Kismaayo (Caasimada Online) – Madaxweynaha Jubbaland Axmed Maxamed Islaam (Axmed Madoobe) oo mudooyinkii dambe ku maqnaa dalka dibadiisa ayaa maanta dib ugu soo laabtay magaalada Kismaayo, waxuuna ka hadlay arrimo dhowr ah oo ay ka mid tahay doorashada dalka.

Axmed Madoobe ayaa ugu horeyn ticsi u diray ehellada dadkii ku dhintay qaraxii xalay ka dhacay magaalada Muqdisho, waxuuna sheegay in dadka Soomaaliyeed ay isaga filanyihiin inay iska qabtaan cawadgooda, balse nasiib darradu ay tahay in ninkii ay doortaanba uusan isku howlin taas.

Arrimaha doorashada dalka ayuu si adag uga hadlay, gaar ahaan arrinta gobolka Gedo, isagoo sheegay in haatan Gedo laga aas-aasay kuwo ka daran jabhadihii dalka burburiyey sagaashamaadkii, sida uu sheegay.

“Waxaa la yiri doorasho sidaan haloo qabto maamul kastana laba magaalo ha ku qabto, anaga waxaa noo qiran inaan Kismaayo iyo Garbahaarey ku qabano doorashada, marka su’aashu waxay tahay Jubbaland maanta Garbahaarey ma ka talisaa? Jabhado iyo ciidan ayaa lagu sii daayey, maanta jabhadihii sagaashamaadkii ayaa wax lagu raadinayaa,” ayuu yiri Axmed Madoobe.

Waxa uu sheegay inay muhiim tahay in madaxda federaalka ay fuliyaan wixii lagu heshiiyey oo gobolka Gedo ay ku soo wareejiso Jubbaland.

“Doorasho kuma dhaceyso noocaan afduubka ah, dalkan waxaa looga baahanyahay wixii lagu heshiiyey in la fuliyo, madaxweynaha iyo madaxda kale ee dowladda federaalka waxaa looga baahanyahay inay kala saaraan, nooca lagu heshiiyey inay doorashadu u dhacdo iyo ololahooda doorasho inay kala saaraan,” ayuu hadalkiisa sii raaciyey.

Sidoo kale waxuu sheegay in doorasho aan heshiis lagu aheyn oo aan loo sineyn aysan dalka ka dhici doonin, “Weli caqabad ayaa gobolka Gedo naga heysata dowladda federaalka ayaa jabhadeyn ka wada, waxaan leeyahay dowladda iska soo wareeji gobolkaas,” ayuu yiri.

Madaxweynaha Jubbaland ayaa sheegay in dalku u baahanyahay badbaado, isla markaana aan la isugu jawaabin whadallo dalka ku celin kara halkii laga keenay.

“Dadka wax tabanaya hala ixtiraamo, madaweynuhu haduu yahay musharax waa inuu ka dhex baxaa heshiiska doorashada oo uu banaanka ka istaago musharaxiinta kalena uu ula sinaado,” ayuu yiri.

Sidoo kale Axmed Madoobe ayaa balan qaaday in xubnaha Jubbaland ku metela guddiyada doorashada hadii ay dalbadaan musharaxiintu uu bedeli doono.

Axmed Madoobe ayaa soo jeediyey in guddoomiyaha Aqalka Sare loo madax baneeyo sidii loo soo dooran lahaa kuraasta baarlamaanka ee gobollada waqooyi, “Haduu Cabdi maanta yahay masuulka sedaxaad ee dalka ugu sareeya oo aniga uu imetelayo ma waxuu meteli waayey midda uu ka soo jeedo,” ayuu yiri.

Hoos ka Daawo

Mekelle (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaraaha Ethiopia Abiy Ahmed ayaa ku dhowaaqay in ciidamada dowladda ay galeen magaalada Mekelle ee caasimadda gobolka Tigray, waxaa sidaas sheegay taleefishinka dowladda.

“Waxaan awood u yeelanay inaan galno magaalada Mekelle ayada oo aan la beegsan goobo dadweyne,” waxaa sidaas Abiy Ahmed kasoo xigtay taleefishinka dowladda ee EBC.

Taliyaha ciidamada militariga, Birhanu Jula ayaa sidoo kale sheegay in ciidamada dowladda ay si buuxda ula wareegeen gacan ku haynta magaalada Mekelle, sida ku xusan qoraal uu soo dhigay barta militariga ee facebook.

Bayaan kasoo baxay militariga ayaa sidoo kale lagu sheegay inay gacanta ku hayaan garoonka diyaaradaha magaalada, dhammaan xaruma dowladda, iyo xarunta taliska waqooyi ee ciidamada federaalka.

Waxay sidoo kale sheegeen inay sii daayeen taliyayaal ka mid ah taliska ciidamada waqooyi oo u xirnaa TPLF.

Ciidamada dowladda ayaa goor sii horreysay oo maanta ah duqeyn xooggan iyo weerar culus ku qaaday magaalada, oo ay ku nool yihiin in ka badan 500,000 oo qof.

Way adag tahay in si madax-banaan loo xaqiijiyo sheegashada dowladda. Sidoo kale, kooxda TPLF ee maamusha Tigray weli kama hadal.

Hoggaamiyaha TPLF, Debretsion Gebremichael waxa uu horey u sheegay in qabsashada Mekelle aysan la macno noqon doonin in dagaalka uu dhammaaday, taasi oo loo fasirtay inay billaabi doonaan dagaal jabhadeyn ah.

Boqolaal qof ayaa lagu dilay, kumanaan kalena waa ay ku barakaceen dagaalka oo ra’iisul wasaare Abiy Ahmed uu ku dhowaaqay, 4-tii November, kadib markii uu sheegay in ciidamada TPLF ay weerareen saldhig militari, oo ay ku sugnayaeen ciidanka dowladda.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Maxamed Xuseen Rooble ayaa galabta kulan degdeg ah isugu yeeray laamaha amniga eenka howlgala magaalada Muqdisho, kadib qaraxii xalay ka dhacay maqaayadda Gelato Divino, oo lagu dilay sideed dhallinyaro.

Rooble ayaa saraakiisha ammaanka ka dhageystay warbixin la xiriirta amniga dalka, gaar ahaan falkii xalay lagu beegsaday dhalinyaro Soomaaliyeed oo aan waxba galabsan, wuxuuna siiyey amaro la xiriira amniga.

Intaas kadib Ra’iisul Wasaaraha ayaa ku adkeeyey laamaha ammaanka in ay waajib ku tahay ilaalinta nafta iyo maalka bulshada, isagoo ku amray inay xoojiyaan howlaha sugidda ammaanka caasimadda.

“Waxaa laga sugayaa hey’adaha amniga in ay sii dardar geliyaan dadaallada lagaga hortagayo falalkan xasuuqa ah ee cadowgu ay soo maleegayaan. Argagixisadu waa sii tabar darreynaysaa maalinba maalinta ka danbeysa, kaddib markii ciidamadeenna geesiyaasha ah ay si mugleh uga shaqeeyeen amniga xilli aan furnay jidadkii magaalada,” ayuu yiri Rooble.

Qoraal ka soo baxay xafiiska ra’iisul wasaaraha ayaa lagu yiri, “Ra’iisul Wasaare Rooble ayaa ka dhegaystay wasiirka amniga iyo taliska ciidanka xoogga dalka warbixinno la xiriira amniga iyo howgallada lagu xoojinayo, isagoo faray in la sii dardargeliyo si aysan cadowgu uga faa’iideysan.”

Mas’uuliyiinta ayaa la wadaagay ra’iisul wasaaraha gurmadka caafimaad ee loo fidideyey dhaawacyadii qaraxii xalay.

“Ra’iisul Wasaare Maxamed Xuseen Rooble ayaa Alle uga baryey in uu caafimaad degdeg ah siiyo dhammaan dadkii ku dhaawacmay falkan wuxuushnimada ah ee ay geysteen argagixisadu, isaga oo sidoo kalena janno iyo naxariis ugu duceeyey dhallinyaradii Soomaaliyeed ee ku shahiiday, ehelkoodana uga tacsiyeeyey” ayaa lagu yiri qoraalka.

Nin isku soo xiray waxyaabaha qarxa ayaa xalay beegsaday dhalinyaro ku sugneed maqaayad ku taalla meel aan ka fogeyn isgoyska KM-4 ee magaalada Muqdisho, waxaana halkaas ku geeriyootay todoba qof oo dhamaantood ahaa dhalinyaro aqoonyahano ah, halka ku dhawaad 10 kalena ay ku dhaawacmeen.

Mekelle (Caasimadda Online) – Dowladda Itoobiya ayaa dagaal cir iyo dhul ah kii ugu danbeeyey ku qaaday magalaada Mekelle ee caasimadda Tigray, kadib markii ay soo dhamaatay waqtigii loo qabtay inay isku soo dhiibaan madaxda TPLF .

Waxaa xaafadaha Magaalada Mekelle ka socdo duqeyn culus oo ay geysanayaan diyaaradaha dagaalka Itoobiya, waxaana bilowday dagaal u muuqda inuu yahay midkii ugu dambeeyey oo uu Abiy Axmed ku doonayo inuu kusoo gaba-gabeeyo xasarada ka taagan Gobolka Tigray.

Hogaamiyaha xisbiga TPLF, Debretsion Gebremichael ayaa fariin telefoon oo qoraal ah oo uu u diray wakaaladda wararka ee Reuters ugu sheegay in Mekelle duqayn culusi ku socoto.

Debretsion ayaa sidoo kale ku eedeeyey ciidamada dalka ay dariska yihiin ee Eritrea in ay weerareen xeryo qaxooti oo ku yaalla gobolka Tigray, si ay u qabqabtaan qaxooti hore uga soo qaxay Eritrea.

Af-hayeenka xafiiska Ra’iisal wasaraha Itoobiya Billene Seyoum, ayaa sheegtay in ciidamada Itoobiya aanay duqaynayn goobaha rayidka ah, waxaana ay intaa ku dartay in bedqabka dadka rayidka ah ee reer Itoobiya ee ku nool Mekelle iyo gobolka Tigray tahay arrin mudnaan u leh xukuumadda federaalka.

Ra’iisal wasaaraha Itoobiya, wuxuu shalay diiday in uu wada hadal la galo TPLF, wuxuuna cadeeyey in ay xooga saarayaan sidii midnimada dalkiisa loo ilaalin lahaa.

Howlgalkaan ayaa ah midkii ugu dambeeyay, waxaana dowladda ay sheegtay in gacanta lagu soo dhigi doono hoggaamiyeyaasha Tigray.

Xisbiga TPLF ayay awoodda dalka Itoobiya gacanta ugu jirtay ku dhawaad 30 sano markaasi oo uu ka dib Abiy uu xukunka kala wareegay sanadkii 2018-kii.

Muqdisho (Caasimada Online) – Warar dheeraad ah oo aan ka helnay ilo kuwa ammaanka ah ayaa Caasimada Online u sheegay in qofkii xalay isku qarxiyay maqaayadda Gelato Divino uu ahaa nin oday ah islamarkaana iska soo dhigay qof ahlu-diin ah.

Qof is qarxiyay ayaa ka gudbay Kontarool ay ciidanka ammaanka ku baaraan gaadiidka iyo dadweynaha u gudba dhinaca garoonka diyaaradaha ee Muqdisho, mana jirin wax su’aal ah oo ay weydiiyeen ciidanka amaanka.

“Waxa uu ahaa nin oday ah oo soo xirtay khamiis, cimaamad sidoo kalane gacanta ku watay Tusbax mana aheyn qof laga filan karay in dhibaato geysan karo,” ayuu yiri mid ka mid ah saraakiisha amaanka oo aan la hadalnay

Ciidamada iyo mas’uuliyiinta ammaanka ayaa sheegay in wadadaas ay aheyd meel ammaan ah, islamarkaana dadka mara la weydiin jiray damiin, aqoonsi halka mararka qaarna la baari jiray balse aysan xalay intaasba dhicin.

Sideed qof oo u badan dhalinyaro ayaa ku dhintay qaraxaas waana mid kamid ah qaraxyadii ugu xanuunka badnaa oo maalmahaan ka dhaca dalka. Dhallinyarada ayaa u badnaa kuwa wax bartay, shaqeysta, hormuudna u ahaa bulshada.

Mas’uuliyiinta hay’adaha amaanka ayaa la sheegay in ay ku mashquuleen olalaha dib u doorashada Madaxweynaha Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo oo kamid ah musharaxiinta sanadkaan.

Mar kasta oo xaaladda siyaasadeed ee dalka ay kacsan tahay waxaa xumaada amniga, waxaana ugu waca is dhigasho hay’adaha amniga dhankooda ah, inkasta oo ay adag tahay in laga hortago qof doonaya inuu is-qarxiyo.

Garbahaarey (Caasimadda Online) – Bannaan baxyo lagu taageerayo dib u doorashada madaxweyne Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa maanta ka dhacay gobolka Gedo, iyadoo dadka ay sidoo kale muujinayeen sida ay kaga soo horjeedaan warkii kasoo baxay Musharaxiintii mucaaradka ee Muqdisho ku shiray.

Bannaan-baxyadaan ayaa waxaa soo abaabulay maamulka gobolka Gedo, waxaana si cad loogu taageeray ololaha madaxweyne Farmaajo, sidoo kalana waxey kuwa qabyaalad kaliya ku asteysan ku tilmaanen musharaxiintii mucaaradka.

Gudoomiyaha Gobolka Gedo ayaa musharaxiinta mucaaradka ku tilmaamay kuwa aan caafimaad ahaan taam aheyn, una baahan in isbitaal la geeyo, arrimaha ugu weyn ee la isla gartay intii shirkar musharaxiinta mucaaradka socday waxaa ka mid ah arrimo ku saabsan gobolka Gedo.

Musharaxiinta Mucaaradka waxey ku baaqeen in ciidamada dowladda ee ku sugan gobolka Gedo laga soo saaro, wuxuuna bannaanbaxaan noqonayaa midkii ugu horreeyay oo ay dowladda abaabusho kadib qoraalkii kasoo baxay musharaxiinta mucaaradka.

Musharaxiinta Mucaaradka ayaa sidoo kale aad u diidan yahiin guddiyada doorashada oo ay magacowday dowladda kuwaas oo lagu sheegay iney yahiin saraakiil ciidan, shaqaale ka hawlgala madaxtooyada iyo sidoo kale taageerayaasha madaxweyne Farmaajo.

Waxaa sidoo kale isku maandhaafsan yahay xubnaha matalaya beelaha Banaadiriga iyo kuwa Somaliland, kuwaas oo wali khilaaf baahsan uu ka jiro, waxaana lagu jiraa wakhtigii lagu ballamay iney bilowdaan qeybta hore doorashooyinka guud.

Beledweyne (Caasimada Online) – Faah faahino dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa iska hor imaad culus oo u dhexeeyey ciidamada dowladda iyo maleeshiyaad hubeysan oo uu wato sarkaal lagu magacaabo Abuukar Xaaji Warsame oo ku magac dheer Xuud oo ka dhacay duleedka magaalada Beleedweyne ee xarunta gobolka Hiiraan.

Dagaalka ayaa yimid, kadib markii ciidamo ka kala tirsan talisyada Booliiska, nabad-sugida iyo milatariga oo ka baxay Beledweyne ay weerareen sarkaalkaasi iyo maleeshiyaadka uu wato oo ka soo horjeedo maamulka Cali Cabdullahi Xuseen (Guudlaawe).

Wararka ayaa sheegaya iska hor imaadka uu xoogiisu ka dhacay wadada aada dhinaca deegaanka Ceelgaal oo ay isku uruursanayeen maleeshiyaadkaasi.

Ilo dadka deegaanka ah ayaa sidoo kale Caasimada Online u sheegay inay dib u gurteen maleeshiyaadka la wareeray oo baryahan dhaq-dhaqaaqyo ka waday halkaasi.

Sidoo kale wararka ayaa intaasi ku daraya in ciidamada weerarka qaaday ay amar u heystaan inay soo xiraan Xuud oo ah sarkaalka wada abaabulkaasi ciidan.

Weerarkan ayaa imanaya ayada oo Caasimada Online ay maalin ka hor shaacisay in dowladda ay jartay waaran lagu soo xiray Jeneral Xuud, haddii uu dagaalamana lagu dilayo.

Dhinaca kale waxaa fashilmay dadaallo iyo wada-hadallo la doonayey in lagu soo afjaro xiisadaasi oo ay wadeen wagaradka deegaanka.

Si kastaba waxaa labo goor dib u dhacay safar uu Cali Guudlaawe ku tagi lahaa magaalada Beledweyne oo uu kaga sii horreeyey ku xigeenkiisa Yuusuf Dabageed.

Muqdisho (Caasimada Online) – Xildhibaan Mahad Salaad oo ka tirsan mudanayaasha golaha shacabka Soomaaliya ayaa dhaliil xoogan u jeediyey madaxweynaha Soomaaliya, Mudane Maxamed Cabdullahi Farmaajo, kadib weerarkii is-miidaaminta ee Gelato Divino.

Mahad Salaad oo qoraal soo dhigay bartiisa Facebook-ga ayaa sheegay in madaxweyne Farmaajo uusan laheyn damqasho iyo damiir naxa, sida uu hadalka u dhigay

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in weli uusan ka hadlin ama ka tacsiyadeyn dhamaan dhalinyaradii xalay lagu laayey qaraxii ka dhacay maqaayadda Gelato Divino, balse wuxuu Mahad Salaad hoosta ka xariiqay in madaxweynuhu marka ay wa ka dhacaan adduunka intiisa kale ama lagu dilo qof shisheeye uu si deg-deg ah uga tacsiyeeyo.

“Madaxweyne Farmaajo damqasho iyo damiir naxa in uusan lahayn waxa daliil cad u ah, dunida cirifka ugu dambeeya hadii qof shisheeye ah ku dhinto tacsi ayuu iska soo jarayaa, dadka Xamar lagu xasuuqayo maalin walbana Allaha u naxariisto xitaa uma quuro,”ayuu yiri Xildhibaan Mahad Salaad oo ka tirsan baarlamaanka Soomaaliya.

Sidoo kale wuxuu sii raaciyey “Da’yartaas cadowgu xalay Xamar ku xasuuqay illaa hadda Farmaajo tacsi uma dirin, masiibada dhacdayna sooma hadal qaadin, Sida muuqata dadka Xamar ku nool waxa isku bahaystay cadow farabbadan oo hal ujeedo leh lkn wadada loo marayo iyo magaca la adeegsanayo ay kala duwan yihiin”

Hadalkan ayaa ku soo aadaya, iyada oo weli xafiiska madaxweynaha Soomaaliya uusan wax war ah ka soo saarin weerarkii is-miidaaminta ahaa ee Gelato Divino, balse waxaa si guud u cambaareysay dowladda Somalia oo warsaxaafadeed kasoo saartay dhacdadaasi.

Gelato Divino oo caawa [xalay] qarax ka dhacay ayaan ka mid ahaa dadkii halkaa fadhiyey oo ka badbaaday. Afar jeer oo ka horreeysay ayaa sidaan oo kale loo soo weeraray goob aan u Shaah doontay laakiin waa qoraalkii ugu horreeyey ee aan ka sameeyo.

Laba saaxiib oo ila socotay ayaan ku nimid Gelato Divino. Saacaddu waa siddeeddii fiidnimo. Waxaan isku-qabsannay aan gudaha galno iyo aan bannaanka fariisanno. Ugu dambeyn gudaha ayaan u gudubnay. Gabar ayaa dalab naga qaadday.

Intii dalabku noo maqnaa ayaan u sheegay saaxiibbaday in goobta aan joogno qatar tahay meel loo baxsadana aysan jirin. Hadalkeyga culeys uma aysan arkin laakiin aniga dhawr jeer oo aan isla Gelato Divino imidba isla hadalkaan ayaan iri.

Qiyaastii mar aan fadhinno 20 daqiiqo ayaa xaaladda oo dhan isbeddeshay. Qarax aad u weyn ayaa na qabsaday. Dadka intii badbaadday waxaa ku dhacay argagax. Dumar iyo carruur oynaya, meyd Iyo dhawaac daadsan iyo qaac madow ayey goobtii qurxooneyd isku beddeshay.

Dadka qaar waxay jabsadeen daaqad yar waana la isbuurtay si daaqaddaas yar looga baxo. Waxaan arkay inay adag tahay in la baxsado waxaana go’aansaday inaan meyd-yaal iska dhigo oo burburka dul seexdo ugu dambeynna qof ka mid ah Shaqaalaha Gelato Divino ayaa noo sheegay inaysan qatar kale jirin.

Bannaanka ayaan u soo baxay waxaana ku arkay dhammaan kuraasta oo ama qof dhaawac ah saaran yahay ama meyd ah. Walaalo han weyn lahaa ayaa nolosha la dhaafiyey iyadoo ciddii dishay aysan noo sheegi karin sabab ay ku beegsadeen shacab nabad ku wada shaahaya.

Ilaahey u naxariisto.

Bashiir Maxmud – Waxaa uu ka bad-baaday qaraxii xalay ka dhacay Gelato Divino. Allaha u naxariisto intii ku geeriyootay, inta noolna caafimaad deg deg ah oo taam ah ha siiyo.

Muqdisho (Caasimadda Online) – Isbitaalka Xoogga waxaa maanta si wadajir ah loogu aasay sideed dhallinyaro ah oo ku dhintay qarax ismiidaamin ah oo xalay ka dhacay Gelato Divino, oo ah goob ay bulshada isugu timaado oo ku talla wadada garoonka Aadan cadde.

Qaraxa ayaa ahaa mid xoogan oo laga maqlay qeybo ka mid ah magaalada Muqdisho, saameyn ballaaran ayuuna geystay maadaama ay waxyeello kasoo gaartay dad intaas ka badan.

Aaska dhalinyaradaan ayaa waxaa kasoo qeybgalay saraakiil ka tirsan ciidanka xoogga dalka Soomaaliyeed, masuuliyiin ka tirsan dowladda, dad shacab ah iyo qaar ka mid ah ehelladda dhalinyarada sida wadajirka ah loo aasayay.

Qaraxaan ayaa kusoo aaday xilli xaalado cabsi leh ay ka jiraan magaalada Muqdisho, taas oo ku saabsan hanaanka doorashooyinka dalka oo aan wali la isku waafaqin, waxaana jirta in dadku ka cabsi qabaan iney khalalaaso dhaliso.

Xubnaha Mucaaradka ayaa Muqdisho ku shiray dhawr maalmood, waxeyna qaadaceen oo ay ku baaqeen in la badalo guddiyadii doorashooyinka oo ay dowladdu magacowday, mana jirto wax la isla fahmay ilaa iyo hadda.

Ugu dambeyntii dhalinyarada geeriyootay mid ka mid ah oo la shaqeynayay hay’adda socdaalka iyo Jinsiyadaha ayaa la sheegay inuu shalay uun dalka dib ugu soo laabtay kadib safaro shaqo uu ku maqnaa.

Muqdisho (Caasimada Online) – Warar kala duwan ayaa ka soo baxaya khasaaraha ka dhashay qarax saaka dhacay gudaha magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya.

Qaraxa oo ahaa nooca miinada ayaa waxaa lagu soo warramayaa inuu ka dhacay degmada Cabdicasiis, gaar ahaan, halka loo yaqaano Laansaleeti.

Wararka ayaa sheegaya in qaraxaas lala eegtay gaari uu la socday maareeyaha dekedda weyn ee magaalada Muqdisho Axmed Waashinton, inkastoo uu ka bad-badaay qaraxaasi.

Inta la xaqiijiyey ugu yaraan labo askari oo ka mid ah ilaalada maareeyaha ayaa ku dhaawacmay qaraxaasi, sida ay innoo sheegeen ilo deegaanka ah.

Sidoo kale waxaa goobta gaaray ciidamo ka tirsan kuwa ammaanka oo durbo meesha ay wax ka dhaceen, kuwaas oo baaritaano ka bilaabay halkaasi.

Dhanka kale kooxda Al-Shabaab ayaa sheegatay mas’uuliyadda qaraxaan, iyada oo shaacisay inuu si dirqi ah kaga bad-baaday maareeyaha dekedda Muqdisho.

Xalay ayey aheyd markii qarax is-miidaamin ahaa oo dhalinyaro lagu dilay uu ka dhacay wadada aada dhinaca garoonka diyaaradaha Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho.

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha Gobalka Banaadir ahna duqa Muqdisho Cumar Maxamed Maxamuud Filish, ayaa Khamiistii si aan hore loo arag uga hadlay war murtiyeedkii ka soo baxay midowga musharaxiinta.

Cunar Filish, oo ka hadlayay munaasabad lagu taageerayay Madaxweyne Farmaajo, ayaa sheegay in aan loo dulqaadan doonin hanjabaada mucaaradka, waxa uuna usoo daliilsaday aayado qur’aan, taas oo sanadkii 2006-dii sidaan oo kale Sheekh Shariif oo Midowgii Maxkmadaha ka tirsan usoo daliilsaday hoggaamiye kooxeedyo uu ka mid ahaa Cumar Filish.

Guddoomiye Cumar Filish ayaa musharaxiinta ku tilmaamay munaafiqiin mudan in la iska celsho, meel kastana lagu dili karo, taas oo halis weyn ku ah amniga musharaxiinta iyo guud ahaan mucaaradka.

Guddoomiyaha Gobalka Banaadir ahna duqa Muqdisho ayaa musharaxiinta oo ka koobnaa inta ugu badan beelaha waa weyn ee afarta ah ka soo qaaday Hawiye oo kaliya oo dalka duminayo isagoo yiri. “Maanta in nalagu handado Hawiye ayaan ahay qori ayaan soo qaadanayaa sax miyaa? dhinaca kale fiiriya Ra’iisul Wasaare Rooble Hawiye maaha miyaa? anigu Gudoomiyihii gobolkaan ahay, gobolkaan mas’uuliyadiisa amni anigay i saaran tahay, Hawiye maahi miyaa mise duurkaan ka imid?”

Qatarta ugu weyn ee ku jirto Khudbadii Cumar Filish waxaa is dul-taagay Xildhibaan Mahad Salaad oo ka tirsan baarlamaanka Soomaaliya waxa uuna yiri.

“Cumarow qoriga dabka ah ee Fahad iyo Farmaajo kuu soo dhiibeen dhulka iska dhig adigu haku gubanine!”

Sidoo kale Xildhibaan Mahad Salaad ayaa yiri “Haddii dhago wax maqlaa kugu yaalaanna, dad dilow hakuu dambeeyo ee duqiyow xarunta dowlada hoose Gudoomiyaha aad ka tahay ee halka asbuuc korontadu ka dansantahay biilkeeda iska bixi! “

Dad badan ayaa qaba in duqa Muqdisho caradiisa aysan ka billaaban war-murtiyeedka mucaaradka balse uu ka careysnaa warar maalmahan dad u badan mucaaradka wareejinayeen, kaas oo ahaa in xilka laga qaado doono waxa uuna ka sheegay goobtii uu shalay ka hadlay.

“Waxay mucaaradka soo abaabuleen xilka waa laga qaadi rabaa waa beentood waxay rabaan in ay magaalada qas ka sameeyaan anigana waa i yaqaanana qas kama yeelayo, waa iga baqayaan iima imaan karaan sidaas ayey been ku qoreen oo ah in xilka layga qaadi rabo,” ayuu yiri Cumar Maxamed Maxamuud Filish.

Hadalka Cumar Filish ee hanjabaada ah waxaa ka faa’ideysan kara Al-Shabaab, Daacish iyo koox kalaba iyagoo isku dayi kara weeraro ka dhan ah mucaaradka.

Inkasta oo mucaaradka qaarkood amnigooda aad u sugan yahay sida madaxdii hore, haddana waxaa jira kuwa amnigooda beylahan yahay, kuwaas oo la beegsan karo, kadibna hadalka Filish lagu dabaqi karo wax kasta oo dhaca.

Waxaa sidoo kale suurta-gal ah in dadka wax beegsanaya aysan noqon Al-Shabaab kaliya, balse ay noqdaan dad aano qabiil, mid ganacsi ama sababo kale wax u beegsaday.

Dad badan waxay qabaan in hadalka Cumar Filish marqaati loo qabsan karo, kaas oo ah inuu ka dambeeyay weerarkii dhaca, ciddii la dilo ama la dhaawaco, maxkamadna lagu soo taagi karo, maadama laga hayo cod duuban oo u uku hanjabayo dil.

Cumar Filish waxaa habboon inuu raali-gelin bixiyo, islamarkaana caddeeyo inuusan rabashado dhiiri-gelineyn. Sidoo kale dowladda federaalka waa inay hadalkan iska bari yeeshaa, si aysan mas’uuliyadda dhinac uga qaadan.

Garoowe (Caasimada Online) – Xildhibaanada baarlamaanka maamulka Puntland oo maanta kulan ku yeeshay magaalada Garoowe ayaa dood adag ka yeeshay heshiiska shirkadda DP World ee gacanta ku heysa dekedda magaalada Boosaaso ee gobolka Bari.

Kulanka oo ahaa kii 18-aad ee ka mid ah kalfadhiga 47-aad golaha wakiillada dowlad goboleedka Soomaaliyeed ee Puntland ayaa waxaa shir guddoomiyey, gudoomiye Cabdirashiid Yuusuf Jibriil oo ay dhinac fadhiyeen ku xigeenkiisa koowaad, Cabdicaiis Cabdullahi Ismaan iyo ku xigeenkiisa labaad Mudane, Ismaaciil Maxamed Warsame.

Sidoo kale waxaa kulanka soo xaadiray illaa 49 Mudane, kuwaas oo marka hore loo gudbiyey codsi ka soo baxay madaxweyne Siciid Cabdullahi Deni oo ahaa in uu sii socdo dhameystirka heshiiska Puntland iyo P&O Port ( DP-World) ee Dekadda Boosaaso.

Dood dheer kadib xildhibaanada ayaa cod gacan taag ah geliyey in shirkadda DP World ay sii wado mashruuca lagu horumarinayo dekeddaasi, waxaana ogolaatay illaa 38 Mudane, mina jrin cid diiday, balse waxaana ka aamus 11 Mudane, sida uu ku dhawaaqay guddoonka sare ee baarlamaanka dowlad goboleedka Puntland.

Go’aanka ka soo baxay xildhibaanada Puntland ayaa u ogolaanayo DP World nay sii maamusho dekedda Boosaaso oo maalmihii u dambeeyey ay cabasho ka taagneyd.

Arrinta ugu daran ayaa ka dhalatay, markii maraakiibta iyo doomaha ay ku xiran waayeen dekeddaasi, kadib markii ay carro badan buuxisay halkaasi.

Muqdisho (Caasimada Online) – Xubno sare oo ka tirsan dowladda Soomaaliya ayaa wada abaabul iyo dadaal looga jawaabayo, laguna cambaareynayo go’aanadii kasoo baxay shirka musharaxiinta mucaaradka ay ku yeesheen Muqdisho ee soo dhamaaday Khamiistii.

Ololahan ayaa waxaa wada ra’iisul wasaare Maxamed Xuseen Rooble iyo duqa Muqdisho Cumar Filish oo ah xubnaha ugu sarreeya beelaha Hawiye ee ku jira dowladda, waxayna isku dayayaan inay helaan dad miisaan culus ku dhex leh beelaha Hawiye oo naqdiya shirkii Muqdisho.

Sida aan xogta ku helnay, qorshaha ah ayaa ah in shirkii Muqdisho loo muujiyo mid ay musharaxiinta beel gaar ah ku diidan yihiin hoggaanka dalka, kuna carqaladeynayaan amniga. Musharaxiinta madaxweynaha ee mucaaradka ayaa intooda badan kasoo jeeda beelaha Hawiye.

Guddoomiye Cumar Filish ayaa isla shalayba sidaas u muujiyey shirka, wuxuuna mucaaradka ugu yeeray kuwa ka shaqeynaya fitno, isaga oo aayado qur’aan usoo daliishaday in la dili karo, taasi oo cambaareyn xooggan ay ka dhalatay.

Si kastaba, maadaama Cumar Filish ku jiro dowladda, waxaa la isku dayayaa in la helo xubno Hawiye ah oo aan dowladda ka mid ahayn sida odayaasha, culimada, ganacsatada haweenka iy aqoonyahanada. Dhanka Haweenka ayaa waxaa loo xil saaray marwada madaxweyne Farmaajo, Seynab Macallin, oo iyana Hawiye ah.

Shalay ayaa masaajidada magaalada Muqdisho qaarkood waxaa laga abaabulay culimo khudbaddii Jimcaha kadib aad u dhaliilay shirkii Muqdisho iyo xubnaha mucaaradka, inkasta Masaajidadaas ay badankood ahaayeen kuwa ay maamulaan beelaha Banaadiriga, ayada oo kuwa Hawiye inta badan ay diideen.

Waxaa sidoo kale jira odayaal iyo dad kooban oo beelaha Hawiye kasoo jeeda oo shirkaas dhalleeceeyey, hase yeeshee waxaa la sheegay inaysan ahayn dad saameyn iyo magac leh.

Xog ay heshay Caasimada Online ayaa sheegeysa in inta badan dadka miisaanka iyo magaca leh ee beelaha Hawiye ay diideen abaabulka Rooble iyo Filish, ayaga oo sheegay inaysan dhex-galeyn dad isku haya siyaasad, oo aysan diyaar u ahayn inay arrintan u rogaan mid qabiil.

Dhinaca kale, waxaa suurta-gal ah in la qabto banaan-bax shirkaas lagu diidan yihiin, inkasta oo aysan hubneyn.

Addis Ababa (Caasimada Online) – Ciidamada milatariga Itoobiya ee howl-galka ka wada waqooyiga dalkaasi ayaa guullo ka sheegtay dagaalka ka socda gobolka Tigray.

Mid ka mid ah saraakiisha ciidamada federaalka oo lagu magacaabo, Janaraal Hassan Ibrahim ayaa wakaalada wararka wadanka Itoobiya u sheegay inay 50 KM u jiraan caasimadda Tigray ee Mekelle, islamarkaana ay la wareegeen magaallooyin u dhow.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in ciidanka ka duulay dhanka Adwa ay qabsadeen magaalooyinka Hawzen, Abraha Weatsbeha ilaa Wukro, halka ciidanka ka baxay dhanka  Adigrat ay iyaguna la wareegeen gaca ku heynta magaalooyinka Senkata iyo Al-Najashi.

Sarkaalkan oo hadalka sii wata ayaa ku goodiyey inay gudaha u gali doonaan magaalada Mekelle oo xudun u ah dagaalka u dhexeeya dowladda Itoobiya iyo jabhadda TPLF.

Dhinaca ra’iisul wasaare Abiy Axmed ayaa ku gacan seeray dadaallo ay wadeen ergo ka socotay Midowga Afrika oo dooneysay in wada-hadal lagu dhameeyo xiisadaasi.

Xaaladda Itoobiya ayaa ah mid aad u adag, waxaana dagaallada ka socda dalkaasi ku dhintay boqolaal qof, halka ay ku barakaceen kumanaan kale oo ka qaxay dalkaasi.

Beledweyne (Caasimada Online) – Wararka ka imaanaya magaalada Beladweyne ee xarunta gobalka Hiiraan ayaa sheegaya in shirkad Koronto oo ku taala magaalada Beladweyne ay korontada ka jaratay xarunta Maamulka Gobalka Hiiraan, Saldhigga Booliska iyo Xabsiga magaalada Beladweyne, kadib markii ay iska bixin waayeen lacag ka badan 300 oo kun oo dollar oo ah lacag isgaareysa illaa 2012-kii.

Wararka laga helayo Beladweyne ayaa sheegaya in maamulka gobalka oo u diyaar garoobaya soo dhoweynta Cali Guudlaawe ay soo gashadeen Koronto kale kadib maalmo ay Koronto la’aan ahaayeen, waxaase wali koronto la’aan labada xarun ee kale.

Maamulka Shirkadda Korontada ayaa ka cabanaya in ay dareemayaan rajo xumo ay ka qabaan in ay helaan lacagta kaga maqan maamulka HirShabeelle.

Gobalka Hiiraan waxa uu ugu horreeyaa gobalada ugu dhaqaalaha badan Soomaaliya. Waa marinka isku xira goballada Koofurta, Bartamaha iyo Waqooyiga Soomaaliya waxaana maalintii gaadiidka mara laga qaadaa lacag ku dhow 40 kun oo dollar.

Sidoo kale waxaa la canshuuraa qudaarta iyo adeegyada kale ee gobalka, waxaana la sheegaa in lacagtaas aan waxba loogu qaban shacabkii laga qaaday.

Baydhabo (Caasimada Online) – Madaxweynihii hore ee Soomaaliya, Mudane Sheekh Shariif Sheekh Axmed oo haatan ku sugan magaalada Baydhabo ayaa xalay kulan gaar ah la qaatay odayaasha dhaqanka ee deegaanada Koonfur Galbeed Soomaaliya.

Kulanka oo saacado badan qaatay ayaa waxaa sidoo kale goobjoog ahaa madaxweynaha maamulkaasi, Mudane Cabdicasiis Xasan Maxamed (Lafta Gareen).

Intiisa badan waxaa shirkan diirada laguy saaray xaaladda siyaasadeed ee dalka, gaar ahaan arrimaha doorashooyinka ee 2020/2021-ka.

Sheekh Shariif ayaa u sheegay odayaasha dhaqanka in weli baahi loo qabo, islamarkaana looga fadhiyo inay soo xulaan xildhibaano u qalmo marxalada adag ee haatan lagu jiro.

“Odayaasha dhaqanku waa furaha dowladnimadeena casriga ah, baahidii la idiin qabay wali waa jirtaa oo dalka xaaladdiisa waad ka warqabtaan, waxaan aaminsanahay inaad dalka usoo xuli doontaan Xildhibaano u qalma marxaladaha adag ee dalkeenu ku jiro.” ayuu yiri Sheekh Shariif Sheekh Axmed madaxweynihii hore ee dowladdii KMG aheyd.

Dhankooda qaar ka mid ah odayaasha dhaqanka ee madasha ka hadlay ayaa u mahadceliyey Sheekh Shariif oo haatan ah guddoomiyaha midowga musharraxiinta.

Kulamada siyaasadeed ee ka socda Baydhabo ayaa ku soo aadaya, iyada oo lagu sii dhowaanayo doorashada Somalia oo isugu jiro tan baarlamaanka iyo madaxweynaha.

Muqdisho (Caasimada Online) – Habeen kale oo murugo badan ayay caawa u ahayd magaalada Muqdisho, ayada oo ay ka baxeen dad aad looga jeclaa magaalada oo dhammaantood ahaa dhallinyaro.

Dhallinyarada ayaa ku dhintay qaraxii is-miidaaminta ee caawa ka dhacay maqaayadda Gelato Divino, kaasi oo sidoo kale ay ku dhaawacmeen in ka badan 10 kale.

Xogta khasaraaha ayaa waxaa Caasimada Online u xaqiijiyey goobjoogeyaal iyo ilo-wareedyo amni. Adeegga gurmadka deg degga ah ee Amin Ambulance ayaa sidoo kale dhankooda ka xaqiijiyey geerida 7 qof iyo dhaawaca 10.

Caasimada Online ayaa sidoo kale ogaatay in qof ka tirsan dowladda Soomaaliya, gaar ahaa waaxda socdaalka iyo jinsiyadaha oo uu u qaabilsanaa safaaradda Soomaaliya ee Ethiopia.

Magacyada 8 qof oo dhammaantood ahaa dhallinyaro ayaa kala ah.

1: Ibrahim Abdi
2. Bishaar Cabdukadir
3. Abdulahi Abdi Jamac
4. Abdirisaak UK
5. Abdullahi Suldan
6. Abdirashiid Taataa
7. Cali Daahir (Cali Yare)
8. Abdullahi Sudaani

Weerarka ayaa waxaa fuliyey qof soo qof soo xirtay jaakad waxyaabaha qarxa laga buuxiyey, kaasi oo gudaha u galay maqaaxida kadib is-qarxiyey.

Gelato Divino ma lahan waardiye hubeysan, waxaana albaabka jooga qof haysta gacan dhawaaqa oo dadka mariya. Qofka is-qarxiyey ayaa markii uu yimid goobta oo la isku dayey in gacankaas la mariyo, wuxuu xoog ku helay goobta kadibna durba is-qarxiyey.

Gelato Divino ayaa markii weerarka uu dhacayey waxaa ka jira mashquul xooggan, ayada oo sidan oo kale habeenada Jimcaha ay tahay meel aad u mashquul badan.

Waxaa goobta ku badan shaqaalaha dowladda iyo dadka ka ag dhow. Waxaa xitaaa mararka qaar taga xildhibaano ka tirsan baarlamanka federaalka Soomaaliya.

Wixii kusoo kordha kala soco Caasimada Online, Insha Allah.

Muqdisho (Caasimada Online) – Sii-hayaha xoghayaha gaashaandhigga Mareykanka Christopher Miller ayaa booqasho aan la shaacin maanta ku tegay magaalada Muqdisho, sida ay weriyeen warbaahinta Mareykanka.

Miller ayaa noqday xoghayihii ugu horreeyey ee gaashnaadhigga Mareykanka ee booqday Soomaaliya, waxaana booqashadan ay ahayd lugtii ugu dambeysay safar uu ku maray afar dal oo sidoo kale Jabuuti ay ka mid tahay.

Sida ay werisay CNN, Miller ayaa Muqdisho joogay kaliya dhowr saacadood, wuxuuna la kulmay qaar ka mid ah ciidamada Mareykanka ee jooga Soomaaliya.

Socdaalka Miller ayaa imanaya ayada oo madaxweyne Trump uu qorsheynayo inuu Soomaaliya kasoo saaro 700 oo askari oo Mareykan ah oo dalka ka jooga, kuwaasi oo la dagaalama kooxda Al-Shabaab, sidoo kalena caawiya ciidamada Soomaaliya iyo Amisom.

Ma cadda haddii uu Miller Muqdisho kula kulmay xubno ka tirsan dowladda Soomaaliya.

Safarka ayaa sidoo kale imanaya ayada oo sarkaal ka tirsanaa hay’adda sirdoonka Mareykanka ee CIA, dhowr maalmood kahor lagu dilay Soomaaliya, sida ay saraakiil Mareykan ah u sheegeen wargeyska New York Times.

Sarkaalka ayaa ka tirsan qeybta ciidamada sida militariga u tababaran ee CIA-da, wuxuuna horey uga tirsanaan jiray ciidamada xulka ah ee Mareykanka ee loo yaqaan SEAL Team 6.

CIA-da ayaa Soomaaliya ka fulisa howlgallo qarsoodi ah, oo badankood lagu fuliyo diyaaradaha aan duuliyaha lahayn ee drone-ka ee duqeymaha la beegsada haggaamiyayaasha kooxda Al-Shabaab.