Xarardheere (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta safar taariikhi ah ku tegay magaalada Xarardheere ee gobolka Mudug, halkaas oo maalmo ka hor ay Al-Shabaab ku soo qaadeen weerar culus oo ay doonayeen inay kula wareegaan, balse ay awoodi waayeen.

Maxaxweynaha ayaa maanta kormeeray saldhigyada ciidamada xoogga dalka ay ku leeyihiin degmada Xarardheere, isagoo u khudbeeyey ciidanka.

Guusha ugu weyn ee safarka Madaxweynaha waa inuu dalacsiiyey dhammaan saraakiisha hoggaamisa ciidanka xoogga dalka ee kooxaha Khawaarijta ah ka difaacaya degmada Xarardheere iyo deeganaada hoos taga.

Sidoo kale madaxweynaha ayaa faray taliyaha ciidanka xoogga dalka Jeneraal Ibraahim Sheekh inuu dalacsiiyo askarta iyo saraakiil xigeenada ciidanka ee ku sugan degmada Xarardheere.

“Dalkeenna maanta waxaa uu cagta saaray dhabbaha horumarka iyo kobaca bulshada, taas waxa suurageliyey waa idinka oo habeen iyo maalin u taagan difaaca dalka, bulshada Xaradheere gaar ahaan geesiyaasha difaaca shacabka iyo Ciidamada Qalabka Sida,!waxaad muujiseen nafhurnimo, waana miraha aan rabno in mustaqbal ay harsadaan ubadkiinna iyo guud ahaan dadka Soomaaliyeed” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh.

Sidoo kale saraakiishii iyo ciidamadii joogay halka uu khudbadaan ka jeediyey ayuu ka codsaday inay salaan ka gaarsiiyaan ciidamada ku maqan furimaha iyo kuwa duurka fog ee degmada difaaca uga jira, taas oo muujineysa laxawga ay madaxweynaha ku hayaan ciidamada naftooda horayaasha ah.

Wasiirradii la socday ee gaashaandhigga iyo arrimaha gudaha ayuu sheegay inay soo dhameystiri doonaan baahiyaha ay qabaan ciidamada iyo bulshada degmada Xarardheere, isagoo ka balan qaaday in safarkaan uusan noqa doonin kii ugu dambeeyey ee Xarardheere uu ku tegay, balse uu ku laaban doono halkaas.

Xasan Sheekh ayaa noqday madaxweynihii ugu horeeyey ee booqda degmada Xarardheere, waxayna booqashadiisaan ku soo aaday xili ay adagtahay xaaladda magaaladaas oo Shabaab ay doonayaan inay awood kula wareegaan, balse Xasan Sheekh ayaa maanta shacabka iyo ciidamada ku sugan degmadaas dareensiiyey inay astaan u yihiin halganka dalka looga xoreynayo argagixisada.

Hoos ka daawo

Xarardheere (Caasimada Online) –Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo uu wehliyo Madaxweynaha Dowlad Goboleedka Galmudug ayaa maanta gaaray Degmooyinka Xarardheere iyo Ceeldheer ee Galmudug.

Safarka Xasan Sheekh ee Galmudug ayaa daaraa dardar-galinta howlgallada dib u xoreynta dalka, isagoo dhiirigalin u sameeyey Ciidamada Qalabka Sida iyo halyeeyada difaaca shacabka ee Khawaarijta kula dagaallamaya deegaanno ka tirsan Galmudug.

Madaxweynaha ayaa ku bogaadiyey geesiyaasha dib u xoreynta dalka nafhurnimada ay kaga difaacayaan dadkooda iyo dhulkooda sharwadeyaasha caadeystay daadinta dhiigga shacabka iyo burburinta hantida umadda Soomaaliyeed.

Sidoo kale Madaxweynaha ayaa min hal darajo dallacsiiyay dhammaan saraakiisha iyo ciidamada Qaranka ee ku faro adeygay gacan ku haynta degmada Xarardheere ee gobolka Mudug oo maalmo ka hor ay Shabaab isku dayeen inay xoog kula wareegaan, balse lagu laayey.

Madaxweynaha oo fagaare kula hadlay shacabka iyo ciidamada ku sugan degmada Xarardheere ayaa xusay in halganka dalka looga xoreynayno khawaarijta uu heer gabogabo ah marayo, taariikhduna ay xusi doonta halyeeyada ku shahiiday dagaalka iyo kuwa u taagan dabargoynta argagixisada.

“Dalkeenna maanta waxaa uu cagta saaray dhabbaha horumarka iyo kobaca bulshada, taas waxa suurageliyey waa idinka oo habeen iyo maalin u taagan difaaca dalka, bulshada Xaradheere gaar ahaan geesiyaasha difaaca shacabka iyo Ciidamada Qalabka Sida,!waxaad muujiseen nafhurnimo, waana miraha aan rabno in mustaqbal ay harsadaan ubadkiinna iyo guud ahaan dadka Soomaaliyeed” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh.

Intaas kadib wafdiga Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa u kicitimay degmada Ceeldheer ee gobolka Galgaduud, halkaas oo si cajiib ah loogu soo dhaweeyey.

Madaxweynaha ayaa mar kale fagaare kula hadlay shacabka degmada Ceeldheer,  Ciidamada Xoogga Dalka iyo Ciidamada difaaca shacabka, wuxuuna ku adkeeyey in ay labo laabaan dadaaalkooda, si halganka ay ku jiraan uu u guuleysto.

Baydhabo (Caasimada Online) – Ciidanka NISA ee ka howl-gala deegaanada dowlad-goboleedka Koonfur Galbeed ayaa maanta soo bandhigay dagaal-yahaano badan oo ka soo goostay kooxda Al-Shabaab, kuwaas oo isku soo dhiibay Ciidanka dowladda.

Kooxda isa soo dhiibtay oo ka kooban 10 xubnood, kana soo goostay kooxda arxanka daran ee Shabaab ayaa lagu soo bandhigay Taliska Hey’adda Nabad-sugidda magaalada Baydhabo.

Sida ay sheegtay hay’adda, raggaan isa soo dhiibay maanta ayaa kooxda Al-Shabaab u qaabilsanaayeen wax ay ugu yeeraan Jabhadaha.

Qaar kamid ah raggan oo la hadlay warbaahinta ayaa sheegay inay u adkeysan waayeen howl-gallada ka dhanka ah kooxda ee ay wadaan ciidamada xoogga dalka Soomaaliyeed iyo kuwa deegaanka ee Macawiisleyda.

Sidoo kale waxay sheegeen inay uga soo baxeen kooxda Al-Shabaab dhibaato ay sheegeen inay ku hayaan shacabka Soomaaliyeed.

Maamulka Koonfur Galbeed ayaa kamid ah meelaha ay ku xoogan tahay kooxda Al-Shabaab, waxaana mararka qaar falal argagixiso ay ka fulisaa deegaanada maamulkaasi.

Si kastaba, wejiga koowaad ee gulufka ka dhanka ah Al-Shabaab oo daba dheeraaday ayaa haatan la dardar-gelinaya soo afmeerkiisa, si loogu gudbo wejiga labaad oo lagu wado inuu ka adkaan doono kii hore, oo kooxda looga xoreeyay deegaano iyo degmooyin ay sanado badan ka talinaysay.

Dhuusamareeb (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh iyow wafdi uu hoggaaminayo ayaa goordhoweyd gaaray furimaha hore ee dagaalka, gaar ahaan degmada Xarardheere ee gobolka Mudug.

Degmadan uu maanta gaaray madaxweyne Xasan Sheekh ayaa toddobaadyadii u dambeeyay wajaheysay culeys xooggan, oo uga imaanayay kooxda Al-Shabaab, xilli bilihii lasoo dhaafay uu hoos u dhacay gulufka kooxda ka dhanka ahaa.

Madaxweynaha Soomaaliya sidoo kale waxaa socdaalkan ku wehlinayay madaxweynaha Galmudug Axmed Qoor-Qoor, waxaana qeyb ka ah mas’uuliyiin heer federaal iyo heer dowlad-goboleed.

Ujeedka socdaalka madaxweynaha ayaa u daaran dardar-gelinta dagaalka Al-Shabaab iyo dhiiri-gelinta ciidanka geesiyaasha ee ku sugan furimaha hore ee dagaalka, si dhiig cusub loogu shubo gulufka uu gaabiska ku yimid.

Xasan Sheekh iyo wafdigiisa oo ay qayb ka yihiin saraakiil sar-sare ayaa sidoo kale indhaha soo saari doona saldhigyada ciidamada dowladda iyo kuwa deegaanka laga abaabulayo dagaalka, si mar kale la’isugu daba rido, una qaadaan duulaan culus oo ka dhan ah kooxda.

Xarardheere ayaa astaan u ah adkeysi iyo fara-adeyg ay sameeyeen dadkeeda in magaalada noqoto meel ka caagan argagixisada, maadaama ay noqotay deegaan si rasmi ah loo xasiliyay oo noloshii ay dib ugu soo laabatay, sida waxbarashadii iyo adeeggii kale ee bulshada.

Madaxweynaha Soomaaliya ayaa horey Dhuusamareeb u joogay muddo aad u dheer, isaga oo ka hagayay wajiga koowaad ee dagaalka oo lagu xoreeyay dhul aad u ballaaran, lagana gaaray guullo wax ku ool ah.

Galmudug iyo HirShabelle ayaa kamid ah meelaha lagu jebiyay kooxda Al-Shabaab, islamarkaana lagu xorreeyay deegaanada ugu badan ee soo galay gacanta dowladda.

Si kastaba, booqashada haatan madaxweynaha ku tegay furimaha hore ee dagaalka ayaa imaneysa, xilli dhowaan ay ciidamada dib uga soo baxeen magaalooyin ay horay ugala wareegeen kooxda Al-Shabaab, sababo la xiriira cabasho ay qabaan ciidamada dowladda.

Muqdisho (Caasimada Online) – Qaramada Midoobay ayaa haatan si toos ah usoo faragelisay xiisadda kasii dareysa ee u dhexeysa dowladda federaalka Soomaaliya iyo maamul goboleedka Puntland, kuwaas oo haatan ku kala tegay arrinta dastuurka KMG ah.

Ergeyga gaar ah ee QM u qaabilsan arrimaha Soomaaliya Marwo Catriona Laing oo shalay booqatay Garoowe ayaa ka warbixisay safarkeeda iyo kulan ay la qaadatay Saciid Deni.

Catriona Laing oo ka hadashay khilaafka soo xoogeystay iyo go’aanka kasoo baxay Puntland ayaa sheegtay inuu halis gelinayo mustaqbalka Soomaaliya, sida ay hadalka u dhigtay.

Sidoo kale waxa ay intaasi ku dartay in dalku uusan horey u socon karin Puntland oo maqan, loona baahan yahay in xal loo helo khilaafka taagan ee labada dhinac.

Waxa kale oo ay sheegtay in arrintan iyo sidii loo qaboojin lahaa xiisadda ay kala hadashay madaxweyne Saciid Cabdullaahi Deni oo Axaddii ku kulmeen caasimadda Garoowe.

Wakiilka Qaramada Midoobay ayaa sheegtay in madaxweynaha Puntland uu u sheegay inuu diyaar u yahay in xal loo helo muranka siyaasadeed ee ka dhashay arrimaha dastuurka.

“Aad ayaan ugu faraxsanahay in aan ka maqlo madaxweynaha Puntland in ay ka go’an tahay in uu isku dayo in arrintan xal loo helo, si loo xaqiijiyo in la helo hannaan loo dhan yahay,” ayay tiri ergeyga gaarka ah ee Qaramada Midoobay ee Soomaaliya.

Puntland ayaa maalin kahor ku dhowaaqday inay aqoonsigii kala laabtay dowladda dhexe, kadib meel-marintii wax ka beddelka dastuurka oo ay horay digniin culus uga soo saartay.

Muqdisho (Caasimada Online) – Faah-faahino dheeraad ah ayaa kasoo baxaya howlgal qorsheysan oo ay xalay ciidamada Nabad-sugidda Soomaaliya ka sameeyeen gudaha magaalada Muqdisho, kuwaas oo lagu qabtay xubno ka tirsan kooxda Al-Shabaab.

NISA oo warsaxaafadeed soo saartay ayaa shaaca ka qaaday in howlgalkan lagu qabtay laba nin oo doonayay inay falal ammaan darri ka gaystaan gudaha caasimada.

Sidoo kale waxa ay intaasi ku dartay inay si gaar ah ugu howlayeen diyaarinta qaraxyo lagu qabtay, xilli ay gacanta ku dhigayeen ciidamada ammaank ee dowladda Soomaaliya.

“Xilliga ay qabanayeen ciidamada labada Dhagar-qabe ayaa waxay gacmaha ku wateen Qaraxyo ay damacsanaayeen inay ku dhibaateeyaan dadka shacabka ah” ayaa lagu yiri qoraalka.

Hay’adda Nabad-sugidda ayaa sidoo kale sheegtay inay ka go’an tahay la dagaallanka kooxda Al-Shabaab, isla markaana ay si wadi doonto howlgallada ka socda Muqdisho.

“Ciidanka ammaanka ee dowladda ayaa saacad kasta u taagan sugidda amniga magaalada iyagoo wada shaqayn buuxda ka helaya muwaadiniinta Soomaaliyeed” ayaa lasii raaciyay.

Maalmihii lasoo dhaafay ciidamada dowladda ayaa kordhiyay howlgallada lagu sugayo amniga magaalada Muqdisho, maadaama lagu guda jiro bisha barakeysan ee Ramadaan.

Si kastaba, Al-Shabaab ayaa alaabo weeraro iyo dilal ka fulisa gudaha caasimada, waxaana ugu dambeeyay weerarkii tooska ahaa ee dhowaan ku qaaday hoteelka caanka ah ee SYL.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa kulan sagootin ah la qaatay Danjiraha muddo xileedkiisa diblumaasiyadeed uu dhammaaday ee Jamhuuriyadda Shacbiga ah ee Shiinaha u fadhiyey dalkeenna, Safiir Fei Shengchao.

Madaxweynaha ayaa ku ammaanay Danjire Fei doorka uu ka qaatay adkaynta xiriirka Labada dal iyo kobcinta iskaashiga faca weyn ee ka dhexeeya Labada shacab.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa xusay sida dowladda iyo shacabka Soomaaliyeed ay u soo dhaweeyeen Danjiraha, ulana shaqeeyeen muddadii uu matalayey dalkiisa.

Dhankiisa, Danjire Fei Shengchao ayaa uga mahadceliyey Madaxweynaha Jamhuuriyadda kulankan saagootinta ah ee uu ugu sameeyey Madaxtooyada Qaranka.

Sidoo kale Safiirka ayaa tilmaamay xusuusta wanaagsan ee uu ka haysto shacabka Soomaaliyeed iyo dowladdooda, muddada uu ku sugnaa dalkeenna.

Shiinaha ayaa ka mid ah dowladaha sida dhow u taageera Soomaaliya, sidoo kale waa mid ka mid ah saaxiibada ugu weyn ee Soomaalidu ay leedahay, waana soo jireen xiriirka salka adag oo Soomaaliya iyo Shiinaha.

Safiirada Shiinaha ee Soomaaliya ka howlgala oo mid kasta oo maandheydkiisu yahay labo sano ayaa dalkaan ka taga iyagoo qiraya saaxiibtinimada iyo wanaagga Soomaalida.

Shiinaha ayaa Soomaaliya u arka wadan istaraatiiji ah oo ku haboon saaxiibtinimada, sidoo kale Shiinaha ayaa daneynaya in geeska Afrika uu ku yeesho dhaqdhaqaaq muuqda, halka fursadaas uu ka heli karana waa Soomaaliya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha maamulka gobolka Banaadir, ahna duqa magaalada Muqdisho Yuusuf Xuseen Jimcaale (Madaale) ayaa xalay kormeer shaqo ku tegay gudaha suuqa weyn ee Bakaaraha, taas oo uu ugu kuurgalayay xaaladda guud.

Madaale ayaa waxaa booqashadan ku wehlinayay, mas’uuliyiin ka tirsan gobolka, maamulka degmada Howlwadaag iyo saraakiil ka tirsan laamaha ammaanka Soomaaliya.

Ujeedka duqa Muqdisho ayaa ahaa u kuurgelidda isbadalka dhinaca Amniga iyo dhaq-dhaqaaqa Ganacsi ee suuqaasi ka jira xilliyada Habeenkii ah, maadaama loo diyaar garoobayo munaasabadda maalmaha Ciidul-Fidriga oo foodda innagu soo haayo.

Inta uu ku jiray kormeerkan duqa Muqdisho wuxuu mid mid u dhageystay shacabka usoo dukaameysi tagay suuqa iyo qaar ka mid ah ganacsatada, kuwaasi oo ka warbixiyay isbadalka amni iyo kobaca ganacsi ee ka jira suuqa.

Guddoomiyaha Gobolka ayaa ugu baaqay shacabka iyo ganacsatada in ay la shaqeeyaan Laamaha Amniga si loo xoojiyo Amniga Caasimadda.

Shacabka caasimada ayaa si aad ah ugu dukaameysanaya Suuqa Bakaaraha iyo Suuqyada kale ee Magaalada Muqdisho xilliyada Habeenkii maadaama lagu jiro 10-kii ugu danbeeyay ee Bisha Ramadaan.

Bakaaro ayaa waxaa maalmihii u dambeeyay laga dareemayay isbeddel wayn oo dhinaca amniga, waxaana horay u booqday taliyaha hay’adda NISA, Mahad Maxamed Salaad.

Xarardheere (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh iyow wafdi uu hoggaaminayo ayaa saacadaha soo socda ee maanta ku wajahan furimaha hore ee dagaalka, gaar ahaan gobolka Mudug oo ay weli ka socdaan howlgallo xoreyn ah.

Ilo wareedyo lagu kalsoon yahay ayaa innoo sheegay in madaxweynaha la filayo inuu gaaro degmada Xarardheere oo kamid ah magaalooyinka waa weyn ee laga saaray Al-Shabaab.

Sidoo kale madaxweynaha ayaa booqdan doono degmada Ceeldheer, halkaasi oo ay gacanta ku hayaan Ciidamada Dowlada iyo kuwa dadka deegaanka ee Macawiisleyda.

Madaxweynaha waxaa wafdigiisa ku biiraya MadaxweynahaGalmudug Axmed Cabdi Kaariye (Qoor-Qoor) oo ay wehliyaan mas’uuliyiin heer Federaal & heer dowlad-Goboleed, waxaana ujeedka uu yahay inay dhiirageliyaan ciidamada Xoogga dalka ee la dagaalamaya Shabaab.

Xasan Sheekh iyo wafdigiisa oo ay qayb ka yihiin saraakiil sar sare ayaa booqdan doono saldhigyada ciidamada dowladda iyo kuwa deegaanka laga abaabulayo dagaalka, si mar kale la’isugu daba rido, una qaadaan duulaan culus oo ka dhan ah kooxda Al-Shabaab.

Horay madaxweynaha Soomaaliya ayaa Dhuusamareeb u joogay muddo aad u dheer, isaga oo ka hagayay wajiga koowaad ee dagaalka oo lagu xoreeyay dhul aad u ballaaran,

Galmudug iyo HirShabelle ayaa kamid ah meelaha lagu jebiyay kooxda Al-Shabaab, isla markaana lagu xorreeyay deegaanada ugu badan ee soo galay gacanta dowladda.

Si kastaba, booqashadiisa haatan lagu wado inuu ku tego Galgaduud iyo Mudug ayaa kusoo aadeyso, ayada oo dhowaan ay ciidamada dib uga soo baxeen magaalooyin ay horay ugala wareegeen kooxda Al-Shabaab, sababo la xiriira cabasho ay qabaan ciidamada dowladda.

Muqdisho (Caasimada Online) – Beesha Caalamka ayaa soo saartay qoraal ay ku soo dhowaysay dadaalka Dowladda Federaalka Soomaaliya ay ku bixinayso dhamaystirka waxyaabaha muhiimka u ah dowlad wanaagga, sida qabya tirka Dastuurka.

War qoraal ah oo ka soo baxay beesha caalamka ayaa lagu yiri, “Saaxiibada Caalamka ee Soomaaliya waxay bogaadinayaan dadaallada Dowladda Federaalka Soomaaliya iyo Baarlamaanka Federaalka ah ee lagu xaqiijinayo u hogaansanaanta Soomaaliya ee waajibaadka caalamiga ah iyo kuwa heer gobol ee khuseeya xuquuqul insaanka, oo ay ku jiraan xuquuqda carruurta.”

Qoraalka ayaa intaas ku sii daray “Waxaan rajeyneynaa iskaashi [sii socda] mustaqbalka oo aan la yeelano Soomaaliya oo iyadu xoojineysa doorka ay ku leedahay fagaarayaasha caalamiga ah.”

Sidoo kale beesha caalamka ayaa farriin u dirtay saamileyda siyaasadda dalka, kuwaas oo loogu baaqay inay u hoggaansamaan hanaan wadar-ogol ah oo ku saabsan arrimaha masiiriga ah.

“Waxaan sidoo kale qireynaa ku talagalka adag ee Dowladda Federaalka Soomaaliya ku talagashay in horumar ay ka sameyso dhameystirka Dastuurka, waxaana ku boorineynaa dhammaan saamileyda inay sii laba jibbaaraan dedaalladooda ku aaddan dhisidda  wadar-oggol loo marayo geeddi-socod loo dhanyahay,” ayaa lagu yiri qoraalka beesha caalamka.

Wax weyn ayey dowladda federaalka uga dhigan tahay taageerada beesha caalamka ee qorshaha dhameystirka dastuurka oo wajahaya mucaaradad weyn oo maxali ah.

Madaxweynayaashii hore ee dalka iyo dowlad goboleedka Puntland ayaa si adag uga hor yimid ansixinta afarta cutub ee ugu horeysa dastuurka oo hadda beesha caalamka ay aad u soo dhaweysay.

Mucaaradka dowladda waxaa dhabarjab weyn ku ah go’aanka beesha caalamka oo taageertay qorshaha dowladda federaalka, halkii ay doonayeen in beesha caalamka ay u kala dab-qaado iyaga iyo dowladda federaalka.