Garoowe (Caasimada Online) – Guddiga xaqiiqo raadinta ee ay dowlad goboleedka Puntland u xil-saartay baaritaanka weerarkii lagu qaaday Beerta Nabaddoon Yaasiin Cabdisamad ee waqooyiga magaalada Gaalkacyo ayaa shaaca ka qaaday natiijada baaristooda iyo khasaaraha ka dhashay weerarkaasi oo dhacay 21-04-2022-ka.

Guddiga oo ka kooban 6 xubnood, isla-markaana baaristooda ay qaadatay muddo dheer ayaa ugu dambeyn Madaxweynaha Puntland Saciid Deni u gudbiyey natiijada soo baxday.

Warbixinta guddiga oo dhowr bog ka kooban ayaa waxaa lagu shaaciyey in dhibaatadaas ay mas’uul ka yihiin taliye ku xigeenka qeybta Booliska gobolka Mudug Gaashanle Dhexe Cabdisiciid Xuseen Jaamac (Koomaad) oo uu dhaawac ka soo gaaray falkaasi iyo taliyaha saldhigga Siinaay ee waqooyiga magaalada Gaalkacyo, Laba Xiddigle Siciid Salaad Kadawo.

Sidoo kale guddiga ayaa shaaciyey khasaaraha ka dhashay dhacdadaasi, wuxuuna xaqiijiyey inuu ku dhintay hal askari oo ka tirsanaa Ciidanka PSF oo ilaalinayey goobta, halka ay ku dhaawacmeen Nabaddoon Yaasiin Cabdisamad, taliye ku xigeenka qeybta Booliiska Gobolka Mudug G/dhexe Cabdisiciid Koomaad iyo askari kale oo ka tirsan PSF.

Xubnaha guddiga ayaa sidoo kale soo jeediyey in Puntland ay bixiso khasaarihii meeshaas ka dhacay naf iyo maalba, isla-markaana raalli-gelin siiso dadkii waxyeelladu gaartay.

Ugu dambeyn xubnaha guddiga oo warbixintooda kusoo lifaaqay caddeymo ayaa ku baaqay in tallaabo sharciga waafaqsan laga qaado saraakiisha ku lugta laheyd falkaasi.

Si kastaba, xukuumadda Puntland oo uu hoggaamiyo Deni ayaa laga sugayaa jawaabta natiijada ay soo bandhigeen guddiga loo xil-saaray dhacdadaas oo muran xoogan dhalisay, maadaama goobta la weeraray uu ku sugnaa wasiirka arrimaha dibadda, Cabdisaiid Muuse.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisal Wasaaraha cusub ee dalka, Xamse Cabdi Barre ayaa xalay hoygiisa ku qaabilay Madaxweynaha Koonfur Galbeed, Cabdicasiis Xasan Maxamed (Laftagareen), ka dib booqasho uu ugu yimid.

Madaxweyne Laftagareen ayaa Ra’iisal Wasaaraha ugu hambalyeeyay kalsoonida Golaha Shacabka ee Sabtidii uu helay, sida lagu sheegay qoraal lagu daabacay bogga Xafiiska Ra’iisal Wasaaraha.

“Madaxweynaha Dowlad Goboleedka Koonfur Galbeed, Mudane Cabdicasiis Xasan Maxamed Laftagareen ayaa hoygiisa ku soo booqday Ra’iisal Wasaaraha XFS, Mudane Xamse Cabdi Barre, isagoo ugu hambalyeeyay in uu helay kalsoonida Golaha Shacabka, una rajeeyay in Eebbe la garab galo waajibaadka qaran ee horyaalla.”

Ra’iisal Wasaare Barre ayaa guda geli doono dhismaha xukuumaddiisa, kolka uu xafiiska kala wareego Ra’iisal Wasaarihii ka horreeyay, Maxamed Xuseen Rooble.

Qaar ka mid ah madax goboleedyada ayaa wada qorsheyaal ay isku dayayaan inay saameyn ku yeeshaan magacaabista golaha wasiirada, islamarkaana ay xubno ku yeeshaan, balse uma muuqato inay taas aqbali doonaan Xasan Sheekh iyo Xamza Cabdi Barre.

Qaahira (Caasimada Online) – Saraakiil militari oo sare oo ka kala socda Israel iyo Sacuudi Carabiya ayaa yeeshay wada-hadallo qarsoodi ah oo uu Mareykanka soo agaasimay, si ay uga wada-hadlaan iskaashi difaac oo ka dhan ah Iran.

Wufuud ka kala socota Riyadh, Qatar, Imaaraadka Carabta, Bahrain, Jordan iyo Masar ayaa madaxa ciidamada Israel kula kulmay magaalada Sharma el-Shaikh bishii March, sida uu Isniintii kashifay wargeyska the Wall Street Journal, oo soo xiganaya saraakiil Mareykan ah iyo kuwo ku sugan gobolka. 

Mareykanka ayaa waxaa matalayey Jeneraal Frank McKenzie, taliyihii hore ee Taliska Dhexe ee Ciidamada Mareykanka, kaasi oo mas’uuliyaddiisa uu ballaariyey madaxweyne Trump kuna soo daray Israel.

Kulankan aan caadiga aheyn ayaa asteeyey markii ugu horreysay ee saraakiil Israeli ah ay la kulmaan xubno ka socda dhowr dal oo Carab ah, ayada oo ujeedka uu yahay inay ka hortagaan halista ay wadaagaan ee ah awoodda sii kordheysa ee gantaallada iyo diyaaradaha drone-ka Iran.

Israel wax xiriir diblomaasiyadeed oo rasmi ah lama lahan Qatar iyo Sacuudi Carabiya, oo ah dalalka ugu saameynta badan siyaasadda gobolka.

Intii uu xukunka hayey madaxweyne Trump, Israel ayaa dalalka Imaaraadka Carabta, Bahrain, Morocco iyo Sudan la saxiixatay heshiiska Abraham oo lagu aas-aasay xiriir diblomaasiyadeed oo rasmi ah oo ay yeesheen dalalkaas. 

Kulan madaxeedka Sharm el-Sheikh ayaa u muuqda inuu ka dhigan yahay tallaabo weyn oo loo qaaday xiriir rasmi ah oo ay yeeshaan Israel iyo Sacuudi Carabiya.

Madaxweyne Joe Biden ayaa qorsheynaya inuu booqdo Israel iyo Sacuudi Carabiya bartamaha July, markaasi oo la filayo inuu ku dhowaaqo tallaabooyin dheeraad oo la xiriira xiriirka labada dal ee ugu awoodda badan Bariga Dhexe.

Heshiis lasoo jeediyey ayaa la rumeysan yahay inay ku jirto in diyaaradaha ganacsiga Israel loo ogolaado hawada boqortooyada, iyo in Israel ay ansixiso qorshe ay Masar dib ugu wareejineyso Sacuudiga laba jasiirad oo muhiim ah oo ku yaalla Badda Cas.

Dalalka Carabta ayaa u muuqda inay aad u daneynayaan inay helaan taknoolajiyadda horumarsan ee gantaallada difaaca hawada ee Israel, kadib weeraro dhowr ah oo loo adeegsaday diyaarado drone ah oo lagu qaaday xarumo ku yaalla Sacuudi Carabiya iyo Imaaraadka Carabta, kuwaasi oo lagu tuhmayo Iran.

Weerarkii ugu cuslaa oo ay sheegatay kooxda Xuutiyiinta Yemen ee Iran ay taageerto, ayaa lala helay xarumaha shirkadda shidaalka Sacuudiga ee Aramco bishii September 2019, taasi oo hakisay 5% wax soo-saarka shidaalka caalamka.

Ka qeyb-galayaasha kulan madaxeedka Sharm el-Sheikh ayaa lagu warramay inay mabda’ ahaan isku raaceen nidaam bixinaya wergelin deg deg marka halis ay soo muuqato iyo hanaan go’aan qaadasho oo ciidamada dalalka ay dhexda uga qabanayaan diyaaradaha drone-ka, gantaallada ballistic iyo kuwa kuruuska.

Afhayeenada Israel iyo dalalkan Carbeed ayaa diiday inay wax faallo ah ka bixiyaan kulan madaxeedka. Isaga oo la hadlayey xubnaha Knesset-ka (baarlamanka) Israel, ayaa wasiirka difaaca Israel Benny Gantz wuxuu sheegay in wax uu ugu yeeray “Isbaheysiga Difaaca Hawada ee Bariga Dhexe” uu goor horeba shaqeynayo.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Xamza Cabdi Barre ayaa maanta si rasmi ah xilka ugula wareegay Ra’iisul Wasaarihii hore ee Maxamed Xuseen Rooble, kadib munaasabad ka qabsoontay Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha.

Hamza ayaa 25-kii bishan hortagay Baarlamaanka ayada oo codka kalsoonida siiyeen Xildhibaanada Golaha Shacabka, haddaba aan dib u milicsano ballan-qaadyadii uu sameeyay Ra’iisul Wasaaraha xilka la wareegay maanta.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa waxa uu ballan-qaaday in uu soo dhisi doono xukuumad tayo leh, laguna soo xulay aqoon, karti, hufnaan khibrad iyo waayo aragnimo ka tarjumaysa baahiyaha kala duwan, dalkana u horseeda xasilooni siyaasadeed oo loo dhan yahay, sida uu khudbadahiisa ku sheegay.

Xukuumadda uu soo dhisi doono ayuu sheegay inay xooga saari doonto dhowr arrimood, kuwaas oo kala ah dhinacyada amniga, garsoorka iyo caddaaladda, abaaraha, dib-u-heshiisiinta, wadahadallada Somaliland, dimoqraadiyadaynta, doorashooyinka, dhaqaalaha, maamul-wanaagga, isla xisaabtanka, dhameystirka dastuurka, adeegyada bulshada iyo siyaasadda arrimaha dibedda oo ku dhisanaa doonta danta dalka.

Hamza Cabdi Barre ayaa sidoo kale ballan-qaaday in ahmiyada 1-aad uu siinayo arrimaha nabad galyada dalka, isagoo sheegay inuu dhisi doono Soomaaliya gaarta isku filaansho dhanka amniga ah.

Si riyadaasi ugu hir-gasho wuxuu sheegay Xamza in xukuumadiisu ay xoogga saari doonto dhismaha ciidan qaran oo tayo leh.

Ra’iisul Wasaaraha xilka la wareegay ayaa waxayna xil wareejintiisu noqoneysa middii u horeysay ee shan sano kadib ay labo Ra’iisul Wasaare xilka iskugu wareejiyaan.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa waxa uu Hamza u magacaabay xilka Ra’iisul Wasaaraha 15-kii bishaan, isaga oo kusoo xushay in uu yahay aqoonyahan socod-siin kara siyaasadda dowladiisa cusub ee ku dhisan Soomaali heshiis ah dunidana heshiis la ah.

Minnesota (Caasimada Online) – Askari hore uga ka tirsanaa booliska Minneapolis oo  loo xiray inuu sannadkii 2017-kii toogtay haweenay aan hubaysnayn ayaa xabsiga laga sii daayey. Maxamed Nuur oo ah Soomaali Maraykan ayaa xabsiga haatan laga sii daayey ku jiray saddex sano.

Markii ugu horraysay ee maxkamadda la soo taagay waxay lagu helay dil kama’ ah oo waxa muddo markii ay socotay dacwadiisu kama dambaystii sannadkii 2019 lagu xukumay laba iyo toban sano iyo bar xarig ah. Laakiin racfaan ay xukunkaa ka qaatay  qareennadiisu ayaa muddo ka dib ay  maxkamadda sare ee gobolka Minnesota u oggolaatay in laga dhigo xukunkiisa  shan iyo dhowr bilood.

Af-hayeen u hadlay waaxda asluubta ee gobolka oo xaqiijiyey sii daynta maxbuuskaa ayaa sheegay in maxaabiista la sii daayo ay dhaqdhaqaaqiisa la socdaan maamulka magaalada uu ku nool yahay. Waxaanu intaa ku daray in Maxamed Nuur intii uu ku jiray xabsiga gobolka North Dakota aanu ku kicin falal ashax xumo ah.

Gobolka Minnesota ayaa sharciyadiisu waxay fasaxayaan in maxbuuska hab dhaqan fiican muujiya inta uu xabsiga ku jiro lagu hayo mudada xadhigiisa saddex meeloodow laba inta hadhayna dibadda  ku qaadanaya oo lala socon doono. Maxamed Nuur ayaa waxay boolisku habdhaqankiisa la socon doonaan ilaa 24 January ee sannadka 2024.

Gabadhii ku baxday gacanta Maxamed Nuur hooyadeed oo warbaahinta la hadashay ayaa iyada oo ka falcelinaysa sii daynta maxbuuskaas waxay tiri.

“Aad baan uga xunnahay arintaas, aad baanu ula fajacsannahay in eeddii laga daayey waxa se nagaga sii daran hab dhaqanka booliska Minneapolis.”

Waxa la rumaysnaa in Maxamed Nuur yahay askarigii ugu horreeyey ee booliska gobolka Minneapolis ka tirsan ee lagu helo dembi ah in isaga oo shaqada ku jira uu qof toogasho ku dilay. Hase yeeshee ka dib waxa dhacday in askarigii kale ee dilay ninkii Marakanka madow ahaa ee George Flyod in isagana xabsiga loo taxaabay.

Dilkeeda ayaa cambaarayn caalami ah dhaliyay. Ra’iisulwasaarihii Australia ee wakhtigaasna Malcolm Turnbull wuxuu sheegay in dilkaasi uu yahay “mid aan u cuntamayn sida uu u dhacay”.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ciidamada ammaanka dowladda Soomaaliya ayaa xalay howlgallo ballaaran ka sameeyey qaar ka mid ah degmooyinka gobolka Banaadir, kuwaas oo lagu xaqiijinayey amniga guud ee caasimada, si looga hortago falalka amni darrada ah.

Howlgallada oo ahaa kuwa qorsheysan ayaa waxaa si gaar ah looga fuliyey degmooyinka bari ee gobolka Banaadir, sida Yaaqshiid, Kaaraan iyo Heliwaa.

Waxaa howlgalka horkacayey taliyaha qaybta Booliska gobolka Banaadir, Farxaan Qaroole iyo Taliyaha qaybta Bari ee Booliska Cali Calasow Cali, waxaana sidoo kale howlgalladaas qayb ka ahaa guddoomiyeyaasha maamulada degmooyinka Yaaqshiid, Kaaraan iyo Heliwaa.

Inta uu howlgalka socday ayaa waxaa lagu beegsaday xaafadaha qaar ee degmooyinkaas oo ka mid ah kuwa ugu badan ee dhaca loogu geysto dadka shacabka ah.

Saraakiisha laamaha ammaanka ayaa sidoo kale shaaca ka qaaday inay gacanta kusoo dhigeen rasaas fara badan oo la iibinayey iyo maandooriyaha noocyadiisa kala duwan.

Taliyaha qaybta bari ee Booliska gobolka Banaadir, Cali Calasow oo la hadlay wariyeyaasha ayaa sheegay inay sii wadi doonaan baaritaanada lagu xaqiijinayo amniga caasimada.

“Shaqo waa noo bilaabatay, waana noo waqtigeedii iyo halka looga ballamay dhammaan inta ka qayb-qaadatayna waa mahadsan yihiin,” ayuu yiri Cali Calasow Xasan.

Muddooyinkii lasoo dhaafay ayaa waxaa isa soo tarayey qaylo dhaanta kasoo yeereyso dadka shacabka ee ku dhaqan magaalada Muqdisho, waxaana isugu darsamay dhac iyo dhibaato kale oo ay ku hayaan kooxo ciyaal weero ah oo ku sugan degmooyinka Banaadir.

Addis Ababa (Caasimada Online) – Xiisada colaadeed ee kasoo cusboonaatay dalalka Sudan iyo Itoobiya ayaa sare u sii kacday, taasi oo salka ku hayso dil ciidamada Itoobiya ay u geysteen dad rayid ah iyo askar katirsan ciidamada Sudan.

Tallaabada ay qaadeen ciidamada Itoobiya kadib xukuumadda Sudan ayaa u yeertay safiirkeeda u fadhiya Addis Ababa, ayada oo meeshii ugu xumeyd uu gaaray xiriirka labada dal.

Millateriga Sudan ayaa dhankooda sheegay inay jawaab adag ka bixinayaan dilka ciidamada Itoobiya u geysteen muwaadiniintooda ay qeybta ka yihiin ciidamadu.

Dhinaca kale, Wasaaradda arrimaha dibadda Itoobiya ayaa war-saxaafadeed ay soo saartay ku sheegtay in ciidamadaas iyo dadka shacabka ah aysan dilin ciidamada Itoobiya.

Waxa kale oo lagu sheegay war-saxaafadeedkaas in shaqaaqo dhex-martay ciidamada Sudan iyo maleeshiyo Itoobiyaan ah.

Sudan iyo Itoobiya oo hore ugu dhaxeeyay muranka webiga Nile ayaa sidoo kale waxa ka dhaxeysa xiisad colaadeed oo la xiriirta dhanka xuduudda labada dal, halkaasi oo ay isku hor-fadhiyaan ciidamada labada dhinac.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha cusub ee Soomaaliya Xamza Cabdi Barre ayaa maanta si rasmi ah xilka ugula wareegay munaasabad ka qabsoontay Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha, kadib markii 25-kii bishan ay codka kalsoonida siiyeen Xildhibaanada Golaha Shacabka.

Ra’iisul Wasaare Xamza ayaa xilka kala wareegay Ra’iisul Wasaarihii hore Maxamed Xuseen Rooble, waxayna xil wareejintan noqoneysa middii u horeysay ee shan sano kadib ay labo Ra’iisul Wasaare xilka iskugu wareejiyaan.

Rooble ayaa markii uu xilka la wareegayay labo sano ka hor Ra’iisul Wasaarihii ka horeeyay Xasan Cali Kheyre xilka kalama wareegin, taasi oo sabab u aheyd siyaasaddii awood isku maquuninta, ihaaneysiga iyo kala adkaanshaha ee madaxweynihii hore Maxamed Cabdullaahi Farmaajo.

Ra’iisul Wasaaraha xilka la wareegay ayaa waxa hortaalla shaqo badan, ayada oo dhawaan uu ballan-qaadyo dhowr ah, kuwaas oo kala ah dhinacyada amniga, garsoorka iyo caddaaladda, abaaraha, dib-u-heshiisiinta, wadahadallada Somaliland, dimoqraadiyadaynta, doorashooyinka, dhaqaalaha, maamul-wanaagga, isla xisaabtanka, dhameystirka dastuurka, adeegyada bulshada iyo siyaasadda arrimaha dibedda oo ku dhisanaa doonta danta dalka.

Sidoo kale waxa uu balan-qaaday in ahmiyada 1-aad uu siinayo arrimaha nabad-galyada dalka, isagoo sheegay inuu dhisi doono Soomaaliya gaarta isku filaansho dhanka amniga ah.

Si riyadaasi ugu hir-gasho wuxuu sheegay Ra’iisul Wasaare Xamza kadib helida kalsoonida baarlamaanka in xukuumadiisu ay xoogga saari doonto dhismaha ciidan qaran oo tayo leh.

Xamza ayaa waxa uu madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud u magacaabay xilka Ra’iisul Wasaaraha 15-kii bishaan, isaga oo kusoo xushay in uu yahay aqoonyahan socod-siin kara siyaasadda dowladiisa cusub ee ku dhisan Soomaali heshiis ah dunidana heshiis la ah.

Boosaaso (Caasimada Online) – Xeer ilaaliyaha guud ee maxkamadda ciidamada Puntland Gaashaanle Maxamed Xuseen Axmed ayaa war cusub kasoo saaray xukunka dilka ah oo isaga oo maqane ah lagu ridday Cabdiraxmaan Shirwac Aw-siciid (Laahoor), kaas oo mar dambe soo hadlay, isla-maraakana beeniyey inuu ka tirsan yahay kooxda Al-Shabaab.

Laahoor oo wareysi siiyey VOA-da, isaga oo ku sugan dhulka miyiga ee gobolka Bari ayaa iska fogeeyey eedeynta loo jeediyey, wuxuuna shaaca ka qaaday inuu diyaar u yahay inuu hor yimaado hay’adaha garsoorka, gaar ahaan maxkamaddii xukuntay, si uu uga gar-baxo.

“Waxaan ahay nin shacab ah oo lagu xukumay dil, cadaalad xumo ayaa la igula kacay, waxaan u dhashay gobollada Puntland, kama mid ihi Al-Shabaab iyo Daacish, si toos ah iyo si dabdab midna ulama shaqeeyo, banaanka ayaan ka ahay,” ayuu wareysia ku yiri Laahoor.

Xeer ilaaliyaha oo arrintaasi ka hadlayey ayaa dhankiisa sheegay in Cabdiraxmaan Laahoor uu yahay dambiile, isla-markaana ay hayaan caddeymo iyo marqaatiyeyaal.

Gaashaanle Maxamed Xuseen Axmed ayaa xusay in markii lasoo qabtay shabakaddii uu hoggaaminayey uu u baxsaday deegaanada ay Daacish ka joogaan gobolka Bari.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in illaa saddex jeer oo hore la xiray, balse ay sii deyntiisa ka dambeeyeen odayaal dhaqameed ku difaacayey qabiil, sida uu hadalka u dhigay.

Ugu dambeyn wuxuu ugu baaqay, haddii uusan dambi laheyn inuu yimaado Boosaaso, isla-markaana uu iska difaaco eedaha loo heysto ee ah inuu ka tirsan yahay Al-Shabaab.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, iyada oo dhawaan maxkamadda ciidamada Puntland ay toogasho ku xukuntay 5 nin oo uu ku jiro Laahoor oo maqane ah, kadib markii ay sheegtay inay ku heshay inay ka tirsan yihiin Al-Shabaab, ayna weeraro ka geysteen Boosaaso.

Garoowe (Caasimada Online) – Madaxweynaha Puntland, Mudane Saciid Cabdullahi Deni ayaa xalay kulan gaar ah la yeeshay saraakiisha Ciidamada Booliska ee maamulkaasi, kaas oo diiradda lagu saaray xaaladda ammaan ee maamulkaasi, siiba sugida nabad-geylada.

Kulanka oo ahaa mid xasaasi ah ayaa waxaa goobjoog ahaa wasiirka amniga Puntland Mudane Cabdisamad Galan, taliyaha Ciidanka Booliska Gen. Maxamed Cali Xaashi, Taliye-xigeennada iyo qeybaha kala duwan ee saraakiisha Ciidanka Booliska maamulka Puntland.

Ugu horreyn Madaxweyne Saciid Deni ayaa warbixin guud ka dhageystay taliyeyaasha uu la kulmay , taas oo la xiriirtay amniga iyo dhaqada Booliska Puntland.

Saraakiisha hadlay ayaa sidoo kale soo bandhigay qorshayaashooda la xiriira sugida amniga, waxayna ballan qaadeen inay laba jibaari doonaan howlgallada baaritaanada ah.

Sidoo kale madaxweynaha Puntland ayaa amray taliska Ciidamada Booliska in ay dardar geliyaan gudashada waajibaadkooda, si looga hortego falalka liddiga ku ah amniga.

Puntland ayaa dagaal kula jirta Al-Shabaab iyo Daacish, waxaana sidoo kale usii dheer la dagaalanka maandooriyaha oo dhibaato weyn ku haya bulshada deegaanka.

Dhowaan ayey aheyd markii koox cabtoy ah ay dileen taliyihii saldhigga Booliska magaalada Qardho ee maamulkaasi, Marxuum Cumar Hiiraad Kaatuun.

Washington (Caasimada Online) – Ugu yaraan 46 qof oo la rumeysan yahay in ay yihiin dad muhaajiriin ah ayaa meydkooda laga dhex helay gaari ah nooca xamuulka qaada duleedka magaalada San Antonio, ee gobolka Texas ee dalka Mareykanka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Warar kala duwan ayaa ka soo baxaya dhinacyadii ay dhex martay shaqaadadii maanta ka dhacday iskuulka Hoyga Xamar, qeybtiisa xanaanada carruurta ee degmada Hodan oo ku taalla agagaarka madaxtooyadii hore ee Cabdiqaasin.

Ugu horeyn waxaa warbaahinta la hadlay reerka degan guri ku dhegan iskuulka oo ka cabanaya maamulka iskuulka Hoyga Xamar oo ay sheegeen inuu wado dhul balaarsi, iyagoo ku eedeeyey in guddoomiyaha iskuulkaas uu ardayda u adeegsaday weerar lagu soo qaaday gurigooda.

Labo nin oo gudaha gurigaas warbaahinta kula hadlay waxay sheegeen in dhulkaan ay ka iibsadeen wiil uu dhalay madaxweynihii hore ee dalka Aadan Cadde, isla markaana ay u heystaan sharciyad buuxda, iyagoo meesha ka saaray inuu yahay dhul dowladeed.

Hase yeeshee waxaa eedeyn taas ka duwan soo saaray Guddoomiyaha dugsiyada Hoyga Xamar Cabdiraxmaan Yuusuf Maxamuud ayaa la hadlay warbaahinta, isagoo ka warbixiyey shaqaaqadii maanta ka dhacday dugsigaas, wuxuuna baaq u diray Madaxweyne Xasan Sheekh.

Dhanka kale Taliyaha qeybta guud ee booliska gobolka Banaadir Farxaan Qaroole ayaa galabta tegay xarunta dugsiga Hoyga Xamar, waxaana la sheegay inuu kala ceyriyay kooxdii soo weerartay iskuulka.

Guddoomiyaha dugsiyada Hoyga Xamar Cabdiraxmaan Yuusuf ayaa sheegay inay maanta soo weerareen ciidan uu ku eedeeyey inay soo adeegsadeen ganacsato dooneysa in dhulka iskuulkaas ay xoog ku dhistaan.

Cabdiraxmaan Yuusuf oo ah guddoomiyaha Hoyga Xamar ayaa yiri, “Waxay maalmahaan keeneen ciidan, carro iyo dhagax, waxay isku diyaariyeen inay dhisme ku bilaabaan, laakiin waxaan u sheegayaa dhulkaan inuu yahay danguud oo uusan qaadmeyn.”

Wuxuu sheegay in marar badan uu iska diiday lacago loo keenay si dhulkaan uu u baneeyo kadibna loo boobo, balse taas uu iska diiday, isagoo fariin u diray madaxweyne Xasan Sheekh.

“Mudane madaxweyne dhulkaan waa taqaanaa, waxaan isla nahay bahda waxbarashada, shalay dhulkaan waa la burburiyey, maantana waxaa loo soo jeestay in toos loo dhaco oo la dhisto, madaxweynihii hore waxaba waa ka qaba waayey ee arrintaan deg deg u soo faro geli,” ayuu yiri Cabdiraxmaan Yuusuf Maxamuud.

Hoos ka daawo labo warbixin oo laga diyey dhinacyada is heysta

Muqdisho (Caasimada Online) – Xildhibaanada labada Aqal ee baarlamaanka federaalka Soomaaliya ayaa berri yeelanaya kulan wadajir ah, sida lagu ogeysiiyey fariimo loo diray xildhibaanada oo lala wadaagay ajendaha.

Kulanka baarlamaanka ayaa Talaadada berri akhrinta 2-aad lagu marsiinayaa ee Miisaaniyadda dowladda ee sanadkaan 2022-ka oo horay ay u meel marisay xukuumadii Ra’iisul Wasaare Rooble.

“Berri oo Talaada ah 28 June waxaa jira kulanka Golaha Shacabka Baarlamaanka Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya. Ajendaha Kulanka Akhrinta 2aad ee Miisaaniyadda 2022,” ayaa lagu yiri fariintaan oo loo diray xubnaha golaha shacabka.

Sidoo kale senatorrada Aqalka Sare ayaa loo diray fariin ah “Dhammaan Senatorada Aqalka waxaa lagu wargelinayaa in maalinta berrito Juun 28, 2022 uu jiro kulan Wadajir ee Labada Aqal ee BFS, Ajendaha, Akhrinta 2aad ee Miisaaniyadda Qaranka 2022.”

Kulankaan wadajirka ah ayaa ka dhacaya xarunta Villa Hargeysa oo hadda ay ku shaqeeyaan xildhibaanada golaha shacabka ee baarlamaanka federaalka Soomaaliya.

Labada Aqal ayaa markii ay akhrinta ku dhameeyaan miisaaniyadda waxay u qaadayaan cod, waxayna miisaaniyadda sanadkaan oo gaareysa $918,666,761 ay noqoneysaa, tii ugu badneyd burburkii kadib oo xukuumadda Soomaaliya ay hor keento baarlamaanka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirka Maaliyadda Dowladda Federaalka Soomaaliya Cabdiraxmaan Ducaale Beyle ayaa diiday inuu hortago xafiiska Xeer ilaaliyaha Qaranka oo maanta looga yeeray.

Xafiiska xeer ilaalinta ayaa warqad uu soo saaray wuxuu wasiirku ka dalbaday inuu hor yimaado si loo weydiiyo arrimo la xiriira maaliyadda oo sida xafiisku sheegay uu baaritaan ku wado.

Wasiir Beyle ayaa diidmadiisa u sababeeyay in xafiiska xeer iaalinta uusan awood u lahayn inuu u yeero, balse qofka keliya ee u yeeri kara waxna weydiin kara uu yahay Garyaqaanka guud ee dalka.

Haddaba doodda labada dhinac muxuu sharcigu ka qabaa? BBC-da ayaa  su’aashaas weydisay Cabdiraxaamn Maxamed Xasan (Qaanuuni) oo ah abukaate waxna ka dhiga Jaamacadda Soomaaliya ee magaalada Muqdisho.

Cabdiraxaamn Maxamed Xasan (Qaanuuni) ayaa sheegay in xeer ilaaliyaha guud ee qaranka uu xaq u leeyahay inuu baaris hor dhac ah sameeyo ha ahaato mid hey’ad maaliyad khuseysa ama ha ahaato mid qof shakhsi ah oo caadi ah khuseyso ama ha ahaato hey’adaha kale ee dowladda.

“ Xafiiska xeer ilaaliyaha guud ee qaranka si guud wuxuu xaq u leeyahay inuu sameeyo baaris hordhac ah oo ku saabsan dambi inuu dhacay la filayo ama kuwa laga shaki qabo isagoo gudanayo waajibaadkiisa sharci sida ku xusan qodobka 12-aad ee xeerka ciqaabta Soomaaliyeed,  sidoo kale qodobka 8-aad ee xeerka garsoorka Soomaaliyeed, sidoo kale qodobka 69-aad xeerka habka ciqaabta Soomaaliyeed iyo qodobka 70-aad ee xeerka ciqaabta Soomaaliyeed, waxaana markaas kadib xeer ilaaliyaha usoo baxayo waxa uu baarayo inay yihiin wax jira oo mudan in maxkamad loo gudbiyo iyo in baaritaank ay uga soo baxdo inuusan dambi jirin, xaq ayuuna u leeyahay inuu baaro kiisaska” ayuu yiri Qaanuuni.

Qaanuuni oo wax laga waydiiyey haddii uu wasiir Beyle xaq u leeyahay inuu diido u yeerista xeer ilaaliyaha ayaa sheegay inuusan wax sharci ah u heysan inuu diido warqadda kasoo baxday xeer ilaalinta ee looga codsaday inuu hor yimaado.

“ Waan aragnay qodobada uu wasiir Beyle soo qaatay oo leh garyaqaanka guud ayaa xaq u leh inuu maxkamadaha hortooda ka difaaco hey’adaha dowladda, waa sax qodobkaas, laakiin ma jirto dacwad wasiirka laga gudbiyey oo hortaala maxkamadaha oo uu garyaqaanka ka difaacayo, garyaqaanka wuxuu difaacaa dacwooyinka ka dhanka ah hey’adaha dowladda ee hor yaala maxkamadaha, sidaas darteed ma jirto wado hadda u furan garyaqaanka guud oo uu ku difaaco wasiirka maaliyadda” ayuu yiri Qaanuuni.

Qaanuuni ayaa sheegay in warqadda kasoo baxday xeer ilaalinta ay kaliya ku qorneyd in wasiirka wax laga waydiiyo arrimo la xiriira maaliyadda.

Abuukaate Qaanuuni ayaa ugu dambeyn ku baaqay in si arrintaan loo xaliyo loo baahan yahay in hanta-dhowraha guud uu marka hore sameeyo baaritaan haddii la helo caddeymo muujinayo inay jiraan wax isdaba marin maaliyadeed markaas kadib in loo gudbiyo xeer ilaalinta sharcigana looga waco qofka ay khuseyso.

Muqdisho (Caasimada Online) – Afhayeenka Madaxtooyada Soomaaliya Cabdikariin Cali Kaar, oo shir jaraa’id ku qabtay xarunta madaxtooyada, ayaa ka hadlay xaaladda dhallinyaradii tababarka loogu qaaday talka Eritrea.

Afhayeenka ayaa sheegay in dowladda Soomaaliya ay qorsheeneyso inay ciidamadaas dhawaan dib ugu soo celiso dalka si “looga faa’ideysto.”

“Tirada markii uu madaxweyne Farmaajo wareejinayey 5 kun ayuu ku sheegay, wuxuu madaxweynaha ku wareejiyey faylkooda, waxaana shaki ku jirin maadaama uu amniga yahay waxyaabaha hortabinta u leh dowladda maanta maalin looga baahi badan yahay ma jirto,” ayuu yiri afhayeenka madaxtooyada..

Afhayeenka ayaa sidoo kale sheegay in keenitaanka dhallinyaradaas ay u baahan tahay waxyaabo badan oo uu kow ka yahay dhaqaale.

“Waa la keeni doonaa, qorshahooda ayaa socda, in 5 kun oo askari lasoo daabulo waxay u baahan tahay waxyaabo badan oo dhaqaalaha ugu horreeyo, dowladda diyaar garow ayey ugu jirtaa sidii wiilashadaas loo keeni lahaa loogana faa’ideysan lahaa,” ayuu hadalkiisa sii raaciyey.

Afhayeenka ma faah-faahin waxa uu ula jeedo dhaqaale, iyo haddii uu ka wado sidii meel loo saari lahaa mushaharkooda. Horey waxaa u jiray war suuqeed sheegaya in ciidankaas ay u xayiran yihiin dhaqaale, balse taas wax caddeymo ah looma hayo.

Afhayeenka ayaa sidoo kale sheegay inay dowladda Soomaaliya diyaar u tahay inay la fadhiisato waalidiinta dhalay dhallinayaradaas, si ay xog fiican uga siiyaan xaaladda wiilashooda.

Hadalka afhayeenka ayaa kusoo aadaya kadib maalmo markii ay Muqdisho isku soo bax ku qabteen waalidiinta dhallay wiilashada loo qaaday Eritrea, kuwaas oo madaxweynaha cusub ka dalbaday inuu ku caawiyey sidii ay u heli lahaayeen ilmahooda oo ka maqan dhowr sano.

Ciidamada loo qaaday Eritreaayaa la xaqiijiyey in sanad ka hor uu u dhammaaday tababarkii ay qaadanayaan, waxaana jira warar is khilaafsan oo ku saabsan sababta aan weli loo soo celin.

Muqdisho (Caasimada Online) – Afhayeenka Madaxtooyada Soomaaliya Cabdikariin Cali Kaar, oo shir jaraa’id ku qabtay xarunta madaxtooyada, ayaa ka hadlay xaaladda caafimaad ee madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, oo dhowaan ku dhacay cudurka COVID-19.

Afhayeenka ayaa sheegay in xaaladda caafimaad ee Madaxweyne Xasan Sheekh ay tahay mid wanaagsan, wuxuuna xusay inaysa jirin illaa hadda saameyn muuqata oo uu cudurkaan ku yeeshay caafimaadka madaxweynaha.

“Waxaan ugu bishaareyneynaa umadda Soomaaliyeed xaaladda caafimaad ee madaxweynaha Jamhuuriyadda Soomaaliyeed oo ah mid aad u wanaagsan, islamarkaana aysan jirin wax saameyn ah oo uu ku yeeshay cudurka COVID-19, isagoo horey u tallaalnaa,” ayuu yiri Cabdikariin Cali Kaar.

Cabdikariin Cali Kaar ayaa sidoo kae sheegay in madaxweynaha uu si caadi ah u wato howlihiisa, isaga oo raacaya talooyinka iyo habraacad caafimaad oo ay dejiyeen wasaaradda caafimaadka, kuwaas oo la xiriira tallooyinka cudurka COVID-19.

Wuxuu sheegay in madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud uu umadda Soomaaliyeed guud ahaan uga mahadcelinayo ducadii ay usoo duceeyeen markii ay maqleen in madaxweynaha uu ku dhacay cudurka COVD19.

Afhayeenka ayaa tilmaamay in madaxweynaha uu horey u qaatay talaala COVD-19 ka hor inta uusan cudurka ku dhacay taasoo yareysay saameynta cudurka.

Afhayeenka ayaa intaas ku daray in madaxweynaha berri laga qaadi doono baaritaan lagu ogaanayo xaaladdiisa iyo inuu weli jiro cudurka COVID-19 iyo in kale.

Ugu dambeyntii afhayeenka Madaxtooyada Soomaaliya Cabdikariin Cali Kaar wuxuu sheegay in maalinta berito ah Madaxweynaha laga qaadi doono baaritaan caafimaad si loo hubiyo xaaladiisa caafimaada maadaama muddo dhowr maalmood ah ay kasoo wareegatay markii laga helay cudurka COVID-19.

Nairobi (Caasimada Online) – Murashaxa xilka barsaabka Nairobi iyo duqa magaalada caasimadda ah ugu tartamaya xisbiga talada Kenya haya ee Jubilee, Polycarp Igathe Kamau, ayaa ku khasbanaaday inuu raali-gelin ka bixiyo hadallo ka careysiiyay qayb ka mid ah shacabka daggan Nairobi.

Igathe oo lagu eedeeyay in uu si gaar ah u bartilmaameedsaday bulsho cayiman, ayaa sheegay in hadalladiisa ay ka duwan yihiin sida loo fahmay ee ah in uu shakhsiyaad farta ku fiiqayay.

Siyaasigan oo sharraxayay waxa uu horay u yiri ayaa sheegay in uu ka hadlayay oo kaliya sida loogu kala horreeyo fursadaha shaqada, dhaqaalaha iyo faa’iidooyinka Nairobi.

Raali-gelinta Polycarp Igathe Kamau ayaa daba socotay muuqaal si wayn u faafay oo laga duubay hadallo uu jeediyay isbuucii lasoo dhaafay.

Muuqaalkaas ayuu ku sheegay in baarlamaan deegaanka ee Nairobi oo xubnihiisa “ay u badan yihiin qowmiyadda Kikuyu ay gacanta ku hayaan saddex xildhibaan oo Soomaali ah, kuwaas oo dhammaan xubnaha kale ay la haystayaal u yihiin”.

Hase yeeshee ma uusan sheegin magacyada saddexda ruux ee Soomaalida ah ee uu tilmaamayay inay Aqalka Wakiillada ee Nairobi “maamulkiisa awood ku haystaan”.

“Xildhibaannada Golaha Wakiillada ee Nairobi waa 45, oo wada Kikuyu ah, Waxaana idiin sheegi karaa in dhammaantood ay ku hoos jiraan maamulka saddex Soomaali ah. Taasi waa xaqiiq jirta. Qabsashadu waa mid dhab ah. Xitaa shalay waxay samaynayeen waxbaayo sharci darro ah,” ayuu yiri Igathe oo laga maqlayo muuqaalka.

Balse waxa uu hadda soo saaray bayaan uu raali-gelin uga bixinayo erayadaas oo uu ku andacooday in si khaldan loo fahmay.

Hadallada horay ugasoo yeeray siyaasigan ayaa si wayn uga careysiiyay Soomaalida Kenya.

Xildhibaanka Garissa, Aadan Ducaale ayaa ka mid ah siyaasiyiinta caanka ah ee ka fal celiyay hadalka Igathe oo uu ku qeexay mid “hayb soocaya Soomaalida”.

“Qabyaaladda sida xishood la’aanta ah loo dhex dabaalanayo waa arrin nasiib darro ah. Waa wax aad looga naxo oo ka yimid qof sheeganaya in uu wax bartay,” ayuu yiri Xildhibaan Ducaale.

Igathe oo ka mid ah siyaasiyiinta ugu cad cad ee u hanqal taagaya hoggaanka Nairobi ayaa sheegay in haddii la doorto uu ka shaqeyn doono sidii ay dhammaan reer Nairobi u heli lahaayeen fursado ay u siman yihiin.

Doorashada guud ee Kenya ayaa la filayaa in ay dhacdo bisha August ee sanadkan.

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddiga Golaha Ammaanka u qaabilsan cunaqabateynta hubka ee saaran Soomaaliya ayaa shaaciyey sida ay ula shaqeyn doonaan dowladda cusub ee uu hoggaaminayo madaxweynaha dhawaan la doortay ee Xasan Sheekh Maxamuud.

Guddiga oo warbixin soo saaray ayaa sheegay inay dowladda cusub kala shaqeyn doonaan cunaqabateynta hubka, cuuryaaminta dhaqaalaha Al-Shabaab, ka hortagga dhoofinta sharci-darada ah ee dhuxusha iyo arrimaha la xiriira bini’aadanimada.

Sidoo kale, guddiga ayaa warbixinta kasoo baxday ku sheegay inay aad uga walaacsan yihiin xaaladda amni ee Soomaaliya, oo uu sheegay in si weyn usii kordhayaan weerarada ay geysaneyso kooxda Al-Shabaab.

“Guddigu wuxuu taageersan yahay dowladda federaalka Soomaaliya iyo la-hawlgalayaasheeda in ay sameeyaan dadaallo kala duwan oo lagu qallajinayo dhaqaalaha Al-Shabaab iyada oo la qabanayo lacagaha lagama maarmaanka u ah howlaha kooxda,” ayaa lagu yiri qoraalka kasoo baxay.

Sidoo kale qoraalka ayaa lagu yiri “Dadaalladaas ayaa noqon doona mid wax ku ool ah oo keliya marka la helo xog-wadaag iyo wadashaqeyn dhab ah oo dhexmarta Dowladda Soomaaliya, Dowladaha deriska iyo saaxiibada caalamka, iyadoo la kaashanayo Guddiga Khubarada,” ayuu lagu yiri warbixinta guddgan.”

Guddigan waxay warbixntooda ku sheegeen, in inka badan 2,600 oo carruur ah loo geystay xadgudubyo. Sidoo kale waxay sheegeen inuu jiro 50 kiis oo kufsi iyo noocyo kale oo xadgudubyo galmo ah oo ay geysteen Al-Shabaab, ciidamada Dowladda, maleeshiyo beeleed iyo ciidamada dowlad goboleedyada.

Ugu dambeyntii guddiga ayaa soo bandhigay baahiada loo qabo wadashaqeyn iyo tallaabo mideysan oo ka dhacda golayaasha dowladda dhexdooda, taasoo muhiim u ah hubinta in si adag loogu hoggaansamo dhammaan tallaabooyinka cunaqabateynta hubka.

Warbixinta guddiga ayaa kusoo aadeyso xilli dhawaan ay Soomaaliya ka dhacday doorasho taasoo soo afjartay muddo ka badan sanad oo xaaladda siyaasadeed ee Soomaaliya ay ku jirtay hubanti la’aan iyo cabsi.

Nairobi (Caasimada Online) – Musharaxa xilka madaxweynaha Kenya Raila Odinga ayaa ballan-qaaday inuu dib u furi doono xuduudda Kenya iyo Soomaaliya, haddii la doorto 9-ka August. 

Raila ayaa sheegay in xuduudda la furi doono si loo fududeeyo ganacsiga isaga kala goosha labada dal.

“Waa inaan diyaarinaa wax kasta oo loo baahan yahay si loo xaqiijiyo howlgallada xuduuddan, sidaas darteed waxaan la macaamili karnaa walaalaheena Soomaaliyeed,” ayuu yiri. 

Odinga, oo ay wehliso haweeneyda uu u xushay inay madaxweyne ku-xigeen u noqoto ee Martha Karua iyo hoggaamiyeyaal kale, ayaa ballan-qaaday inuu xaqiijin doono in la horumariyo amniga Mandera iyo guud ahaan kan gobolka Waqooyi Bari Kenya.

Gobolkan ayaa weli waxaa asiiba weeraro kaga imanaya kooxda Al-Shabaab ee Soomaaliya. 

Dhacdadii ugu dambeysay ayaa timid Khamiistii markii mintidiin hubeysan ay joojiyeen bas ku socday Mandera, ayna muxaadaro socotay laba saac u jeediyeen rakaabka.

Ra’iisul Wasaarihii hore ee Kenya ayaa sheegay in dowladdiisa ay diiradda saari doonto horumarinta kaabayaasha gobolka, si loogu furo dalka intiisa kale.

Waxa uu soo qaatay dhismaha mashruuca waddada Geeska Afrika oo dhexmari doonto Isiolo iyo Wajir ee ku dhammaan doonto Mandera, ayada oo sii mareysa magaalada Ceelwaaq.
 
Dowladda Kenya ayaa xirtay xuduudda 2014-kii kadib weeraro dhowr ah oo ay fulisay kooxda Al-Shabaab.

Tallaabadan, ayaa sida ay sheegtay dowladda, waxaa sidoo kale looga dan lahaa in lagu joojiyo badeecadaha sida sharci-darrada ah uga soo gudba xuduudda iyo hubka.