Guriceel (Caasimada Online) – Madaxweynaha dowlad goboleedka HirShabelle Cali Cabdulaahi Xuseen Guudlaawe ayaa qadka teleefoonka kula xiriiray wariyeyaashii ku dhaawacmay qarixii saakay ka dhacay duleedka magaalada Matabaan ee gobolka Hiiraan, sida ay shaacisay madaxtooyada maamulkaas.

Madaxweyne Guudlaawe ayaa mid mid ula hadlay labada Wariye ee dhaawacmay oo kala ah, Khaalid Maxamuud Cusmaan (Ilkacase) oo ah Agaasimaha Idaacadda Maamulka HirShabeelle ee gobolka Hiiraan iyo Cabdikariin Shabeelow oo ka mid ah shaqaalaha TV-ga maamulkaas.

Cali Guudlaawe oo weriyaashaan u muujiyay sida uu ula dareemaayo xanuunka dhaawacyada soo gaaray ayaa amray in dhaawacooda loo qaado magaalada Muqdisho.

Dhaawacyada labada Weriye oo maanta la dhigay isbitaalka Istarliin ee degmada Guriceel ayaa lagu wadaa in berri loo qaado magaalada Muqdisho, si daryeel dhaama kan gobolka ay u helaan.

Madaxweynaha HirShabeelle ayaa balan qaaday in si dhow uu ula soca doono xaaladda caafimaad labadaan weriye oo warbaahinta maamulka HirShabeelle ka howlgelayey.

Weriyaashaan ayaa la socday gaari NOAH ah oo qaraxu uu haleelay, waxayna qeyb ka ahaayeen kolonyo gaadiid ah oo la socday guddoomiyaha gobolka Hiiraan Cali Jeyte oo horkacayey howlgallo ay ciidamada dowladdu ku qaadeen Al-Shabaab-kii ku sugnaa duleedka Matabaan.

Inta la xaqiijiyey waxaa qaraxaas ku geeriyootay seddax qof oo kala ah darawalkii gaariga iyo laba askari, wuxuuna qaraxaasi ahaa miino la dhigay wadada dhinaceeda.

Dhinaca kale deegaanada dhaca koonfurta magaalada Matabaan waxaa maanta ka qarxay dagaal culus oo u dhaxeeyey Al-Shabaab iyo ciidanka dowladda, waxaana masuuliyiintii dagaalka hoggaamineysay ka mid ahaa guddoomiyaha gobolka Hiiraan Cali Jeyte, wuxuuna warbaahinta u sheegay in Al-Shabaab ka saareen deegaanadii ay ku weerareen saakay.

Hoos ka dhageyso

https://youtu.be/3b1r4IQYxqY?t=20

Beledweyne (Caasimada Online) – Wararka laga helayo gobolka Hiiraan ayaa sheegaya in dagaal u dhexeeyo ciidamada dowladda iyo xoogaga Al-Shabaab uu haatan ka socdo duleedka degmada Matabaan, kaas oo la’isku adeegsanayo hubka noocyadiisa kala duwan.

Dagaalka ayaa ka dhashay, kadib markii ciidamada Xoogga dalka Soomaaliyeed ay howlgal ku qaadeen deegaanka Qabno oo hoostaga degmada Matabaan ee gobolkaasi.

Wararka ayaa sheegaya in iska hor imaad u dhexeeya labada dhinac uu ka qarxay halkaasi, kaas oo geystay khasaare kala duwan, sida ay shaaciyeen ilo dadka deegaanka ah.

Ciidamada weerarka qaaday ayaa waxaa lagu soo warramayaa inay gudaha u galeen deegaanka Qabno oo ay barkoontarool oo lacago ay ku qaadaan ku leeyihiin Al-Shabaab.

Ma jiro wax hadal ah oo kasoo baxay saraakiisha ciidamada dowladda oo ku aadan dagaalkaasi, gaar ahaan howlgalka ay ka wadaan duleedka degmada Matabaan.

Weerarkan ayaa waxaa ka horreeyey qarax saaka wariyeyaal iyo ciidamo uu horkacayey gudddoomiyaha gobolka Hiiraan lagula beegsaday agaarka degmada Matabaan, waxaana qaraxaas ka dhashay khasaare dhimasho iyo dhaawac.

Ugu yaraan afar qof oo laba ka mid ah ay shacab yihiin ayaa lagu dilay qaraxaas, seddex kale oo laba wariye ay ku jiraana waa lagu dhaawacay. Dadka dhintay waxaa ay ahaayeen laba askari, darawalkii gaariga iyo nin farsamo yaqaan ah.

WariyEyaasha dhaawacmay oo ka tirsan Telefishinka maamulka HirShabelle ayaa kala ah Khaalid Muxumed Cismaan (Ikacase ) iyo Cabdikariim Maxamed Siyaad.

Hiiraan ayaa ka mid ah meelaha ay ku xoogan yihiin dagaalyahanada kooxda Al-Shabaab, waxayna ka fuliyaan weeraro toos AH iyo qaraxyo geysta khasaare kala duwan.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirka Maaliyadda Soomaaliya Cabdiraxmaan Ducaale Beyle ayaa soo saaray qoraal uu ku diiday warqadii loogu yeeray ee ka soo baxday xafiiska xeer ilaaliyaha guud ee Qaranka, taas oo fareysay in Isniinta berri uu tago xafiiska xeer ilaaliyaha, si wax looga weydiiyo arrimo ku saabsan maaliyadda dalka.

Wasiir Beyle ayaa cadeeyey inay soo gaartay warqadda xeer ilaaliyaha ee loogu yeeray, balse wuxuu muujiyey inay ku jiraan qaladaad dhanka sharciga ah, isagoo sheegay in arrintaan uu uga dambey doono garyaqaanka guud ee dowladda.

“Sida uu qabo qodobka 3-aad farqadiisa 2-aad, xarafka B, oo sharaxa dhismaha xafiiska garyaqaanka guud ee dowladda. Garyaqaanka guud ee dowladda wuxuu masuul ka yahay difaacida dowladda iyo xubnaha u shaqeeya, maxkamadaha hortooda,” ayuu qoraalkiisa ku yiri wasiir Beyle.

Wuxuu sheegay in isagoo raacaya xeerkaas, kana digtoon in lagu xad gudbo masuuliyadda iyo waajibaadka garyaqaanka guud ee dowladda, “Uu si xushamad leh ugu soo jeedinayo xeer ilaaliyaha in xafiiskiisu uu u hoggaansamo habraacyada iyo xeerarka la dejiyey ee lagu talo galay in lagu maamulo arrimaha dowladda iyo dalka.”

Ugu dambeyntii Wasiirka Maaliyadda Soomaaliya ayaa qoraalkiisa ku cadeeyey in wasaaraddu ay diyaar u tahay in garyaqaanka guud ee dowladda ay la wadaagto wixii macluumaad ah ee xafiiska xeer ilaaliyaha guud ee qaranku uu uga soo baahdo.

Hoos ka eeg warqadda

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdullahi Farmaajo ayaa soo saaray baaq ku socda shacabka Soomaaliya oo ku saabsan weyneynta maalmaha xorriyada ee 26-ka Juun ilaa 1-da Luuliyo.

Madaxweyne Farmaajo ayaa qoraalkiisa cinwaan uga dhigay “FARRIINTA MUNAASABADDA 26-KA JUUN.”

Hoos ka akhriso qoraalkii uu soo saaray oo dhameystiran:

Guud ahaan shacabka Soomaaliyeed meel kasta oo ay joogaan waxaan ugu hambalyaynayaa 62 sano guurada ka soo wareegtay dharaartii xornimada Gobollada Woqooyi ee 26-ka Juun oo ah maalin qiima weyn ugu fadhida gobannimada iyo midnimada dalkeenna.

Halgankii gobannimo doonka, midnimada dalkeenna iyo isu-doonka ummadda Soomaaliyeed waxa uu ahaa mid ay hormuud u ahaayeen shacabka Soomaaliyeed ee ku dhaqan Gobollada Woqooyi ee dalkeenna.

Dhaqdhaqaaqyadii gobonnimo doonka ahaa ee ka curtay Gobolladaa waxa ay baal dahab ah kaga jiraan sooyaalka madax-bannaanida iyo midnimada Soomaaliya, waxaana xusid mudan halgankii gobannimo u dirirka ahaa ee Daraawiishta oo ka mid ah halgannadii ugu waawaynaa Qaaradda ee albaabada u furay in shucuubta Afrika ay cudud kala hortagaan gumaystihii soo duulay iyo doorkii halgameyaashii SNL oo iyaguna kaalin mug leh oo la mid ahaa doorkii SYL ku lahayd xornimada Gobollada Koonfureed ka qaatay gobannimada Goballada Woqooyi.

Shacabka Soomaaliyeed waxaan ugu baaqayaa in ay weyneeyaan Toddobaadka Xorriyadda oo caawa inoo bilowday si aynu kor ugu qaadno wacyiga waddaniyadeed ee bulshadeenna, sidoo kale na u muujinno muuhiimadda ay inoogu fadhido gobannimadu.

Hambalyo munaasabadda 26-ka Juun

Muqdisho (Caasimada Online) – Golaha siyaasadda iyo horumarinta beelaha Mudullood iyo golaha hoggaaminta Habargidir ayaa maanta Muqdisho ku caleemo saaray guddoonka dhallinyarada ee golaha siyaasadda iyo horumarinta Mudullood.

Munaasabadda lagu caleemo saaray xubnahaan waxaa ka soo qeyb galay xubno sare oo guddoomiyaha golaha hoggaaminta Habargidir Prof. Shirwac uu hoggaaminayo.

Sidoo kale waxaa munaasabadda goobjoog ahaa golaha siyaasadda iyo horumarinta beelaha Mudullood, odayaal dhaqan iyo qeybaha kala duwan ee bulshada labadaas beelood.

Xubnaha la caleemo saaray ee loo doortay hoggaanka golaha siyaasadda iyo horumarinta beelaha Mudullood ayaa gaaraya afar xubnood, waxayna balan qaadeen inay ka shaqey doonaan horumarinta danaha beesha.

Waxaa munaasabadaan hadallo kala duwan ka jeediyey qaar ka mid ah waxgaradkii ka soo qeyb galay, iyagoo soo hadal qaaday inay muhiim tahay in magaalada Muqdisho ay yeelato maamul ku yimid rabitaanka bulshada oo maqaamkeeda meel la saaro.

Hoos ka daawo

Washington (Caasimada Online) – lhaan Cumar oo xubin ka ah Aqalka Wakiillada Mareykanka ee Congress-ka kana soo jeedda gobolka Minnesota, laguna yaqaanno taageerada ay u heyso Pakistan ayaa waxay Aqalka Wakiillada geysay qaraar lagu cambaareynayo carqaladeynta la sheegay inay Hindiya carqaladeyso xuquuqda aadanaha, gaar ahaanna inay beegsato Mulsimiinta, Kirishtaanka Sikh-yada, Dalit-ka, iyo Adivasis iyo “dad kale oo laga tiro badan yahay”.

Qaraarkan, oo ay la kaashatay haweenka kale ee kala ah Rashida Talib iyo Juan Vargas, ayaa wuxuu Xoghayaha Arrimaha Dibadda ee Mareykanka ku boorrinayaa inuu Hindiya u arko mid walaac abuuraya marka la eego xorriyadda diimeed ee caalamiga ah.

Dalalka kale ee sidan oo kale loo aqoonsaday waxaa ka mid ah Comoros, Cuba, Nicaragua iyo Ruushka.

Qaraarkan ayaa maamulka Biden ku boorrinaya in Guddiga Mareykanka ee Xorriyadda Diimeed ee Caalamiga ah uu usoo jeediyo in Hindiya uu aqoonsado dal walaac abuuraya saddex sano oo isku xigta.

Qaraarkan oo Aqalka Wakiillada la geeyay Talaadadii, ayaa waxaa loo diray Guddiga Arrimaha Dibadda si uu u eego waxa laga sameyn karo.

Ilhaan Cumar ayaa la sheegay inay taageerto Pakistan, taas oo hore ay Hindiya uga carootay mar ay booqasho ku tagtay dalkaas horraantii sanadkan.

Ilhaan Cumar yaa bishii April ee sanadkan booqasho ku tagtay gobolka Kashmir, qaybta ay Pakistan ka maamusho. Laakiin arrintan ayaa qabsatay warbaahinta kaddib markii ay cadho ka muujisay dowladda Hindiya.

Mas’uuliyiinta dalka Hindiya ayaa cambaareeyay tallaabada ay qaadday Ilhaan Cumar. Afhayeen u hadlay Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Hindiya, Arindam Bagchi, ayaa arrintaas ku tilmaamay xad gudub ka dhan ah madaxbannaanida dhuleed ee Hindiya.

Sida ay shaacisay Wakaaladda Wararka ee ANI, waxa uu afhayeenku yidhi: “Waxay booqatay qayb ka mid ah Gobollada Jamu iyo Kashmir oo hadda ay si sharci darro ah ku haysato Pakistan. Siyaasi kasta oo ku dhaqmaya siyaasad gurracan wuu u fasaxan yahay balse tani waxay xad gudub ku tahay madaxbannaanideenna dhuleed.”

Tan iyo markii uu soo baxay warka ku saabsan in Ilhaan Cumar ay booqanayso Kashmir, qaar ka mid ah shacabka reer Hindiya ayaa arrintaas walaac uga muujiyay baraha bulshada.

Qof ka mid ah dadka ka fal celinayay ayaa yidhi: “Siyaasiyiinta wax kala qaybiya ee sida Ilhaan Cumar ah waa in laga hor istaago inay tagaan meelaha xasaasiga ah ee Kashmir.

Waxay kasoo hor jeeddaa Hindiya xaqna uma laha in ay xubin kasii ahaato Congress-ka Mareykanka.”

Hargeysa (Caasimada Online) – Ganacsatada Qaadka keena ee Somaliland ayaa maanta ku dhawaaqay in ay joojinayaan qaadka ay ka keenaan Ethiopia, kadib markii ay sheegeen in dowladdaas ay kusoo rogtay caqabado hor leh.

Afhayeenka Ganacsatada Qaadka oo warbaahinta la hadlay ayaa sheegay in go’aankan uu dhaqan gali doono bisha soo socota lixdeeda, isaga oo aarintaan ku sababeeyay kadib markii canshuurtii Ethiopia ay ka qaadi jirtay ku qaaliyeysay.

Sidoo kale waxa uu sheegay in wixii hadda ka dambeeya ay qaadka ka keensan doonaan Kenya iyo Yemen, islamarkaana ay kasoo dejisan doonaan garoonka diyaaradaha ee Hargeysa.

“Qaadkii aan ka iibsan jirnay ee Itoobiya, gaar ahaan Kilinka 4-aad ee Oromada waa joojinay. Oromadii waxay yiraahdeen Kiiloogi Jaadka ku keena $10, markii hore waxa uu ahaa $2 waxay ku kordhiyeen $8 marka anaguna waan diidnay,” ayuu yiri Afhayeenka Ganacsatada Qaadka ee Somaliland.

Waxa uu sheegay in go’aankan ay ka wada socdaan xukuumadda Somaliland, sidaas darteedna cid kasta oo isku dayda inay jabiso oo qaad ka keenta Ethiopia aysan gudaha usoo gelin karin Somaliland.

“Niman Oromo ah oo qaadka dira ayaa yiri anaga qaadka iyo khudrada geynayna oo lacagta adag keenayna waanu diidnay, kuwiina Wajaale ayaa u taaganahay. Wasaaradda Maaliyada iyo Kastamyada waxa isku ognahay in uusan jiri doonin qof 6-da bisha wixii ka dambeeya loo canshuuri doonin qof qaad ka keena Itoobiya.”

Go’aankan ayaa waxa uu fursad weyn oo dhaqaale u yahay Kenya, oo ayado sanadihii dambe uu qaadkeedu wajahayay suuq la’aan weyn, kadib markii ay isku dhaceen madaxweynihii hore ee Soomaaliya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul wasaaraha cusub ee xukuumadda Soomaaliya, Mudane Xamza Cabdi Barre ayaa markii ugu horreysay, tan iyo markii la magacaabay si faah faahsan uga hadlay, sida ay xukuumaddiisa u waji doonto arrinta gobolka Gedo.

Xamza oo wareysi siiyey BBC ayaa shaaca ka qaaday in arrinta Gedo ay u mari doonaan dib u heshiisiin, si looga dhabeeyo hal heeska madaxweynaha ee  Soomaali heshiis ah.

“Xukuumadda aan hoggaaminayo ee uu madaxweyne Xasan Sheekh uu madaxweynaha ka yahay bees waxaa u ah Soomaali heshiis ah, marka waa in la heshiiyaa waa in dadka degmada dhexdeeda ama tuulada joogaa ay heshiiyaan,kuwa gobolka waa inay heshiiyaan, kuwa dowladda Soomaaliyeed oo guudna waa inay heshiiyaan,” ayuu yiri Xamza Cabdi.

Sidoo kale wuxuu sheegay in Jubaland ay ka mid tahay meelaha uu mad-madowga ka jira isla markaana ay tallaabo kasta ay qaadayaan ay noqon doonto sidii lagu heshiin lahaa.

“Jubbaland waxay la mid tahay gobollada kale ee laga yaabo in wax uun mad-madow ah ay ka jiraan dadkeeda, waxaan hortebin ku sameyn doonaa dib u heshiisiinta iyo Soomaali heshiis ah,” ayuu markale yiri ra’iisul wasaaraha cusub ee xukuumadda Soomaaliya.

Ugu dambeyn wuxuu ugu baaqay shacabka Soomaaliyeed inay taageero iyo garab istaag u muujiyaan xukuumaddiisa cusub, si dalka looga samata bixiyo xaaladda uu haatan ku jira, siiba arrinta abaaraha oo saameyn daran ku yeelatay qoysas badan oo Soomaaliyeed.

Gedo ayaa waxaa weli ka jira khilaaf salka ku haya arrimaha maamulka, waxayna ka mid aheyd waxyaabihii saameynta ku yeeshay doorashooyinkii soo dhammaaday dalka. Sidoo kale kale waxaa gobolkaas ku sugan ciidamo ay geysay dowladdii hore ee Farmaajo.

Si kastaba, arrimahaas oo dil ayaa waxaa laga sugayaa inay wax ka qabato dowladda cusub, si Jubbaland iyo arrinta Gedo xal waara loogu helo, loogana gudbo dhibaatada ay wajahayaan shacabka ku dhaqan gobolkaasi oo ay usii dheer tahay xaalad bani’aadanimo.

Muqdisho (Caasimada Online) – 26-kii June saacadu markii ay aheyd 8-dii Fiidnimo sanadkii hore ayaa Ikraan Tahliil Faarax la waayay, xilligaas oo ay ka soo baxday guriga ay deganeyd oo ku dhow Xarunta Nabadsugida ee Habar Khadiijo, markaas oo ay Kaamirada Qarsoon soo qabatay, iyada oo sii galeyso gaari laga leeyahay hey’adda NISA oo uu waday darawal hey’adda ka tirsan.

Ikraan Tahliil ayaa xilligaas madax ka aheyd qeybta dambi baarista Internet-ka ayaa waxaa soo shaac baxday in la dilay, waxaana waqtigaas saxaafadda la hadlay hooyadeed.

War kasoo baxay hey’adda NISA ayaa lagu sheegay in gabadhaan ay dishau kooxda Al-Shabaab kadib markii ay si qorsheysan u afduubatay, balse kooxda Al-Shabaab oo iyadana qoraal soo saartay ayaa iska fogeysay dilka gabadhaas taasoo dhalisay jahwareer ku aadan kiiska Ikraan.

Wareysi uu dhawaan bixiyey madixii NISA ee gobolka Banaadir Yaasiin Faray ayuu mar kale ku celiyey in dilka gabadhaas ay ka dambeysay kooxda Al-Shabaab, balse agaasimihii hore ee hey’adaas Fahad Yaasiin oo isna wareysi bixiyey ayaa dilka gabadhaas ku eedeeyey xubno ka tirsan he’adda oo uu ku jiro taliyaha cusub ee NISA Mahad Maxamed Salaad.

Dilka Ikraan Tahliil ayaa ka mid ahaa dhacdooyinkii ugu waa weynaa ee ay la kulantay dowladdii hore oo sabab u noqday in xilka laga qaado Agaasimihii hore ee NISA Fahad Yaasiin, iyadoo Kiiska Ikraan uu wali ka furan Maxkamadda Ciidamada qalabka sida.

Kiiskaas ayaa hadda waxaa laga joogaa hal sano, welina waalidiinta Ikraan waxay dalbayaan in gabadhooda ay cadaalad hesho.

Xukuumadda cusub ee uu hoggaaminayo ra’isulwasaare Xamza ayaa looga fadhiyaa inay jiho sax u marto kiiska Ikraan Tahliil oo noqday kiis la isku tuur tuuray.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul wasaaraha cusub ee xukuumadda federaalka Soomaaliya, Mudane Xamza Cabdi Bare oo shalay helay codka kalsoonida ee baarlamaanka Somalia ayaa bilaabay dadaalladii ugu dambeeyey ee ku aadan dhismaha xukuumaddiisa.

Xamza Cabdi Barre oo ballan qaaday inuu soo dhisayo xukuumad tayo leh oo dalka samata bixin karta yaa weli wada wada-tashiyo ku aadan magacaabista golihiisa wasiirada.

Xog ay Caasimada Online ka heshay ilo wareedyo lagu kalsoonaan karo ayaa sheegaysa in ra’iisul wasaaraha cuusb uu qorsheynayo inuu kordhiyo golaha wasiirada Soomaaliya.

Wararka aan helnay ayaa sidoo kale sheegaya in Xamza uu doonayo in wasiirada uu gaarsiiyo illaa 30 xubnood, halka markii hore ay ahaayeen 26 wasiir.

Qorshaha wasiirka koowaad ee xukuumadda cusub ayaa ah inuu soo kordhiyo ugu yaraan illaa 4 wasaaradood oo mid ka mid ah ay tahay wasaaradda deegaanka.

Ra’iisul wasaaraha cusub ayaa la filayaa in maalmaha soo socda uu ku dhawaaqo golihiisa wasiirada, kadibna uu horgeeyo baarlamaanka Soomaaliya, si loo meel-mariyo.

Xukuumadda cusub ayaa waxaa horyaallo shaqooyin adag oo ugu horreyso wax ka qabashada ammaanka iyo xaaladaha abaareed ee haatan ka jira dalka.

Soomaaliya ayaa waxaa ka dhacay isbeddel siyaasadeed, kadib doorashadii 15-kii May oo uu ku soo baxay Xasan Sheekh Maxamuud oo mar labaad loo doortay hoggaanka dalka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul wasaaraha cusub ee Soomaaliya, Mudane Xamza Cabdi Barre oo wareysi gaar ah siiyey laanta afka Soomaaliga ah ee VOA ayaa ka hadlay dhismaha xukuumaddiisa cusub iyo sida uu u wajahayo xubnaha golihiisa wasiirada.

Xamza ayaa sheegay inuu soo dhisi doono xukuumad tayo leh, isla-markaana awood u yeelata  inay fuliso ajendaha waa weyn ee horyaalla xukuumaddiisa.

“Xukuumaddeyda waxa ay noqon doontaa xukuumad tayo leh waxaan kusoo xulan doonaa, haddii Ilaah yiraahdo hufnaanta, kartida iyo aqoonta, waxaana rajeynayaa inay noqoto xukuumad awood u yeelata in ay fuliso ajandaha waa weyn na horyaallo” ayuu yiri Xamza.

Sidoo kale wuxuu shaaca ka qaaday kaalinta uu golaha wasiirada ku yeelan doono xisbiga UPD ee ay ka wada tirsan yihiin isaga iyo madaxweynaha, wuxuuna qiray in golihiisa ay qayb ka noqon doonaan xubno ka mid ah xisbiga iyo dad kale oo Soomaaliyeed, wuxuuna tilmaamay in xukuumaddu uu saldhig u noqon doono dastuurka KMG ah ee Soomaaliya.

“Xukuumadda aan soo dhisaayo waxaa asal u ah dastuurka federaalka Soomaaliya. Mida labaad anniga waxaan rumeysanahay xisbiyo sharciyeysan oo axsaab ah runtii waddanka weli kama hirgelin ururo siyaasadeed ayaa jira, marka haddii aad ka wado ururka siyaasiga ah ee madaxweynuhu guddoomiyaha ka ahaa miyaad ku ekaaneysaan maya. Dadka Soomalaiyeed ee kale Insha Allah iyo ururkaan xaaraan kama ah, laakiin dadka Soomaaliyeed waxaan rajeynayaa in in badan oo ka mid ah laga dhex arko,” ayuu raaciyey.

Ugu dambeyn wuxuu hoosta ka xariiqay in sidoo kale xukuumaddiisa ay kasoo muuqan doonaan gabdho, isla-markaana uu muujin doono kaalinta dumarka Soomaaliyeed.

“Waxaa ku caddeynayaa inaan ku dadaali doono in gabdho iyo wiilal ay ka koobnaadaan, gabdhuhuna kaalin weyn ayey ku leeyihiin dalkaan.” ayuu yiri ra’iisul wasaaraha cusub.

Xamza Cabdi oo shalay uun helay codka kalsoonida ee baarlamaanka ayaa lagu wadaa inuu soo magacaabo golihiisa wasiirada, sida ay ogaatay Caasimada Online, ra’iisul wasaaraha ayaa qorsheynaya inuu kordhiyo golihiisa wasiirada oo uu gaarsiiyo illaa 30 wasaaradood.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo dhawaan laga helay xanuunka Covid-19 ayaa xalay ka baaqsaday ka qayb-galka munaasabadda xuska 26 June oo lagu qabtay xarunta maamulka gobolka Banaadir.

Guddoomiyaha Golaha Shacabka, Mudane Sheekh Aadan Madoobe oo wakiil ka ahaa madaxweynaha ayaase ka qayb-galay munaasabadda, isaga oo ku hadlayeyna magaciisa, kan Madaxweyne Xasan Sheekh ayuu hambalyo u diray guud ahaan dadka Soomaaliyeed.

“Aniga oo magaceyga, magaca madaxweynaha JFS, magaca baarlamaanka Soomaaliyeed  ku hadlaayo waxaan u hambalyeynayaa marka hore dhammaan Ummadda Soomaaliyeed meel kasta oo ay ku nool yihiin,” ayuu yiri Guddoomiye Sheekh Aadan Madoobe.

Sidoo kalke wuxuu faah faahin ka bixiyey sababaha uu madaxweynaha uga baaqday munaasabadda 26 June, wuxuuna shaaca ka qaaday inuu xeeriyey in bulshada uu mas’uulka u yahay u turo, maadaama uu si fudud lagu kala qaado xanuunka Covid-19.

“Waxaa kale oo aan rabaa inaan u duceeyo madaxweynaheenna, hadda culeys ma qabo, maadaama daruuf daraadeeda isaga dareemay uu imaan waayey aniga ayuu ii wakiishay, waxaana Ilaahey uga baryayaa inuu caafiyo sida ugu dhaqsiyaha badan” ayuu sii raaciyey

Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Aadan Madoobe) oo hadalkiisa sii wata ayaa sheegay in xaaladda caafimaad ee madaxweynaha ay wanaagsan tahay, wuxuuna ugu duceeyey in Ilaahey ka dul-qaado xanuunka, sidoo kale shacabka ayuu baaqay inay is dajiyaan.

“Caafimaadkiisa hadda aad ayuu u fiican yahay, waxaa laga yaabaa marka uu hadda munaasabadda ka maqnaado dadka inay u arkaan madaxweynaha waaba soo kici waayey tacbaan waayey ma’aha laakiin isaga oo isleh bulshada Soomaaliyeed ee aad mas’uulka u tahay, maadaama cudurkaan saanqaadkiisa uu fudud yahay inuu isaga maqnaado ayuu go’aansaday,” ayuu markale yiri Aadan Madoobe oo ka hadlayey xaaladda madaxweynaha.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud oo maalmo ka hor booqasho ku tegay Imaaraadka ayaa kadib markii uu kusoo laabtay dalka la xaqiijiyey in laga helay xanuunka Covid-19, waxayan Villa Soomaaliya shaacisay in uu sii wadan doono howlaha shaqo ee qaranka.

Minneapolis (Caasimada Online) – Fanaanada weyn ee Soomaaliyeed Hibo Maxamed Huddoon (Hiba Nuura) ayaa qeylo dhaan ka soo saartay abaarta ku dhufatay Soomaaliya, iyadoo dadka wax heysta ugu baaqday inay ka qeyb qaataan, oo u soo jeestaan sidii xaaladaan adag looga samata bixin lahaa, dadka nugul oo gaajada iyo oonka ugu dhimanaya deegaanada qaar.

Waxaa isa soo taraya qeyla-dhaanta ku aaddan gurmadka abaaraha Soomaaliya, xilli ay boqollaal carruur ah u dhimanayaan gaajo iyo macluul.

Qaramada Midoobay, hey’adaha kale ee caalamiga ah ee gargaarka iyo dowladda Soomaaliya ayaa todobaadyadii u danbeeyay soo saarayey warbixino sheegaya in abaartu ay isku-bedeli rabto macluul galaafata nolosha kumanaan qof.

Hiba Nuura oo la hadashay Idaacadda VOA ayaa ugu horeyn u duceysay dadka Soomaaliyeed ee abaartaan ay saameysay, sidoo kale waxay tilmaantay in dadka caanka ah ay door muhiim ah ka qaada karaan gurmadka dadka tabaaleysan.

Waxay sheegtay in xilligii ay dowladda adag ka jirtay Soomaaliya aysan qabin walwal badan, maadaama ay dowladdu awood u laheyd inay dadka caawiso baahiyahooda, balse hadda waxay sheegtay in xaaladaan aan lagu haley karin dowladda kaliya.

“Sidii hore manihin, laakiin 20 sano ee u dambeeyey dowladihii soo dhismayey ee dalka ka jiray inta karaankood ah dadka waa caawinayeen, waxaan dadka caanka ah u soo jeedinayaa in bulshada ku xiran ay ugu gacan haatiyaan gurmadka dadka ay sameysay abaarta ka jirta dalkeenii,” ayey tiri Hiba Nuura.

Hoos ka dhageyso wareysiga 

Dhoobley (Caasimada Online) – Wafdi uu hoggaaminayo Madaxweynaha Dowlad Gobaleedka Jubaland Axmed Maxamed Islaam (Axmed Madoobe) ayaa gaaray Magaalada Dhoobley ee Gobalka Jubbada Hoose.

Wafdiga Madaxweynaha ayaa garoonka diyaaradaha ee Degmada Dhoobley waxaa ku soo dhaweeyay Maamulka Degmada, Odayaal, haween, dhalinyaro iyo qeybaha kala duwan ee bulshada ku sugan magaalada.

Socdaalka Madaxweynaha uu ku tagay magaalada Dhoobley ayaa faahfaahin rasmi ah laga helin balse qoraal lagu daabacay bogga madaxtooyada Jubbaland ayaa lagu yiri “Madaxweynaha ayaa inta uu ku sugan yahay Degmada Dhoobley kulamo la qaadan doona waxgaradka iyo qeybaha kala duwan ee bulshada Degmada.”

“Waxaan kala tashan doona dadka ku nool Degmada iyo deeganada hoos yimaada sidii ay usoo dooran lahayeen dadka maamulaya gaar ahaan golaha deegaanka. Waxaan fududeyn doona dhamaan adeegyada muhiimka u ah Degmada iyo deegaanada hoos yimaada.” Ayuu yiri Axmed Madoobe.

Shirka Golaha Wasiirada ee Dowlad Gobaleedka Jubbaland ayaa 23 Juun 2022-kii lagu qabtay Magaalada Dhoobley, kaas oo ay ku ansixiyeen in Dhoobley iyo Buurdhuubo ay kamid noqdaan Degmooyin rasmiga ah ee Jubaland.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Xamza Cabdi Barre oo ka qeyb galay munaasabad lagu xusayay 62 guuradii ka soo wareegtay markii ay xorriyadda qaateen gobollada waqooyi ee Soomaaliya ayaa ka hadlay arrinta Somaliland. 

Ra’iisul Wasaaraha ayaa ugu horeyn shacabka u diray hambalyo ku aadan dhamaan shacabka Soomaaliyeed ee ku nool dibadda iyo gudaha dalka.

“Waxaan dhamaan Shacabka Soomaaliyeed ugu Hambalyaynayaa munaasabada 26ka Juun oo ku beegan 62 guuradii kasoo wareegtey markii ay Gobolada Waqooyi Xorriyada ka qaateen Gumeystihii Ingiriiska islamarkaana ah markii u horeysey calankeena laga taagey dhul Soomaaliyeed oo xor ah,” ayuu yiri Ra’iisal Wasaaruhu.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa xusay in maalintani huwan tahay taariikh aad u dheer ayna tahay maalintii ummada Soomaaliyeed ay gumaysitii Ingiriiska ka xoroobeen. Waaxaana uu sidoo kale xusan halgankii dheeraa ee ummadda Soomaaliyeed u soo gashay madax-banaanideeda iyo inay noqoto ummad si xor ah aayeheeda uga tashata uu hirgalay.

Ra’iisul Wasaare Xamse ayaa sheegay in Midowgii labada gobal ee waqooyi iyo koofur reer waqooyi la’aan tood aysan suuragasheen. Isagoo tilmaamay in maanta awlaadii halgamayaaashii xoriyadda iyo midnimada keenay laga filaayo adkaynta midnimadii aabe yaashood horseedeen.

“Dadaalkaas dheer iyo halgankii xornimo doonka waxa xasuusin mudan in walaalaha reer waqooyi kaalin mug leh ay ku lahaayeen, waxay u hureen dhiigooda, libta 26ka juun, iyaga ayaana si gaar ah ugu suntan. Waxaan balan qaadayaa in aan dadaalkii ay ku baxsheen xormimada iyo midowga mid u dhigma aan ku baxsho xalinta tabashadooda.”

Sidoo kale, Ra’iisul Wasaaraha oo ka hadlayay xaaldaha xiligan ee dalka ka jira ayaa sheegay in dadkeenu wajahayaan duruufo adag oo ay abaaruhu keeneen, una dheer yihiin arrimo amni iyo mid dhaqaale oo u baahan in wax laga qabto.

“Xukuumaddaydu waxay ahmiyad gaar ah siindoontaa sidii loo laba jibaari lahaa dadaalada loogu gurmanaayo dadkeena abaartu saameysay. Inagoo ka yeelan doonaa qorshayaal cad-cad oo lagu sameeynaayo xal waara iyo in dalka loogu diyaariyo inuu awood u yeesho ka jawaabista musiibooyinka qaran.”

Xamza ayaa sheegay in dadka Soomaaliyeed looga fadhiyo halgankii xornimo doonka ahaa mid la mid ah, taas oo ah waajib muwaadin kasta saaran sidii looga gudbi lahaa kooxaha dadkeenii go’doomiyey ee u diidan in xitaa raashin gurmad ah iyo biyo loo geeyo shacabka gaajada iyo haraadka u dhimanaya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud, oo soo saaray qoraal ku aadan munaasabadda 26-ka June, ayaa sheegay in Soomaaliya ay haysato fursad taariikhi ah oo ay ku sixi karto khaladaadkiii ka dhacay.

“Xuska sannad guurada 62-aad ee maalinta xoriyadda 26ka Juun, waa fursad aynu ku sixi karno wixii naga qaldamay muddadaas, sidoo kale aan ku xoojin karno dhaqamada wanaagsan ee ay ka siman yihiin dadka Soomaaliyeed, kuwaas oo ay ugu horreeyaan is-caawinta, isu qalbi furnaanta iyo adkeynta midnimadooda,” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh.   

“Dadka Soomaaliyeed waxa ay si weyn u garoowsan yihiin dhibaatooyinka ay leedahay colaadda iyo khilaafaadka sokeeye ee dib u dhigay dowladnimadeenna. Maanta waxaan haysannaa fursad taariikhi ah oo shacabkeennu ay ku heshiiyaan, ku mideeyaan caqligooda, cilmigooda, cududdooda iyo jacaylka walaalnimo ee ka dhexeeya ummadda Soomaaliyeed, taas oo aan weligeed duugoobayn,” ayuu yiri.  

Madaxweynaha ayaa intaasku daray in kaasi uu yahay jidka kaliya ee aynu kaga bixi karno amni xumada, saboolnimada, abaaraha iyo shaqo la’aanta curyaamisay dhallinyaradeenna.  

Dhinaca kale, madaxweynaha ayaa sheegay inuu ka cudur daaranayo ka qeyb-gal la’aanteyda munaasabadda 26-ka Juun, maadaama uu, sida uu yiri, u  hoggaansanahay talooyinka bahda caafimaadka ee la xiriira COVID-19.  

Waxa uu ugu dambeyn ku baaqay in la caawiyo oo la garab istaago dadka Soomaaliyeed ee ay abaartu ku dhufatay. 

“Munaasabadda Todobaadka Xorriyadda awgeed, waxaan ku boorrinayaa dhammaan dadka Soomaaliyeed in aan wadajir ugu istaagno dadkeenna la tacaalaya duruufaha nololeed ee adag ee ka dhashay abaaraha ku habsaday dalkeenna, taasina ay tahay dabbaal degga ugu wanaagsan ee aynu u muujin karno Todobaadka Xorriyadda,” ayuu yiri.