Muqdisho (Caasimada Online) – Yuusuf Garaad oo ah Ergayga Gaarka ah ee Geeska Afrika, Badda Cas iyo Gacanka Cadmeed ayaa soo bandhigay hab cusub oo uu sheegay in looga baaqsan karo waqtiga gelaya Doorashda Aqalka Sare, islamarkaana lagu dhimi karo kharashaadka ku baxa.

Waxa uu sheegay in muwaadin kasta aysan u furneen in uu u tartamo Aqalka Sare, maadama uu ka go’aan gaarista musharaxiinteeda ay leeyihiin madaxweynayaasha dowlad goboleedyada, oo ayagu soo xusha shaqsiyaadka u tartamaya kuraastaas.

Hoos ka aqriso qormada uu Yuusuf Garaad ka qoray arrintaan oo dhameystiran.

Wakhtiga gelaya “Doorashada” Aqalka Sare waa la soo gaabin karaa. Kharashka ku baxayana waa la dhimi karaa.

Waa haddii laga xishoodo naxliga la isu meerinayo. Waa haddii aan runta laga gabban.
Uma furna muwaaddin kasta in uu u tartamo Aqalka Sare.

Awood waxaa loo siiyay Madaxweynayaasha Dowlad Goboleedyada oo iyagu noo sheegaya shakhsiyaadka ay tahay in ay u tartamaan kuraasta.

Madaxweynayaasha waxay xikmaddoodu siisay oo ay doorbideen in kuraasta aanay u soo xulin ‘murashixiin’ tartami kara ama xataa raba in ay tartamaan.

Waxaan is weydiiyay – maxaa diidaya in Madaxweynaha Gobolka awood loo siiyo in uu soo qoro liiska xubnaha uu doonayo in ay ku matalaan Aqalka Sare, ka dibna uu ka ansixiyo Baarlamaanka Gobolka?

Waxay beekhaamin lahayd wakhtiga gelaya waxa hadda loogu yeero “doorashada” Aqalka Sare, laakiin runta ah Xulidda Aqalka Sare.

Waxay dhimi lahayd ama baajin lahayd kharashka ku baxaya Xulidda.

Waxaase iiga muhiimsan in aan noqon lahayn bulsho runta isu sheegta.

Waxaan ka baaqsan lahayn in la isu sheego war, kan sheegaya iyo midka uu u sheegayaaba ay og yihiin in aanuu run ahayn.

Waxaan ka baaqsan lahayn in dadweynaha lala soo hor istaago war aan run ahayn, dadweynuhuna og yahay in aanuu run ahayn, laakiin si uu wax uga qabto aanay hadda u sahlaneyn.

Waxaan ka baaqsan lahayn daawashada cayaaraha Gobollada ka socda ee kuwa jilaya ama iska dhigaya in ay cayaarayaan, garsoorayaasha seeriga u haya iyo inteenna daawaneysa aan sii wada og nahay natiijada.

Garoowe (Caasimada Online) – Madaxweynaha maamulka Puntland Saciid Cabdullahi Deni ayaa liiska musharaxiinta Aqalka Sare ka reebay Senator Maxamuud Mashruuc, oo afartii sano ee lasoo dhaafay ka tirsanaa Aqalka Saree e Soomaaliya.

Mashruuc, oo kasoo jeeda gobolka Bari, ayaa ka mid ahaa xubnaha Aqalka Sare ee sida weyn u mucaaradsanaa siyaasadda madaxweyne Farmaajo afartii sano ee uu ka tirsanaa Aqalka, waxayna isku qabteen arrimo badan oo ay ugu weyn tahay difaaca danta Puntland, taasi oo ay ka sinnaayeen Deni.

Mashruuc ayaa caan ku ahaa mowqifyadiisa difaaca doodaha siyaasadda Puntland sida; sharciga shidaalka iyo khilaafkii arrimihi waxbarashada, oo uu dagaal xooggan u galay markii ardayda Puntland loo diiday shahaadada dugsiga sare ee wasaaradda waxbarashada Soomaaliya.

Hase yeeshee, Deni iyo Mashruuc ayaa siyaasad ahaan ku kala aragti duwanaa siyaasdaha gudaha Puntland, sida mashruucii qandaraaska PDG, oo Deni uu meesha ka saaray kuna wareejiyay xubno ka tirsan qoyskiisa.

Ka sokow siyaasadaha federaalka iyo kuwa Puntland, Mashruuc iyo madaxweyne Deni ayaa ahaa saaxiibo aad isugu dhow, wuxuuna Mashruuc wax ka dheliyey guushii Saciid Deni ee 8-dii Janaayo 2019 loogu doortay madaxweynaha maamulka Puntland.

Dad badan oo siyaasadda Puntland aad ula socda ayaa sheegay in Deni uusan aheyn nin ku wanaagsan abaal-gudka, oo aysan la yaab laheyn inuu ka tegay Mashruuc.

Dhinaca kale, Ilo xog-ogaal ayaa Caasimada Online u sheegay in Senator Mashruuc uu uu muddo ku mashquulsanaa u diyaar garowga inuu isku sharraxo Golaha Shacabka, waxaana suurta-gal ah inuu dareemay in Deni uu liiska ka reebi doono.

Mashruuc ayaa qoraal uu soo saaray maanta ugu hambalyeeyey xubno liiska lagu soo daray.

“Waxaan u hambalyeynayaa Puntland oo maantay shaacisay dhammaan xubnaha liiska tartamayaasha Aqalka Sare ee Baarlamaanka 11-aad, taasoo ka dhigan dar dar gelinta geeddi socodka doorashada. Hambalyo dhammaan liiska tartamyaasha Aqalka Sare ku matali doona Puntland Baarlamaanka 11-aad ee JFS. Sharaf ayay ii ahayd inaan u soo adeegay danta qaranka Soomaaliyeed iyo danaha gaarka ah ee PUNTLAND afartii sano ee la soo dhaafay. Kuraasto waa meerto,” ayuu yiri.

Lama oga in xukuumadda Saciid Deni dagaal hor leh ay kala geli doonto in Mashruuc ay ka hor-istaago in loo soo doorto Golaha Shacabka iyo in kale, inkasta oo awooddaas badankeed ay gacanta ugu jirto qabaa’ilka.

Dhanka kale, Senator Cabdiraxmaan Faroole iyo Senator Farxaan kaliya ayaa noqday labada Senator ee kaliya ee 11-kii xubnood ee Puntland uga mid ahaa Aqalka Sare ee dib loogu soo daro liiska. 

Muqdisho (Caaasimada Online) – Ra’iisul wasaaraha xukuumada Soomaaliya iyo wafdi uu hoggaaminayo ayaa maanta u ambabaxay magaalada Nairobi ee caasimada Kenya, isaga oo lagu sii sagootiyey garoonka diyaaradaha Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho.

Safarka ra’iisul wasaaraha ayaa daaran wada-hadallo ku saabsan hagaajinta xiriirka dalalka Soomaaliya iyo Kenya oo xumaaday bilihii lasoo dhaafay.

Sidoo kale Rooble ayaa kulan gaar ah la qaadan doono madaxweyne Uhuru Kenyatta oo isagu u fidiyey casuumadda booqashada uga bilaabatay magaalada Nairobi.

Dhinaca kale safarkan oo kusoo aaday xilli xasaasi ah ayaa bannaanka keenay arrin qarsooneed oo ku aadan dhinaca duulimaadka, gaar ahaan safarada madaxda dalka.

Afhayeenka xukuumadda Soomaaliya, Maxamed Ibraahim Macalimu oo ka hadlayey arrintan ayaa shaaca ka qaaday in dowladda federaalkaSoomaaliya ay buuxisay shuruucdii duulista hawada sidaa awgeedna uu maanta Ra’iisul Wasaare Rooble duulimaadkiisu yahay SOM-001, taas oo ka dhigan in xittaa duulimaadyada kale ee caalamiga ah ay la socdaan in duulimaadkaas uu la socdo Ra’iisul Wasaare Maxamed Xuseen Rooble.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in aduunka marka la’eego duulimaadyada madaxweynayaasha ay qaataan 001, ra’iisul wasaareyaashana ay qaataan lambarka 002, balse duulimaadka maanta ra’iisul wasaaraha ee lambarkiisu yahay 001, ayaa muujinaya heerka uu gaarsiisan yahay khilaafka kala dhexeeya isaga iyo madaxweynaha uu muddo xileedkiisu dhamaaday.

“Duulista Hawada sharciyan madaxweynayaasha adduunka waxa ay qaataan duulimaadyada 001, Ra’iisul Wasaarayaashana 002. Soddan sano kadib, waxa DF Soomaaliya ay buuxisay Shuruucdii duulista hawada sidaa awgeed maanta Ra’iisul Wasaare Rooble waxa uu duulimaadkiisu yahay SOM-001 taas ah ka dhigan in xitaa duulimaadyada kale ee caalamiga ah in ay la socdaan in duulimaadkaas uu la socdo Ra’iisul Wasaare Maxamed Xuseen Rooble,” ayuu yiri afhayeenka xukuumadda federaalka  Soomaaliya.

Si kastaba Villa Soomaaliya ayaa gashay marxalad cusub, kadib markii uu khilaaf dhinac awooda iyo maamulka uu soo kala dhex-galay madaxweynaha iyo ra’iisul wasaaraha.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul wasaaraha xukuumadda Soomaaliya, Mudane Maxamed Xuseen Rooble ayaa maanta kulan gaar ah garoonka Aadan Cadde kula qaatay saraakiisha laamaha ammaanka, xilli uu kusii jeeday magaalada Nairobi ee dalka Kenya.

Kulanka oo ahaa mid xasaasi ah ayaa waxaa ka qeyb-galay taliyaha Booliska Soomaaliya Janaraal Cabdi Xasan Maxamed (Xijaar), ku xiigeenkiisa Jenaraal Cismaan Cabdullaahi Maxamed (Kaniif), taliyaha qeybta Booliska Gobolka Banaadir Farxaan Maxamuud (Qaroole , taliyaha qeybta Booliska Garoonka Aadan-Cadde iyo saraakiil kale oo ka tirsan Booliska.

Rooble ayaa amar culus siiyey saraakiishan, wuxuuna faray xoojinta amniga guud ee dadlka, gaar ahaan kan magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya.

Sidoo kale ra’iisul wasaaraha ayaa taliyeyaasha uu la kulmay kula dar-daarmay in ay xil gaar ah iska saaraan sugidda amniga doorashooyinka ka dhacaya dalka.

Dhankooda saraakiisha kulanka ku sugnaa oo madasha ka hadlay ayaa ballan-qaaday inay laba jibaari doonaan waajibaadka saaran ee amniga, ayna dardargelinayaan howl-gallada lagu sugayo amniga caasimada, si looga hortego wax kasta oo liddi ku ah amniga qaranka.

Kulankan wuxuu kusoo aadaya, xilii haatan xiisad siyaasadeed ay ka taagan tahay xarunta Villa Soomaaliya, isla-markaana ra’iisul wasaaraha uu kusii jeedo magaalada Nairobi ee caasimada dalka Kenya, halkaas oo kulan kula leeyahay madaxweyne Uhuru Kenyatta.

Xaaladda siyaasadeed ee dalka ayaa haatan yeelatay weji cusub, waxaana dhinaca mucaaradka ay dhankooda taageero u muujinayaan ra’iisul wasaaraha dalka.

Garoowe (Caasimada Online) – Madaxweynaha maamulka Puntland, Saciid Cabdullahi Maxamed (Deni) ayaa ugu dambeyn xalay shaaciyey liiska xubnaha musharraxiinta Golaha Aqalka Sare ee u tartamaya kuraasta taal magaalada Garoowe ee xarunta gobolka Nugaal.

Kadib shaacinta liiskan ayaa waxaa kuraastoodii waayey illaa 9 musharrax oo ka mid ah xildhibaanadii horey Aqal Sare ugu metalayey dowlad goboleedka Puntland, kuwaas oo aan ka soo muuqan liiska 22-ka musharrax ee u tartami doono 11-ka kursi ee taalla Puntland.

Xubnaha waayey kuraastooda ee liiska laga reebay ayaa kala ah ra’iisul wasaarihii hore ee dalka, Mudane Cumar Cabdirashiid Cali (Sharmaarke), Shukri Aadan Maxamed, Maxamed Daahir Sheekh Nuur, Cabdisalaan Xaaji Maxamuud Dheere, Hodan Maxamuud Cismaan, Cabdirisaaq Xasan Cismaan Jurile, Saciido Xasan Cismaan & Maxamuud Axmed Mashruuc.

Sidoo kale waxaa liiska kasoo muuqday siyaasiyiin haatan xilal ka haya Puntland, waxaana ka mid ah wasiirka warfaafinta Puntland Cabdullaahi Cali Xirsi (Timacadde), wasiirka dekedaha Maxamed Cabdi Cismaan (Majiino) iyo guddoomiyaha Bari Cabdisamed Abwaan.

Dhinaca kale waxaa kuraastoodii markale dib u difaacanaya oo liiska ka soo muuqday madaxweynihii hore ee Puntland, Mudane Cabdiraxmaan Faroole iyo Farxaan Cali Xuseen oo horey uga tirsanaa Golaha Aqalka Sare ee uu haatan muddo xileedkiisu dhammaaday.

Guddiga doorashooyinka Puntland ayaa laga sugayaa inuu ku dhowaaqo xilliga rasmiga ah ee ay dhaceyso doorashada Aqalka Sare, si loo soo xulo Senatorada maamulkaasi.

Jubbaland iyo Koonfur Galbeed ayaa horey u qabtay doorashada Aqalka Sare, waxaana Senatoradii ugu horreeyey lagu soo dooratay magaalooyinka Kismaayo iyo Baydhabo.

Afgooye (Caasimada Online) – Wararka laga helaya gobolka Shabeelaha Hoose ayaa sheegaya in maanta ciidamo ka tirsan kuwa AMISOM ay dad shacab ahaa ku rasaaseeyeen qeybo ka mid ah gobolkaas, kadib markii qarax miino lagula eegtay agagaarka Shalanbood.

Qaraxa oo ahaa nooca miinada dhulka lagu aaso ayaa waxaa lala bartilmaameedsaday ciidamadaasi, xilli ay marayeen inta u dhexeysa Golweyn iyo Danow ee gobolka Sh/Hoose.

Guddoomiyaha deegaanka Shalanbood Nuur Cismaan Raage oo ka hadlay dhacdadaasi ayaa ku eedeeyey ciidanka AMISOM inay si bareer ah u laayeey shacab beeraley ah.

Nuur Cismaan ayaa xusay in qaraxa kadib ciidanka AMISOM ay galeen beer ay ku sugnaayeen 4 shaqaale ah iyo ninkii iska lahaa, sidoo kalena ay wadada qabteen labo darawal, kadibna ay hal goob isugu geeyeen, ayna rasaas ku laayeen, sida uu hadalka u dhigay.

“Nin yahoy dhib ayaa dhacay waxaa la dilay dad 7 qofood gaaraya oo shacab ahaa waxaa lagu laayey Golweyn iyo inta u dhexeysa Danow. Saaka ciidamada AMISOM ah oo soo gudbinayey gawaari raashin geysay ayaa soo baxay Shabaab ayaa wadada u gashay oo miino u dhigtay, markii miinadii la qarxiyana waxay sameeyeen ciidankii AMISOM waxay dhex-galeen dad beer joogay u shaqaale u badan, ninkii iska lahaa iyo laba darawal ayey isugu keeneen hal meel, kadibna way laayeen,” ayuu yiri gudoomiyaha Shalanbood.

Sidoo kale wuxuu ugu baaqay Koonfur Galbeed iyo dowladd federaalka ah inay soo fara-geliyaan arrintaas, si wax looga weydiiyo taliska guud ee ciidamada AMISOM.

Inta badan ciidamada AMISOM ayaa dilal iyo tacadiya kale u geysta dadka shacabka ah, xilliyada ay weerarada dhaba-galka ah kala kulmaan dagaalyahanada Al-Shabaab.

Garoowe (Caasimada Online) – Guddoomiyaha baarlamaanka maamulka Puntland, Cabdirashiid Yuusuf Jibriil ayaa maanta shaaciyey guddiga golaha wakiilada maamulkaasi u qaabilsan qabashada doorashada kuraasta Aqalka Sare ee taalla magaalada Garoowe.

Guddiga uu ku dhowaaqay guddoomiyaha ayaa ka kooban illaa shan xabnood oo ka tirsan baarlamaanka, waxaana ay kala yihiin:

1. Xil. Axmed Jaamac Cabdulle Guddoomiye
2. Xil. Sharmaarke Cali Cilmi Xubin
3. Xil. Cabdiraxmaan Jaabiri Samata Xubin
4. Xil. Cabdirisaaq Maxamed Saha Xubin
5. Xil. Cabdiqani Nuur Faarax Xubin.

Cabdirashid Yuusuf Jibriil guddoomiyaha baarlamaanka dowlad goboleedka Soomaaliyeed ee Puntland ayaa dhinaca kale shaaciyey xilliga la qabanayo doorashada Aqalka Sare, wuxuuna sheegay inay dhaceyso maalinta Arbacada ah oo ku beegan 11-08-2021-ka.

Sidoo kale guddoomiyaha ayaa go’aankan ku wargeliyay guddiga doorashooyinka ee heer federaal iyo kan heer dowlad goboleed ee Puntland, si ay u qaataan doorkooda.

“Guddoomiyaha Golaha Wakiillada Dawladda Puntland Mudane, Cabdirashid Yuusuf Jibriil wuxuu ku wargelinayaa Guddiga Hirgelinta Doorashooyinka Heer Federaal (FEIT), Guddiga Maamulka Doorashooyinka Heer Puntland (SEIT), Musharixiinta Xubnaha Aqalka Sare ee Puntland, iyo Dhammaan daneeyayaasha Doorashooyinka Heer Federaal in Doorashada Xubnaha Aqalka Sare ee Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya ee Puntland la qaban doono 11/08/2021, kuna beegan maalinta Arbaca, Haddii Eebbe Idmo,” ayaa lagu yiri qoraalka.

Tallaabada uu qaaday guddoomiye Jibriil ayaa daba socota tii  Deni oo xalay shaaciyey liiska 22 musharrax oo ku tartamaya 11-ka kursi ee ay Puntland ku leedahay Aqalka Sare.

Puntland ayaa noqoneyso maamulkii saddexaad ee bilaaba doorashooyinka, waxaana ka horreeyey Jubbaland iyo K/Galbeed oo qabtay doorashada kuraas ka mid ah Aqalka Sare.

Muqdisho (Caasimada Online) – Soomaaliya ayaa gashay qalalaase siyaasadeed oo kaga yimid meel aan la fileyn oo ah; qaadka dalka la keeno, kadib markii ay isku qabteen madaxweyne Farmaajo iyo ra’iisul wasaare Rooble. 

Haddii aan isku dayno inaan soo koobno; dooddu waxay tahay Farmaajo oo leh “qaadka Kenya waa xaaraan, kan Itoobiyana waa xalaal” iyo Rooble oo leh “qaad waa qaad”. 

Hase yeeshee, doodda waa ay ka weyn tahay qaad, waxayna salka ku haysaa dano shaqsi, kuwa qoys, iyo kursi siyaasadeed. 

Qaadka Kenya oo markii ugu horreysay Soomaaliya laga joojiyey bishii March 2020, waxaa loogu soo ganbaday cudurka Coronavirus oo markaas dalka ka qarxay, taasi oo aan dhalin wax su’aalo iyo tuhun ah. 

Hase yeeshee, markii toddobaadyo kadib laga war helay in qaadka Itoobiya dalka yimaado, ayaa su’aalo badan ay dhasheen, ayada oo shacabka ay billaabeen inay is-weydiiyaan farqiga u dhaxeeya labada qaad.

Kooxda Farmaajo ayaa kadib billaabay olole warbaahineed, oo lacag badan lagu bixiyey, ayada oo la gaday sheeko ah “in Kenya naagal dhaxeeyo dagaal siyaasadeed iyo muran badeed, oo joojinta qaadkoodu yahay mid dagaalkaas qeyb ka ah.”

Hase yeeshee, waxaa durba soo baxday in sababta markii horeba qaadka Kenya loo xayiray aysan shaqo ku laheyn cudurka Coronavirus iyo xiisadda ka dhex-oogan Kenya iyo Soomaaliya, balse ay aheyd dano shaqsi, kuwa qoys iyo kuwa doorasho. 

Qaadka Itoobiya ayaa waxaa heshiis kusoo galay xubno ka tirsan qoyska Farmaajo si ay dalka u keenaan, waxaana la xayiray midka Kenya, maadaama kan Kenya uu yahay kan Soomaalida ay jeceshahay, oo haddii uu dalka sii yimaado aanay jirin cid iibsaneysa midka Itoobiya.

Waxaa la rumeysan yahay in Soomaaliya la keeno 30 tan oo qaadka Itoobiya ah maalin kasta, ayada oo saamiga ugu badan ay leeyihiin qoyska Farmaajo, balse ay jiraan ganacsato kooban oo reer Muqdisho oo ku leh saami kooban, kuwaas oo ah wejiga ganacsiga, halka xubnaha qoyska Farmaajo ay yihiin kuwa ka dambeeya. 

Qaadka oo laga sameeyo malaayin dollar, ayaa la rumeysan yahay in sanadkii uu xirnaa qaadka Kenya ay lacag badan uga soo xarootay qoyska Farmaajo, ayna ku adag tahay inay aqbalaan in qaadka Kenya dib loo furo, taasi oo ganacsigooda meesha ka saari karta. 

Ka sokow, danta ganacsi, qaadka Itoobiya laga keeno wuxuu sidoo kale qeyb ka yahay qorshaha dib u doorasho ee madaxweyne Farmaajo, ayada oo lacagta kasoo xaroota qeyb ka mid ah loo dhigayey ololihiisa doorasho, sanadkii tegay.

Tani waa sababta ay Farmaajo uga go’an tahay inuusan ka gorgortamin dib u furitaanka qaadka Kenya, oo ganacsiga qoyskiisa ee qaadka Itoobiya soo geba-gebeyn karta. 

Dhinaca kale, tan iyo markii laga war helay in qaadka Itoobiya loo xiray qoyska Farmaajo, waxaa jiray cadaadis xooggan iyo qeylo dhaan ay wadeen ganacsatadii qaadka ka keeni jiray Kenya, oo caddaalad darro ku tilmaamay tallaabada uu qaaday Farmaajo.

Ra’iisul Wasaare Maxamed Xuseen Rooble ayaa ugu dambeyn go’aansaday in qaadka Kenya dib loo furo, haddii dalka oo idil aan laga wada joojineyn qaadka, waxayna tani horseeday dagaal siyaasadeed ka dhex qarxay isaga iyo Rooble.

Farmaajo ayaa isku dayey inuu horistaago qorshaha Rooble, isaga oo wareegto uu soo saaray ku sheegay inuu ka joojiyey in hay’adaha dawladdu ay heshiiyo ama is-afgarad la galaan dawldaha, iyo shirkadaha shisheeye ilaa inta doorashada laga soo gabagabaynayo.

Rooble ayaa ku gacan seeray wareegtada Farmaajo isaga oo sheegay inuu farayo in dhammaan hay’adaha dawladda federaalka ay si caadi ah u gutaan waajibaadkooda shaqo si waafaqsan dastuurka ku meel-gaarka ah ee dalka, isaga oo sheegay in hay’adaha dawladdu ay joogteeyaan adeegyada loo hayo shacabka Soomaaliyeed iyo ilaalinta hantida iyo danaha guud ee qaranka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynihii hore ee maamulka HirShabelle Maxamed Cabdi Waare ayaa looga yeeray inuu horyimaado Maxkamadda Gobolka Banaadir, sida ku cad warqad baafin ah oo kasoo baxday Maxkamadda, oo ay heshay Caasimada Online. 

Warqadda ayaa lagu sheegay in Waare loo haysto dacwad madani ah, inkasta oo aan si rasmi ah loo qeexin waxa ay tahay, waxaana madaxweynihii hore loo qabtay 15 maalmood oa ka billaabaneysa 2-da August, oo hadda toddobaad laga joogo. 

Warqadda ayaa lagu yiri “Maxkamadda Gobolka Banaadir, ayadoo cuskaneysa qodobada 121 XHMS, waxay ku wargelineysaa Maxamed Cabdi Waare (Madaxweynihii hore ee HirShabelle), in ay Maxkamadda G/Banaadir ka taalo dacwad madani ah, kuna hor yimaado mudo dhan 15 Maalmood gudahood ah, oo ka billaabaneysa, maanta oo ay taariikhdu tahay 02/08/2021, kuna eg 16/08/2021.”

Maxkamadda ayaa Waare uga digtay in haddii uusan hor-iman ay ka qaadi doonto tallaabo sharciga waafaqsan.

“Haddaba waxaa lagula socodsiinaayaa in aad waqtiga dhowrto, haddii aad ku imaan weyso mudadaas, in ay maxkamaddu qaadi doonto tallaabo sharciga waafaqsan.”

Illaa iyo hadda ma cadda, sida uu madaxweyne Waare uga jawaabay arrintan, waxaana Caasimada Online ay isku dayday inay la xiriirto oo ay wax ka weydiiso balse uma suurta-gelin.

Garoowe (Caasimada Online) – Madaxweynaha maamulka Puntland Saciid Cabdullahi Deni ayaa soo saaray liiska musharaxiinta ku tartamaya 11 kursi ee Puntland ay ku leedahay Aqalka Sare ee Soomaaliya.

Deni ayaa soo qoray liis musharaxiin ah oo intooda badan ay cusub yihiin, isaga oo reebay xubnihii Puntland horey ugu matalayey Aqalka Sare.

Xubnaha laga reebay liiska musharaxiinta waxaa ka mid ah ra’iisul wasaarihii ee Soomaaliya Cumar Cabdirashiid Cali Sharmaarke, inkasta oo wararka ay sheegayaan in isaga uu sidaas doonayey.

Puntland ayaa noqoneysa maamulkii saddexaad ee soo saaray liiska, kadib Jubaland iyo Koonfur Galbeed, oo qabtay doorashada qaar ka mid ah kuraasta.

Magacyada 22-ka musharax ee ku tartamaya 11-ka kursi ee Puntland ay ku leedahay Aqalka Sare ayaa kala ah.

1- Cabdiraxman Maxamed Maxamuud (Faroole) iyo Maxamed Cusmaan Colaad
2- Maxamed Cali Yusuf (Gaagaab) iyo Kawsar Cabdulaahi Xirsl
3- Maxamed Cabdi Cismaan (Majiino) iyo Maxamed Geedi Maxamuud
4- Cabdulaahi Cali Xirsi (Timacade) iyo Cabdullaahi Maxamed Xaashi Nuur
5- Cabdisamad Yuusuf Maxamed (Abwaan) iyo Ismaaciil Mire Muumin
6- Daahir Ayaanle Saciid iyo Maxamed Cumar Maxamed
7- Farxaan Cali Xuseen iyo Hodan Isxaaq Maxamed
8- Saynab Ismaaciil Maxamed iyo Aamina Jaamac Ibraahim
9- Cabdiqani Geelle Maxamed iyo Cabduqadir Maxamad Yuusuf
10- Samiiro Maxamuud Xaaji Cawad iyo Naciima Axmad Bakar
11- Sareedo Maxamed Xasan iyo Fartuun Yusuf Jamac 

Waxaa hadda la sugayaa in guddiga doorashooyinka heer dowlad goboleed ee Puntland ay shaaciyaan xilliga ay dhaceyso doorashada Aqalka Sare ee xubnahan oo ay dooranayaan xildhibaanada baarlamanka Puntland.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul wasaaraha xukuumadda federaalka Soomaaliya, Mudane Maxamed Xuseen Rooble ayaa maanta ku sii jeeda gudaha magaalada Nairobi ee caasimada Kenya, halkaas oo uu kulamo kula qaadan doono madaxda sare ee wadankaasi.

Wararka ayaa sheegaya in haatan wafdi horudhac u ah safarka Rooble inay gaareen magaalada Niarobi, si ay u agaasimaan soo dhoweynta ra’iisul wasaaraha.

Ra’iisul wasaaraha oo uu casuumaddan u fidiyey madaxweynaha dalka Kenya oo u soo wakiishay wasiirkiisa arrimaha dibadda Raychelle Omamo ayaa kala hadli doono Uhuru arrimo ay ka mid yihiin inuu si buuxdo dib ugu soo noqdo xiriirka labada dal, ka gudubka mad-madowga siyaasadeed ee labada dhinac iyo ka shaqeynta labada dan ee Somalia & Kenya.

Afhayeenka xukuumadda Maxamed Ibraahim Macalimu oo la hadlay BBC-da ayaa faah faahin dheeraad ah ka bixiyey socdaalka Rooble ee Nairobi, wuxuuna shaaca ka qaaday inuu daaran-yahay dib u hagaajinta xiriirka diblumaasi ee wadamada Soomaaliya & Kenya.

“Safarka Ra’iisul Wasaaraha waxa ay la xiriirta dib u hagaajinta xiriirka diblumaasi ee Soomaaliya & Kenya, in ay ka wada shaqeeyaan sidii ay uwada shaqeyn lahaayeen maadaama horay madmadow siyaasadeed uu soo kala dhexgalay,” ayuu yiri Macalimu.

Sidoo kale waxa uu intaasi sii raaciyey “Dano badan ayaa ka dhaxeeya Labada Dal sida Qaxootiga Soomaalida, Ciidamada Midowga Afrika iyo deris wanaagga waana waxyaabaha ay kawada hadlayaan Ra’iisul Wasaasre Maxamed Xuseen Rooble & Madaxweyne Kenyatta”.

Socdaalkan ayaa daba socda booqashadii wasiirka arrimaha dibadda Kenya ay maalin ka hor ku timid magaalada Muqdisho, taas oo wada-hadallo la yeelatay ra’iisul wasaaraha.

Si kastaba safarka Rooble uu ku aadayo dalka Kenya ayaa ku soo aadayo, xilli xasaasi ah, isla-markaana ee ay si weyn isku hayaan madaxweynaha uu mudda xileedkiisu idlaaday.

Nairobi (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha xukuumadda xil-gaarsiinta, Maxamed Xuseen Rooble iyo wafdigii uu hogaaminayay ayaa goordhoweyd gaaray magaalada Mombasa ee dalka Kenya, halkaasi oo xiligan uu ku sugan yahay madaxweynaha Kenya, Uhuru Kenyatta.

Ra’iisul Wasaare Rooble iyo Uhuru Kenyatta ayaa yeelan doona wada-hadal, xili dib loo furay saafaradihii labada dal, islamarkaana uu soo hagaagayo xiriirkii diblumaasiyadeed ee Soomaaliya iyo Kenya.

Socdaalkan ayaa imid kadib casuumad rasmi ah oo uu Ra’iisul wasaaraha ka helay madaxweynaha Kenya, taasi oo ay dhawaan soo gaarsiisay Wasiirka arrimaha dibedda Kenya.

Safarka Rooble ayaa sidoo kale banaanka u soo saaray arrin xasaasi ah oo qarsooneyd oo ku aadan dhinaca duulimaadka, gaar ahaan safarada madaxda dalka.

Afhayeenka xukuumadda Soomaaliya, Maxamed Ibraahim Macalimu oo ka hadlayey arrintan ayaa shaaca ka qaaday in dowladda federaalka Soomaaliya ay buuxisay shuruucdii duulista hawada sidaa awgeedna uu maanta Ra’iisul Wasaare Rooble duulimaadkiisu yahay SOM-001, taas oo ka dhigan in xittaa duulimaadyada kale ee caalamiga ah ay la socdaan in duulimaadkaas uu la socdo Ra’iisul Wasaare Maxamed Xuseen Rooble.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in aduunka marka la’eego duulimaadyada madaxweynayaasha ay qaataan 001, ra’iisul wasaareyaashana ay qaataan lambarka 002, balse duulimaadka maanta ra’iisul wasaaraha ee lambarkiisu yahay 001, ayaa muujinaya heerka uu gaarsiisan yahay khilaafka kala dhexeeya isaga iyo madaxweynaha uu muddo xileedkiisu dhamaaday.

Si kastaba, Villa Somalia ayaa xiligan gashay marxalad cusub, kadib markii uu khilaaf dhinac awooda iyo maamulka uu soo kala dhex-galay madaxweynaha iyo ra’iisul wasaaraha, kaasi oo soo ifbaxay maalmihii u dambeeyay.

Dhuusamareeb (Caasimada Online) – Xog ay Caasimadda Online ka heshay ilo-wareedyo ku dhow madaxweynaha Galmudug Axmed Cabdi Kaariye Qoorqoor ayaa xaqiijineysa in Qoorqoor uu labadii todobaad ee la soo dhaafay ku mashquulsanaa sidii uu meesha uga saari lahaa kurisiga Aqalka Sare ee uu ku fadhiyo Abshir Bukhaari.

Arrintan oo qeyb ka ah heshiis hoose oo ay galeen Madaxweyne Farmaajo iyo Qoorqoor  ayuu Farmaajo ku adkeeyay muhiimadda ay u leedahay in Abshir Bukhaari oo uu eedo badan ka tirsanayo meesha laga saaro.

Guddoomiye ku-xigeenka labaad ee Aqalka Sare Abshir Bukhaari ayaa la aaminsan yahay in uu ahaa caqabad weyn oo maamulka Farmaajo ka hortaagnayd wax ka bedelka nidaamka federaalka dalka muddadii afarta sano ahayd ee la soo dhaafay.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, Farmaajo ayaa sidoo kale arrintan ku tijaabinaya daacadnimada Qoorqoor iyo sida uu uga soo dhalaali karo fulinta dib-u-doorashada madaxweyne Farmaajo. 

Xogta ay heshay Caasimada Online ayaa sheegeysa in durbaba uu Qoorqoor billaabay isku dayga ah kursigan loo wareejiyo Golaha Shacabka, si Abshir meesha looga saaro. Waxaa sidoo kale suurta-gal ah in kursigan uu Qoorqoor siiyo qof jufo hoose la ah Abshir Bukhaari, si uu xitaa uga rajo tiro Golaha Shacabka.

Dhanka kale, heshiiska Qoorqoor iyo Farmaajo waxaa ka mid ah in dhammaan kuraasta Aqalka Sare ee Galmudug lagu qoro taageerayaasha Farmaajo, maadaama ay yartahay fursadda uu Farmaajo ka heli karo kuraasta Golaha Shacabka oo qabaa’ilku ay leeyihiin go’aankooda.

Waxaa la xaqiijiyay in Senetor Samsam oo ka mid ah kooxda Farmaajo dib loo qorayo, halka xildhibaan Cabdixakiin Macallin Axmed oo ku dhow Farmaajo kursigiisa loo soo wareejinayo Aqalka Sare, si loo damaanad qaado in uu dib u soo laabto, taas oo muujineysa dadaalka uu Qoorqoor ku bixinayo dib-u-soo laabashada Farmaajo.

Si uu u fuliyo qorshahan, Qoorqoor ayaa malaayiin dollar loo ballan-qaaday, hase yeeshee waxaa laga cabsi qabaa inay tan horseedo dagaal ka dhacao Dhuusomareeb ama ay Galmudug burburto.

Toddobaadyadii dhowaa waxaa magaalada caasimadda u ah Galmudug ku qulqulayey ciidamo badan oo taabacsan siyaasiyiinta beesha Habargidir ee xil doonka ah, waxaana magaalada uu dagaal ka qarxi karaa marka Qoorqoor uu shaaciyo liiska musharaxiinta.

Muqdisho (Caasimada Online) – Sida ay baahisay warbaahinta dowladda Soomaaliya waxaa la burburiyey gawaari lagu soo raray waxyaabaha qarxa, kuwaas oo lagu beegsaday deegaano ka tirsan gobolka Jubbada Dhexe oo kooxda Al-Shabaab ay ku xoogan tahay.

Qoraal kooban oo lagu baahiyey bogagga baraha bulshada ee warbaahinta Qaranka ayaa lagu sheegay in howlgalkaas ay iska kaashadeen dowladda Soomaaliya iyo saaxiibadeeda caalamka, isla markaana la burburiyey dhammaan gaadiidkii ay qaraxyada ku diyaarisay kooxdu.

“Dowladda Soomaaliya iyo saaxiibada caalamka ayaa ka hortagay baabuur qaraxyo ah oo loo soo waday in lagu dhibaateeyo shacabka Soomaaliyeed. Baabuurtaas waxa lagu beegsaday meelo u dhow degmooyinka Jilib, Kunya-Barow iyo Xaramka, dhammaantoodna waa la baabi’iyey,” ayaa lagu yiri qoraalkan ka soo baxay dowladda Soomaaliya.

Dowladda Soomaaliya iyo saaxiibada caalamka ayaa ka hortagay baabuur qaraxyo ah oo loo soo waday in lagu dhibaateeyo shacabka Soomaaliyeed.

Baabuurtaas waxa lagu beegsaday meelo u dhow degmooyinka Jilib, Kunya-Barow iyo Xaramka, dhammaantoodna waa la baabi’iyey.

— Radio Muqdisho (@RadioMuqdisho) August 9, 2021

Faahfaahin intaas ka dheeri ah lagama bixin howlgalkaas qaabka loo fuliyey, tirada gaadiidka laga burburiyey Al-Shabaab, hadii uu jiro khasaare ka dhashay iyo halka loo waday ama lagu beegsa rabay qaraxyada laga hor-tegay.

Kooxda Al-Shabaab ayaa awood badan ku leh gobolka uu howlgalkaan ka dhacay ee Jubbada Dhexe, kaas oo gabi-ahaantiis ay maamulaan.

Inta badan diyaaradaha wax duqeeya ee dowladda Mareykanka ayaa beegsada saldhigyada ay Al-Shabaab ku leeyihiin deegaanada ay ka joogaan gobollada dalka, waxaana loo maleynayaa in howlgalkaan lagu fuliyey duqeyn dhanka cirka ah.

Waxaa aad u yar xogta laga heli karo dadka deegaanka, sidoo kale dhanka Al-Shabaab weli wax war ah kama soo saarin howlgalkaan ay dowladda Soomaaliya shaacisay in  lagu beegsaday gaadiid ay qaraxyo ku diyaariyeen.

Muqdisho (Caasimada Online) – Dr. Xasan Sheekh Cali Nuur oo ka faalooda arrimaha Siyaasadda gaar ahaan midda Soomaaliya ayaa ka hadlay khilaafka soo kala dhex galay madaxweynaha watigiisa dhammaaday ee Maxamed Cabdullaahi Farmaajo iyo Ra’iisul Wasaaraha xukuumadda xil-gaarsiinta, Maxamed Xuseen Rooble.

Dr. Xasan Sheekh oo wareysi siiyey telefishinka Unviersal TV ayaa sheegay in madaxtooyada Villa Somalia lagu joogi karo laba arrin oo kaliya, oo kala ah; heshiis siyaasadeed iyo Dastuurka.

Waxa uu sheegay in madaxweyne Farmaajo uusan midna labadaas ku joogin madaxtooyada Soomaaliya, midaasi oo ka dhigan inuusan haysan dood Dastuuri ah, sida uu hadalka u dhigay.

“Qofka madaxweynaha ka noqonayo Soomaaliya laba qodob midkood ayuu ku joogi karaa Villada, mid waa heshiis siyaasadeed iyo midna waa Dastuur, Farmaajo labadaba midna ma heysto, sidaas darteed ma heysto dood dastuuri, fursadda dastuuriga ah waxaa heysto Rooble,” ayuu yiri Dr. Xasan Sheekh.

Dr. Xasan Sheekh ayaa sidoo kale waxa uu sheegay in warqadda uu soo saaray Ra’iisul Wasaare Maxamed Xuseen Rooble ay tahay mid lagu saxayo siyaasadda Soomaaliya.

“Warqadahaan iska soo daba dhacay waxaan ku magacaabi karnaa sixitaan siyaasadda Soomaaliya la saxayo, xaqiiq ahaantii warqadda uu soo saaray Ra’isulwasaaraha Xkuumadda Xil-gaarsiinta waxay aheyd inuu soo saaro 9-kii bishii February oo aheyd maalin kadib markii uu dhammaaday waqtigii dastuuriga ahaa ee Farmaajo,” ayuu yiri Dr. Xasan.

Dr. Xasan oo wax laga waydiiyey saameynta ka dhallan karta khilaafka madaxweynaha iyo Ra’iisul Wasaaraha ayaa sheegay in arrintaan ay ku xiran tahay sida uu u dhaqmo madaxweyne Farmaajo, wuxuuna xusay inay suuragal tahay in khilaafkaan uu sababo gacan ka hadal haddii uu Farmaajo isku dayo inuu faragelin ku sameeyo hey’adaha amniga.

Ra’iisul Wasaare Rooble ayaa shalay qaaday tallaabo lama filaan ah oo ku saabsan mas’uuliyadda ka saaran hagidda maamulka dowladnimo ee xilliga kala guurka, kadib markii uu Madaxweynaha waqtigiisu dhamaaday ee Farmaajo uu soo saaray Xeer Madaxweyne oo uu uga joojinayo xukuumada inay gasho heshiisyo.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha xukuumadda xil-gaarsiinta, Maxamed Xuseen Rooble ayaa maanta hoygiisa uu ka degan yahay magaalada Muqdisho kulan kula qaatay madaxweynayaashii hore ee dalka, Sheekh Shariif iyo Xasan Sheekh Maxamuud.

Qoraal kasoo baxay xafiiska Ra’iisul Wasaaraha ayaa waxaa lagu sheegay in kulankaasi uu ahaa is xog wareysi ku aadan xaaladda dalka iyo doorashooyinka oo qeybo kamid ah dalka ka qabsoomay.

Kulanka Rooble uu la yeeshay Sheekh Shariif iyo Xasan Sheekh ayaa waxa uu qeyb ka yahay kulamo gaar gaar ah oo uu Ra’iisul wasaaraha la yeelanayo Musharaxiinta Mucaaridka iyo siyaasiyiinta Soomaaliyeed.

Rooble ayaa mas’uuliyiintaas kala hadlaya arrimaha doorashooyinka, asaga oo uga warbixin doona hanaanka doorashada, taasi oo dhabaha u xaareysa in doorashooyinka ku qabsoomaan jawi xasiloon.

Sidoo kale Ra’iisul wasaaraha ayaa xalay xafiiskiisa kula kulmay Siyaasiga Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame, kaasi oo looga hadlay arrimaha taagan iyo xaaladda guud ee dalka, waxaana lagu soo hadal qaaday dhiiro-gelinta dedaallada socda iyo tallaabada uu qaaday Rooble ee ka dhanka ah wareegtadii Farmaajo.

Si kastaba, kulamadaan ayaa waxay kusoo aadayaan xili uu ra’iisul wasaaraha wajahayo dagaal siyaasadeed oo uga imaanaya dhanka Villa Somalia, kaasi oo uu hormuud yahay madaxweynaha waqtigiisu dhamaaday ee Farmaajo.

Muqdisho (Caasimada Online) – Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha xukuumadda Soomaaliya ayaa goordhoweyd heshiis la xiriira arrimaha doorashooyinka la saxiixday xafiiska Qaramada Midoobay ee Soomaaliya.

Qoraal kooban oo kasoo baxay xafiiska Ra’iisul Wasaare Rooble ayaa waxaa lagu sheegay in xafiisku uu QM la saxiixday lacag dhan $7.2 Milyan (Toddobada Milyan iyo labo boqol oo kun oo dollar), oo qeyb ka ah qarashka ku baxaya doorashada.

“Xafiiska Ra’iisul Wasaaraha XFS ayaa maanta la saxiixday Xafiiska Qaramada Midoobay ee Soomaaliya $7.2 M (Todobo Milyan iyo Labo Boqol Kun oo Doolar ) oo qeyb ka ah Miisaaniyadda doorashooyinka dalka. Yaboohan ayaa fududeyn doono dardargalinta doorashooyinka bilowday,” ayaa lagu yiri qoraalka kasoo baxay xafiiska Rooble.

Sidoo kale waxa lagu sheegay qoraalka in lacagta uu maanta xafiiska Rooble la saxiixday xafiiska Qaramada Midoobe ay qeyb ka tahay yabooha fududeyn doona dardar-gelinta doorashooyinka ka bilowday dalka.

Rooble iyo xafiiskiisa ayaa dadaal xoogan ugu jira dardar-gelinta hanaanka doorashooyinka dalka oo uu mas’uul ka yahay, taasi oo ka bilaabatay qeybo kamid ah dalka doorashada Aqalka Sare.

Heshiiskan ayaa yimid laba maalmood kadib markii Farmaajo uu wareegto uu soo saaray ku sheegay inuu ka joojiyey in hay’adaha dawladdu ay heshiiyo ama is-afgarad la galaan dawldaha, iyo shirkadaha shisheeye ilaa inta doorashada laga soo gabagabaynayo.

Rooble ayaa ku gacan seeray wareegtada Farmaajo isaga oo sheegay inuu farayo in dhammaan hay’adaha dawladda federaalka ay si caadi ah u gutaan waajibaadkooda shaqo si waafaqsan dastuurka ku meel-gaarka ah ee dalka, isaga oo sheegay in hay’adaha dawladdu ay joogteeyaan adeegyada loo hayo shacabka Soomaaliyeed iyo ilaalinta hantida iyo danaha guud ee qaranka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Waxaa labadii cisho ee u dambeysey qoraalo isku jawaabaya is-weydaarsadey xafiiska madaxweynaha iyo kan Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo iyo Maxamed Xuseen Rooble.

Qoraaladan ayaa ku soo beegmey xili ay magaalada Muqdisho booqasho ku imaaneysey Wasiirka Arrimaha Dibadda Kenya, waxayna salka ku hayaan haddii xukuumadda ay heshiis gali karto xilliyada doorashada iyo haddii kale.

Madaxweynaha muddo xileedkiisa uu dhamaaday ayaa ku amray hay’adaha dowladda inaysan gelin wax heshiisyo ah, hase yeeshee Ra’iisul Wasaaraha ayaa sheegay in awoodaha fulinta ay leedahay xukuumadda.

Haddaba saameyn intee le’eg ayey qoraaladan iska soo horjeeda ku yeelan karaan wada-shaqeynta hay’adaha dowladda iyo arrimaha doorashada?

Ridwaan Xirsi Maxamed oo kamid ah Musharaxiinta mucaaridka oo la hadlay idaacada VOA-da ayaa sharci darro ku tilmaamay wareegtada kasoo baxday madaxweynaha muddo xileedkiisa uu dhamaaday, oo uu ku wiiqayo awooda xukuumadda.

Waxa uu sheegay in Farmaajo uu markale faraha lasoo galay arrimo sharci darro ah, islamarkaana uu ku doonayo inuu ku ciriirsado awood uusan xaq u laheyn, sida uu hadalka u dhigay.

“Marka hore sidii 2016-kii uu yeelay madaxweyne Xasan Maxamuud wey aheyd in uu soo saaro qoraal waqtigii uu sharciyada haystay lagu hakinayo arrimaha masiiriga ee dalka aysan faro-gelin hay’adda fulinta laakiin taasi ma dhicin,” ayuu yiri Ridwaan Xirsi.

“Maanta in madaxweyne Farmaajo oo muddo xileedkiisa uu dhamaaday uu mar labaad soo fara-geliyo, waxay noola muuqata inuu doonayo in uu ciriirsaday arrimo aan awoodisa aheyn oo xaq u laheyn.”

Si kastaba, maalamaha soo socda ayaa laga dhursugayaa sida uu usii socda xiriirka labada xafiis ee Farmaajo iyo Rooble, midaasi oo keeni karta dib u dhac ku yimaada hanaanka doorashada oo hadda ka bilowday dalka.