Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha cusub ee Soomaaliya Xasan Shiikh Maxamuud ayaa socdaalkiisii koowaad ee meel ka baxsan dalka wuxuu ku tagay dowladda iskutaga Imaaraadka Carabta oo la aaminsan yahay inay kamid tahay dowladihii taageeray dib u doorashadiisa.

Booqshada Xasan Shiikh ee Imaaraadka ayaa abuurtay tuhun la xiriira inuu sii socon doono kala xigsashada dalalka Carabta ee ka imaanaya Soomaaliya.

Dowladda Imaaraadka waxaa la fahamsan yahay inay gacanteedu gaartay illaa seddex musharax habeenkii ugu dambeeyey ee ololaha doorashada madaxweynaha Soomaaliya.

Culeyskii ay imaaraadka ku dhex lahaayeen Soomaaliya ayaa la wiiqay intii ugu badneyd muddo xileedkii madaxweyne Farmaajo, balse dagaal siyaasadeedkii dhexmaray Farmaajo iyo Rooble ayaa wax badan u taray Dowladda Imaaraadka kuwaas oo helay fursad ay kula dagaalami karaan nidaamkii madaxweyne Farmaajo gacanna ku siin karaan musharixiintii isbadal doonka ahaa.

In safarka koowaad ee madaxweyne Xasan Shiikh uu noqdo Imaaraadka Carabta waa farriin culus, si gaar ah dowladda Qatar waxay u tahay aqbaar aan farxad-gelin doonin.

Waxaa curan kara dagaal qabow oo dalalka Khaliijka ah oo la xiriira kala xigsashada Soomaaliya. Inkastoo ay aad u kala fog yihiin danaha ay labadaas wadan ka leeyihiin Soomaaliya haddana Qatar ayaa Soomaaliya ka hirgelisay dhismaha waddooyin iyo mashaariic muuqata shantii sano ee lasoo dhaafay oo ay si buuxda u taageerayeen dowladdii madaxweyne Maxamed Cabdullaahi Farmaajo.

Ganacsiga iyo deegaanka ay Soomaalida ku heysato Imaaraadka waa farriin aan la dafiri karin sida ay mashaariic askereyn ah uga dhex wadeyn Soomaaliya muddo xileedkii hore ee madaxweyne Xasan Shiikh aad uma soo jiidan shacabka Soomaalida.

Farmaajo ayaa xiray xero ciidan oo Imaaraadka uga furneyd magaalada Muqdisho, taasi oo shacabka qaarkiis ay soo dhaweeyeen.

Sida labadaan wadan loo wada heysan karo ayaa kamid ah su’aalaha ku maqan dhanka madaxweyne Xasan Shiikh. Qatar weli waa u muhiim mashaariicda ka socota Soomaaliya.

Caleema-saarkii madaxweyne Xasan Shiikh waxaa la xasuustaa in wasiirul dowladaha arrimaha dibadda ee dowladda Qatar inuu ahaa qofkii ugu khudbadda gaabnaa goobta.

Wax nuxur ah ma uusan sheegin mana muujin micnaha xiriirka mustaqbalka ee labada dal taasi oo lagu fasiray inay gadood ka qa baan Qatariyaanku natiijadii doorashada madaxweynaha Soomaaliya.

Madaxweyne Xasan Shiikh uma fududa inuu lumiyo dowladda Qatar oo waxay deg deg u noqon kartaa fadhi iyo kaalmo xooggan oo ay yeeshaan mucaaradkiisa hadda muuqda iyo kuwa dhallan doono bilaha soo aadan sidii lagu yaqaanay dhaqan siyaasadeedka Soomaaliya.

Iyadoo la fahamsan yahay in la guda galay sanadihii Imaaraadka ee Soomaaliya, haddana dad badan ayaa aaminsan inuu Xasan Shiikh awoodo inuu labada dal cilaaqaad wanaagsan la sameysto.

Imaaraadka inay ku qanci doonaan la macaamil siman oo loo sameeyo iyaga iyo Qatar lama hubo, laakiin Xasan Shiikh shacabku kama qaadan doonaan inuu furin cusub ku furo dalka xilli uu ololaha doorashada kusoo galay inuu hagaajinayo cilaaqaadka dalalkii la xumeeyey shantii sano ee lasoo dhaafay.

Garoowe (Caasimada Online) – Waxaa laga war helay musuq maasuq lala yaabay oo ka dhacay xarunta wasaaradda Caafimaadka ee maamul goboleedka Puntland.

Wasiirka caafimaadka maamulka Puntland Jaamac Faarax Xasan ayaa xaqiijiyay in la lunsaday 300 kartoon oo ay ku jireen Buskutka Plumpy Nut oo loogu talagalay in la siiyo carruurta ay soo wajahday nafaqo-xumada.

Lunsashada Buskutkan ayaa kusoo aaday xilli baahi weyn loo qabay isticmaalkiisa, iyadoo abaaro ba’ani ka jiraan Puntland ayna carruur badan la ildaran yihiin nafaqo darro sida ay xaqiijiyeen hey’adaha qaabilsan arrintaas.

Qaar kamid ah waardiyaasha wasaaradda Caafimaadka qeybteeda Garoowe ayaa u dhacay mid kamid ah bakhaarada kaydka Buskutka sida uu xaqiijiyey wasiirka caafimaadka oo la hadlay warbaahinta.

Wasiirka ayaa sheegay inay kaamirooyinka qarsoon ka heleen muuqaalo muujinayo cidda qaadatay Buskutka, wuxuuna sheegay inuu falkaas ka dhacay laba bil ka hor iyagana ay horey ka ogaadeen.

Wuxuu iska fogeeyay inay masuuliyiintu ku lug leeyihiin arrintaan, isagoo sheegay inay haatan socoto baaris iyo sidii shaqaalaha dambigaas galay loogu qaadi lahaa maxkamad.

Muqdisho (Caasimada Online) – Hay’adda caalamiga ah ee xasaradaha caalamka ee ICG ayaa soo jeedisay in dowladda Soomaaliya ay wadaxaajood la gasho kooxda Al-Shabaab ee ka dagaalanto gudaha Soomaaliya iyo qeybo kamid ah wadamada geeska Africa.

Hay’addan oo ka faaloota xasaradaha dunida ayaa soo jeedisay in wadahadal lagu dayo ururka Al-Shabaab maadaama dagaal looga adkaan waayey muddo 15 sano ah/

Warbixin ay hay’adda soo saartay ayey kaga deyrisay dhibaatada iyo khasaaraha ka dhashay dagaalka daba dheeraaday ee u dhaxeeya dowladda Soomaaliya oo garab ka heleyso ciidamada midowga Africa ee AMISOM iyo Al-Shabaab.

Al-shabab ayaa weeraro dad badan ay ku dhintaan ka fulisa gudaha Soomaaliya gaar ahaan caasimadda, waxayna si cad u diidan tahay jiritaanka Dowladda Soomaaliya.

Sarkaal ka tirsan Al-Shabaab oo dhawaan wareysi bixiyey ayaa sheegay inaysan wax wada-hadal ah la galeyn dowladda Soomaaliya oo uu sheegay inaysan u aqoonsaneyn dowlad.

Saarkaalkaas ayaa sheegay inay qorsheenayaan sidii ay ula wareegi lahaayeen Soomaaliya. Dowladdii hore ee uu hoggaaminayey madaxweyne Farmaajo ayaa la sheegay inay qorsheeneysay inay wada-hadal la furto kooxda Al-Shabaab inkastoo aan arrintaas caddeyn rasmi ah loo heyn.

Kooxda Al-Shabaab ayaa gacanta ku heyso magaalooyin ku yaalo Soomaaliya, waxaana ka dhinac dagaalamo dagaalyahano ajaanib ah oo gabaad ka dhigtay Soomaaliya.

Kyiv (Caasimada Online) – Madaxweynaha Ukraine Volodymyr Zelensky ayaa markii u horeysay sheegay in Afrika “ay la-heyste” u tahay dagaal ay kula jiraan Ruushka, kaas oo sababay sare u kaca qiimaha cuntada ee qaaradda Afrika.

Wadamada Afrika waxaa si weyn u saameeyay dhibaatada sii kordheysa ee keentay in qiimaha raashinka, Saliidda, Shidaalka iyo Bacriminta ay sare u kacaan.

Ruushka iyo Ukraine ayaa soo saara ku dhawaad saddex meelood meel ka mid ah sahayda qamadiga adduunka, halka Ruushku sidoo kale yahay dalka adduunka ugu badan ee dhoofiya bacriminta iyadoo Ukraine ay tahay dalka dhoofinta ugu weyn ee saliidda galleyda.

Khudbad uu u jeediyay madaxda Midowga Afrika ayuu Zelensky ku sheegay in qaaradda ay la soo gudboonaatay xaalad adag.

“(Anigu) waxaan idin kula hadlayaa xaalad degdeg ah, marka aan dagaal ku jirnno. Xaalad degdeg ah oo adduunka oo dhan ah, sidaa darteed Afrika dhab ahaantii waa la hayste. Waxay u afduuban tahay kuwii bilaabay dagaalka ka dhanka ah dawladnimadeenna,” ayuu Zelenskiy ku yiri khudbad muuqaal ah oo uu u jeediyay Golaha Midowga Afrika.

“Dagaalkani waxa uu u ekaan karaa mid aad idin kaga fog adinka iyo wadamadaadaba. Laakiin qiimaha cunnada ee si weyn u kacay ayaa mar horeba musiibada u keentay malaayiin qoys oo Afrikan ah.” ayuu raaciyay Zelenskiy.

Moscow ayaa diidday eedaymaha loo soo jeediyay ee ahaa inay si ula kac ah u xannibayso dhoofinta raashinka ee Ukraine waxayna sheegtay in qiimaha cuntada iyo shidaalka ee caalamka uu sare u kacay ay sabab u tahay cunaqabataynta reer galbeedka ay ku soo rogeen Ruushka.

Horraantii bishii June, madaxweynaha Senegal Macky Sall ayaa sheegay in Vladimir Putin uu u sheegay inuu diyaar u yahay inuu awood u yeesho dhoofinta qamadiga Ukraine, si loo yareeyo dhibaatada cuntada adduunka oo si adag u saamaysay Afrika.

Boosaaso (Caasimada Online) – Maxkamadda darajada koowaad ee ciidamada qalabka sida ee Puntland ayaa maanta soo gabagabeysay dhageysiga dawacwadda shabakad ka tirsan Al-Shabaab oo lagu qabtay magaalada Boosaaso ee xarunta ganacsiga maamulkaasi.

Ugu horreyn xeer ilaalinta ayaa Maxkamadda Ciidamada ka hor akhrisay gal-dacwadeedka laga diyaariyay eedeysanayaasha oo 4 ah iyo caddeymaha loo hayo kiiskooda.

Intaasi kadib Puntland ayaa xukun dil toogasho ah ku ridday shabakaddan oo ka kooban 4 nin, kuwaas oo ka tirsan Al-Shabaab, sida ay shaacisay maxkamaddu.

Afarta nin ee la xukumay ayaa kala ah:- Jaamac Aaden Tusbaxle, Ayuub Cumar Shire, Cabdullaavi Salaad Boos, Maxamud Abshir Muuse iyo Cabdiraxmaan Ciise Axmed Laahoor oo maqane ah.

Sida uu maxkamadda ka hor sheegay Dhame Cali Ibraahim Cismaan oo ku dhawaaqay go’aanka waxaa dil toogasho ah lagu xukumay afarta nin, wuxuuna shaaciyey in baaris dheer, kadib lagu helay dembiga lagu soo eedeeyey, kaas oo caddeymo sugan loo helay.

Raggan afarta ah ayaa lagu eedeeyey in qaraxyo iyo dilal qorsheysan ay k fuliyeen gudaha magaalada Boosaaso oo muddo fara badan ay ka howlgalayeen.

Puntland ayaa horey sidaan oo kale xukuno dil ah ugu fulisay xubno ka tirsanaa kooxaha Al-Shabaab iyo Daacish, kuwaas oo ka howlgalayey magaalooyinka maamulkaasi.

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha baarlamaanka Soomaaliya, Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Madoobe) ayaa ka hadlay waxyaabaha soo cel-celiyey in kulamada baarlamaanka ay u baaqdaan kooram la’aan, ama in xildhibaanadu ay soo xaadiri waayaan.

Aadan Madoobe ayaa sababta u diideysa in xildhibaanadu ay ku cadaadiyaan fadhiyada Golaha Shacabka ay tahay in aysan laheyn gunno ay qaataan, si loola xisaabtamo.

Afhayeenka baarlamaanka ayaa xusay in arrintaasi ay ka shaqeyn doonaan, isla-markaana ay ku dadaali doonaan in xubnuhu ay helaan gunnooyin, sida uu dhigayo xeerhoosaadka.

Sidoo kale waxa uu sheegay in kadib xildhibaanka lagula xisaabtamu doono, hadii uu fasax la’aan ka maqnaado kulamada caadiga ee Golaha Shacabka Soomaaliya.

“Xildhibaannadu malaha gunno fadhi, gunno gaadiid & Caafimaad oo xeer hoosaadka ugu qoran, Baarlamaanka cusub waan kawada hadalnay in la dedaallo inta la awoodo si loo helo inkasta oo uu waddanka uu yahay dal dhaqaalihiisa iska burburay balse waa lagama maarnaan in la helo si shaqadooda u gutaan Xildhibaannada” ayuu yiri Aadan Madoobe.

Waxa kale oo uu intaas guddoomiyuhu sii raaciyey “Sida Mushaarka caadiga ah loo helo ayaa lagu helayaa lacagta, badnaan shardi ma aha, xildhibaannada sababta uu gunnada ugu baahanayo ayaa ah in marka uu safar caafimaad galo ama deegaankiisa dib ugu laabto, mana aha in haddii la waayo in fadhiyada u baaqanayaan, meelaha ay ka imaanayaan lacagahaas waa dakhliga Dowladda soo galo iyo Kaalmada la siiyo”.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo iyadoo todoobadyadii lasoo dhaafay dhowr kulan  ay u baaqdeen, sababo la xiriira kooram la’aanta fadhiyada baarlamaanka Soomaaliya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Koox hubeysan ayaa xalay waxay Magaalada Laascaanood ku dileen Maxamed Axmed Faarax (Aflahaar), oo ahaa Gudoomiyihii Xisbiga UCID ee Gobolka Sool.

Wararka ayaa sheegaya in kooxahaasi ay Aflahaar dileen, xilli uu sii gelayay hoygii uu ka deganaa magaaladaasi, ayna ka baxsadeen goobta.

Maamulka Gobolka Sool iyo Saraakiisha laamaha amniga ayaa sheegay inay wadaan baaritaano ku aaddan dilka marxuumka.

Aflahaar ayaa horey u soo noqday xubin ka tirsan Golaha Deegaanka ee Laascaanood.

Guddoomiyaha Xisbiga UCID Eng. Faysal Cali Waraabe iyo xubnaha guddida fulinta ee xisbigaas ayaa tacsi u diray ehelada iyo qaraabada uu ka geeriyooday Marxuum Maxamed Axmed Faarax.

Dhowr jeer oo hore ayaa magaalada laas-caanood waxaa lagu dilay dad xilal ka haayay Somaliland, waxaana taasi ay keentay in Somaliland magaalada Laascaanood kasoo musaafurisay boqolaal qof oo kasoo jeeday degaannada Koonfur Galbeed, haseyeeshee weli dilalka waa ay dhacayaan.

Muqdisho (Caasimada Online) – Agaasime ku xigeenka madaxtooyada Soomaaliya Maxamed Amiin Sheekh Cismaan oo maanta hadal ka jeediyey shirka dhaqaalaha qaranka ayaa soo hadal qaaday qorshaha dowladda cusub ee dib u sameynta lacagta shilin Soomaaliga ah.

Agaasime Maxamed Amiin ayaa sheegay in qorshayaasha dhaqaale ee dawladda Soomaaliya ay ka mid tahay in dhowaan lasoo daabaco lacagta shilin Soomaaliga ah oo hadda sii idlaaneysa.

“Waxaa qorshaha ka mid ah in la sameeyo lacag shilin Soomaali ah, oo aan rajeynayo runtii in ay noqoto mustaqbalka mid dalkaan iyo dadkaan dhaqaalihiisa wax badan ka bedesha, waana miisaanka lagu cabiro dhaqaalaha dal walba uu leeyahay,” ayuu yiri.

Lacagta shilin Soomaaliga ayaa ah mid ka sii dabar go’eysa wadanka oo dhan, iyadoo gabi ahaan ka joogsatay gobollada dhexe ee Soomaaliya iyo Puntland.

Sidoo kale Agaasime Maxamed Amiin ayaa sheegay in siyaasadda dowladda ay xoog badan saari doonto arrimaha dhaqaalaha, iyadoo la samey doono guddi maaliyadeed oo si dhow uga shaqeeya arrimaha dhaqaalaha iyo daabacaada lacag cusub.

Shaqo abuurka ayuu sheegay in muhiimad gaar ah ay u leedahay dowladaan, sidoo kale wax soo saarka iyo kobcinta daqliga ka soo xarooda gudaha dalka, ayuu sheegay inay xoogga saari doonto dowladaan cusub.

Hoos ka daawo

Muqdisho (Caasimada Online) – Iyadoo maalintii 3-aad Muqdisho iyo gobollada dalka looga fariistay imtixaanka shahaadiga ah ee dugsiyada sare oo dowladda federaalku ay qaadeyso ayaa maanta waxaa degmada Xamarweyne ka dhacday shaqaaqo ka dhalatay imtixaanka.

Ugu yaraan shan arday oo qaarkood ay rasaasi ku dhacday ayaa ku dhaawacmay shaqaaqadaas oo maanta barqadii ka dhacday banaanka hore ee iskuul lagu magacaabo Macalin Jaamac oo ku yaalla degmada Xamarweyne.

Arday la sheegay inay ka soo daaheen waqtigii loo fariisan lahaa imtixaanka iyo ciidankii ilaalada ka ahaa banaanka hore ee iskuulkaas ayaa isku gacan qaaday, waxaana ka dhashay dhaawacyo, iyadoo askartu ay rasaas fureen.

Ardayda qaar oo warbaahinta la hadlay ayaa sheegay in la balamiyey 7:00 subaxnimo, balse markii ay yimaadeen laga furi diiday albaabka iskuulka ay imtixaanka ku galayeen, waxayna dowladda, gaar ahaan wasaaradda waxbarashada ka codsadeen inay cadaalad helaan.

Markii loo diiday ardaydaas inay gudaha u galaan iskuulka, waxay isku dayaan inay xoog ku galaan iskuulka, si imtixaanka ay uga qeyb qaataan oo uusan u dhaafin, balse waxaa rasaas iyo gacan qaad kala hor yimid booliskii ilaalada ka ahaa albaabka hore.

Hoos ka daawo warbixin

Muqdisho (Caasimada Online) – Xafiiska guddoomiyaha golaha shacabka Sheekh Aadan Madoobe ayaa beeniyey wararka sheegaya inuu xanuunsanayo.

Maxamed Xasan Idiris oo ah lataliyaha guddoomiyaha golaha shacabka oo la hadlay warhaabinta ayaa sheegay in guddoomiyaha uu Nairobi joogo, halkaasina uu ka wado kulamo kala duwan, wararka sheegaya inuu xanuunsanayo ay been abuur yihiin.

Idiris waxaa uu intaa raaciyey in guddoomiyaha uu dalka dib ugu soo laaban doono maalmaha soo socda, iyada oo laga yaabo inuu guddoomiyo shirka golaha Arbacada soo socota.

Hadalkan lataliyaha afhayeenka golaha shacabka ayaa imaanaya kadib markii ay soo baxeen warar been abuur ah oo sheegaya in guddoomiye Madoobe ku xanuunsanayo Kenya.

Warka xanuunka guddoomiyaha ayaa saacadihii lasoo dhaafay ku faafay baraha bulshada, waxaana shaki weyn keenay in safarka guddoomiyaha uu ku aaday Nairobi uu ahaa mid qarsoodi ah.

Baarlamaanka Soomaaliya ayaa la filayaa inuu kulan isugu yimaado maalinta Arbacada ah ee soo socota si codka kalsoonida loogu qaado ra’isulwasaaraha cusub ee Soomaaliya Xamza Cabdi Barre oo uu dhawaan magacaabay madaxweyne Xasan Shiikh Maxamuud.

Muqdisho (Caasimada Online) – Waalidiinta ay caruurtooda weli ku maqan yihiin dalka Eritrea ee tababarka loo qaaday ayaa markale maanta dibad-bax cabasho ah ka dhigay qaybo ka mid ah magaalada Muqdisho, iyaga oo dalbanayo in dib loogu soo celiyo ilmahooda.

Qaar ka mid ah waalidiinta oo la hadlay warbaahinta ayaa banaanka keenay xogo cusub oo ay sheegeen inay ka heleen xaaladda dhalinyaradaasi oo ay horey dowladdu ugu dirtay tababar ciidan.

Waalidiinta ayaa sheegay in caruurtooda ay haatan wajahayaan xaalado adag, isla-markaana loo heysto lacag dhan 50 Milyan, sida ay hadalka u dhigeen.

“Ubadkeena waxaa laga soo sheegay mushaakilaad badan waxaa laga sheegay in lacag lagu leeyahay 50 milyan ayaa la sheegay. Dabcan dowlad, dowlad kale ayaa la xaasho waan ognahay, laakiin annaga cabsi badan ayaa na heysa,” ayuu yiri mid ka mid ah waalidiinta.

Hodan Aadan oo ka mid ah waalidiintan ayaa dhankeeda sheegtay in wiilkeeda loo soo sheegay inuu dhintay hal sano ka hor, isla-markaana si ay xog uga hesho geeridiisa looga qaatay lacag madax furasho ah oo dhan 3,700 oo Dollarka Mareykanka ah.

“Aniga Hodan Aadan wiilkeyga Ayuub Xuseen wuu dhintay illaa iyo hadda hal sano ayuu duugan yahay wax dowlad ah oo ii sheegay malaha wax iiga xog warrmay malaha, lacagna waa la’iiga dhacay $3700 ayaa la’iiga qaaday oo madax furasho ah,” ayey tiri Hodan Aadan.

Ugu dambeyn waalidiinta ayaa ka dalbaday Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud inuu fuliyo ballantii uu ka qaaday, uuna dib ugu soo celiyo caroortooda.

“Xasan ilamaheynii noo keen Ilaahey ka cabso adaa lagu doortay ilmihii noo keen,” ayey tiri hooyo kale oo goobta ka hadashay.

Sidoo kale hooyo kale oo dibad-baxayaasha ka mid ah ayaa iyaduna cod dheer ku tiri “Waa meeshii nalagu xabadeyn jiray nabad ayaa ku banaanbaxeynaa Xasan Sheekh Maxamuudow noo gurmo.”.

Walaacani markale ka soo yeeray waalidiintaan Soomaaliyeed ayaa kusoo beegmaya, iyada oo dowladdii hore ee uu hoggaaminayey madaxweyne Farmaajo ay sheegtay in dalka Eritrea ay ku maqan yihiin illaa 5,000 oo askari, ayna dhammeysteen tababarka, balse keenistooda dib loo dhigay, sababo la xiriiray doorashooyinkii soo dhammaaday ee dalka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirka wasaaradda maaliyadda xukuumadda fedeeraalka Soomaaliya, Mudane Cabdiraxmaan Ducaale Bayle oo muuqaal kooban soo duubay ayaa ka hadlay waxa ka jira wararka sheegaya in dowladdii uu hoggaaminayey madaxweyne Farmaajo ay qasanadda uga tegtay lacago badan, isla-markaana ay buuxaan.

Bayle ayaa beeniyey wararkaasi, wuxuuna sheegay in dadka faafiyey ay saameeyeen mas’uuliyad darro aad u weyn sida uu hadalka u dhigay.

“Qolooyin oranaya qasnadaheena ayaa buuxa lacago fara badanbaa laga tegay waxyaalaha noocaan oo kalaa aniga runtii waxaan u qaadanayaa mas’uuliyadda darro waxaa kale oo taa ii wehliyo oo aan maqlayaa wasiir Bayle ayaa sidaas yiri,” ayuu yiri wasiirka maliyadda.

Sidoo kale wuxuu intaasi raaciyey “Waxaan doonayaa dadyahow Soomaaliyeed aniga kolaba inaan been sheego laygama baran waxaan jecelahay in marwalba wixii jira oo run ah oo la taaban karo inaan idinla wadaago,”.

Wasiir  Bayle ayaa xaqiijiyey in aysan hadda buuxin qasnadda dowladda, isla-markaana aysan jirin lacag looga tegay, wuxuuna xusay in xaqiiqada jirta ay sidaasi tahay.

“Qasnadaheenaa buuxa anigu ma oran, mana buuxaan. ciddii tiraahdana waa mas’uuliyad darro runtiis sidaas ayaa xaqiiqadu tahay,” ayuu markale yiri wasiir Bayle.

Ugu dambeyn wuxuu qiray in dakhliga dowladda uusan markasta ku filneyn dalkeena, balse ay ku dadaalayaan in 25-ka bil kasta la bixiyo mushaaraadka ciidamada iyo shaqaalaha

Hadalkan ayaa ku soo aadayo, iyada oo horey taageerayaasha Madaxweynihii hore ee dalka Maxamed Farmaajo ee loo yaqaano CBB inay aad u faafiyeen wararka la xiriira in dowladdu ay ka tegtay lacago badan oo ku jira qasanadda taasoo ugu dambeyn uu beeniyey wasiirku.

Garoowe (Caasimada Online) – Madaxweynaha dowlad goboleedka Puntland, Saciid Cabdullahi Deni ayaa markii ugu horreysay si faah faahsan uga hadlay magacaabista ra’iisul wasaaraha cusub, Xamze Cabdi Barre kaas oo la horgeyn doono baarlamaanka Soomaaliya.

Saciid Deni ayaa shaaca ka qaaday in aan wax wadatashi ah lagala sameyn magacaabista ra’iisul wasaaraha cusub oo kasoo jeeda Jubbaland, isagoo walaac ka muujiyey arrintaasi.

Sidoo kale wuxuu tilmaamay in uu cabasho ka muujinayo sida uu dhaqmay markii uu  Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud magacaabayey ra’iisul wasaaraha, isagoo hadalkan ka sheegay kulan uu la yeeshay xildhibaannada baarlamaanka Puntland.

Madaxweyne Saciid Deni ayaa sidoo kale ku faanay inuu kaalin weyn ku lahaa guusha madaxweyne Xasan ee doorashadii 15-ka May ka dhacday magaalada Muqdisho.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, iyada oo Puntland horey ugu hambalyeysay ra’iisul wasaaraha magacaaban, kadib warsaxaafadeed kasoo baxay madaxtooyada maamulkaasi, inkastoo haatan hadalka kasoo baxay Deni uu muujinayo inuu ku guul dareystay laba isku day oo midi ahaa in isaga loo magacaabo ra’iisul wasaaraha ama qof kasoo jeeda Puntland.

Tani ayaa sidoo kale muujineyso in Saciid Cabdullahi Deni oo dhawaan ku laabtay Puntland uu khasaare kala kulmay doorashadii Soomaaliya, gaar ahaan damaciisa ahaa hoggaanka Villa Soomaaliya, wuxuuna safarkaas gunaanad u ahaa dagaal qaatay muddo labo sano ah.

Dagaalkaan oo uu ku raadinayey fooqa ugu sarreeya xukunka Soomaaliya ayaa kusoo dhammaaday inuu Saciid iska iimaansado hoggaankiisa dowlad goboleedka Puntland.

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddiga isku-xirka ololaha Mahadsanid Madaxweyne ee Guriga loogu dhisayo madaxweynihii hore ee Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa maanta ka warbixiyay halka uu marayo ololahaas.

Cabdirashiid Duqa oo ku hadlayay afka guddiga ayaa sheegay in uu meel aad u wanaagsan marayo ololaha guriga loogu dhisayo Farmaajo, isaga oo xusay in qofkasta oo wax ku darsaday ololahaan ay kaydiyeen magacyadooda.

“Guddiga waxay u mahad-celinayaan dadweynaha Soomaaliyeed sida sharafta badan ee ay uga qeyb-qaateen ololaha iyo sida dar-darta leh ee u wadaan ololaha Mahadsanid Madaxweyne. Waxaa farxad inoo ah in aan u xaqiijino in qofkasta oo kusoo hagaajiyey dhaqaalaha uu ugu tala-galay ololahaan ay nasoo gaartay,” ayuu yiri.

“Waxa sidoo kale idinla socodsiineyna in aan keydinay oo diiwaan-galinay qofkasta oo ka qeyb-qaatay ololaha, dhamaantiina si gaar-gaar ah ayaa idinla soo xiriiri doona hadduu alle yiraahdo.”

Sidoo kale waxa uu ka codsaday Injineer kasta ee Soomaaliyeed oo doonaya in ololaha uga qeyb-qaato naqshad ama hindise guriga Farmaajo in uu si toos ah usoo gaarsiiyo guddiga isku-xirka ololaha Mahadsanid Madaxweyne.

Ugu dambeyntiina waxa uu sheegay in weli uu socdo ololaha guriga loogu dhigasayo madaxweynihii hore ee Maxamed Cabdullaahi Farmaajo, islamarkaana ay ka qeyb qaadan karaan dadka aan weli qeyb ka noqon ololahaan.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynihii hore ee dowlad goboleedka Koonfur Galbeed Soomaaliya, Shariif Xasan Sheekh Aadan oo booqasho ugu tegay Sheekh Mukhaar Roobow Cali (Abuu Mansuur) oo weli xabsi guri ku ah magaalada Muqdisho ayaa faah faahin ka bixiyey kulanka dhex-maray labada dhinac.

Shariif Xasan ayaa shaaca ka qaaday inuu salaan iyo sidoo kale is xog wareysi ugu tegay wadaadkaasi oo muddo ku dhow afar sano ku xiran gudaha magaalada Muqdisho.

Sidoo kale waxa uu sheegay inay ka wada-hadleen arrimo ku aadan masiirka Koonfur Galbeed iyo guud ahaan xaaladda Soomaaliya, sida uu hadalka u dhigay,

“Waxaan maanta hoygiisa ku booqday walaalkey Mukhtaar Roobow Cali, salaan iyo is xog- wareysi kadib waxaan ka wada hadalnay arimaha masiiriga ah ee dawladda Koonfur Galbeed, guud ahaan mustaqbalka iyo xaaladda Soomaliya,” ayuu yiri Shariif Xasan.

Dhankiisa Roobow ayaa uga mahaceliyey Shariif Xasan booqasha uu ugu tegay, wuxuuna sheegay inuu ku faraxsan yahay inay iska xog wareystaan xaaladaha guud ee dalka.

Kulankan ayaa u muuqdo mid qayb ka ah dhaq-dhaqaaqyada siyaasadeed ee siyaasiyiinta mucaaradka ku ah Madaxweyne Lafta Gareen ay ka wadaan magaalada Muqdisho.

Roobow ayaa markii ugu horreysay loo ogolaaday inay soo booqdaan xubno ka tirsan qoyskiisa iyo asxaabtiisii siyaasadda, waxayna arrintaas kusoo beegantay, kadib doorashadii Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud oo dhacday 15-kii bishii hore ee May.

Sida ay ogaatay Caasimada Online, NISA ayaa cadaadiskii saaraa ka qafiifisay Sheekh Mukhtaar, kadibmarkii la doortay Madaxweyne Xasan Sheekh, waxaa loo ogolaaday Taleefoon iyo in ehelladiisu ay soo booqan karaan.

Dhamaadkii 2018-kii ayaa Mukhtaar Roobow laga soo xiray magaalada Baydhaba, xilligaas wuxuu ahaa musharax u tartamaya xilka madaxweynaha maamulka Koonfur Galbeed.

Muqdisho (Caasimada Online) – Kulankii shalay ee senatorrada golaha Aqalka Sare ee Soomaaliya waxaa looga dooday dhismaha guddiyada golaha, iyadoo xubnaha golahaas oo intooda badan hadlay ay u kala qeybsameen labo garab.

Senatorrada qaar ayaa ku dooday in guddiyada loo qeybsado hanaan qabiil, halka xubnaha qaarna ay ku doodeen in qof kasta lagu qoro guddiga ka shaqeynaya howlaha uu xirfadooda leeyahay oo dhismaha guddiyada lagu saleeyo aqoon.

Sidoo kale guddoomiyaha golaha Aqalka Sare Cabdi Xaashi oo shir guddoon ahaa ayaa ka hadlay qaab dhismeedka guddiyada golaha, isagoo soo hadal qaaday maqaamka magaalada Muqdisho ay ku leedahay golaha uu hoggaamiyo.

“Ka guddoon ahaan waxaan qorsheynay in la dhiso sideed guddi, laakiin sida aan qorsheynay waxbaa iska bedeli doona, sababtoo ah xubnaha golahaan oo ah 54 senator, waxaa ka maqan metelaadii gobolka Banaadir oo muhiim ah,” ayuu yiri Guddoomiye Cabdi Xaashi.

Sidoo kale guddoomiyaha ayaa sheegay in lagama maarmaan ay tahay in labada aqal ee baarlamaanka ay caasimaadda Muqdisho metelaad ku yeelato, isagoo soo qaatay qodobka 9-aad ee dastuurka oo ka hadlaya maqaamka gobolka Banaadir.

Guddoomiye Cabdi Xaashi oo sharaxaad ka bixiyey qaab dhismeedka qorsheysan ee guddiyada golaha Aqalka Sare ayaa sheegay in markii 54-ka xubnood ee golahaas laga reebo 5-xubnood oo ka mid noqonaya guddiga dastuurka, 2 hab-dhowre iyo 3-da guddoonka ah, 44-ka xubnood ee soo harta loo kala saari doono 8-guddi.

“Waxaa kaloo jira fikir ah, in dowlad goboleed kasta uu guddi kasta xubin ku yeesho, si dowlad goboleed guddi ka maqan uusan u jirin, laakiin waxaan ka yaabanahay in guddiyada qaar loo kala cararayo, qaarna laga kala cararo, taasina waxay keentay in anagu aan u fariisano dhismaha guddiyada, anaga oo dowlad goboleed kasta metelaad ka siineyna,” ayuu yiri guddoomiye Cabdi Xaashi.

Qaar ka mid ah senatorrada ayaa doodo adag la soo istaagay kulankaan oo ay soo xaadireen 48 senator, waxayna xubnaha qaar ku doodeen in guddiyo aysan dooran ka mid noqashadooda aan lagu dari karin, halka dooda ugu adag ay salka ku heysay in aqoon lagu xulo guddiyada iyo in qabiil lagu xulo.

Hoos ka daawo

Belgrade (Caasimada Online) – Madaxweynaha Jamhuuriyadda Serbia Mudane Aleksandar Vučić ayaa maanta warqadaha aqoonsiga Danjirenimo ka guddoomay Danjiraha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya u qaabilsanaan doona dalka Serbia, Mudane Maxamed Cabdullahi Axmed.

Dalalka Soomaaliya iyo Serbia waxaa ka dhexeeya xiriir qoto dheer oo ku saabsan Iskaashiga labada dal, xiriirka labada dal ayaa soo bilowday Sanadka 1960 bishii October.

Danjire Maxamed Cabdullaahi Axmed ayaa la wadaagay Madaxweynaha Serbia dhambaal salaan iyo sida Soomaaliya ay uga soo kabanayso mudadii ay Dowlad la’aanta aheyd.

Madaxweynaha Serbia ayaa dhankiisa sheegay in labada dal ay leeyihiin Taariikh iyo xiriir dheer, hadda ay Serbia diyaar u tahay xoojinta xiriirka soo-jireenka ahaa.

Xiriirka Muqdisho iyo Belgrade ayaa ahaan jiray mid aad u wanaagsanaa ka hor inta aysan dowladda dhaxe ee Soomaaliya aysan burburin, waxaana ka faa’iideysan doona cilaaqaadka labada dal ganacsatada iyo arday badan.

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha Gobolka Banaadir Ahna Duqa Magaalada Muqdisho Cumar Maxamuud Maxamed (Cumar Filish) ayaa maanta shir guddoomiyay kulan looga hadlaayay u-diyaar garowga Todobaadka Xorriyadda Soomaaliya ee 26 june iyo 1 da Luulyo.

Kulanka ayaa waxaa kasoo qeybgalay dhamaan Guddoomiyeyaasha Degmooyinka iyo deegaanada Gobolka Banaadir, Taliyeyaasha laamaha amaanka ee qeybta guud Ciidanka Booliska Soomaaliyeed  iyo qaar ka mid ah agaasimeyaasha maamulka Gobolka Banaadir iyo Dowladda Hoose ee Xamar.

Shirkaan ayaa ahaa mid uu Duqa Magaalada Muqdisho ku farayay Madaxda Maamulada iyo Saraakiisha laamaha Amniga sidii ay ugu diyaar garoowi lahaayeen Xuska Maalmaha Qaran ee 26 June iyo 1 da Luulyo, isla Markaana loo wacyigelin lahaa Bulshada ku dhaqan Caasimada lana gaarsiin lahaa fariinta Duqa Magaalada. Sida lagu yiri qoraal ka soo baxay Dowladda Hoose.

Sidoo kale Maamulka Gobalka Banaadir ayaa soo jeediyay “in laga wada qeyb-qaato xuska Todobaadka Xorriyadda iyadoo la fulinayo Awaamiirta Maamulka Gobolka Banaadir ee ah in Astaanta Qaranka la suro Guryaha iyo Goobaha Ganacsi ee saaran Wadooyinka waaweyn ee Magaalada iyo sidoo kale in laga wada shaqeeyo Nadaafada iyo Bilicda Caasimada.”

Ugu dambeyn Duqa Magaalada Muqdisho Cumar Maxamuud Maxamed (Cumar Filish) ayaa Magacaabay guddi heer gobol  oo isugu jira Guddoonka Maamulka Gobolka, Agaasimeyaal iyo Guddoomiyeyaal Degmo ayna hogaamineyso Guddoomiye Kuxigeenka Arrimaha Bulshada iyo wacyigelinta Maamulka Gobolka Banaadir Marwo Basma Caamir Axmed (Jakeeti).

Xubnahaaan uu magacaabay Duqa Muqdisho ayaa ka shaqeyn doona Xuska Todobaadka Xorriyadda, isla markaana la fal-geli doona guddiga heer qaran ee xuska todobaadka Xorriyadda Soomaaliya. Sida lagu yiri qoraalka ka soo baxay Dowladda Hoose ee Xamar.

Dhuusamareeb (Caasimada Online) – Kooxda Al-Shabaab ayaa gebi ahaanba la wareegtay Isbitaalka degmada Ceelbuur ee gobolka Galgaduud, kadib markii ay halkaas la geeyay dhaawacyo badan oo laga keenay deegaanka Baxda oo dhawaan dagaal ka dhacay lagu jabiyay kooxda.

Sida laga soo xiganayo dadka deegaanka waxay Al-Shabaab ka saareen Isbitaalka dhamaan dadkii bukaanka ahaa ee shacabka ahaa oo lagu dabiibayay isbitaalkaas.

Wararka ayaa intaas kusii daraya in Ceelbuur la geeyay dhaawacyo iyo meydadka tobanaan Al-Shabaab ka tirsan, ayada oo uu sii kordhay dagaalkii Baxdo ee dhexmaray kooxda iyo dadka deegaanka.

Isbitaalka degmada Ceelbuur ayaa waxa dib u howl-galiyay dadka deegaanka oo dhaqaale iska ururiyey, lamana oga in ay Al-Shabaab si gaar ah u adeegsan doonto iyo inay dib ugu celin doonto dadka deegaanka.

Dagaalkii Jimcihii ee deegaanka Baxdo ayaa si weyn loogu jabiyay kooxda Al-Shabaab, kaasi oo kooxda looga dilay 70 dagaalame, kuwaasi oo ay ku jireen ajaanib.