynayo.

Wasiir Sandheere ayaa tilmaamay in banaanbaxyada ka dhacay Burco ay ahaayeen kuwo lagu kiciyay warar aan sal iyo raad toona lahayn, isagoo meesha ka saaray inuu jiro ama socdo qorshe lagu sii deynayo maxaabiis dagaal.

“Fawdo ka dhigay Burco dad ayaa ku dhex jiray. Fawdadaasi inooma qurux badna 18-ka May,” ayuu yiri Wasiirka Arrimaha Gudaha Somaliland.

Sidoo kale wuxuu carabka ku adkeeyay in dadka fidinta wararka beenta ah ay leeyihiin ujeedooyin qaldan, kuwaas oo doonaya in ay bulshada dhexdeeda khilaaf ka dhex abuuraan. Waxaa uu faray laamaha ammaanka in tallaabo adag laga qaado cid kasta oo lagu helo in ay warar been abuur ah faafiso.

Si kastaba, arrimahan ayaa imanaya xilli ay bulshada reer Somaliland ku kala qeybsan yihiin in lasii daayo maxaabiista dagaalka, iyadoo saraakiil sare ay weli ku xiran yihiin magaalada Laascaanood ee xarunta maamulka KMG ah ee SSC-Khaatumo.

From republic to JSP: Somalia’s shift toward centralized power

Introduction

Somalia’s experiment with federalism is under intense scrutiny amid signs that power is gravitating back to Mogadishu. Nominally a federal republic, the country is showing symptoms of de facto centralization that betray the promises of its constitution.  

Recent developments amplify this concern: the Puntland State has openly withdrawn cooperation with the Federal Government, even refusing to recognize Mogadishu’s authority until a constitutional settlement is reached. Other regional leaders are equally wary. Jubaland’s President, for instance, accuses Villa Somalia (the Somali presidency) of undermining his administration’s autonomy and security for political ends.

These rifts reflect growing suspicions that the federal model is being subverted. This article offers a sober diagnosis of Somalia’s political trajectory – questioning whether Somalia is truly governed as a federal republic or sliding into a centralized “capital-state” – and issues a strategic warning against the dangers of this trend.

Fragile federalism

Somalia’s federal system was conceived in the mid-2000s as a grand bargain to end decades of civil strife. The 2004 Transitional Federal Government (TFG), born out of reconciliation conferences in Kenya, was built on a 4.5 power-sharing formula to distribute power among clans and warlords.  

It laid the groundwork for a decentralized order, including an Independent Constitutional Committee tasked with drafting a federal constitution. By 2012, Somalia had a Provisional Federal Constitution and a new Federal Government, and in the ensuing years federal member states like Jubaland and Puntland were formed. The vision was clear: a nation reunited through autonomy and power-sharing after years of fragmentation. 

Yet that vision remains painfully fragile. Over a decade since the federal project began, the balance of power between Mogadishu and the regions is still bitterly contested. Far from ushering in harmony, the federal framework has often been reduced to a symbolic façade.  

Today, Mogadishu’s actions increasingly sideline federal member states instead of empowering them. Puntland – once a staunch proponent of federalism – has repeatedly protested what it sees as unilateral overreach by the center. It first pulled out of federal-state collaboration forums in 2021 and 2022, and by 2024 it fully suspended ties, accusing President Hassan Sheikh Mohamud of derailing the federal project with unconstitutional maneuvers.

Jubaland, for its part, has bristled at interference in its local affairs; its leader Ahmed Madobe even pursued independent diplomatic contacts and security arrangements when relations with Villa Somalia soured. In late 2024, Jubaland openly boycotted federal meetings after Mogadishu attempted to influence the extension of state administrations’ mandates without local consent.

Such episodes underscore that Somalia’s “federalism” often operates in name only. Instead of genuine shared governance, power has tilted toward the center, raising fears that federalism is being treated merely as a box to tick. The historical promise of reconciliation and autonomy is at risk, as central authorities tighten their grip and regional actors grow increasingly defiant. This tug-of-war between center and periphery keeps Somalia’s statehood precarious and its federal ideals fragile. 

Constitutional reforms and power centralization

The flashpoint of Somalia’s current political crisis is the ambitious constitutional reform agenda pursued by President Hassan Sheikh Mohamud’s administration. In 2023–2024, Villa Somalia championed a raft of constitutional amendments billed as overdue updates to Somalia’s governance charter – but which critics say were designed to concentrate power at the center.  

These amendments, pushed through Somalia’s bicameral parliament in March 2024, made sweeping changes: the president now has explicit power to appoint and dismiss the prime minister at will, removing the previous requirement of parliamentary confidence for a PM.  

The term of all elected bodies was standardized to five years, and the door was opened for a streamlined party system, ostensibly to pave the way for universal “one person, one vote” elections. Proponents argued these steps would strengthen national institutions and end the era of indirect clan-based politics. 

However, the process and content of the reforms raised alarms about a creeping centralization of authority. President Mohamud’s push for amendments was widely seen as unilateral and rushed – “a bid to centralize authority” in the words of observers.  

The changes initially even contemplated abolishing the prime minister’s post entirely in favor of a presidential system with a vice-president, until that notion was dropped under pressure. Puntland’s leadership vehemently objected to the amendment drive from the outset. Puntland’s President, Said Abdullahi Deni, refused to sign onto the reform process, warning that Mogadishu was overriding the consensus-based approach that federalism requires.

When parliament proceeded to approve the new chapters regardless, Puntland declared the outcome illegitimate and suspended its cooperation with the Federal Government, effectively withdrawing from the federation until a “mutually agreed constitutional process” could be established. This marked an unprecedented showdown: a federal member state openly rejecting the federal government’s constitutional authority.  

Puntland officials argued that the hurried amendments – notably the introduction of universal suffrage and reconfiguration of executive powers – were less about democratization and more about consolidating Villa Somalia’s control.

Their fears were echoed by a coalition of Somali political heavyweights (including two former prime ministers and ex-presidents) who issued a joint statement condemning President Mohamud for leading the nation “down a dark path” and jeopardizing state-building by forcing through controversial constitutional changes without broad buy-in.

Dismissing these concerns, the federal government insists the reforms aim to strengthen national governance and accountability. Yet the question remains: are these changes truly in service of a stronger Somalia, or simply a means for the central government to tighten its hold over the country’s political system? The opaque manner of their adoption – with minimal consultation of federal member states or civil society – suggests the latter to many.

Indeed, opposition voices warn that lofty initiatives like “one person, one vote” have been used as a pretext for power entrenchment; what should be a democratic milestone is seen instead as “a façade for extending the president’s term” and sidelining rivals.  

The constitutional overhaul, rather than renewing a social contract, risks deepening the trust deficit between Mogadishu and the regions, fueling the narrative that central authorities are rewriting the rules to serve themselves. 

The international factor 

Somalia’s internal power struggle does not occur in a vacuum – it is enmeshed in a web of regional and global influences that often amplify the centralization trend. Mogadishu today is courted by multiple foreign powers whose strategic agendas sometimes encourage a stronger central government (to be their primary interlocutor) at the expense of the federal balance.

Chief among these actors is Turkey, which over the past decade has become Somalia’s closest military and economic patron. Turkey established a major military training base in Mogadishu in 2017 and has trained elite Somali units (Gorgor commandos) since then.

In 2024, Ankara doubled down with two high-profile agreements: a maritime security pact granting Turkey a role in rebuilding Somalia’s navy and a share of 30% of revenue from Somalia’s maritime resources, and an oil exploration deal positioning Turkish state companies to help exploit Somalia’s hydrocarbon reserves.

These deals deepen Somalia’s dependence on Turkey and solidify Ankara’s influence over Somali policy. Turkey portrays its involvement as mutually beneficial – enhancing Somalia’s security and prosperity – but it undeniably boosts Ankara’s leverage in Villa Somalia. Indeed, when Somalia’s parliament passed the controversial constitutional amendments in 2024, Turkey was quick to expand support, even deploying 500 troops to Mogadishu in early 2025 to bolster Somali forces against Al-Shabaab.  

This unprecedented deployment, done at Somalia’s request, underscores how entwined Somalia’s security has become with foreign guardianship. Qatar, an ally of Turkey, has likewise offered unwavering support to Somalia’s federal government, pledging aid and investment while backing Mogadishu’s sovereignty and unity.

Counterbalancing this Turkish-Qatari axis is a rival bloc centered on the United Arab Emirates and its partners. The UAE historically regarded Somalia (and the wider Horn of Africa) as critical to its Red Sea interests and engaged by building influence with autonomous regions when relations with Mogadishu turned sour.  

Notably, the UAE cultivated ties with Somaliland and Puntland – financing port projects and training local security forces – which some viewed as undercutting Somalia’s unity. Tensions spiked in the late 2010s when Mogadishu tilted toward Qatar; the UAE responded by scaling back direct aid and instead bolstering breakaway Somaliland with investments in Berbera port and even discussing recognition.  

In early 2023, Abu Dhabi seemingly encouraged Ethiopia to strike a controversial bargain with Somaliland: exchanging Ethiopian diplomatic recognition of Somaliland for access to Somaliland’s Red Sea ports and a military base lease.  

This maneuver, effectively bypassing Somalia’s federal authority, highlights how external powers can play Somalia’s regions against the center in pursuit of their own interests. After Mogadishu’s 2024 pivot toward Turkey (with the oil and security MOUs), the UAE reacted sharply – drastically cutting its support for the Somali National Army, including a halt to stipends it had been paying to thousands of Somali soldiers.

UAE officials viewed Somalia’s Turkish deals as a threat to their influence, and they doubled down on backing Somalia’s peripheral actors. Analysts note that Abu Dhabi is likely to “reinforce its position” by investing further in Puntland, Somaliland, and even Ethiopia, rather than channel support through Villa Somalia.  

This great-power rivalry has effectively turned Somalia into a proxy arena: Mogadishu’s policies are often swayed by whichever foreign partner is ascendant. While President Mohamud’s government welcomes foreign assistance as vital for state-building, there is a fine line between partnership and patronage.  

Ethiopia’s role is a case in point. Long a dominant player in Somali affairs, Ethiopia under Prime Minister Abiy Ahmed has its own ambitions – notably securing Red Sea access. Addis Ababa officially supports Somalia’s federal government, contributing troops to the African Union mission, but it has also not hesitated to pursue unilateral interests.

The reported Ethiopia-Somaliland understanding for port access in exchange for tacit recognition was a wake-up call: it signaled Ethiopia’s willingness to reshape Somalia’s territorial integrity to serve Ethiopian strategic needs.  

Furthermore, Ethiopian forces have occasionally intervened in Somali regions (like Gedo) without clear coordination with Mogadishu, reflecting a mindset that treats Somalia as a sphere of influence. All these external entanglements raise the question: Is Somalia’s current centralization drive partly a product of foreign designs? To some extent, yes. A strong Villa Somalia can be advantageous for allies like Turkey and Qatar who prefer dealing with one central authority, whereas rivals like the UAE might then empower dissenting regions.

The danger Is that Somalia becomes a mere platform for others’ geostrategic contests – its governance molded less by the needs of its people and more by the calculus of Ankara, Abu Dhabi, or Addis Ababa. The critique here is not a call for isolationism; Somalia benefits from international support.

Rather, it is a call for pro-sovereignty engagement: partnerships that bolster Somali institutions without usurping them. Without careful management, external influence can further distort Somalia’s federal project, as deals are struck and troops deployed in ways that recentralize power or aggravate regional divides.

Somalia’s leaders must avoid letting the country devolve into a patchwork of foreign spheres of influence, and insist that international help strengthens an inclusive national framework instead of undermining it. 

Governance and institutional integrity

The health of Somalia’s nascent institutions is another barometer of its political direction – and the readings are troubling. Under the current administration, key pillars of governance that should undergird a federal republic have been bent toward serving a central agenda. The Federal Parliament, for instance, has largely ceased to function as an independent legislative check.

The speaker of the Lower House proudly announced that the constitutional amendments passed in 2024 did so unanimously, with not a single dissent. Such unanimity, in a polarized polity, is less a sign of consensus than of acquiescence. Indeed, Somali MPs themselves (a dissident caucus of them) lament that Parliament has been reduced to a rubber stamp for Villa Somalia’s decisions. Instead of robust debate and accountability, lawmakers are accused of prioritizing personal gain and presidential favor over the national interest.

The result has been the passage of questionable laws and the approval of major initiatives without proper procedure or inclusive deliberation. This erosion of parliamentary independence hollows out one of federalism’s core guarantees – that all communities have a genuine voice in central governance. 

A similar pattern is visible in the judiciary and other institutions. Somalia still lacks a Constitutional Court, meaning constitutional disputes (such as the legality of Mogadishu’s recent reforms) have no neutral arbiter. Yet instead of building an impartial judiciary, the federal leadership has been accused of exploiting courts for political ends.  

In the Jubaland standoff, for example, courts and security agencies were reportedly used to harass opponents and lend a veneer of legality to what were nakedly political moves. “Politicizing the judiciary undermines its independence, eroding public confidence in state institutions,” a group of Somali parliamentarians warned in late 2024. Rule of law suffers when judges toe the line of the executive, and citizens come to see justice as an arm of Villa Somalia. Likewise, the security forces have seen their integrity compromised by political capture.  

The National Intelligence and Security Agency (NISA) and segments of the army have frequently been led by figures with close personal loyalty to the president of the day, a trend that continues. Reports indicate that national forces have been selectively deployed not just against Al-Shabaab, but against domestic rivals or restive regions.

In one striking allegation, troops and resources meant to fight terrorists were diverted to “destabilize peaceful areas” like Jubaland’s Gedo region for political agendas. Such actions fracture the army along clan lines and regions, exactly what a federal system aims to avoid. When soldiers from one clan or state are ordered to meddle in another state’s affairs, it breeds resentment and undermines the concept of a unified national force.

Perhaps the most telling symptom of institutional decay is the climate of fear and mistrust that pervades Somali politics today. Instead of a confident federation debating its future openly, there is a “fear culture” setting in. Opposition politicians and regional leaders operate under constant threat of intimidation or coercion.

Former President Sharif Sheikh Ahmed recently sounded the alarm about the safety of opposition figures, warning that the government’s heavy-handed disarmament campaigns – ostensibly aimed at security – are actually leaving political rivals defenseless and silencing dissent. “All voices must be able to participate… without fear,” Sharif urged, highlighting the need to protect political freedoms even as the government pursues security objectives.

His plea hints at an atmosphere where critics of Villa Somalia feel unsafe, and where voicing disagreement can carry risks. Such fear is anathema to healthy federalism, which requires trust and open dialogue between center and states. Instead, the prevailing model incentivizes loyalty to the center and punishes divergence – federal member state presidents who fall out with Mogadishu face financial cuts, political isolation, or worse.

The net effect is a steady loss of institutional integrity. Parliament’s subservience, judiciary’s compromise, and a muzzled opposition all combine to undermine the legitimacy of the federal government. A government that cannot tolerate scrutiny or alternate viewpoints quickly loses credibility in the eyes of its people. 

If federalism’s promise was a government of national unity in diversity, the reality is looking more like one-party or one-clique rule in much of the country. Without urgent reforms to strengthen checks and balances – empowering parliamentary committees, establishing a constitutional court, professionalizing the civil service and army – Somalia’s institutions will remain brittle.  

This brittleness is dangerous: it means that when crises arise, people may place their loyalties in clans or militias rather than in national bodies that they see as captured. The current trajectory, if not corrected, points toward a collapse of public faith in the very institutions that Somalia has labored to build over the past decade. 

Security and Al-Shabaab 

One of the most devastating consequences of Somalia’s political dysfunction has been its impact on national security, specifically the fight against Al-Shabaab. After some progress in the previous two years, Somalia’s campaign against the Al-Shabaab insurgency has faltered, and the group is resurging in 2024–2025. In the summer and fall of 2022, President Mohamud declared a “total war” on Al-Shabaab and initially, local clan militias (Ma’awisley) and the Somali National Army (SNA) scored notable victories, pushing the militants out of parts of central Somalia.

But those gains have proven difficult to sustain. By late 2024, Al-Shabaab demonstrated a chilling resurgence: it launched a series of counteroffensives that reclaimed lost ground and more. In one instance, Al-Shabaab forces overran a major army base at Adan Yabal in Middle Shabelle region, a former stronghold that government troops had liberated just a year earlier. 

This assault was not an isolated incident – it came after the militants methodically advanced through dozens of towns and villages in the Hiran and Shabelle areas, rolling back the government’s short-lived territorial gains. The development sent shockwaves through the country, heightening fears that Al-Shabaab was not defeated at all but merely biding its time.

Indeed, despite heavy casualties inflicted on the group by U.S. airstrikes and Somali operations, Al-Shabaab retains the ability to mass forces and strike hard where the national forces are overstretched.

That word – overstretched – encapsulates the plight of Somalia’s security forces. The SNA and police are attempting to do it all: hold liberated areas in the south, continue offensive operations in the center, secure major urban centers, and also respond to clan conflicts or political flare-ups instigated by the center-periphery dispute.  

With the drawdown of the African Union’s ATMIS peacekeepers (scheduled to fully exit by end of 2024), Somali forces face even greater pressure to fill security gaps. Yet the Somali military, for all its bravery, remains a patchwork rather than a cohesive national army.

Endemic clan loyalties and political rifts have prevented the emergence of a unified command; instead, the SNA is composed of regional militia integrations and elite units trained by different foreign patrons. While special forces like Danab (trained by the U.S.) and Gorgor (trained by Turkey) are relatively effective, they are small in number and “heavily dependent on external funding and expertise.”

Basic infantry units often lack equipment, regular pay, and even clarity of mission – problems exacerbated when federal and state leaders squabble. International donors have poured resources into Somalia’s security sector (the U.S., EU, Turkey, UAE, and others collectively finance salaries, training, and logistics), yet the return on investment is questionable.

Morale among Somali troops has been tested by high casualties and the sense that they are fighting an endless war with insufficient support. It does not help morale when soldiers perceive that their sacrifices are undermined by political games. For example, troops from one federal state are reluctant to risk their lives in another region if they believe it’s to prop up Mogadishu’s influence rather than purely to defeat Al-Shabaab.  

The stagnation of the anti-Shabaab offensive in 2024 is partially attributed to such issues: the frontlines stalled as some local clan fighters refused to advance further without greater federal-local coordination, and as the army got bogged down guarding territory while dealing with political distractions.

Critics point out that even as the international community funnels weapons and funds to fight Al-Shabaab, Mogadishu’s leadership has been diverting attention to sidelining domestic rivals. A blunt assessment by Somali MPs at the end of 2024 noted that the war effort “stagnated” because national forces were being misused – divided along clan lines and sent to stabilize or destabilize political arenas rather than focusing on the common enemy.

This is a dangerous predicament. A demoralized, divided security force gives Al-Shabaab exactly the opening it seeks. Already, the militants have been quick to exploit Somali clan grievances, portraying themselves as an alternative source of justice and order in areas where the government appears absent or biased.  

They continue to run shadow administrations in large swathes of the countryside, collecting taxes and dispensing harsh but accepted judgments, thereby maintaining a support base or at least acquiescence from segments of the population. If the federal government cannot dramatically improve both the unity and the effectiveness of its security approach, Al-Shabaab stands to gain further in 2025. Somalia’s international partners are alarmed at this prospect – the prospect that, after almost two decades of support, Somalia could slide backward in its fight against terrorism.

There are even whispers among analysts of worst-case scenarios: a fragmented Somali state where Al-Shabaab controls much of the south and the internationally recognized government is reduced to a city-state in Mogadishu protected by foreign troops.

That outcome must be averted at all costs, but it is not impossible if current trends continue. Saving Somalia from such a fate will require depoliticizing the security forces, reconciling with disenfranchised communities that Al-Shabaab preys upon, and restoring confidence that the federal government is prioritizing the war over its own power intrigues.

Conclusion and strategic warning

Somalia today stands perilously at a crossroads. The noble vision of a federal republic – where power is shared to unite a diverse nation – is slipping away, replaced by a narrow focus on Mogadishu’s dominance.

Increasingly, Somalis warn that the country is evolving into “Xamar Koofureed,” a term of foreboding that implies Somalia becoming little more than “Mogadishu and its southern environs,” in effect a centralized capital-state ruling over a fragmented periphery.  

All evidence in 2024–2025 points to this trajectory: unilateral constitutional changes, estranged federal member states, foreign deals struck without consensus, and a weakening of any institution that could check the center. If this path continues, Somalia risks a return to the bad old days – not necessarily of all-out civil war, but of de facto partition and chronic instability.

Puntland’s flirtation with independence and Jubaland’s armed standoffs with federal troops are early warning signs of what further fragmentation could look like. In the face of an emboldened Al-Shabaab insurgency, such political disunity is nothing short of an existential threat.

The strategic warning is clear. Somalia’s leaders, especially in Villa Somalia, must pull back from the brink of centralist overreach. Rebalancing the federal arrangement is not a luxury or a foreign-imposed nicety; it is the only formula by which Somalia can endure as a unified nation. The country’s own recent history shows that attempts to impose centralized rule (in the 2010s or under past dictators) inevitably met fierce resistance and collapse. 

To avoid repeating that cycle, Mogadishu should immediately seek an inclusive dialogue with all federal member states and political stakeholders – a national reconciliation and reform conference akin to those that birthed the federal system two decades ago. The goal should be to address grievances and revise the constitutional framework in an inclusive manner, recommitting to genuine power-sharing.  

Somalia needs to rediscover a national vision that goes beyond clan and personal interests, a vision that brings Puntland, Jubaland, Southwest, Galmudug, Hirshabelle, and Somaliland (should it choose to re-engage) into a shared project of state-building. Without such a course correction, the current approach will lead to irreversible damage: the collapse of what little trust remains in the federal government, the emboldening of secessionist sentiments, and potentially the loss of vast territories to insurgents.  

As one group of Somali parliamentarians starkly put it, *“Somalia is at a crossroads. Wisdom and national interest must prevail before irreversible damage is done.” Now is the time to heed that warning. Somalia’s international partners, too, should condition their support on steps toward inclusive governance, lest their aid inadvertently bankroll a march toward authoritarianism or state failure. In conclusion, the trend toward a centralized “Xamar” statelet can and must be halted.  

With inclusive reform and a renewed commitment to the federal balance, Somalia can still revive the promise of unity in diversity that federalism offered. The alternative is a dismembered republic – something Somalis and their friends around the world must work tirelessly to prevent. The hour is late, but not too late for Somalia to choose a different path.

By: Joocaar A. ”Galaayuus” is a Somali political analyst and former Ministry of Defence official (1980–1986).

Disclaimer: The views and opinions expressed in this article are solely those of the author(s) and do not necessarily represent the official stance of Caasimada Online or its members.