Amsterdam (Caasimada Online) – Maadaama ay bilowdeen xilliyada fasaxyada dugsiyadda, waxaa la xasuusinayaa waaladiinta Soomaaliyeed ee haysta dhalashada waddanka Netherlands inay ka digtoonaadaan gudniinka gabdhahooda, kaasoo haddii lagu helo ay muteysan karaan ciqaab xabsi iyo ganaax isugu jira.

Zahra Siyaad Naaleeye oo madax ka ah mashruuca ka hortagga gudniinka gabdhaha ayaa shir jaraaíd oo ay toddobaadkan ku qabatay xafiiska dalladda Isutagga ururada Soomaalida ee magaceeda loo soo gaabiyo FSAN ayaa ku celcelisay

“Maadaama 2dii sanno ee ugu dambeysay ay duniddu kala xirneyd xanuunka Caronaha dartiis, sannadkan waxaa suurtagal ah waalidiin badan in ay caruurtooda fasax u wadaan, waxaan xusuusinayaa waalidiintaasi in aysan ku kadsoomin in ay gabdhahooda soo gudaan” Ayeey tiri Zahra Naaleeye, waxaya intaasi raacisay in sharci adag laga soo saaray gudniinka gabdhaha.

HOOS KA DAAWO VIDEO-GA

Hargeysa (Caasimada Online) – Guddoomiyaha xisbiga mucaaradka Somaliland ee UCID Faysal Cali Waraabe oo waraysi siiyay Universal TV ayaa sheegay in ergo beesha caalamka ka socota oo uu Nairobi kula kulmay, uu uga warbixiyay mawqif mucaaradka ee ku aadan in aanay aqbalayn doorashada urrurada siyaasada.

Faysal Cali Waraabe ayaa sheegay in 30 sano kaddib Somaliland ay qarka u saaran tahay rabshado uu sabab u noqdo Madaxweyne Muuse Biixi Cabdi maadaama uu ka dhega fureystay in uu qabto Doorashada ku waqtiyeysan 13-ka November 2022.

“Beesha caalamka ayaanu meesha ay taagantahay la wadaagnay, madaxweynahana kulan fogaan arag ah ayey la yeesheen inkasta oo aanan oran karin madaxweynuhu siduu uga warramay sax ayay ahayd, kalmada uu yiri axsaabta ogolaatay furista urrurada  siyaasada manaan ogolaan anagu,” ayuu yiri Waraabe.

Waraabe ayaa hadalkiisa sii raaciyay in cabsida ka taagan Somaliland uu sabab u yahay Madaxweyne Muuse, waxa uu soo jeediyay in la tixgeliyo dastuurka iyo nidaamka kale lagu heshiiyay si looga fogaado isku dhac & rabshado dhaca wuxuuna xusay inay arrintaas la wadaageen beesha caalamka.

“Somaliland 30-sano kaddib waxa ay wajaheysaa xaalad adag, Beesha Caalamka waxa aan la wadaagay in Madaxweyne Muuse Biixi uu sabab u yahay rabshada jira, Been ayuu u sheegay Beesha Caalamka, Somaliland waxa ay u baahan tahay in Doorasho ka dhacdo sidii loo qaban jiray oo kale,” ayuu yiri Faysal Cali Waraabe.

Guddoomiyaha Xisbiga Mucaaradka ah ee UCID ayaa Madaxweyne Muuse ku eedeeyay in markii uu arkay Guusha Mucaaradka uu ka gaaray Doorashada Golaha Wakiilada uu go’aansaday in uu ka caga-jiido qabashada doorashada.

Lacag dhan $5 Milyan oo doollar oo ah miisaaniyadda loogu talagalay Doorashada ayuu sheegay in lagu shubay koontada loogu talagalay, waxa uu dusha ka saaray eedeyn ah in uu ka shaqeynayo in isku dhacyo dhaca.

“Doorashada Madaxweynaha oo waxkasta u diyaarsan yihiin oo miisaaniyadda lagu shubay $5 Milyan oo dollar ayay markaas is qabteen Xisbiga Waddani oo Golaha Wakiilada qaatay, qaska isaga ayaa keenay, waa markii ugu horreysay ee Maleeshiyo hubeysan Hargeysa soo gasho” Sidaasi waxaa yiri Faysal Cali Waraabe oo la hadlay TV-ga Universal.

Ergada beesha caalamka ee kulanka la yeeshay guddoomiyaha oo madaxweynaha Somaliland kulan fogaan arag ah la qaatay Khamiistiii ayey madaxtooyadu sheegtay in la isku afgartay in doorashooyinka la amba qaado, iyaguna gacan ka gaystaan.

Muqdisho (Caasimada Online) – Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame oo ah Ergayga madaxweynaha Soomaaliya uqaabilsan arrimaha abaaraha  ayaa ku baaqay in hoos loo dhigo xuska maalmaha xorriyada dalka isagoo taas sabab u dhigay inuu dalka ku jiro xaalad aan mudnayn dabaal deg.

Ergayga madaxweynaha Soomaaliya uqaabilsan arrimaha abaaraha oo ka qeyb galayay barnaamij dood wadaag ah ayaa sheegay in loo baahan yahay in indhaha bulshada lagu jeediyo arrimaha abaaraha halkii lagu mashquuli lahaa xuska xurriyada.

Cabdiraxmaan ayaa xusay in haddii aan la iska dhaafi karin xuska maalmahaas ay tahay in loo sameeyo sida ugu fudud iyadoo la tixgelina\yo duruufaha uu dalka ku jiro aysana suuragal aheyn in  Soomaaliya oo dadkeedu gaajaysan yihiin in aanay u dabaal degto wax la yiraahdo xorriyad.

“ Waa in hoos loo dhigaa debaal degga maalmaha xurriyada sababtoo ah gob ma ahan qof ay dadkiisii Gaajo u dhimanayaan uu u dabaaldago maalmaha xuriyadda” ayuu yiri ergayga abaaraha.

Lama ogo haddii uu madaxweynaha Soomaaliya Xasan Shiikh Maxamuud aqbali doono soo jeedinta ergeygiisa u qaabilsan arrimaha abaaraha.

Sannad walba dowladda Soomaaliya ayaa dhaqaale badan ku bixisa xuska sannad guurooyinka maalmaha xurriyada oo kala ah, 26 june oo ah xornimadii gobolada waqooyi iyo kowda Luulyo, xornimada gobolada koonfureed iyo israacii labada gobol.

Haatan, waxaa magaalada Muqdisho ka socda qaban qaabada xafladdo ballaaran oo loogu diyaar garoobayo xuska maalmahaas.

Kismaao (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya Magaalada Kismaayo ee Gobolka Jubbadda Hoose ayaa waxaa ay sheegayaan in ilaa 30 Carruur ah saacadihii la soo dhaafay xaalad bafaqa darro ay ugu geeriyootay isbitaalka Magaalada Kismaayo ee gobolka Jubbada Hoose.

Carruurtaan ayaa waxaa laga kala keenay qaar kamid ah degaannada iyo degmooyinka Gobolada Jubbooyinka, gaar ahaan degaannada ay maamulaan Al-Shabaab, waxana saameyn weyn ku yeeshay xaaladda abaareed ee kajirta degaannada Jubbaland.

Faysal Aadan Ibraahim, Madaxa qaybta Nafaqo-darrada ee Isbitaalka Kismaayo ayaa sheegay in ku dhawaad 400 oo ruux oo ah qoysaska saameynta taban ku reebtay Abaarta lagu daweynayo Isbitaalka Magaalada Kismaayo kaddib xannuuno ay ka qaadeen cunno la’aanta & Biyo yarida jirta.

“Qoysaska ugu badan ee carruurta nafaqo-darrada u geeriyootay iyo kuwa gacanta lagu hayo waxa ay kasoo barakaceen Gobolka Jubada Dhexe, ku dhawaad 30 carruur ayaa u geeriyootay nafaqo-darro ka dhalatay Abaarta gaar ahaan cunno iyo biyo la’aanta ka jirta deegaannadii ay ku noolaayeen” ayuu yiri Faysal Aadan Ibraahim, Madaxa Qaybta Nafaqo-darrada ee Isbitaalka Kismaayo.

Rajo wanaagsan ayuu Faysal Aadan ka muujiyay in bukaannada jiifa Isbitaalka Kismaayo ay u helaan daryeel wanaagsan si jirkooda uu uga soo kabto saameynta taban ay ku reebeen xannuunnada ka dhashay abaarta.

Qaramada Midoobay ayaa warbixin ay soosaartay waxa ay ku sheegtay in 2.5 Milyan oo carruur oo Soomaali ah ay halis u yihiin in ay u geeriyoodaan Macluusha ka dhalatay Abaarta ka jirta Dalka, Sanduuqa Taakulada Carruurta ee UNICEF ayaa dhaqaale u dalbay si wax looga qabto halista muuqata.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo kulan la qaatay Jaaliyadda iyo ganacsatada Soomaaliyeed ee ku dhaqan dalka Isu-tagga Imaaraadka Carabta ayaa sheegay inay Imaaraadka ay fududeyn doonaan sidii ay Soomaalida ku heli lahaayeen dal-ku-galka dalkaas.

Madaxweynaha ayaa sidoo kale Jaaliyadda iyo ganacsatada Soomaaliyeed la wadaagay dadaalka ay dowladda Soomaaliya galineyso xoojinta xiriirka Imaaraadka, taas oo ka dulqaadaysa caqabadaha iyo tabashooyinka ay qabaan.

“Kulanka aan la qaatay Madaxweynaha waxyaabaha ugu horreeyey ee aan kala hadlay waxa ay ahaayeen fududeynta sharciyada, dal ku galka iyo guud ahaan isu-socdka muwaadiniinta, isla markiiba Madaxweynaha Imaaraadka waxa uu amray in Safaaraddooda magaalada Muqdisho ay dadka Soomaaliyeed si toos ah uga soo qaataan fiisaha. Sidoo kale, dhammaan caqabadaha kale ee jira waxaan isku raacnay in la xalliyo oo guddiyo farsamo ay ka shaqeeyaan fududeynta dhaq-dhaqaaqa ganacsiga, bangiyada, maalgashiga iyo sharciyada,” ayuu yiri Madaxweynuhu.

Sidoo kale wuxuu uga xog warramay xaaladda guud ee dalka, waxa uuna xusay in dowladda Federaalka Soomaaliya ay ahmiyad weyn siineyso kobcinta dhaqaalaha, horumarinta bangiyada, maalgashiga dalka, gaar ahaan dhinacyada beeraha, xoolaha iyo kheyraadka kale ee dabiiciga ah.

Jaaliyadda iyo ganacsatada Soomaaliyeed waxay Madaxweynaha Jamhuuriyadda uga war-bixiyeen xaaladda bulshada Soomaaliyeed ee ku dhaqan dalka Isu-tagga Imaaraadka Carabta, iyaga oo sheegay xiriirka labada dal ee xumaaday sanadihii la soo dhaafay in uu saameyn weyn oo dhaqaale ku yeeshay ganacsatada Soomaaliyeed.

Waxa ay uga mahad-celiyeen Madaxweynaha mudnaanta uu siinayo hagaajinta xiriirka muhiimka ah ee ka dhaxeeya Soomaaliya iyo Imaaraadka.

Ugu dambeyntiina Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa xubnaha Jaalliyadda kula dardaarmay xoojinta midnimadooda iyo in ay is-caawiyaan, islamarkaana ay si wanaagsan kula noolaadaan shacabka iyo dowladda aan walaalaha nahay ee Imaaraadka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Agaasimihii hore ee Machadka cilmi baarista siyaasadda ee Heritage Cabdirashiid Khaliif Xaashi ayaa markii u horeysay si weyn ugu dhaliilay taageerayaasha madaxweynihii hore inay dagaal ku bilaaban dowladda cusub ee madaxweyne Xasan.

Waxa uu sheegay in taageerayaasha Maxamed Cabdullaahi Farmaajo aysan u hogaansamin baaqiisi, taasi badalkeedna ay doorteen inay qaadan dacaayado iyo weeraro ka dhan ah dowladda cusub.

“Markii isbaddal doonku ay dalka la wareegeen Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud iyo Madaxweynihii hore ee Maxamed Cabdullaahi Farmaajo waxay jeexeen waddo odaynimo oo ah horay halloo socdo, Ra’iisul wasaaruhuna waddadii ayuu raacay sida booqashadiiss laga arkayo. Tallaabooyinkaasina waa kuwo dowladnimada u fiican,” ayuu ku yiri qoraal uu soo dhigay bartiisa twitter-ka.

“Dhanka kale Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud waxaa ku socda weerar iyo been abuur oo ay wadaan kooxo NN ah oo taageera Madaxweynihii hore ee Maxamed Cabdullaahi Farmaajo. Waxay ahayd in ay baaqa hoggaamiyahooda (madaxweynihii hore) ay maqlaan ee dowladdaan 2-da bilood aan gaarin ay qunjuraafka ka daayaan.”

Sidoo kale waxa uu intaas kusii daray “Kooxahaas baal marsan baaqa madaxweynayaasha ee doonaya inay curdanka ku naafeeyaan dowladnimada loo soo halgamey, waa in la xasuusiyo in hoggaanka laga fara-maroojiyey rag awood iyo xoolo haystey aysanna #RATS (remnants of authoritarian & terminated system) hor istaagi kari.”

“Waxay ahayd inay kala dhuuntaan waayo iyaga fashilay guri muraayad ahna ku jira. Kuwa wada dagaalka beenta ku salaysan waxay keenaysaa in sidii gabyaagii Carbeed ee Jariir lagu yiraahdo فَغُضَّ الطَرفَ إِنَّكَ مِن نُمَيرٍ.”

Si kastaba, arrintan ayaa imaneysa ayada oo markii doorashada lagaga guuleystay Farmaajo iyo intii ka dambeysay uu dhowr jeer ku baaqay in lala shaqeeyo dowladda cusub, islamarkaana fursad la siiyo, taasi oo ka hor-imaneysa tallaabada ay qaadeen taageerayaashiisu.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ergeyga gaarka ah ee madaxweynaha u qaabilsan arrimaha gurmadka abaaraha, Cabdiraxmaan Cabdishakuur ayaa maanta kulan la yeeshay wafdi uu horkacayo xoghayaha guud ee Norwgian Refugee Council.

Xoghaya guud ee NRC oo ay wafdigiisa kamid ahaayeen xubno sare sida madaxa hay’adda ee geeska Afrika iyo Yemen Karl, madaxa xafiiska Soomaaliya Mohamed Abdi iyo Haakon Svanne oo ah ku-xigeenka danjiraha Noorwey ayaa waxay warbixin ka siiyeen Ergeyga howlaha kala duwan ee gargaarka ku aaddan ee hay’adda NRC iyo safaaradda Norway.

Ergeyga ayaa uga mahad-celiyay wafdiga gacan-siinta dowladdiisa, isaga oo ka codsaday in ay sare u qaadaan kaalmada ay ugu tala-galeen Soomaaliya iyo sidoo kale in ay kordhiyaan wax ka qabashada howlaha naf badbaadinta ah ee wax looga qabanayo gurmadka deg-dega.

Waxa sidaas si la mid ah Ergeygu weydiistay wafdiga in ay dowladda ka gacan siiyaan sidii indhaha adduunka loogu soo jeedin lahaa xaaladda abaaraha Soomaaliya.

Wafdiga ayaa arrinkaas ka guddoomay Ergayaga una ballan-qaaday gacan siin buuxda, sida lagu sheegay qoraal kasoo baxay Xafiiska Ergeyga gaarka ah ee madaxweynaha u qaabilsan arrimaha gurmadka abaaraha.

Muqdisho (Caasimada Online) – Maamulka Bangiga Adduunka ayaa ansixiyey malaayiin dollar oo loogu talagalay Soomaaliya, si loo caawiyo dadka ay saameeyeen abaaraha haatan ka jira dalka ee sababay xaaladaha bani’aadanimo ee kasii daraya Soomaaliya.

Lacagta uu Bangiga Adduunka u saxiixay Soomaaliya ayaa gaareysa 143 milyan oo dollar, taas kusoo aaday, xilli ay Soomaaliya u qabto baahi weyn oo ku aadan abaaraha.

Bangigu waxa uu sheegay in mashruucaan cusub uu wax ka qaban doono baahida illaa 20,000 qoys, sidoo kalena lacag kaash ah oo degdeg ah la siindoono illaa 338,000 qoys, iyo 160,000 qoys oo iyagana dhaqaale ka helidoona mashruucaan.

Kristina Svensson oo ah maamulaha Bangiga Adduunka ee Soomaaliya oo ka hadleysay taageeradan dhaqaale ayaa sheegtay in muhiimaddu ay tahay u gurmashada dadka ay saameeyeen abaaraha, gaar ahaan kuwa nugul ee wajahaya cunno yarida sii kordhaysa.

Sidoo kale waxa ay intaasi ku dartay in sameynayaan dadaallo kasta oo lagu bad-baadinayo qoysaska Soomaaliyeed ee ku tabaaleysan gudaha dalka.

“Xaaladdu waa murugo, Bankiga Adduunkana waxa uu sameynayaa wax walba oo uu ku badbaadin karo kuwa ugu nugul xilligan,” ayay tiri Kristina Svensson.

Waxa kale oo ay intaasi sii raacisay “Waxaan ka faa’ideysaneynaa iskaashiga aan la leenahay hay’adaha bani’aadamnimada si loo yareeyo xaaladdaha abaaraha,”.

Soomaaliya ayaa xilligan ku jirto xaalad bani’aadanimo tii ugu darneyd, taas oo ka dhalatay abaaraha daba dheeraaday ee haatan ka jira qaybo badan oo ka mid ah dalkeenna.

Boosaaso (Caasimada Online) – Cabdiraxmaan Shirwac Aw-Saciid oo ku magac dheer (Laahoor) oo shalay ay maxkamadda ciidamada Puntland ku xukuntay dil toogasho ah, isagoo maqan, ayaa ka hadlay xukunkiisa, wuxuuna sheegay inuu diyaar u yahay inuu hor yimaado hey’adaha garsoorka, gaar ahaan maxkamadii xukuntay.

Cabdiraxmaan Laahoor oo shan ku ahaa rag lagu eedeeyey inay ka tirsan yihiin ururada Al-Shabaab iyo Daacish, ayaa iska fogeeyey eedeyntaas, wuxuuna la soo xiriiray oo wareysatay Idaacadda VOA, isagoo ku sugan tuulo ka tirsan gobolka Bari.

Wuxuu sheegay in dhowr jeer oo hore loo xiray tuhuno la xariira inuu ka tirsan yahay kooxahaas, balse la iska siidaayey markii lagu waayey wax cadeymo ah, hase yeeshee haatan uu ku maqan yahay miyiga oo hooyadiis ay ku xanuunsan tahay.

Cabdiraxmaan Laahoor wuxuu sheegay in shaqadiisa ay aheyd kaari gaadiidka ka rara busteejo ku taalla magaalada Boosaaso ee gobolka Bari, isagoo la yaab ku tilmaamay xukunka lagu riday iyo eedeymaha loo heysto.

Guddoomiyaha maxkmadda ayaa ninkaas magaciisa ku sheegay Cabdiraxmaan Ciise Axmed Laahoor, hase yeeshee isagu waxa uu magaciisa ku sheegay Cabdiraxmaan Shirwac Aw-Siciid oo loo yaqaan Laahoor.

“Waxaan ahay nin shacab ah oo lagu xukumay dil, cadaalad xumo ayaa la igula kacay, waxaan u dhashay gobollada Puntland, kama mid ihi Al-Shabaab iyo Daacish, si toos ah iyo si dabdab midna ulama shaqeeyo, banaanka ayaan ka ahay,” ayuu yiri.

Cabdiraxmaan Laahoor ayaa meesha ka saaray inay jirto cid la soo xiriirtay ama uga yeertay maxkamadda xukunka ku riday, “Hada waxaan diyaar u ahay inaan sharciga hor imaado, si cadaaladeyda loo sugo,” ayuu yiri.

Wuxuu shaaciyey in seddax jeer la xiray, iyadoo loo heysto eedeymo noocaan ah, balse wax dembi ah lagu waayey, ninkaan ayaa tilmaamay tuulada uu ku nool yahay oo hooyadiis oo xanuunsan uu ku haayey mudo 8 bilood ah.

“Waxaa ii qorsheysan inaan deg deg u imaado Boosaaso, oo ah halka ay joogaan ragga I xukumay, 1986-kii ayaan Boosaaso ka bilaabay shaqo kaari ah, leesin ayaan dowladda ka heystaa,” ayuu yiri Cabdiraxmaan Laahoor.

Wuxuu sheegay in adeega internetka uusan isticmaalin, balse dad ka soo wacay Boosaaso ay u sheegeen in dil lagu xukumay, isagoo sheegay in ragga ku marqaati furay ee lala xukumay uusan garaneyn.

Hoos ka dhageyso wareysiga

Abu Dhabi (Caasimada Online) – Madaxweynaha Imaaraadka Carabta Sheikh Mohamed bin Zayed Al Nahyan ayaa xaqiijiyay taageerada joogtada ah ee aan waxba laga kala reebin ee Imaaraadka Carabta ay siiso dadka Soomaaliyeed si ay ugu guuleystaan hammigooda horumarineed, xasillooni, barwaaqo iyo dhisidda mustaqbal wanaagsan oo shacabkooda ay helaan. 

Sheikh Zayed ayaa hadalkan sheegay markii uu shalay Qasriga Al Shati’ ee Abu Dhabi ku qaabilay Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud.

Madaxweynaha Imaaraatka Carabta ayaa soo dhoweeyay booqashada hoggaamiyaha Soomaaliya, wuxuuna ugu hambalyeeyay xilka madaxtinimo ee Soomaaliya ee uu la wareegay, isagoo u rajeeyay inuu ku guuleysto hoggaaminta dalkiisa iyo ka miro-dhalinta himilooyinka shacabkiisa ee ku aaddan xasilloonida, horumarka iyo nabadda. 

Madaxweynaha Soomaaliya ayaa isna muujiyay sida uu ugu faraxsan yahay mowqifka taariikhiga ah ee Imaaraadka uu ku garab taagan yahay shacabka Soomaaliyeed, isagoo uga mahad celiyay dareenka diiran ee Sheikh Zayed uu u muujiyay shacabka Soomaaliyeed. 

Kulanka ayaa looga hadlay dardar gelinta iskaashiga ka dhaxeeya labada dal ee dhinacyada kala duwan, gaar ahaan dhinacyada horumarka, iyadoo labada dhinac ay ka wada-hadleen dadaallada loogu jiro nabad ka dhalata Soomaaliya.

Sheekh Maxamed ayaa xaqiijiyey in Imaaraadka ay ka go’an tahay inay shacabka Soomaaliyeed ka taageeraan dadaallada dowlad dhisidda ee ku wajahan mustaqbal nabadeed iyo xasillooni, isagoo carabka ku adkeeyay sida Imaaraadka ay u doonayaan inay xoojiyaan dadaallada ay dowladda Soomaaliya iyo hay’adaha dowladda eek u aadan dhinacyada dhismaha, horumarka iyo xasilloonida.

Ilo-wareedyo lagu kalsoon yahay ayaa Caasimada Online u sheegay in Imaaraadka Carabta ay si gaar ah u ballan-qaadeen inay Soomaaliya ka taageeraan dhinaca amniga, iyo sidii looga adkaan lahaa kooxda Al-Shabaab, waana taas sababta uu kulanka qeyb uga ahaa agaasimaha NISA Mahad Salaad. 

Madaxweynaha Soomaaliya ayaa dhankiisa sheegay in uu rajaynayo in uu ka shaqeeyo horumarinta iskaashiga Imaaraadka iyo Soomaaliya ee dhinac walba ah iyo sidii uu uga qeyb qaadan lahaa horumarinta xasilloonida iyo amniga gobolka.

Kismaayo (Caasimada Online) – Faah-faahino dheeraad ah ayaa laga helayaa howl-gal qorsheysan oo ururka 5-aad, Guutada 16aad ee Kumaandooska DANAB iyo Ciidanka Hay’adda Sirdoonka iyo Nabadsugida Jubbaland ka sameeyeen deegaano ka tirsan gobolka Jubbada Hoose.

Howl-galka oo ahaa mid qorsheysan ayaa waxa lagu bur-buriyay taliskii qaraxyada ee kooxda Al-Shabaab ku lahaayeen deegaanada Beerxaani, Qudus, Dharkeyn Urur, Yaaq-dabayl iyo Barjalla ee gobolka Jubbada hoose.

Sidoo kale waxa howl-galkaan lagu dilay xubno ka tirsan Al-Shabaab, ayada oo gacanta looga dhigay maadooyinkii ay u isticmaalayeen sameynta qaraxyada isugu jira miinooyinka dhulka la galiyo iyo kuwa dhajiska ee lagu xiro baabuurta iyo guryaha.

Saraakiisha howl-galkan hoggaaminayay waxay sheegen in lagu qabtay Afar Xubnood oo ka tirsan Al-Shabaab, kuwaas oo aruurinayey lacagaha ay Al-Shabaab ugu yeeraan sakawaadka, hub iyo gaari ay doonayeen inay u adeegsadaan qarax ismiidaamin ah.

Maputo (Caasimada Online) – Booliska dalka Mozambique ayaa magaalada Beira ku xiray shan qof oo Soomaali ah oo la tuhunsan yahay inay xubno ka yihiin shabakad afduub iyo ka ganacsiga daroogada.

Sida ay booliska ay sheegeen, shanta qof oo la xiray Arbacadii 22-ka June ayaa sitay dokumentiyo been abuur ah oo kala duwan. 

Dokumentiyada ayaa waxaa ku jiray lix baasaboor oo Kenyan ah, 13 kaararka codsigga magan-galyada dalka Mozambique ah, kaarar aqoonsi oo Kenyan ah iyo baasaboorada safarka Mozambique.  

Booliska ayaa sidoo kale baaraya shabakad rayid oo ku sugan dalka Mozambique, kuwaas oo la tuhunsan yahay inay fududeeyeen in Soomaalida ay soo galaan dalkaas, soona saaraan dokumentiyada, sida uu sheegay afhayeenka booliska Daniel Macuacua.

“Intii uu socday baaritaanka, waxaan ogaanay in Soomaalidan ay xiriir la leeyihiin qaar ka mid ah hay’adaha dowladda Mozambique, kuwaas oo ay u badan tahay inay u fufudeeyeen inay soo saaraan dokumentiyada,” ayuu yiri Macuacua.

Waaxda Socdaalka Mozambique, ayaa ka sokow xadgudubka xuduudeed ee ay sameeyeen, waxay sidoo kale walaac ka muujisay dhaq-dhaqaaqa sharci-darrada ah ee dadkan maadaama dalkaas uu la tacaalayo weeraro argagixiso. 

“Waa arrin walaac leh, sababtoo ah waxaan arkeynaa xaalad argagixiso,” waxaa sidaas yiri afhayeenka Waaxda Socdaalka Francisco Chambal.

Dalka Mozambqiue ayaa waxaa ka dagaalama oo weerar dhimasho leh ka fulisa koox lagu magacaabo Al-Shabaab, inkasta oo aysan wax xiriir la laheyn kooxda Al-Shabaab ee Soomaaliya. 

Garoowe (Caasimada Online) – Madaxweynaha dowlad goboleedka Puntland, Mudane Saciid Cabdullahi Deni oo maanta guddoomiyey shirka todobaadlaha ah ee golaha wasiirada maamulkaasi ayaa magacaabay guddi cusub oo heer wasiir ah.

Guddigaan ayaa ka shaqeyn doono arrimaha gurmadka abaaraha ku dhuftay deegaanada Puntland oo haatan laga soo warinayo xaalado daran oo dhanka nolosha ah.

“Kulanku intuu socday waxaa laga hadlay xaaladda Abaarta, waxaana Madaxweynuhu uu magacaabay Guddi ka kooban Wasaaradaha si loo dardargeliyo wax ka qabashada saameynta Abaarta iyo sidii gargaar loo gaarsiin lahaa dadka ay saameysay,” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay madaxtooyada dowlad goboleedka Soomaaliyeed ee Puntland.

Shirka todobaadlaha ah ee golaha wasiirada ee Puntland ayaa waxaa sidoo kale looga hadlay arrimaha amniga, mashaariicda lagu horumarinayo Biyaha iyo Korontada.

Sidoo kale golaha ayaa wax ka bedel ku sameeyay darajada qaar ka mid ah degmooyinka Puntland, kuwaas oo ay soo gudbisay Wasaaradda Arrimaha Gudaha ee Puntland.

“Waxaan degmooyinka kala ah Bareedo, Carmo, Boocame, Xiingalool iyo Xarfo oo awal ahaa heerka saddexaad (C) loo dalacsiiyey heerka labaad ee degmooyinka Puntland (B)” ayaa markale lagu yiri warsaxaafadeedka kasoo baxay dowlad goboleedka Puntland.

Sikastaba, Puntland ayaa ka mid ah meelaha ay sida daran u saameysay abaaraha, waxaana guddiga la magacaabay horyaal shaqooyin ay ugu horreyso gurmadka abaaraha.

Kismaayo (Caasimada Online) – Shirka Golaha Wasiirada Jubbaland ayaa maanta markii ugu horeeysay lagu qabtay meel ka baxsan Kismaayo gaar ahaan magaalada Dhoobley ee gobolka Jubada Hoose.

Shirka Golaha ayaa waxa shir-guddoominayay Madaxweyne ku-xigeenka 1aad ee Jubbaland Maxamuud Sayid Aadan, ayada oo uu goobjoog ka ahaa Madaxweyne ku-xigeenka 2-aad ee dowlad goboleedka Jubbaland Cabduqaadir Xaaji Maxamuud (Lugadheere).

Golaha ayaa shirkaan ku ansixiyay in magaalooyinka Dhoobley iyo Buurdhuubo ay noqdaan Degmooyin, waxaynaa noqonayaan degmooyinka tirsan kuwa Jubbaland.

Sidoo kale waxaa warbixino looga dhageystay dhamaan xubnaha golaha Wasiirada ee shirka ku sugnaa, isaga oo madaxweyne ku-xigeenka 1aad uu faray in ay dardar-geliyaan shaqooyinka ay u hayaan Bulshada.

Madaxweyne ku-xigeenka 1aad ee Jubbaland ayaa sheegay inay muhiim tahay in demooyinka Dhoobley iyo Buurdhuubo loo dhiso Golle degaan, loona baahan yahay inay maamulka kala shaqeeyaan Odayaasha Dhaqanka.

Si kastaba, Waa markii ugu horeysay ee shirka Golaha Wasiirada Jubbaland lagu qabto degmada Dhoobleey, waxaana degmadaas ay kamid tahay degmooyinka uu sida rasmiga ah gacanta ugu haayo maamulka Jubbaland.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ku simaha madaxweynaha dalka, ahna guddoomiyaha Golaha Shacabka, Mudane Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Aadan Madoobe) ayaa maanta guddoomiyey shir looga hadlayey ammaanka dalka, gaar ahaan kan Muqdisho.

Shirka oo ka dhacay xafiiska ku simaha madaxweynaha dalka ayaa waxaa ka qayb-galay dhammaan saraakiisha ammaanka ee dalka, sida taliye ku xigeenka ciidanka Booliska Soomaaliyeed, taliye ku xigeenka ciidanka Xoogga dalka Soomaaliyeed, taliyeyaasha qaybta ciidamada Booliska iyo Nabad Sugidda ee qaabilsan gobolka Banaadir.

Intii uu socday shirkan ayaa waxaa looga hadlay adkeynta amniga iyo  u diyaar garowga xuska maalmaha xorriyadda oo nagu soo fool leh todobaadka soo socda.

Labada dhinac ayaa si gaar ah diiradda u saaray ka shaqeynta amniga maalmaha xorriyadda iyo sidii ay ugu  qabsoomi lahaayeen si nabad ah.

Sidoo kale ku simaha madaxweynaha, Sheekh Aadan Madoobe ayaa amray saraakiisha ammaanka inay muujiyaan feejig naan dheeri ah inta lagu jiro maalmaha xorriyadda.

Dhankooda saarkiisha ayaa u mahadceliyey guddoomiyaha, waxayna ballan-qaadeen inay sii laba jibaari doonaan howlgallada lagu sugayo amniga ee ka socda gudaha caasimada.

Xuska maalmaha xorriyadda ee 26-ka June iyo kowda Luulyo ayaa foooda innagu soo hayo, waxaana loo xilsaaray guddi ka shaqeynaya, qaban qaabada xuska maalmahaasi.

Si kastaba, magaalada Muqdisho iyo guud aaan dalka ayaa waxaa haatan laga dareemayaa diyaar garow ku aadan maalmaha xorriyadda oo ay muujinayaan shacabka Soomaaliyeed.

Dhuusamareeb (Caasimada Online) – Xaaladda magaalada Guriceel ee gobolka Galgaduud ayaa maanta aad u kacsan, waxaana lagu arkayaa ciidamo ka tirsan kuwa Daraawiishta Galmudug oo gadood ah, sida ay xaqiijiyeen ilo wareedyo lagu kalsoon yahay.

Ciidamadan oo saldhig ku lahaa duleedka Guriceel ayaa lagu soo warramayaa inay isku fidiyeen qaybo badan oo ka mid ah magaaladaasi, iyaga oo la wareegeen kastamka canshuuraha dowlad goboleedka Galmudug ee ku yaalla halkaasi.

Sidoo kale waxa ay hakiyeen ciidamadu dhaq-dhaqaaqa wadadaas, gaar ahaan qaybta xigta dhinaca degmada Matabaan ee gobolka Hiiraan.

Wararka ayaa sidoo kale sheegaya in ciidamadu ay ka cabanayaan mushaar la’aan, waxayna saraakiishoodu sheegeen inysan wax mushaar ah helin bihii lasoo dhaafay.

Arrintan ayaa saameyn ku yeelatay dhaq-dhaqaaqa gaadiidka isaga kala goosha wadadaas, waxaana lagu soo warramayaa in baabuur fara badan ay ku xayiran yihiin kastamkaasi oo ay Galmudug ku leedahay magaalada Guriceel, isla-markaana lagu qaado canshuuraha.

Xaaladda ayaa haatan aad u kacsan, ma jiro weli wax hadal ah oo kasoo baxay saraakiisha ciidamada Galmudug iyo madaxda ugu sarreysa ee maamulkaasi.

Inta badan ciidamada Galmudug ayaa cawda mushaar la’aan, waxayna taasi keentay in ay marar badan gadood ka sameeyeen magaalooyinka waa weyn ee maamulkaasi.

Muqdisho (Caasimada Online) – Maxkamadda Darajada Koowaad ee Ciidamada Qalabka Sida ee Soomaaliya ayaa maanta soo gabagabeysay dhageysiga dacwad ka dhan aheyd Maxamed Nuur Sheikh Cabdi Waare oo ah askari ka tirsan ciidanka Booliska Soomaaliyeed.

Maxamed Nuur ayaa waxaa lagu soo oogay dacwad la xiriirta dil uu u geystay taliyihiisii oo lagu magacaabi jiray Marxuum Axmed Cali Cabd, kaas oo ahaa taliye Unug ka tirsan Booliska.

Sida ay Maxkamaddu sheegtay dilka taliyahaas ayaa ka dhacay degmada Hodan, gaar ahaan xarunta Waaxda Kacaan, 17-kii March ee 2021, iyada oo kadib eedeysanaha lasoo qabtay.

Dhageysiga dacwadda askarigan ayaa soo martay marxalado kala duwan, iyada oo fadhiyo dhowr ahna ay ka yeelatay Maxkamadda Darajada Koowaad ee Ciidamada Qalabka Sida.

Intii ay socotay maxkamadeyntiisa ayaa sidoo kale la dhageystay baarihii kiiskan, qareennada difaacayey eedeysana iyada oo xeer ilaalintana oo soo bandhigtay cadeymaha dilka loo heysto Maxamed Nuur Sheikh Cabdi Waare oo ah askari ka tirsan Booliska.

Habraaca dacwad qaadista oo maanta soo dhammaaday ayaa Maxkamadda Ciidamada waxa ay ku dhawaaqay in Maxamed Nuur Sheikh Cabdi Waar lagu xukumay dil toogasho ah oo qisaasta marxuumkii uu horey u dilay, sida uu dhinacyada dacwadda u sheegay Garsoore Gaashaanle Maxamed Cabdi Muumin oo ka tirsan Maxkamadda Ciidamada.

Xukunsaha ayaa sidoo kale heysta fursad kale oo uu racfaan uga qaadan karo xukunka dilka ah ee lagu ridday, sida ay shaacisay Maxkamadda.

Si kastaba ha’ahaatee Maxkamadda Ciidamada ayaa inta badan xukunno adag ku ridda askarta dilalka bareerka ah ka geysta magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya.