Muqdisho (Caasimada Online) – Safaaradda Mareykanka ee Soomaaliya ayaa mar kale maanta fariin culus oo la xiriirta doorashada dalka u dirtay madaxweyne Maxamed Cabdullaahi Farmaajo iyo shanta madaxweyne goboleed ee dalka.

Qoraal kooban oo ay safaaradda soo dhigtay barteeda twitter-ka ayey ugu baaqday madaxda Soomaalida inay xaliyaan arrimaha taagan, si ay taasi u suurta-geliso in dalka doorasho ay ka dhacdo, waxayna diiday doorasho hal dhinac ah iyo doorashooyi is-barbar socda.

“Waxaan ugu baaqeynaa Farmaajo, Saciid Deni, Axmed Madoobe, Qoor Qoor, Cali Guudlaawe, iyo Lafta-gareen inay xaliyaan arrimaha taagan, si ay taasi u suurta-geliso inay dalka ka dhacdo doorasho nabdoon oo shacabka Soomaaliyeed ay u qalmaan. Maya doorasho hal dhinac ah ama doorashooyin is-barbar socda,” ayaa lagu yiri qoraalka.

Qoraalka Mareykanka ayaa yimid ayada oo sidoo kale beesha caalamka ay maanta soo saartay qoraal ay ku diidan tahay in dalka ay ka dhacdo doorasho dhinac ah iyo kuwa is-barbar socda.

“Saaxiibadu waxay ku baaqayaan hanaan doorasho oo mid ah oo lagu heshiiyay – iyadoo aan jirin doorashooyin kale oo isbarbar socda ama aan loo dhamayn – oo loo qabto si nabad ah iyadoo la ilaalinayo saaxadda siyaasadda iyo xorriyadda warbaahinta, lana damaanadqaadayo qoondada haweenka ee boqolkiiba 30, ayna ka soo baxayso natiijo lagu kalsoonaan karo loona wada dhanyahay oo u adeegaysa danta qaran,” ayaa lagu yiri qoraalka.

Beesha caalamka ayaa sidoo kale sheegtay inay taageereyso inay shir isugu yimaadaan dhinacyada isku haya siyaasadda dalka.

“Saaxiibada beesha caalamku waxay si buuxda u taageerayaan soo jeedinta ah in si degdeg ah loo qabto kulan dhexmara madaxda Dowladda Federaalka iyo Dowlad Goboleedyada Xubnaha ka ah, si loo xalliyo arrimaha hirgelinta doorashada ee harsan si horey loogu socdo qabashada doorashooyin lagu kalsoonaan karo oo loo wada dhanyahay,” ayaa lagu yiri qoraalka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Dalalka Beesha caalamka ee saaxiibada Soomaaliya ayaa waxay si weyn usoo dhaweeyen magacaabidda xubnihii ku dhinaa ee ay sameeyen maamulada Puntland iyo Jubbaland.

Saaxiibada beesha caalamka ayaa sheegay inay tahay magacaabista guddiyadaas tallaabo wanaagsan oo loo qaaday dhanka horu socodka, inkastoo ay ku tilmaameen mid lala soo daahay, balse xiligan si deg-deg ah wax uga bedeli karta khilaafka ka taagan hanaanka doorashada dalka.

Sidok kale waxay xoojiyeen baaqii labada maamul ee ahaa in shir wada-jir ah la iskugu yimaado, midaasi oo ay ku sheegtay inay meesha ka saarayso doorasho hal dhinac ah ama isbar-bar yaac doorasho oo dhaca.

Hoos ka aqriso qoraalka saaxiibada beesha caalamka oo dhameystiran.

Saaxiibada beesha caalamku waxay soo dhoweynayaan magacaabidda Guddiyada Heer Dowlad Goboleed ee Hirgelinta Doorashada Jubaland iyo Puntland, ee la soo bandhigay 27ka bisha Janaayo. Inkastoo ay soo daahday, tallaabadan wanaagsan waaxay gacan ka geysan kartaa abuuridda jawi degdeg loogu hirgeliyo hanaanka doorashada ee heshiiskii 17kii Sebtembar si loo wada dhanyahay oo la isku raacsanyahay.

Saaxiibada beesha caalamku waxay si buuxda u taageerayaan soo jeedinta ah in si degdeg ah loo qabto kulan dhexmara madaxda Dowladda Federaalka iyo Dowlad Goboleedyada Xubnaha ka ah, si loo xalliyo arrimaha hirgelinta doorashada ee harsan si horey loogu socdo qabashada doorashooyin lagu kalsoonaan karo oo loo wada dhanyahay.

Saaxiibadu waxay ku baaqayaan hanaan doorasho oo mid ah oo lagu heshiiyay – iyadoo aan jirin doorashooyin kale oo isbarbar socda ama aan loo dhamayn – oo loo qabto si nabad ah iyadoo la ilaalinayo saaxadda siyaasadda iyo xorriyadda warbaahinta, lana damaanadqaadayo qoondada haweenka ee boqolkiiba 30, ayna ka soo baxayso natiijo lagu kalsoonaan karo loona wada dhanyahay oo u adeegaysa danta qaran.

In la qabto doorashooyin waqtigooda ku dhaca, oo lagu kalsoonaan karo waa arrin aad muhim ugu ah iskaashiga ka dhexeeya Soomaaliya iyo beesha caalamka. Saaxiibada beesha caalamku waxay ku boorinayaan dhammaan madaxda Soomaaliyeed inay sameeyaan isu tanaasul gar ah oo lagama maarmaan u ah in la xaqiijiyo doorashooyin lagu kalsoonaan karo.

Saaxiibada beesha caalamku waxay si buuxda u taageerayaan soo jeedinta ah in si degdeg ah loo qabto kulan dhexmara madaxda Dowladda Federaalka iyo Dowlad Goboleedyada Xubnaha ka ah, si loo xalliyo arrimaha hirgelinta doorashada ee harsan si horey loogu socdo qabashada doorashooyin lagu kalsoonaan karo oo loo wada dhanyahay.

Beesha Caalamka ee soo saaray qoraalkan ayaa waxaa ay ka kooban yihiin Hawlgalka Midowga Afrika ee Soomaaliya (AMISOM), Belgium, Denmark, Masar, Itoobiya, Midowga Yurub, Finland, Faransiiska, Jarmalka, Urur-Goboleedka (IGAD), Ireland, Talyaaniga, Holand, Norway, Ururka Iskaashiga Dalalka Islaamka (OIC), Suudaan, Iswiidhan, Iswisarland, Turkey, Ughaanda, Boqortooyada Midowday ee Britain, Dowladda Maraykanka, ee Qaramada Midoobay.

Muqdisho (Caasimadda Online) – Hogaamiyaha xisbiga Wadajir Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame ayaa dhaliilay siyaasadda arrimaha dibadda ee dowladda Soomaaliya, wuxuuna ku tilmaamay mudac uu Farmaajo cid walba ku mudo.

Cabdiraxmaan wuxuu sheegay in warqadaha wiiftada ah iyo wararka deg-degga lagu tabiyo aysan lahey meel loo celiyo ama cid kale oo talo ku darsata isagoo soo hadal qaaday golaha wasiirada, gole amni qaran, guddiyada arrimaha dibadda iyo labada aqal ee Baarlamaanka.

Wuxuu usoo jeediyay dowladda Soomaaliya in siyaasadda arrimaha dibadda ay ku qotonto danta qaranka, sidoo kale wuxuu u sheegay madaxda uu wakhtigooda sii dhamaanayo inaan wakhti walba la lumin saaxiib balse ay siyaasadda arrimaha dibadda kasbataa saaxiibo cusub oo ay yareysaa cadawga.

HALKAAN HOOSE KA AKHRISO QORAALKA C/RAXMAAN C/SHAKUUR:

Siyaasaddii arrimaha dibedda dalkeena waxey noqotay mudac uu Madaxweyne Farmaajo cid walba ku mudo. Warqad wiifta ah iyo war degdeg ahna lagu tebiyo. Intii go’aan la soo saarayey ma jirin masdar uu ka soo fulay iyo marjic loo celiyo. Ma jirto meel ay gole wasiirro, gole amni qaran, guddiyo arrimo dibadeed iyo gaashaandhig ee labada aqal ee Baarlamaanka iyo gole wadatashi qaran midkoodna talo ku lahaayeen.

Kismaayo (Caasimada Online) – Mas’uuliyiin ka tirsan dowlad goboleedka Jubbaland ayaa si kulul uga hadlay xaaladda cakiran ee ka taagan magaalada Beledxaawo ee gobolka Gedo, iyadoo halkaas uu ka dhacay dagaal saacado socday Isniintii.

Wasiirka Amniga Jubbaland Cabdirashiid Janan, xildhibaano k tirsan maamulka, maamulka gobolka Gedo ee dhinaca Jubbaland iyo saraakiisha ciidamada Daraawiishta ayaa kulan ay isugu yimaadeen waxey kaga hadleen xaaladda hadda jirta.

Cabdirashiid Janan wuxuu ka dhawaajiyay ineysan u dulqaadan doonin wixii ka dhacay Beledxaawo isla markaana ay tallaabo qaadi doonaan.

Janan wuxuu ku dhawaaqay dagaal ka dhan ah ciidamada dowladda ee ku sugan magaalada Beledxaawo, wuxuuna shacabka deegaanka ugu baaqay iney isaga baxaan magaalada si aysan dhibaato usoo gaarin.

Wasiirka wuxuu eedeyn usoo jeediyay madaxweynaha wakhtigiisa sii dhamanayo ee Maxamed Cabdullaahi Farmaajo, wuxuuna ku eedeeyay inuu hurinayo dhibaatooyinka ka jira magaalada Beledxaawo.

Magaalada Beledxaawo waxaa dhawaan ka dhacay dagaal saacado socday kaas oo u dhaxeeyay ciidamada dowladda Soomaaliya iyo ciidamo uu hogaaminayo wasiirka Amniga Jubbaland Cabdirashiid Janan.

Dowladda Soomaaliya waxey dagaalka ku eedeysay iney soo abaabushay dowladda Kenya, balse eedeyntaas wey ka jawaabeen Kenya iyagoo sheegay iney ka madax bannaan yahiin waxa ka socda Gedo.

Addis Ababa (Caasimada Online) – Wasiirka arrimaha dibadda iyo Iskaashiga Caalamiga, Maxamed Cabdirisaaq Maxamuud Abuubakar oo socdaal ku tagay dalka Itoobiya, ayaa magaalada Addis Ababa kula kulmay dhigiisa Itoobiya.

Ra’iisal wasaare ku-xigeenka Itoobiya ahna Wasiirka arrimaha bibadda dalkaas, Demeke Mekonne iyo dhigiisa Soomaaliya ayaa ka wada-hadlay xoojinta xiriirka labada dhinaca u dhaxeeya.

Sidoo kale waxa kulankaas diirada lagu saaray sidii kor loogu qaadi lahaa iskaashiga Itoobiya iyo Soomaaliya, iyada oo la dar-dar gelinayo isfahanada iyo habmaamusyadii ay labada dhinac hore ugu heshiiyeen.

Labada mas’uul ayaa waxa kale oo ay isla falanqeeyeen arrimaha gobolka ka taagan ee danta guud ah iyo kuwa dunida inteeda kale, sida lagu sheegay qoraal kasoo baxay kulankaas.

Dowladda Soomaaliya ayaa saaxiib dhow u ah Itoobiya oo xiligan waiahaysa qalaalase siyaasadeed oo gudaheeda, iyada oo mid kaas lamid ahna uu ka taagan yahay gudaha dalka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Soomaaliya ayaa shaaca ka qaaday inay lumisay kalsoonidii ay ku qabtay in ciidamada KDF ee Kenya ay awood u leeyihiin inay taageeraan dadaallada lagu xasilinayo Soomaaliya.

Arrintan ayey Soomaaliya ku shaacisay qoraal kasoo baxay wasaaradda arrimaha dibedda oo ay ku diiday warbixinta guddiga xaqiiqo raadinta ee IGAD ay usoo direen xuduudda Soomaaliya iyo Kenya.

Soomaaliya ayaa ku eedeysay in dowladda Kenya ay joogitaankeeda Soomaaliya uga faa’iideysaneyso inay sare ugu sii qaaddo danaheeda qaran ee gaarka ah ee ay ka leedahay Somaaliya. 

“Haddii aan si fudud u dhigno, ciidamada KDF ma taageeri karaan xasilloonida Soomaaliya ayaga oo dhanka kalena hurinaya xasillooni darrada Soomaaliya,” ayaa lagu yiri qoraalka wasaaradda arrimaha dibedda. 

Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa sidoo kale si xooggan u cambaareysay “faro-gelinta tooska ah ee Kenya ay ku hayso Soomaaliya, ayada oo taageereysa maleeshiyo sharci-darro ah oo argagax gelinaya” shacabka Soomaaliya.

Inkasta oo Soomaaliya aysan si toos ah u dalban in ciidamada Kenya ay ka baxaan dalka, ayaa haddana qoraalkan wuxuu noqonayaa kii ugu adkaa ee ka dhanka ah joogitaanka ciidamada Kenya ee Soomaaliya.

Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa horey u shaacisay inuu fashilmay qorshe iyo isku day ay dowladda Kenya ku dooneysay inay ku maamusho qeybo ka mid ah Soomaaliya, markii ay ciidanka ay taageerto ee Cabdirashiid Janan ay soo weerareen Beled-Xaawo. 

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa ugu baaqday urur goboleedka IGAD inuu baabi’iyo warbixinta ay soo gudbiyeen guddiga xaqiiqo raadinta ee ururka uu u diray xuduudda ay la wadaagto Kenya, ayada oo sheegtay in warbixintaas ay si weyn saameyn ugu yeelatay Kenya.

Qoraal kasoo baxay wasaaradda arirmaha dibedda Soomaaliya ayaa lagu soo bandhigay dhowr qodob oo muujinaya in guddiga reer Jabuuti ay u eexdeen Kenya, sida ay rumeysan tahay Soomaaliya.

Waxaa qodobadaas ka mid ah in wasaaraddu ay sheegtay in tan iyo markii guddiga uu howshiisa billaabay 9-kii Janaayo uu dhowr mar oo is-xigxigay booqday Kenya, halka uu Soomaaliya u yimid si kooban oo kaliya.

“Guddiga wuxuu sidoo kale warbixintiisa ku qirtay in lagu qaaday diyaaradaha helicopter-ka ee ciidamada Kenya, xilli guddiggu ku guda jiray shaqo xaqiiqo raadin ah oo la xiriirtay ciidamada ay Kenya soo dhoobtay xuduudda. Taas waa qirasho qeexeysa eexda guddiga, islamarkaana dhaawaceysa isku haleynta iyo sidoo kale dhex-dhexaadnimada dowladda Jabuuti, taasi oo sidoo kale dhaawac ku ah IGAD,” ayaa lagu yiri qoraalka.

Soomaaliya ayaa sidoo kale sheegtay in guddiga ay diideen inay ayaga oo ay wehliyaan wafdi wasiiro ah booqdaan magaalada Beled-Xaawo, taasi oo ay xigtay dagaalkii xuduudda ka dhacay 25-kii bishan. Diidmadaas ayay Soomaaliya sheegtay inay Kenya ku dhiiri-gelisay inay mar kale soo weerarato ciidanka Soomaaliya ayada oo garab siineysa ciidamada wasiirka Amniga Jubaland Cabdirashiid Janan.

 “Ciidanka weerarka soo qaaday waxaa tababaray, quudiyey oo taageerayey ciidanka KDF ee Kenya. Waxaana taas TV-yada Kenya ka xaqiijiyey xildhibaanada laga soo doorto NFD. Hase yeeshee guddiga wuxuu aad xiiso ugu qabay inuu qariyo halka ay joogaan maleeshiyada si uu qanciyo dowladda Kenya,” ayaa lagu yiri qoraalka wasaaradda arrimaha dibedda Soomaaliya.

“Sidaas darteed la yaab ma lahan in natiijada howlgalka xaqiiqo raadinta guddiga ay noqoto mid dhan u janteerta, qabyo ah, oo aan sal laheyn, waxayna muujineysaa inay si cad u faro-gelisay dowladda Kenya, saameyna ugu yeelatay warbixinta,” ayaa lagu yiri qoraalka.

Wasaaradda ayaa sidoo kale sheegtay in warbixinta guddiga ay si weyn u dhaawaceyso dhex-dhexaadnimada iyo maqaamkii Jabuuti ee ahaa saaxiib la aaminay oo dhex-dhexaad ah.

Dowladda Soomaaliya ayaa sidaas darteed ugu baaqday IGAD in warbixinta guddiga la baabi’iyo, islamarkaana IGAD uu soo diro guddi xaqiiqo raadin ah oo ka kooban dhowr dal. 

Haddii aanay IGAD sidaas sameyn, Soomaaliya ayaa sheegtay inay xaq u leedahay inay xuquuqdeeda ku raadiso hab diblomaasiyadeed ayada oo mareysa Midowga Afrika iyo Golaha Ammaanka QM, haddii loo baahdo.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxtooyada Soomaaliya, gaar ahaan mas’uuliyiinta amiga ee Madaxweyne Farmaajo ayaa amray maamulka garaash gaadiidka lagu xareeyo oo ku yaalla inta u dhaxeysa Ceel-gaabta iyo Isgoyska Xamar Jajab inuu laami saaro hortiisa kadib markii todobaadyo ka hor halkaas uu qarax ka dhacay. 

Wadadaan oo ah marinka kaliya ee Madaxweyne Farmaajo ayaa ka baxda Madaxtooyada iyadoo gasha garoonka diyaaradaha ee Muqdisho waxaana markii ugu horreysay dhowaan ka dhacay qarax miino oo dhulka la geliyay.

Tan iyo markii uu dhacay qaraxaas, Madaxweynaha Soomaaliya kama uusan bixin Madaxtooyada waxaana hadda soo kordhay in laami la saaray meel bacaad ama carro cad ah oo laamiga dhinaciisa ah, halkaas oo la dhigay qaraxa waana garaash hortiisa. 

Sababta ayaa lagu sheegay in looga feejignaanayo in qarax dambe dhulka la geliyo si loo ilaaliyo amaanka Madaxweynaha oo la aaminsanyahay in mudooyinkaan uusan ka soo bixin Madaxtooyada sabab la xariirta arrintaan. 

Magaalada Muqdisho ayaa dhowrkii maalmood ee la soo dhaafay marti gelineysay qaraxyo halis ah, kuwaas oo sababay dhimasho iyo dhaawac badan oo soo gaaray mas’uuliyiin dowladeed, Saraakiil, Ciidan iyo Xildhibaano hore, waxayna arrimahaan abuureen wal wal badan oo dhanka ammaanka ah. 

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Soomaaliya ayaa guddi uu hogaaminayo Xeer ilaaliyaha Maxkamada Ciidamada Qalaka Sida Cabdllaahi Buula-kameey u saartay baaritaanka kiiska guddoomiyihii degmada Hodan ee gobalka Banaadir Cabdixakiin Dhagajuun iyadoo ay soo baxayaan warar hordhac oo arintaan ku saabsan.

Xog ay heshay Caasimada Online ayaa sheegeysa in kiiskaan uu gaba-gaba marayo islamarkaana ay u badan tahay in la sii daayo taliyaasha Saldhigyada Howl-wadaag iyo Waabari, balse laga qaadi doono xilalkaas islamarkaana ay suurtagal tahay in ay darajooyinkooda ku waayaan amarka ay bixiyeen.

Warar kale ayaa sheegaya in dowladda Soomaaliya ay rabto in diyo laga dhiibo dilka guddoomiyaha kadib markii xogta baaritaanka lagu sheegay in falkaas uu udhacay si aan kutalagal aheyn oo la raadinayay gaari qaad waday. 

Sida ay noo sheegeen xubno kiiskaan xog ogaal ka ah Xeer ilaaliyaha Maxkamada Ciidamada Qalabka Sida ayaa ehelada qaar kula taliyay in arrintaan kawada hadlaan ka hor Maxkamada maadaama uu ahaa shil dhacay oo aan ku talagal loo toogan guddoomiyaha sida ay ku heleen baaritaan ay sheegeen in ay sameeyeen guddiga. 

Ugu yaraan 7 askari iyo laba taliye ciidan ayaa kiiskaan u xiran, waxaana wali gacanta dowladda ka maqan hal askari oo falkaan qeyb ku lahaa. 

Addis Ababa (Caasimada Online) – Dowladda Itoobiya ayaa shaacisay inay gacanta ku dhigtay tiradii ugu badneyd oo ka tirsan hogaamiyayaasha Jabhadda Xoreynta Tigray-ga, kuwaasi oo qeyb ka ahaa dagaalkii lagu hoobtay ee xukuumadda Abiy Axmed ku qaaday gobolka Tigray-ga.

Afhayeenka Ciidamada Itoobiya, Jeneraal Maxamed Tasim oo soo saaray war-saxaafadeed ayaa sheegay in 18 kamid ah hogaamiyayaasha ‘Jabhada xoreynta dadka Tigray’ ay gacanta ku soo dhigeen, isagoona sheegay in saraakiishan lasoo qabtay ay ku lug lahaayeen dagaalkii dabayaaqadii sanadkii hore ka dhacay gobolkaas.

Hogaamiyeyaashan uu shaaciyay afhayeenka ciidamada Itoobiya in lasoo qabtay ayaa waxa ku jira Korneelo iyo taliyayaal kale oo ka tirsanaa booliska Itoobiya, sida lagu sheegay qoraalka.

Ma jiro wax war ah oo kasoo baxay maamulka TPLF oo ku aadan sheegashada dowladda, mana aha markii u horeysay ee xukuumadda Abiy Axmed ay sheegto inay gacanta kusoo dhigtay xubno ka tirsan Jabhada duur galeenka ah ee TPLF, tan iyo markii lagaga adkaaday dagaalkii Tigray.

Dabayaaqadii sanadkii dhamaaday ee 2020-kii ayaa waxa dalka Itoobiya ka qarxay dagaal u dhaxeeya maamulka maylka adag ee TPLF iyo ciidamada Itoobiya, kaasi oo sababay dhimashada dad badan iyo barakaca kumanaan ruux oo kale.

Intaas wixii ka dambeeyay maamulka TPLF ayaa isku badalay jabhada xoreynta dadka Tigray oo iyadu ku dooda inuusan weli istaagin dagaalkii Xukuumadda Abiy iyo TPLF, xili lagala wareegay caasimadii gobolka Tigray ee ay gacanta ku hayeen.

Beled-Xaawo (Caasimada Online) – Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa shaacisay inay dalacsiineyso ciidamaddii iyo saraakiishii dagaalka ku galay magaalada Beled-Xaawo ee gobolka Gedo ee iska difaacay ciidankii ku soo weeraray.

Taliyaha qeybta 43-aad ee ciidanka xoogga dalka Korneyl Cali Bogmadow oo maanta warbaahinta kula hadlay magaalada Beled-Xaawo ayaa sheegay in dowladda dalacsiineyso ciidankii iyo saraakiishii difaacday Beled-Xaawo, in kastoo uusan shaacin tiro rasmi ah oo loo qorsheeyey in la dalacsiiyo.

Sidoo kale wasiirka gaashaandhigga Soomaaliya Xasan Xuseen Xaaji oo ka mid ahaa wafdi wasiirro ah oo maanta gaaray Beled-Xaawo ayaa sheegay in dowladda Soomaaliya ay dalacsiin u qorsheysay saraakiishii iyo ciidankii difaacay magaalada Beled-Xaawo.

“Saraakiisha iyo ciidanka jooga Beled-Xaawo waxay muujiyeen dadaal dheeraad ah, waxay mudan yihiin in la abaal-mariyo, anigoo wasiirkii Gaashandhigga waxaan soo jeedinayaa in la dalacsiiyo, dhammaan ciidamada qalabka sida ee ku sugan magaaladaan,” ayuu yiri wasiir Xasan Xuseen Xaaji.

Dowladda Soomaaliya ayaa maanta wafdi wasiirro ah u dirtay gobolka Gedo, waxuuna wafdigaas isku maray magaalooyinka Doolow iyo Beled-Xaawo.

Sidoo kale weriyeyaal ka socday warbaahinta madaxa-banaan ayey dowladdu maanta geysay gobolka Gedo, gaar ahaan Doolow, Beled-Xaawo iyo xuduuda Soomaaliya iyo Kenya, si ay uga soo waramaan dhibaatadii ka dhalatay dagaalkii Beled-Xaawo.

Wasiirrada gaashaandhigga, warfaafinta iyo cadaaladda ee xukuumadda Soomaaliya oo wafdigaas hoggaaminayey ayaa Doolow kula hadlay ciidamadii lagu qabtay dagaalkii Beled-Xaawo, waxayna u sheegeen in dowladdu cafisay oo la qarameynayo.

Sidoo kale wasiirradan ayaa ka dalbaday ciidamada kale ee la socda wasiir Janan inay isi-soo dhiibaan.

Isniintii todobaadkaan ayaa magaalada Beled-Xaawo waxaa goor habeen ah soo weeraray ciidamo la sheegay inay ka amar qaataan wasiirka amniga Jubbaland Cabdirashiid Xasan Cabdinuur Janan, kuwaas oo in ka badan 100 maxaabiis ah dagaalka looga qabtay.

Muqdisho (Caasimada Online) – Siyaasiga Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame oo ka tirsan golaha midowga musharaxiinta madaxweynaha Soomaaliya ayaa madaxweyne Farmaajo aad ugu dhaliilay 13-kii kursi ee uu galabta u saxiixay gobolka Banaadir.

Cabdiraxmaan Cabdishakuur oo qoraal soo saaray ayaa ku doodaya in madaxweyne Farmaajo uu ku fashilmay dejinta hanaankii loo soo dooran lahaa 329-xubnood ee uu ka koobnaa baarlamaankii hore, balse uu hadda ku soo daray kuwo hor leh oo aan dastuurka waafaqsaneyn.

“Madaxweyne Farmaajo wuxuu ku fashilmay sidii loo dooran lahaa 329 kursi oo heshiis lagu yahay dastuurkana ku dhigan. Wuxuu maanta soo tuuray 13 kursi oo aysan caddayn cida qaybinaysa, sida loo qaybinayo iyo yaa dooranaya,” ayuu ku yiri qoraalkiisa.

Qoraalka Cabdiraxmaan ayaa intaas ku sii daray, “Madaxweynaha 13 kan kursi ee la soo gemay, sooma xasuusan xilligii ay socdeen shirarkii Dhuusamarreeb 1, 2, 3 iyo kii Muqdisho ee lagu gaaray heshiiskii 17-kii September.”

Ugu dambeyntii hoggaamiyaha Xisbiga Wadajir ayaa sheegay hadda madaxweyne Farmaajo ay ka soo xirmeen dhamaan irdihii siyaasadda, sida hadalka uu u dhigay, taasna ay ku kaliftay inuu Bambo u soo tuuro 13-kan kursi.

“Maanta oo ay irdihii oo idil ka soo xirmeen in uu 13 kursi bambo F1 ah u soo tuuro waa siyaasad Ciyaal-faa-cali oo kale ah (qarshaa ii jabsan, waanna bannaday)” ayuu qoraalkiisa ku yiri siyaasigan.

Madaxweynaha Farmaajo ayaa galabta saxiixay qaraarkii Golaha Shacabka ay usoo gudbiyeen ee ku aaddanaa Matalaadda uu Gobolka Banaadir ku yeelanayo Golaha Aqalka Sare, kadib mudo todoba bilood ah oo qaraarkaas uu u xayirnaa saxiixiisa.

“Madaxweynaha ayaa u cuskaday meelmarinta go’aankii Golaha Shacabka ee 27kii bishii Juun 2020, cabashooyinka ay shacabka Gobolka Banaadir ka muujiyeen matalaad la’aanta muddo xileedka Aqalka Sare ee Barlamaanka 10aad oo ah xuquuq aasaasi ah oo uu dastuurka KMG siiyay si lamid ah gobollada kale ee dalka iyo codsiyadii isdaba joogga ahaa ee hoggaanka dhaqanka Soomaaliyeed, Madaxweynaha wuxuu xeeriyay inuu Gobolka Banaadir ku yeesho Barlamaanka 11-aad 13 kursi,” ayaa lagu yiri qoraalka ka soo baxay xafiiska madaxweynaha.

Jabuuti (Caasimada Online) – Dowladda Jabuuti ayaa ganafka ku dhufatay eedeymihii ay dowladda federaalka u jeedisay guddigii xaqiiqo raadinta ee ururka IGAD u saaray xiisada Soomaaliya iyo Kenya, midaasi oo Soomaaliya ku sheegtay mid dhinaca saaray dowladda Kenya oo ay is hayaan.

Jabuuti ayaa war-saxaafadeed soo saartay ku sheegtay in warbixinta guddiga xaqiiqo raadintu ay tahay “mid dhex-dhexaad ah oo xaqiiqda ku qotonta”, isla markaana looga howl-galay xiisada labada dhinac qaab aan eex laheyn oo hufnaan ah.

“Marka la eego sida howshu u dhacday, waxaan shaki ku jirin in loo qabtay si xirfad iyo dhex-dhexaadnimo ah,” ayaa lagu yiri qoraalka kasoo baxay dowladda Jabuuti.

“Jabuuti waxay had iyo jeer ku dadaashaa nabada iyo xasiloonida gobolka oo ay ka samayso dadaal badan si looga qayb-qaato nabad-gelyada, xasiloonida iyo nabadeynta Soomaaliya, welina way ka go’an tahay inay sii wado dadaalkan.”

Sidoo kale waxa lagu sheegay in warbixintaas uu guddiga u gudbiyay golaha sarre ee urur goboleedka IGAD, oo markii hore u xil saaray guddigaasi xaqiiqo raadinta ah ee ay ka biyo diiday natiijada kasoo baxday dowladda federaalka Soomaaliya.

Ugu dambeyntiina waxa qoraalka lagu sheegay in dowladda Jabuuti ay tix-gelinayso in go’aan ka gaarida warbixinta guddiga xaqiiqo raadinta ay hortaalo golaha IGAD, taasi oo xal kama dambeys ah looga gaarayo xiisada ka dhaxeysa dowladda federaalka Soomaaliya iyo Kenya.

Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa shalay dhigeeda Jabuuti ku eedeysay inay la safatay dowladda Kenya, maadama guddigaasi xaqiiqa raadinta ah ee loo diray xuduuda Soomaaliya iyo Kenya, ooay  badankoodu ka socdaan Jabuuti.

Guddigaas ayaa waxa lagu iclaamiyey shirkii 20-kii bishii December ay madaxda IGAD ku yeesheen dalka Jabuuti, kaasi oo loo diray xuduuda si loo baaro waxa ka jira cabashada Soomaaliya ee ah in Kenya ay jabhad ka abaabuleyso xuduuda ay wadaagaan labada dal.

Guddiga oo shalay soo saaray warbixin ayaa sheegay in xuduuda aysan ku soo arkin wax cadeynaya sheegashada Soomaaliya ee ah in Kenya ay abaabuleyso jabhad weerarro uga fulisa gudaha Soomaaliya, midaasi oo wax lala yaabo ay ku tilmaamtaay warbixintii guddiga, iyadoo wasiir Dubbe oo u hadlay dowladda uu ku eedeeyey inaysan dhexdhaxaad aheyn oo ay soo saareen warbixin hal dhinac ah.

“Markii uu xumaaday xiriirkii aan la laheyn Kenya waxaa la isugu tegay shirkii Jabuuti, waxaa lagu heshiiyey in guddi loo saaro arrinta, Soomaaliya way ku faraxday markii Jabuuti loo xil saaray baaritaankaas, warbixintii waa soo baxday, balse dowladda Soomaaliya waxuu ku noqday fajac iyo amakaag, wax kasta oo Soomaaliya ay dhibsatay oo ay ka dacwootay guddigu waxa uu ka dhigay waxba kama jiraa,” ayuu yiri wasiir Dubbe oo u hadlay dowladda.

Waxa kala oo uu sheegay in guddigu uu Soomaaliya qaladka saaray, isla markaana ay qoreen in arrinta cilaaqaadka xumeysay ay tahay mid hore, haatana aysan jirin wax ka dhaxeeya labada dal oo aan aheyn arrinta badda.

Xubnaha guddiga loo diray xuduuda oo ah 7-qof oo lix ka mid ah ay Jabuuti ka socdaan waxaa ka mid ah, Yacin Elmi Bouh, oo ah safiirka Jabuuti ee Kenya, Aden Hassan Aden, oo ah safiirka Jabuuti ee Soomaaliya, General Taher Ali Mohamed, Colonel Ali Aden Houmed, Colonel Mohamed Barkad Aden, iyo Taliye Houssein Idriss Egueh, oo ka wada tirsan ciidamada Jabuuti, iyo Taliye Abebe Muluneh, oo ah agaasimaha waaxda amniga ee IGAD.

Jowhar (Caasimada Online) – Ergayga gaarka ah ee Qaramada Midoobay James Swan oo maanta gaaray magaalada Jowhar, ayaa ka hadlay guddiyadii ay magacaabeen maamulada Puntland iyo Jubbaland, oo hore u diiday in xubnahooda ay kusoo daraan guddiga doorashada ee lagu muransan-yahay.

James oo ay wehliyaan wakiillo ka socda Hay’adda Beeraha iyo Cunnada ee FAO iyo Madaxa Booliska UNSOM ayaa markii ay gaareen magaalada Jowhar la kulmay Madaxweynaha Hirshabeelle, Cali Xuseen Guudlaawe iyo golahiisa wasiirradda.

Kulankan ayaa waxaa looga hadlay xaalada siyaasadeed ee dalka ka taagan, gaar ahaan is-mari-waaga doorashada ee u dhaxeeya dowladda federaalka, maamulada dalka iyo musharaxiinta mucaaridka oo iyaguna dhinac ah.

Sidoo kale waxa kulankaas looga hadlay taageerada Qaramada Midoobay ee Hirshabeelle, taas oo dhinacyo badan leh, sida lagu sheegay qoraal kasoo baxay kulankaas.

James oo kulankaas kadib la hadlay warbaahinta ayaa sheegay inuu soo dhaweynayo magacaabista Puntland iyo Jubbaland ee guddiyada doorashooyinka, kuwaasi oo ku tilmaamay kuwo “wax ku ool ah”.

Waxa uu hoosta ka xariiqay in kulanka ay madaxda labada maamul ku baaqeen ee madaxda dowlada federaalka iyo kuwa maamul goboleedyada uu yahay mid waxtar leh oo xal looga gaari karo khilaafka doorashada, xili ay muddo yar ka harsan tahay muddo xileedka madaxweynaha.

Hadalkan ayaa imanaya xili ay maanta Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa sharci darro ku sheegtay hanaanka ay madaxda Puntland iyo Jubbaland u magacaabeen xubnaha guddiga doorashooyinka, kuwaasi oo ku yimid cadaadis beesha caalamka ah.

“Wasaaradda arrimaha gudaha, federaalka iyo dib u heshiisinta waxay mar kale ku celinaysaa in guddiyada ay shaaciyeen Madaxda dowlad goboleedyada Puntland iyo Jubbaland ay yihiin kuwo baalmarsan hanaanka sharciga ah ee loo maro magacaabista guddiyada,” ayaa lagu yiri qoraal ay DF soo saartay.

Si kastaba, mowqifka ay dowladda federaalka ka qaadatay arrintan ayaa markale walaac laga muujinaya inay sii fogeyso labada maamul goboleed ee kusoo dabcay waan-waanta beesha caalamka, oo iyagu ka dambeeyey magacaabista cago jiidka ah ee ay sameeyen.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa saxiixay qaraarkii Golaha Shacabka JFS ay usoo gudbiyeen ee ku aaddanaa Matalaadda uu Gobolka Banaadir ku yeelanayo Golaha Aqalka Sare.

Qoraal kasoo baxay Villa Somalia ayaa lagu yiri “Madaxweynaha ayaa u cuskaday meelmarinta go’aankii Golaha Shacabka ee 27kii bishii Juun 2020, geeddi socodkii dheeraa ee loo soo maray raadinta matalaad uu Gobolka Banaadir ku yeesho Aqalka Sare, cabashooyinka ay shacabka Gobolka Banaadir ka muujiyeen matalaad la’aanta muddo xileedka Aqalka Sare ee Barlamaanka 10aad oo ah xuquuq aasaasi ah oo uu dastuurka KMG siiyay si lamid ah gobollada kale ee dalka iyo codsiyadii isdaba joogga ahaa ee hoggaanka dhaqanka Soomaaliyeed.”

“Sidaas daraadeed, Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Maxamed Cabdullaahi Farmaajo wuxuu xeeriyay inuu Gobolka Banaadir ku yeesho Barlamaanka 11-aad 13 kursi,” ayaa lagu yiri qoraalka.

Madaxweyne Farmaajo ayaa faray Golaha Xukuumadda in ay xeeriyaan habraac u gaar ah matalaadda Gobolka Banaadir oo ay ka muuqato isku dheelitirnaan bulshada Soomaaliyeed, iyada oo qaddarin gaar ah laga siinayo deegaanka Caasimadda lana fulinayo inta lagu guda jiro doorashada Aqalka Sare ee Baarlamaanka 11aad.

Tallaabada uu qaaday madaxweyne Farmaajo ayaa imaneysa ayada oo dood xooggan ay ka taagan doorashada dalka, waxaana suurta gal in arrintan ay sii kordhiso muranka doorashada, maadaama Puntland iyo Jubaland ay horey u diideen in gobolka Banaadir uu helo matalaad.

Nairobi (Caasimada Online) – Afhayeenka dowladda Kenya, Cyrus Oguna oo maanta shir jar’aaid ku qabtay Nairobi ayaa ka hadlay arrimo ku aadan dagaalkii dhowaan ka dhacay degmada Beledxaawo iyo xiisadda xoogan ee u dhexeysa Soomaaliya iyo Kenya.

Oguna ayaa shaaciyey in dagaallada soo noq-noqday ee ka dhacay xadka labada dal ay u dhexeeyaan ciidanka Soomaaliya, islamarkaana aysan shaqo ku laheyn kuwa Kenya.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in dagaalladaas ay ragagax weyn ku reebeen shacabka Mandera, sidoo kalena ay ku barakaceen dad kale oo rayid ah oo degan gobolka Gedo.

“Iska horimaadyada soo noqnoqday ee u dhexeeya ciidamada Soomaaliya, kaliya ma ahan inay cabsi iyo argagax ku abuuraan dadkeenna Mandheera laakiin sidoo kale waxay horseedeysaa in dadka rayidka ah ay ka barakacaan gobolka Gedo,” ayuu yiri Mr Oguna.

Afhayeenka oo hadalkiisa sii wata ayaa dhinaca kale dowladda Soomaaliya ugu baaqay inay ka waan-towdo eedeynta ka dhanka ah Kenya ee ku aadan arrimaha faro-gelinta.

Hadalkan ayaa ku soo aadaya, iyada oo haatan xiisada labada dal ay tahay mid aad u kacsan, sidoo kalena IGAD ay waxba kama jiraan ku tilmaamay eedeymaha Soomaaliya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa war kasoo saartay magacaabista guddiyada doorashooyinka ee ay sameeyen madaxda maamulada Jubbaland iyo Puntland, kadib waan-waan ay beesha caalamka ka dhex sameysay dhinacyada isku haya doorashada.

War-saxaafadeed goordhoweyd kasoo baxay Wasaaradda arrimaha gudaha iyo dib u heshiisinta Soomaaliya, oo ku saxiixnaa wasiir Mukhtaar Afrax, ayaa lagu sheegay in ra’iisal wasaaraha iyo wasaaradda arrimaha gudaha aysan mid soo gaarin magacaabista guddiyada dowlad goboleedyada Puntland iyo Jubbaland ee maamulaya doorashooyinka heer dowlad goboleed.

Sidoo kale waxa war-saxaafadeedka lagu sheegay inuusan sax aheyn hanaanka ay maamulada Puntland iyo Jubbaland ku magacaabeen guddiyadii doorashooyinka.

“Heshiiskii dowladda federaalka iyo dowlad goboleedyada ay ku gaareen magaalada Muqdisho 17-kii Sep 2020 oo ay meel-mariyeen golaha shacabka iyo habraacyadii ku lifaaqnaa ee sida wada-jirka ah loo saxiixay 1-dii Oct, 2020 waxay qeexayeen hanaanka lagu magacaabayo guddiayda Heer-Federaal iyo Heer dowlad goboleed,” ayaa lagu yiri qoraalka.

“Wasaaradda arrimaha gudaha, federaalka iyo dib u heshiisinta waxay mar kale ku celinaysaa in guddiyada ay shaaciyeen Madaxda dowlad goboleedyada Puntland iyo Jubbaland ay yihiin kuwo baalmarsan hanaanka sharciga ah ee loo maro magacaabista guddiyada.”

Arrintan ayaa imaneysa xili ay madaxda maamulada Puntland iyo Jubbaland ay bogagooda ku shaaciyeen magacaabista xubnaha guddiyada doorashooyinka, xili ay xiisada hanaanka doorashooyinka ay ka taagan tahay dalka.

Labada maamul goboleed ayaa sidoo kale ku baaqay wada-hadal ka hor inta aysan dhamaan bishan, kamana hadal arrintaas dowladda federaalka, marka laga reebo inay ku gacan seyrtay guddiga ay magacaabeen labada madaxweyne.

Si kastaba, arrintan ayaa markale walaac laga muujinaya inay sii fogeyso labada maamul goboleed ee kusoo dabcay waan-waanta beesha caalamka, oo iyagu ka dambeeyey magacaabista cago jiidka ah ee ay sameeyen.

Hoos ka aqriso warqadda wasiir Mukhtaar

Addis Ababa (Caasimada Online) – Ra’iisul wasaaradaha Itoobiya ayaa maanta ka soo muuqday warbaahinta, isaga oo shaki la gelinayey xaaladdiisa caafimaad.

Abiy Axmed ayaa markii ugu horreysay, tan iyo markii ay soo if-baxeen wararka laga faafiyey caafimaadkiisa waxaa maanta lagu arkay xarunta qalabka dadka naafada ah ee isbitaalka la yiraahdo St. Paul ee caasimadda Addis Ababa ee xarunta wadanka Itoobiya.

Ra’iisul wasaaraha oo hadal kooban siiyey warbaahinta maxalliga ah ayaa sheegay in xaruntan ay howl wanaagsan u hayso ciidamada iyo shacabka wadankaasi.

Horey hay’adda sirdoonka qaranka & nabad-sugidda ee Itoobiya ee NISS ayaa beenisay wararka lagu faafiyey baraha bulshada ee Iternet-ka ee ku saabsan xaaladda Abiy.

NISS ayaa shaaca ka qaaday in ay la xisaabtami doonto qof walba oo baraha bulshada geliya wararka marin habaabinta ah ee xaaladda caafimaad ee ra’iisul wasaaraha.

Si kastaba labadii toddobaad ee u dambeysay ayey soo shaac baxeen wararka laga baahiyey xaaladda Abiy Axmed, kadib markii laga waayey goobaha fagaareyaasha.

Doolow (Caasimada Online) – Wafdi culus oo ka socda dowladda federaalka ah ee Soomaaliya ayaa maanta gaaray degmada Doolow oo ka tirsan gobolka Gedo.

Wafdigan oo ka kooban wasiiro iyo saraakiil ciidan ayaa waxaa si weyn loogu soo dhoweeyey degmada Doolow ee gobolkaasi.

Wasiirada Doolow tegay ayaa waxaa ka mid ah wasiirka cadaaladda, wasiirka gaanshaandhigga, wasiirka warfaafinta iyo saraakiil ka tirsan Xoogga dalka.

Sidoo kale wasiirada iyo saraakiisha la socda ayaa kulan la qaatay maamulka degmada Doolow iyo waxgaradka deegaanka, kaas oo ahaa mid is xog-wareysi ah.

Intaasi kadib wafdiga ay dirtay dowladda Soomaaliya ayaa u sii socdaalayey dhinaca degmada Beledxaawo oo uu dhowaan ka dhacay dagaal culus oo khasaare geystay.

Xubnahan ayaa marka ay tegaan degmada Beledxaawo qiimeyn dhab ku soo sameyn doono saameynta ka dhalatay dagaalkii cuslaa ee ciidamada Xoogga dalka iyo kuwa wasiir Janan ku dhexmaray magaaladaasi iyo xaaladda guud sida ay haatan tahay.

Xaaladda Beledxaawo ayaa saacadihii ugu dambeeyey aheyd mid degan, waxaana magaalada oo dhan iyo duleedka ku sugan ciidamada dowladda Soomaaliya.