Muqdisho (Caasimada Online) – Magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya oo ay ka dhaceyso xafladda caleema saarka Madaxweynaha cusub ayaa waxaa soo gaaray inta badan hogaamiyeyaasha maamul goboleedyada, si ay uga qayb-galaan caleema saarka.

Madaxweynahaha HirShabelle oo maalmahan ku maqnaa safar dibadeed ayaa maanta lagu soo dhoweeyey garoonka Aadan Cadde.

Soo dhoweyntiisa ayaa waxaa ka qayb-galay xildhibaano, wasiiro iyo saraakiil ka tirsan dowladda federaalka ah ee Soomaaliya.

Sidoo kale waxaa maanta caasimada soo gaaray Madaxweynaha dowlad goboleedka Koonfur Galbeed, Lafta gareen oo kasoo amba-baxay Muqdisho, waxaa isna si ballaaran loogu soo dhaweeyey garoonka diyaaradaha Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho.

Dhankiisa Madaxweynaha Jubbaland, Axmed Madoobe ayaa ku sugan caasimadda, wuxuuna soo gaaray maalintii shalay aheyd, isaga oo wata kaliya ilaalo dharcad ah.

Wararka ayaa sidoo jkale intaasi ku daraya in Madaxweynayaasha kale ee Galmudug iyo Puntland la sugayo saacadaha soo socda, si ay qayb uga noqdaan madax goboleedyada kale.

Xafladda caleema saarka Madaxweynaha oo beri dhaceyso ayaa waxaa lagu wadaa inay kasoo qab-galaan madax kala duwan, safiiro iyo marti sharaf kale oo caalami ah.

Ammaanka ayaa sidoo kale aad loo adkeeyey, waxaana maamulka gobolka Banaadir uu ka codsaday reer Muqdisho inay dul qaataan inta ay ka dhaceyso xafladda caleema saarka.

15-kii bishii hore ee May ayey aheyd markii ay dhacday doorashada Madaxweynaha oo mar labaad loo doortay Mudane Xasan Sheekh Maxamuud oo si rasmi ah xilka ula wareegay.

Baydhabo (Caasimada Online) – Madaxweynaha maamulka Koonfur Galbeed, Mudane Cabdicasiis Xasan Maxamed (Lafta Gareen) ayaa maanta sameeyey xilka qaadis iyo magacaaabis, kadib wareegto goordhow kasoo baxday xafiiskiisa, taas oo la baahiyey.

Lafta Gareen ayaa maamul cusub u magacaabay gobollada Baay iyo Bakool oo hoostaga dowlad goboleedkaasi, sida lagu sheegay qoraalka kasoo baxay xafiiska Madaxweynaha.

Sidoo kale warqadda ayaa waxaa lagu shaaciyey in magacaabitsan ay timid, kadib talo soojdin ka timid, wasiirka arrimaha gudaha ee Koonfur Galbeed.

Sida lagu sheegay wareegtada waxaa xilka laga qaaday guddoomiyihii gobolka Bakool iyo ku xigeenkiisa amniga, waxaana la magacaabay mas’uuliyiin cusub. Maxamed Cabdi Maxamed (Tall) ayaa loo magacaabay guddoomiyaha gobolka Bakool, halka isna  ku xigeenkiisa Amniga iyo siyaasadda loo magacaabay Cabdullaahi Maxamed Nuur (Snike).

Sidoo kale Guddoomiyaha cusub ee maamulka gobolka Baay ayaa waxaa loo magacaabay Mudane Cabdifitaax Maxamed Ibraahim oo ku magac dheer (Biyaano).

Madaxweynaha ayaa faray mas’uuliyiinta cusub inay si deg deg ah ula wareegaan xilalka, ayna dardar geliyaan shaqooyinka maamul ee loo igmaaday.

Arrintan ayaa qayb ka ah isbedelada uu wado Cabdicaiis Lafta Gareen, kadib markii xubnihii ugu badnaa ee maamulkaas ay ku biireen baarlamaanka 11-aad ee dalka.

Maalin kahor Madaxweynaha ayaa magacaabay  illaa 5 Wasiir oo bedelay wasiiradii hore ka dib markii ay ka mid noqdeen Xildhibaannada Golaha Shacabka Baarlamaanka Soomaaliya.

Cape Town (Caasimada Online) – Wararka laga helayo dalka Koonfur Afrika ayaa sheegaya inay sii kordhayaan dilalka iyo weerarada ka dhanka ah dadka ajaaniibta ah oo ay Soomaalida ku jirto ee ganacsiyada & shaqooyinka kala duwan u jooga gudaha wadankaas.

Dhibaatooyinka ugu badan ayaa waxaa haatan wajahaya dhalinyarada Soomaaliyeed ee ganacsiyada ku leh dalkaas, waxaan kordhay cabsida la xiriirta weerarada lagu hayo.

Sida ay wararka sheegayaan waxaa xalay xaafadda Khayelitsha oo ka tirsan magaala xeebeedka Cape Town lagu dilay labo dhalinyaro ah oo Soomaaliyeed, waxaana dilalkooda ka dambeeyey kooxo burcad Afrikaan ah oo goobta isaga baxsaday, kadib falkaasi.

Labada wiil ayaa waxaa lagu kala magacaabi jiray Yuusuf Jowhar iyo Yaasiin Cumar, waxaana goobta lagu dilay gaaray ciidamo ka tirsan Booliska dalkaasi.

Wararka ayaa intaasi kusii daraya in halka lagu dilay dhalinyarada Soomaaliyeed sidoo kale lagu dilay laba nin oo dhalasho ahaan kasoo jeeda wadanka Malawi.

Dilalka loo geysanayo dhalinyarada Soomaaliyeed ayaa qayb ka noqonaya dhacdooyinkii ugu dambeeyey ee dhacay, waxaana 48 saac ee lasoo dhaafay dalkaas lagu dilay saddex dhalinyaro ah oo lagu kala magacaabi jiray Cali Maxamed Xasan Balaakii, Cabdirashiid Axmed Sheekh Maxamuud iyo Mowliid Yare, kuwaas oo lagu dilay Magaalada Cape Town.

Xaaladda Koonfur Afrika ayaa u muuqata mid kasii dareysa, waxaana sii badanaya beegsiga lagu hayo ganacsatada Soomaalida, iyadoo aysan jirin wax ka qabasho dhanka dowlada ah.

New York (Caasimada Online) – Qoraal uu soo saaray Adam Abdelmoula oo ah xidhiidhaya hawlaha bini’aadanimo ee Qaramada Midoobay u qaabilsan Soomaaliya, ayaa sheegay in Soomaaliya ay qarka u saaran tahay inay ka dillaacaan gaajo iyo macaluul baahsan oo gallaafata nolosha boqollaal kun oo qof. Isaga oo sheegay in xaalada abaarta ee Soomaaliya ay ka sii darayso marba marka ka dambeeya.

Adam Abdelmoula ayaa sheegay in sababaha ugu weyn ee abaarta uga sii daray ay ka mid tahay, iyada oo aanay Soomaaliya si fiican u helin roobabkii la filayey muddo afar xilli ah oo isku xigay, taasoo keentay inay Soomaaliya ka dhacdo abaartii ugu darnayd ee soo marta muddo 40 sano ah. Waxaa sidoo kale walaac badan laga muujinayaa qiimaha cuntada oo Iyana cirka isku shareeray, halka ay xadidan tahay kaalmada bini’aadanimo ee loo fidiyey dadka ay abaaruhu saameeyeen.

Xidhiidhiyaha hawalaha bini’aadanimada ee Qaramada Midoobay u qaabilsan Soomaaliya ayaa sheegay in qiimaynta ay sameeyeen ay muujinayso in illaa 850,000 oo qof in ay guryahooda ka barakaceen, si ay noloshooda iyo xoolahooda ugu raadsadaan waxay cunaan ama cabbaan.

Qaramada Midoobay ayaa sheegaysa in xogaha ay hayaan ay muujinayaan in illaa 8 deegaan oo Soomaaliya ka mid ah, inay abaaruhu si daran u saameeyeen kuwaas oo halis ugu jira inay ka dillaacdo macaluuli, goobahaas ayaa badankoodu waxay ku yaallaan Koonfurta dalka, gaar ahaan gobollada ay ka jiraan xasilooni darrada iyo colaadaha kale oo keenay inay adkaato in gargaarka la gaadhsiiyo dadka tabaalaysan.

Adam Abdelmoula ayaa sheegay in xilliga uu warbaahinta la hadlayey in illaa 7.1 million oo qof oo Soomaali ahi inay abaaruhu saameeyeen, tiradaas oo ku dhow kala badh shacabka Soomaaliya. Halka 213,000 oo ka mid ah ay qarka u saaran yihiin xaalad gaajo iyo macaluuleed, taasoo muujinaysa in tiradaasi 160% ay kor u kacday tan iyo bishii April ee sannadkan.

Qaramada Midoobay ayaa sheegtay in haweenka, caruurta iyo dadka waayeelka ahi inay yihiin kuwa ay abaaruhu sida ugu daran u saameeyeen. Illaa 1.5 milion oo caruur ah oo da’doodu ka hoosayso 5 sano ayaa waajahaya xaalad nafaqo darro.

Warbixinta Qaramada Midoobay waxaa lagu sheegay in tan iyo badhtamihii sannadkii 2021 in xoolo gaadhaya illaa 3 million oo neef inay u dhinteen abaaraha daran ee ka jira Soomaaliya, waxaana taasi ay saamayn xooggan ku yeelanaysaa noloshii dadka reer baadiyaha ahaa, iyo weliba hoos u dhac ku yimaadda waxsoosaarkii hilibka iyo caanaha xoolaha.

Qaramada Midoobay ayaa sheegtay in duruufaha ka dhashay abaaruhu inay keeneen xaalado caafimaad darro, iyaga oo sheegay in tan iyo bishii January ee sannadkan in la diiwaangeliyey in ka badan 4,880 xaaladood oo looga shakisan yahay inay yihiin shuban biyood ama daacuun. Sidoo kale waxaa la soo weriyey illaa 8,700 oo xaaladood oo looga shakisan yahay inay yihiin xanuunka jadeecada.

Qaramada Midoobay ayaa sheegtay in hay’adaha gargaarku inay caawiyeen illaa 2.8 million oo qof, intii u dhexeysay January illaa April 2022. Qaramada Midoobay ayaa intaas ku dartay inay haatan durbaanka u garaacayaan sidii dunidu u fahmi lahayd xaaladda adag ee abaareed ee ka jirta Soomaalia, iyaga oo ugu baaqay beesha caalamku inay dedejiyaan taageerada ay u fidinayaan dadka abaaruhu saameeyeen.

Amsterdam (Caasimada Online) – Xaflad lagu soo dhoweynayay Madaxweynaha cusub ee Soomaaliya Mudane Xassan Sheekh Maxamuud ayaa xalay lagu qabtay Magaalada De Heeg ee waddanka Netherland. 

Xafladdan, oo  qabsoomideeda ay iska kaashadeen Guddi uu horkacayay agaasimaha hay’adda nabadoon [Yahye Foundation] Cali yaxye & Dalladda isutagga ururada Soomaalida ee magaceeda loo soo gaabiyo [FSAN] waxaa ka soo qeybgalay marti sharaf iyo mas’uuliyiin ay ka mid ahaayeen  safiirka Soomaaliya u fadhiya dalalka la isku yiraa Benelux & Midowga Yurub Danjire Yoonis Yaasiin Xaashi, madax ka socotay jaaliyadaha Soomaalida oo uu horkacayay Guddoomiyihii hore ee dalladda FSAN Dr. Cali Waare, C/qaadir Cali [Nuune] oo ka tirsan Guddiga FSAN ahna Guddoomiyaha Jaaliyadaha Zwolle & nawaaxigeeda, fanaaniin, aqoonyahanno & marti sharaf aad u tiro badan. 

Xafladdan, waxaa xiriiriye ka ahaa Cali yaxye, waxaana ugu horreeyn abaalmarin sharfeed lagu guddoonsiiyay marwo Ruqiyo Caddoow  oo abaalmarintaasi ku muteysatay doorkeeda ka shaqeynta masaaliixda & danaha mushtamaca Soomaalida ee ku dhaqan NL, iyada oo abaalmarintaasi uu guddoonsiiyay Ruqiyo Safiirka Dowladda Soomaaliya u fadhiya dalalka Benelux & Midowga Yurub Danjire Yoonis. 

Guddoomiyihii hore FSAN Dr. Cali Waare oo xafladda ka hadlay, wuxuu hambalyo, duco & talo u diray Madaxweynaha cusub. 

“Maadaama codad aqlabiyad leh ay ku doorteen Madaxweynaha cusub xildhibaanada 2da aqal ee shacabka metalaayay, waxaa na looga baahan yahay annaga oo dhan inaan ka qeybqaadano geedi socodka dib u dhiska Soomaaliya” Ayuu yiri Dr. Cali Waare oo ku tilmaamay  xilka ugu sareeya ee dalka inuu yahay mid qori-isku dhiib ah. 

“Madaxweynaha la doortay waxaan leenahay jaaliyadda Soomaalida waa kuu soo hambalyeyneysaa iyada oo isku duubban, waxaad ogtahay in jaaliyada Holland ay xasuus gaar ah kuu leedahay maadaama aad aheyd madaxweynihii ugu horreeyay ee dacwadda badda keenay Holland” Ayuu yiri Cali Waare, oo intaasi raaciyay in ummadda Soomaaliyeed ay haraad u qabto cadaalad & amni. 

C/qaadir Cali [Nuune] oo ka tirsan guddiga FSAN, laf-dhabar-na u ahaa qabsoomida xafladda, ayaa kelmado koobban oo uu munaasabada ka jeediyay u hambalyeeyay Madaxweyne Xassan Sheekh. 

“Anigoo ku hadlaya magaca dalladda FSAN waxaan hambalyo u dirayaa Madaxweynaha cusub Xassan Sheekh Maxamuud, waxaanna u rajeynayaa in mas’uuliyada cusub uu ALLE ku asturo” Ayuu yiri C/qaadir Cali Nuune, wuxuuna intaasi ku daray in sidoo kale uu bogaadinayo Madaxweynihii hore Max’ed Cabdullaahi [Farmaajo] oo agaasimay xaflad  qurux badan xilligii uu xil-wareejinta sameynayay.  

“Annaga oo ka wakiil ah shacabka Soomaaliyeed ee ku dhaqan Netherland waxaan la kulanay safiirka Netherland u fadhiya Soomaaliya, waxaan ka codsanay in arrimaha Soomaaliya, gaar ahaan abaaraha in ay wax ka qabtaan” Ayuu yiri C/qaadir Nuune oo dhowaan ku soo biiray guddiga dalladda, wuxuuna balanqaaday in  dalladdu ay wax weyn ka qaban doonto intii karaankeeda ah horumarka bulshada Soomaalida.  

Abwaanad Marwo Jawaahir Axmed oo caan ku ah curinta suugaanta, gaar ahaan  buraanburka ayaa madasha ka tirisay buraanbur dadkii madasha fadhiyay aad u qiira geliyay. 

Zahra Siyaad Naaleeye, oo ka tirsan howl-wadeenada dalladda FSAN oo madasha ka hadashay waxay dhinaceeda hambalyo u dirtay Madaxweyne Xassan Sheekh. 

“Soomaali heshiis ah, duniddana heshiis la ah waa halku dhig taariikhda u gashay Madaxweyne Xassan Sheekh ALLAHA ku garab qalo” Ayeey tiri Zahra Naaleeye. 

Safiirka Dowladda Soomaaliya u fadhiya dalalka Benelux & Midowga Yurub Danjire Yoonis Yaasiin Xaashi, ayaa khudbad dheer oo uu ka jeediyay xafladda wuxuu ku tilmaamay Madaxweynaha cusub inuu astaan u yahay horumarka & dimuqoraadiyadda. 

“328 xildhibaan oo  metalaya shacabka Soomaaliyeed ayuu wuxuu ka helay madaxweynaheena cusub 214 taasi waxay siineysaa madaxweynaheena aqlabiyad weyn oo uu “mandate” ku haysto” Ayuu yiri Danjire Yoonis, wuxuuna intaasi raaciyay Madaxweyne Xassan inuu astaan u yahay horumar & dimuqoraadiyad. 

“Madaxweyne Xassan Sheekh waxaad ku xasuusataan inuu ahaa hogaamiyihii dhidibada u taagay  dhismaha labada Dowlad goboleed [Galmudug & Hirshabele] oo qaati laga taagan yahay wuxuu ahaa shaqsigii dhismahooda ku guuleystay” Ayuu yiri Danjire Yoonis. 

Fannaaniin ay ka mid ahaayeen Cabdi Baadil, Leylo Cumar Dhuule, Weeroow & kuwa kale ayaa heeso waddani ah ku soo bandhigay xafladda, waxeyna xafladaasi ku soo idlaatay si qurux badan. 

XAFLAD LAGU SOO DHOWEYNAYAY MADAXWEYNAHA CUSUB EE SOOMAALIYA OO LAGU QABTAY NETHERLAND – YouTube

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud oo maanta kormeer shaqo ku tagay xarunta Wasaaradda Gaashaandhigga ayaa tilmaamay in dowladdu ay xoogga saari doonto howlgallada dalka looga xoreynayo kooxda argagixisada ah ee Al -Shabaab.

Madaxweynaha oo ugu horreyn salaan sharaf ka qaatay cutubyo ka tirsan ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed ayaa waxa uu kormeeray Xafiisyada ay ku shaqeeyaan talisyada kala duwan ee Wasaaradda Gaashaandhigga, isaga oo warbixinno ka dhageystay hoggaannada Ciidamada Xoogga Dalka.

“Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka ahna Taliyaha Guud ee CQS ayaa qalabka isgaarsiinta Xoogga Dalka kula xiriiray qaar ka mid ah saraakiisha iyo ciidamada Soomaaliyeed ee ku sugan jiidaha dagaalka ka dhanka ah argagixisada Al- Shabaab, waxa uuna ku bogaadiyey sida naf-hurninada leh ee ay dharaar iyo habeen walba heegan ugu yihiin difaaca dadkooda iyo dalkooda, sidoo kale madaxweynuhu waxa uu la wadaagay  ciidamada sida ay dowladda uga go’an tahay xaqiijinta amniga guud ee dalka,” ayaa lagu yiri qoraal ka soo baxay Villa Somalia.

Madaxweyne Xasan Sheekh oo kormeerkiisii ugu horreeyey ku tagay Wasaaradda Gaashaandhigga, kadib dib u doorashadiisa ayaa u kuur galay xaaladda Ciidamada Qalabka Sida, waxaa uuna muujiyey sida ay dowladda federaalka uga go’an tahay xaqiijinta amniga guud ee dalka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Muxudiin Darbaweyne oo ka mid ah odayaasha dhaqanka ee magaalada Muqdisho ayaa dadka ku nool gobolka Banaadir ugu baaqay inay dhigaan banaan-bax ay uga soo hor jeedaan ololaha magaalada ka socda ee guriga loogu dhisayo Madaxweynihii hore Maxamed Cabdullahi Farmaajo.

Muxudiin ayaa carabka ku adkeeyey in Farmaajo iyo kooxdiisa ay wadaan fowdo ka dhan ah dowladda cusub, isla markaana aysan u dul-qaada doonin in Farmaajo oo indha sarcaadiyo dadka reer Muqdisho.

“War dadka reer Muqdishow in Madaxweynihii la doortay ay dad kale Madaxweyne kale ka geys dhistaan ma raalibaad ka tihiin? Maxaa dhacay maad waxaan ka dhiidhisaan, ma qaada karno waxa socda ee banaan-baxyo aan uga hor tagno, war reer Muqdisho laba Madaxweyne ma yeela karaan,” ayuu yiri Muxudiin Darbaweyne.

Sidoo kale Nabadoon Muxudiin ayaa Farmaajo ugu baaqay inuu ka xishoodo dadka reer Muqdisho, isagoo ugu baaqay inay dalka isaga baxaan dadka fowdada ku bilaabay dowladda Madaxweyne Xasan Sheekh.

“War reer Muqdishow dadkaan hadey inka xishoo waayaan iska qabta oo garaaca, qof kasta qof haku aado, maxay buuq noogu furayaan 3 bilood ayaa Farmaajo ra’iisul wasaare laga sugayee, maxaa laga rabaa Xasan Sheekh oo aan bil dhameysan? https://geembi.com/ ” ayuu yiri.

Wuxuu intaas ku sii daray, “Dulmi, jidadka oo la idinka xiro, dil iyo cagajugleyn horaad uga soo daasheen reer Muqdishow ee iska qabta Farmaajo iyo kooxdiisa, magaaladaan labo madaxweyne ma yeela karto, Madaxweynaheenu waa Xasan Sheekh.”

Wuxuu ugu baaqay Farmaajo in shantii sano ee la sugaayey oo kale uu sugo Xasan Sheekh, “Hadii aad Farmaajo baaqeena maqli weyso waa la iska kaa qabanaa, war waa inaad deg deg dalka uga baxdaan dadkiina fowdada wadow, laba dowladood ma wada joogi karaan Muqdisho, wixii idinku dhaca masuul kama nihin, hadaa ka dhiga adeygtaan baaqeena,” ayuu yiri Muxudiin Darbaweyne.

Hoos ka Daawo

Muqdisho (Caasimada Online) – Waxaa magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya soo gaaray wafuud ka socda dalalka caalamka, kuwaasi oo ka qeyb-galaya caleemo saarka Madaxweynaha cusub ee Xasan Sheekh Maxamuud.

Wafuudda ayaa waxa si gooni-gooni ah mas’uuliyiin ka tirsan dowladda ugu dhaweeyen garoonka diyaaradaha Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho, waxayna ka kala imaanayaan dalalka dariska iyo kuwa kale.

Sida uu qorshuhu yahay waxaa la filaya in magaalada Muqdisho maalinta Khamiista ee 9-ka bishaan in lagu qabto xaflada caleemo-saarka madaxweyne Xasan Sheekh, kaasi oo ay kasoo qeyb-gali doonaan madax badan oo ka kala yimid wadamada cilaaqadka wanaagsan naga dhaxeeyo.

Dhinaca kale, waxaa maanta qabsoomay kulan uu shir-guddoomiyay Guddoomiyaha gobolka Banaadir Cumar Filish, kaasi oo looga hadlayay u diyaar-garowga sugida Amniga Caasimada maalinta caleemo-saarka Madaxweynaha Soomaaliya.

Kulanka ayaa waxa kasoo qeyb-galay Wasiirka Wasaarada Amniga DFS, Taliyaha Ciidanka Booliska Soomaaliya, Taliyeyaasha Qeybta Guud ee Booliska iyo Nabadsugida, Dhamaan Saraakiisha Saldhigyada iyo Guddoomiyeyaasha Degmooyinka Gobolka Banaadir.

Shirkaan ayaa la iskula dar-daarmay in ahmiyad guud la siiyo maalinta caleemo-saarka madaxweynaha, ayaga oo ka codsaday bulshada Soomaaliyeed in dulqaad iyo adkeysi ay muujiyaan labada maalin ee fooda inagu soo heyso, maadama ay dhici karto in culesyo dhanka amniga ah laga dareemo munaasibadaas.

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna duqa Magaalada Muqdisho Cumar Maxamuud Maxamed (Cumar Filish) ayaa shir guddoomiyay kulan looga hadlayay u diyaar-garowga sugida amniga caasimada maalinta caleema aarka Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Shiikh Maxamuud.

Kulanka ayaa waxaa qeyb ka ahaa wasiirka wasaarada amniga DFS Cabdullaahi Maxamed Nuur, taliyaha ciidanka Booliska Soomaaliya, taliyeyaasha qeybta guud ee Booliska iyo Nabadsugida, dhamaan saraakiisha saldhigyada iyo guddoomiyeyaasha degmooyinka Gobolka Banaadir.

Shirkaan ayaa la iskula dar-daarmay in ahmiyad guud la siiyo maalinta 9-ka june 2022 oo ku beegan Khamiis, maalintaasi oo ay dhici doonto caleema saarka Madaxweynaha JFS Mudane Xasan Sheekh Maxamuud.

Sidoo kale, bulshada Caasimadda ayaa laga codsaday in ay dulqaad iyo adkeysi muujiyaan labada maalin ee foodda nagu soo heyso oo xoogga la saari doono amniga maadama ay caasimadda marti gelineyso xafladda caleemka saarka oo ay kasoo qeybgeli doonaan wufuud heer caalami oo Madaxweyneyaal leh.

Afhayeenka maamulka gobolka Banaadir Saalax Cumar Xasan ayaa sheegay inay suuragal tahay inay dhacdo culeesyo danka amniga ah labada maalin ee soo socota.

Sida ay sheegeyso xogta ay heshay caasimadda Online, saraakiiha amniga ayaa qorsheenaya in la xiro qeybo badan oo muhiim ah oo ka tirsan jidadka Muqdisho taasoo ay suuragal tahay in xataa loo diido dadka shacabka ah.

Qeybo kamid ah jidadka Muqdisho ayaa Maanta la xiray iyadoo xataa loo diiday inay dadka shacabka ah maraan, waxaana sababta lagu sheegay madaxweyne Xasan Shiikh oo booqasho ku tagayey xarunta wasaaradda Gaashaaadhigga oo ku taal jidka Warshadaha.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha dowladda Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta booqasho ku tegay xarunta Wasaaradda Gaashaandhiga Soomaaliya, isaga oo kulamo la yeeshay saraakiisha Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed.

Ujeedka kormeerka Madaxweynaha ayaa la xiriirtay mid ugu kuur-geliyey hannaanka shaqo ee Wasaaradda iyo Taliska Guud ee Ciidanka Xoogga Dalka Soomaaliyeed.

Ugu horreyn Madaxweynaha oo salaan ka qaatay ciidamada Xoogga dalka ee ku sugan halkaasi ayaa warbixin ka dhageystay wasiirka Gaashaandhigga iyo taliye Odowaa.

Sidoo kale Madaxweynaha ayaa kulan la qaatay saraakiisha ciidamada dowladda ee ku sugan xerunta Wasaaradda Gaashaandhiga, isaga oo kala hadlay dagaalka Al-Shabaab.

Madaxweynaha ayaa sheegay inay bilaaban doonaan howlgallo cusub, wuxuuna faray Ciidamada Xoogga Dalka Soomaaliyeed, inay u diyaar garoobaan howlgalladaasi.

Dhinaca kale ammaanka xarunta wasaaradda ayaa loo adkeeyey, iyada oo inta badan wadooyinka magaalada Muqdisho la xiray, taas oo saameyn ku yeelatay shacabka.

Si kastaba, ciidamada dowladda ayaa maalmahan laba jibaaray howlgallada lagu sugayo amniga ee ka socda degmooyinka gobolka Banaadir, waxaana howlgalkii ugu dambeeyey xalay laga sameeyey degmada Wadajir oo lagu soo qabtay burcad dhac geysaneysay.

Muqdisho (Caasimada Online) – Prof. Xuseen Warsame oo bare ka ah Jaamacadda University of Calgary ee dalka Canada ayaa shaaciyey in madaxweyne Xasan Sheekh laga yaabo inuu ra’iisul wasaare u magacaabo haweeney. 

Xuseen Warsame, oo xubin ka ahaa guddigii dhaqaalaha qaranka ee 2018 uu magacaabay madaxweyne Farmaajo, ayaa qoraal uu soo dhigay twitter-ka ku sheegay inuu jiro war noocaas ah oo aad la iskula dhex-marayo. 

Waxa uu sheegay in haweeneydaas ay tahay qof dhaqaalyahan, balse uu jiro cadaadis xooggan oo ay madaxweynaha saarayaan xubno ku dhow oo doonaya in ra’iisul wasaaraha laga dhigo rag.  

Xuseen Warsame ayaa shaaca ka qaaday in haddii madaxweyne Xasan Sheekh uu ka dhabeyn karo arrintan ay ka dhigi doonto inuu buugga taariikhda Soomaaliya ku galo inuu yahay aragti yahan isbeddel doon. 

Caasimada Online ma hayso wax xog ah oo ku saabsan in Xasan Sheekh uu haweeney u wado ra’iisul wasaaraha. 

Si kastaba, Xasan Sheekh Maxamuud ma ahan madaxweyne ka cabsada inuu isbeddelo taariikhi ah Soomaaliya. Bishii November 2012, ra’iisul wasaare Saacid ayaa wasiirka arrimaha dibedda Soomaaliya u magacaabay Fowsiya Yuusuf Xaaji Aadan, hase yeeshee waxaa la rumeysan yahay inuu ka dambeeyey madaxweyne Xasan Sheekh. 

Xuseen Warsame, oo qaar ka mid ah dadka ku xiran boggiisa twitter-ka oo rumeysan la’ xogta uu shaaciyey ay su’aalo ku celiyeen, ayaa ku jawaabay “aad ayey dhab igaga tahay. Waxaa jira suurta-ganimo aad u wanaagsan oo ay arrintan ku dhici karto. 

Mar la weydiiyey in xilligan ay adag tahay in Xasan Sheekh uu gabar u magacaabo ra’iisul wasaare cadaadiska saaran darteed, wuxuu Xuseen Warsame ku jawaabay “way adagtahay. Waxaa se ay u baahan tahay geesinino iyo indheer-garadnimo. Madaxweyne Xasan na, labadaba waan ku tuhmayaa.”

Haddii madaxweyne Xasan Sheekh uu ra’iisul wasaare u magacaabo dumar waxay noqon doontaa markii ugu horreysay taariikhda Soomaaliya oo ay sidaas dhacdo.

Soomaaliya ayaa dhowaan dhigtay taariikh cusub, markii guddoomiye ku-xigeenka koowaad ee golaha shacabka Soomaaliya loo doortay Sacdiya Yaasiin Xaaji Samatar.

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda federaalka ah ee Soomaaliya, gaar ahaan wasaaradda Awqaafta iyo Arrimaha Diinta ayaa sare u qaaday qiimaha Xajka ee sanadkan, sida lagu sheegay warsaxafaadeed kasoo baxay guddiga sare ee qaabilsan adeegga Xajka.

Qoraalka guddiga ayaa waxaa lagu sheegay in qiimaha Xajadka ee sanadkan lagu jaan-gooyey lacag dhan $5,230,00 (Shan kun labo boqol iyo soddon Dollar), kadib markii uu qiimayn ku sameeyay daruufaha iyo isbeddelada ku yimid adeegyada Xajka ee Sacuudiga.

Sidoo kale guddiga ayaa faray shirkadaha ka shaqeeya adeegayada Xujeyda Soomaaliyeed in ay sare u qaadaan tayada adeegooda, isla-markaana ay la yimaadaan hufnaan.

Halkan hoose ka aqriso:-

Guddiga Tartanka Adeega Xajka ee sanadka 1443/2022 kadib Markuu sameeyay xog uruurin iyo qiimeyn la xiriirta isbedelka ku yimid sicirka adeegyada xujeyda ee gudaha Boqortooyada Sacuudi Carabiya, duulimaadyada iyo kharashaadka kale ee lagama maarmaanka u ah adeegyada Xujeyda sanadka 1443/2022.

Markuu Tixgeliyay baahiyada iyo duruufaha sanadkan hareeyay guud ahaan Xujeyda caalamka gaar ahaan Xujeyda Soomaaliyeed.

Markuu Tixgeliyay tala soojeedinta mas’uuliyiinta shirkadaha sanadkan adeegaya Xujeyda Soomaaliyeed.

Markuu latashi la sameeyay mas’uuliyiinta sar sare ee Wasaaradda ayaa la jaangooyay sicirka Qiimaha xajka ee Sannadkan oo ku baxaya  (Caafimaadka, Shaqaalaha Gudaha iyo Adeegyada kale).

Wuxuu soo saaray jaangooyada sicirka hoos ku xusan:-

Muqdisho (Caasimada Online) – Ciidamada Booliska Soomaaliya iyo koox hubeysan oo burcad ah ayaa xalay ku dagaalamay Waaxda Jenaraal Daa’uud oo ka tirsan degmada Wadajir ee gobolka Banaadir, waxaana is rasaaseynta ka dhashay khasaare kala duwan.

Iska hor imaadka ayaa si gaar ah uga dhacay xaafadda Ceelqalow, kadib markii ciidamada ammaanka ay howlgal ku qaadeen rag burcad ah oo ku howlanaa dhaca dadweynaha.

Cabdirisaaq Maxamed Yuusuf (Dalxiis) oo guddoomiyaha Waaxda Janeraal Daa’uud ee degmada Wadajir ayaa Wariyeyaasha u sheegay in 5 ka mid ah burcadda la qabtay, wuxuuna tilmaamay in xilligaas ay Mooto ku dhacayeen shacabka degmada Wadajir.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in ay jiraan rag kale oo ciidamada amniga ay ku raadjoogaan, isla-markaana uu socon doono howlgalka ka dhanka ah burcadda.

C/risaaq Dalxiis ayaa sidoo kale u mahadceliyey dadka shacabka ah ee soo gudbiyey xogta raggaasi, kadibna ay u suuragashay inay ciidamada ammaanka ay soo qabtaan.

”Aniga oo wakiil ka ah shacabka deggan waaxda koowaad ee degmada waxaan ka codsan lahaa in ay gacan naga siiyaan xogta burcada dhibaateeya shacabka si aan meel ugu soo wada jeesano cadowga ku howlan dhibaateynta shacabka daggan degmada,” ayuu yiri.

Habeenadii lasoo dhaafay ayaa waxaa ciidamada Booliska ay xoojiyeen howlgallada ka socda Muqdisho ee lagu xaqiijinayo amniga guud, si looga hortago falalka amni darrada ah.

Baydhabo (Caasimada Online) – Ciidamada ammaanka ee Koonfur Galbeed Soomaaliya ayaa maanta toogasho ah ku fuliyey Maxamed Xasan Maxamed (Goomey) oo lagu helay dilka Allaha u naxariistee Aamina Malaaq Muqtaar oo maalmo kahor si arxan darro ah loogu dilay Baydhabo.

Eedeysanaha oo saaka la horgeeyey Maxkamadda gobolka Baay ayaa waxaa lagu riday xukun dil ah oo ah qisaasta marxuumad Aamino Malaaq Muqtaar.

Dadweyne kala duwan, saraakiisha laamaha ammaanka iyo mas’uuliyiinta maamulka degmada Baydhabo ayaa isugu tegay fagaaraha lagu dilay Marxuum Maxamed Goomey.

Ninka dilka geystay ayaa Marxuumad Aamina waxay ku laheyd deyn, wuxuuna ugu yeeray gurigiisa oo uu u balan qaaday inuu ku wareejinayo, maadaama uusan bixi karin deyntii ay ku laheyd.

Hase yeeshee markii ay ugu timid gurigiisa ayuu dilay, kadibna wuxuu ku riday Suuliga, sidaas ayaana mudo maalmo ah lagu waysanaa meydka Marxuum Aamina, sida ay noo xaqiijiyeen ehelladeeda.

Baaritaan dheer kadib waxaa la sheegay in ninkii watay Bajaajta qaaday Aamino ee geysay guriga lagu dilay uu sheegay halkii ugu war dambeysay, waxaana lagu guuleystay in laga gun-gaaro kiiskaan oo la helo meydka, lana soo qabto ninkii dilka geystay.

Dhacdadaan ayaa la yaab ku noqotay reer Baydhabo, waxaana baaritaan deg deg ah, kadib Koonfur Galbeed ay xukun dil toogasho kasoo saartay falkaas, kaas oo maanta la fuliyey.

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Soomaaliya ayaa ka mid ah dalal Islaam oo dhowr ah oo aan weli cambaareyn aflagaadad ay gabar ka tirsan xisbiga maamulka India ee BJP u gaysatay Nebi Muxamed صلى الله عليه وسلم. 

Dalalka Islaamka ee illaa hadda cambaareyey gefka India ayaa kala ah; Imaaraadka Carabta, Turkey, Oman, Indonesia, Iraq, Maldives, Jordan, Libya, Bahrain, Kuwait, Iran, Qatar iyo Sacuudi Carabiya, ayada oo liiska uu sii kordhayo. 

Ma cadda haddii xukuumadda ra’iisul wasaare Rooble aysan weli ku baraarugsaneyn arrintan, iyo haddii ay go’aansatay inay isaga aamusto.  

Afhayeenka BJP Nupur Sharma ayaa aflagaadeysay Nebiga NNKH iyo xaaskiisa Caa’isha ayada oo ka qeyb galeysay dood taleefishin, halka madaxa warbaahinta xisbiga BJP Naveen Kumar Jindal uu qoraal aflagaado ah soo geliyey twitter-ka. Xisbiga BJP ayaa shaqo joojin ku sameeyey labada xubnood. 

Caasimada Online ma soo qori karto hadallada ay sheegtay gabadhaas, maadaama ay gef yihiin, islamarkaana bahaintooda ay ka dhigan tahay gefka oo lasii faafiyey. 

Dalal Islaamka badankood ayaa u yeeray safiirada India u jooga dalalkaas, ayaga oo u dhiibay qoraallo cabasho oo rasmi ah, kana dalbaday raali-gelin.

Ururka Iskaashiga Islaamka (IOC), oo Soomaaliy ay xubin ka tahay, ayaa sheegay inuu sida ugu xooggan u cambaareynayo aflagaadada ay Nebiga NNKH u gaysteen xubnaha ka tirsan xisbiga BJP. Hase yeeshee dowladda Soomaaliya weli lagama hayo qoraal u gaar ah.

Ka sokow dowladda Soomaaliya, shacabka Soomaaliya iyo culimada ayaa sidoo kale weli si aad ah ugu baraarugsaneyn arritan, ayada oo weli aysan xitaa culimada waa weyn ee dalka aysan ka hadal.   

Shacabka dalalka Islaamka qaarkood ayaa billaabay olole ka socda baraha bulshada ayaga oo dalbanaya in la qaadaco dhammaan badeecadaha ay soo saarto India, balse Soomaalida weli si buuxda uma mid ahan arrintan. 

Dhanka kale, guddoomiyaha labada Xaram ee shariifka ah Sheekh Cabdiraxmaan Sudaysi, ayaa si kulul u cambaareeyey hadallada aflaagadada ah ee ka dhanka ah Suubanaha NNKH.

“Ficilladan foosha xun kama tarjumayaan ixtiraamka diimaha, islamarkaana kuwa sameeyey ma aysan aqrin taariikhda Nebiga NNKH. In Nebiga la aflagaadeeyo waxaa ka kheyr roon dunida oo dhan oo la gediyo,” ayuu yiri Sheekh Sudaysi. 

Muqdisho (Caasimada Online) – Magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya ayaa waxaa ka socda howlgallo ay wadaan ciidamada ammaanka iyo diyaar garow ku aadan xafladda caleema saarka Madaxweynaha 10-aad ee Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya.

Shacabka ayaa saaka kusoo waabariistay jidadka oo xiran, kadib markii lagu soo daadiyey ciidamo Boolis ah oo wata gaadiidka dagaalka, kuwaas oo hakiyey dhaq-dhaqaaqa guud.

Ciidamada ayaa wadooyinka ka celinaya gaadiidka dadweynaha, kan gaarka loo leeyahay iyo mootooyinka Bajaajta, taas oo saameyn ku yeelatay isku socodka dadweynaha.

Wadooyinka xiran waxaa ka mid ah Isbitaalka Xooga, Sheekh Cali Suufi,  Isgoyska Banaadir, Soobe, KM4, Wadada 21 Oktoobar iyo jidka dheer ee Maka Al-Mukarama.

Arrintan ayaa si gooni saameyn ugu reebtay ardayda, dadka u socda shaqooyinka maalinlaha ah, kuwa aadaya goobaha iyo guud ahaan dhaq-dhaqaaqa ganasiga.

Sida ay ogaatay Caasimada Online sababta loo xiray jidadka ayaa la xiriirta booqasho uu Madaxweynaha Soomaaliya maanta ku tegayo wasaaradda Gaashaandhigga Soomaaliya.

Dhinaca kale ciidamada dowladda ayaa laba jibaaray howlgallada lagu sugayo amniga ee ka socda degmooyinka gobolka Banaadir, waxaana howlgalkii ugu dambeeyey xalay laga sameeyey degmada Wadajir oo lagu soo qabtay rag burcad ah oo ciidanka la dagaalamay.

Si kastaba, xaalada guud ayaa haatan degan, marka laga reebo xirnaashaha waddooyinka waa weyn ee magaalada Muqdisho, kadib ciidamada iyo gaadiidka dagaal ee lasoo dhigay.

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyihii hore ee golaha shacabka Maxamed Sheekh Cusmaan Jawaari ayaa markii ugu horeysay ka hadlay guriga la sheegay in qaaraan dadka laga uruuriyey loogu dhisayo madaxweynihii hore ee dalka Maxamed Cabdullahi Farmaajo.

Guddoomiye Jawaari oo wareysigaan siiyey Tv-ga Dalsan ayaa fowdo weyn iyo ceeb ku tilmaamay guriga Farmaajo loo dhisayo, isagoo sheegay in Madaxweynihii hore uu leeyahay xuquuq dastuuri ah, isla markaana uusan qaaraan u baahneyn.

“Dadka Farmaajo dhahaya guri ayaan kuu dhiseynaa, waxay wadaan faduul iyo sharaf dil ay ku hayaan shacabka Soomaaliyeed, kuwa Farmaajo kula talinaaya waxay kuu dhiseynaa guri oo lacag ayaan kuu uruurineynaa, waxay wadaan fowdo lagu ceebeynayo shacabka, waxaan u soo jeedinayaa inay ka haraan waxaas,” ayuu yiri Prof. Jawaari.

Guddoomiyihii hore ee golaha shacabka, wuxuu sidoo kale sheegay in shacabka Soomaaliyeed iyo wakiilladooda siyaasadda ay horay maamuus ugu sameeyeen madaxweynihii xukunka si nabad ah uga dega.

“Wuxuu sharcigeenu qabaa madaxweynihii aan qiyaano qaran gelin oo si nabad ah xukunka ku wareejiya inuu xaq u yeelanayo xildhibaan inta uu noolyahay,” ayuu hadalkiisa ku soo daray guddoomiye Jawaari.

Profosser Maxamed Sheekh Cusmaan Jawaari oo si dhameystiran aan wareysigiisa loo baahin ayaa ka hadlay arrimo ay ka mid yihiin, isbadalka siyaasadeed ee dalka ka dhacay, guriga Farmaajo loo dhisayo waxa uu sharcigu ka qabo, nooca uu yahay iyo astaamaha lagu xula karo Ra’iisul Wasaaraha loo baahan yahay xilligaan, kursigii Baydhaba looga soo diiday iyo  arrimaha kursiga taliyihii hore ee NISA Fahad Yaasiin.

Maxamed Sheekh Cusmaan Jawaari ayaa mudo dheer lasoo shaqeeyey Madaxweyne Xasan Sheekh, isagoo laba jeer soo noqday guddoomiyaha baarlamaanka, balse Farmaajo ayaa xukunka ka tuuray, kadibna Laftagareen ayuu sheegay inuu ka hor istaagay inuu mar kale u tartamo kursigiisa.