Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha guddiga doorashooyinka heer federaal Maxamed Xasan Cirro ayaa sheegay in aysan aqbali doonin in doorashada xildhibaanada golaha shacab ay madaxda dowlad goboleedyadu u maamushaan si lamid ah tan golaha Aqalka Sare.

Guddoomiyaha oo wareysi siiyey TV-ga Universal ayaa qiray in cadaalad darro badan ay ka dhacday doorashada golaha Aqalka Sare, balse tan golaha shacabka ay maamulkeeda leeyihiin qabaa’ilka iyo guddiga doorashooyinka.

“Ma aqbali karno hadii la yiraahdo maamulka doorashada golaha shacabka sidii tan Aqalka Sare madaxda maamul goboleedyada gacanta haloo geliyo, bulshada Soomaaliyeed-na ma aqbali karto,” ayuu yiri Guddoomiye Cirro.

Waxa uu qiray in doorashadu ay macno ku leedahay in kursiga loo tartamo oo cod lagu kala adkaado.

“Doorasho waxaa la dhihi karaa madaxweynaha maamul goboleedkaas jooga qofka uu necebyahay in uusan ka reebi karin doorashada, laakiin ma soconeyso qofkii aan rabo ayaa soo baxaya, kii aan doonana waan ka reebayaa doorashada dhan,” ayuu yiri.

Maxamed Cirro waxa uu intaas ku sii daray, hadii aysan arrintaas meel adag ka istaagin ka guddi ahaan, inuu aaminsan yahay in dalka dhan ay u hor-seedi karto khatar weyn, oo jiritaankiisa ay wax u dhibi karto doorashada oo la boobo.

“Soomaaliya inay saan ahaato waa wax doorasho ku yimid, in la dilo madaxweynihii hore Cabdirashiid Cali Sharma’arke waxaa sabab u ahaa qalad doorasho ka soo bilaawday, waxaan aaminsanahay mar kasta oo aan ogolaano in wax la is daba mariyo oo doorashada la gacma-gacmeysto, inaan khatar gelineyno jiritaanka Soomaaliya,” ayuu yiri Maxamed Cirro guddoomiyaha guddiga doorashooyinka qarnka.

Hoos ka daawo

Baydhabo (Caasimada Online) – Dowladda federaalka ah ee Soomaaliya ayaa ka hadashay howl-gal qorsheysan oo saacadihii lasoo dhaafay ciidamada milatariga dalka Soomaaliya ay ka sameeyeen duleedka magaalada Baydhabo ee xarunta gobolka Baay.

Taliyaha qeybta 60-aad ee ciidamada Xoogga dalka Soomaaliyeed, General Maxamed Sheekh Cabdullaahi (Ciirow) oo la hadlay warbaahinta ayaa shaaca ka qaaday in howl-galkaasi ay kula wareegeen deegaanka Goofgaduud Shabeeley oo ka tirsan gobolkaasi.

Sidoo kale taliyaha ayaa xusay inay weerarkan ku dileen ugu yaraan 9 xubnood oo ka tirsanaa kooxda Al-Shabaab, ayna burburiyeen saldhig ay ku lahaayeen halkaasi.

Ciirow ayaa sidoo kale intaasi ku daray in haatan ku sugan yihiin deegaanka Goofgaduud Shabeeley, isla-markaana ay si wadi doonaan howl-gallada ka dhanka ah Al-Shabaab.

Dhanka kale ma jiro weli wax hada ah oo ka soo baxay dhinaca Al-Shabaab oo ku aadan howl-galkaas ee ay guullaha ka sheegatay dowladda federaalka ah ee Soomaaliya.

Xaaladda goobihii lagu dagaallamay ayaa weli kacsan, waxaana dadka deegaanka ay cabsi ka muujinayaan inay markale soo rogaal celiyaan xoogaga Al-Shabaab.

Koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya ayaa waxaa muddooyinkii dambe ka socday howl-gallo ballaaran oo ay si wada jir ah fulinayaan ciidamada Xoogga dalka iyo kuwa AMISOM.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda xil-gaarsiinta Maxamed Xuseen Rooble ayaa caawa waxa uu shir guddoomiyay kulan ku qabsoomay habka fogaan aragga, kaas oo ay ka qeyb-galeen Madaxda Golaha Wadatashiga Qaran oo ka kooban xukuumadda federaalka, madaxda dowlad goboleedyada dalka iyo duqa Muqdisho.

Shirka caawa oo looga hadlay arrimaha doorashooyinka ayaa lagu go’aamiyey inay Muqdisho isugu yimaadaan dhammaan madaxda dowlad goboleedyada dalka, sida lagu shaaciyey qoraal ka soo baxay xafiiska Ra’iisul wasaaraha.

Khamiista soo socota oo ku beegan 19-ka bishan Agoosto ayaa la isku raacay inuu Muqdisho ka furmo shir u dhaxeeya golaha wadatashiga qaranka, kaas oo diiradda lagu saari doono u diyaar garowga doorashooyinka golaha shacabka, iyo qodobo kale.

“Golaha Wadatashiga Qaranka ayaa isku raacay in ay kulan Muqdisho isugu yimaadaan Khamiista soo socota oo ku beegan 19ka bishan Ogoosto, kaas oo diiradda lagu saari doono u diyaar garowga doorashooyinka Golaha Shacabka, diyaarinta habraacyada doorashooyinka , raadinta dhaqaalaha dhiman ee ku baxaya doorashooyinka ee aan weli soo xeroon iyo sidii horey loogu socon lahaa,” ayaa lagu yiri qoraalka uu baahiyey xafiiska Rooble.

Ra’iisul Wasaare Rooble ayaa ku boorriyay madaxda dowlad goboleeyada in ay dardar galiyaan hirgalinta doorashooyinka Aqalka Sare, si looga baaqsado dib u dhac loona gaaro jadawalka doorashooyinka, sida lagu sheegay qoraalka.

Xarumaha dowlad goboleedyada ayaa maalmihii lasoo dhaafay waxaa ka dhacay doorashooyin ay ku soo baxeen 29-Senator, waxaana weli dhiman qaar kale, iyadoo ay jiraan dhaliilo xooggan oo dul hoganaya hanaanka ay madaxda maamul goboleedyadu u maamulayaan doorashada Aqalka Sare.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirkii hore ee amniga Jubbaland, Cabdirashiid Janan ayaa magaalada Muqdisho uga dhawaaqay musharaxnimadiisa xildhibaanimo ee golaha shacabka, kadib markii uu kasoo baxay xeendaabka Villa Somalia, una soo galay mucaaradka.

Cabdirashiid Janan oo muddo badan dagaal kula jiray dowladda federaalka ayaa billooyin ka hor isku soo dhiibay, kadib heshiis dhex-maray balse wuxuu kasoo baxsaday laba malamood kahor, inkasta oo uu diiday inuu si cad u qirto.

Haddaba, Kursiga Janan uu shaaciyey inuu u taagan yahay ayey summadiisa tahay #HOP116, kaasi oo deegaan doorashadiisa tahay degmada Garbahaarey ee gobolka Gedo, ee maamulka Jubbaland.

Kursigan ayaa waxaa xiligaan ku fadhiya Xildhibaan Cabdulqadir Aadan Nuur, waxaana jira musharaxiin dhowr ah oo uu kamid yahay Cabdulqaadir oo u taagan kursigaas, sida ay qaarkooda ka sheegen warbaahinta.

Kursigaan oo deegaan doorashadiisa tahay degmada Garbahaarey, ayaa waxaa si weyn isugu hayey madaxweynaha muddo xileedkiisa dhamaaday ee Maxamed Cabdullaahi Farmaajo iyo Madaxweynaha Jubbaland, Axmed Madoobe.

Xogta la helay ayaa sheegeysa in Farmaajo iyo Fahad Yaasiin ay isku maandhaafeen damaca Cabdiashiid Janan ee ahaa inuu ka mid noqdo xildhibaannada baarlamaanka 11-aad, taasoo keenay inay labada dhinac isku dhacaan, kadibna Janan uu xiriir la yeesho siyaasiyiinta mucaaradka ee Muqdisho oo midkood uu marti geliyay.

Arrintan ayaa dhabarjab ku ah Madaxweynaha muddo xileedkiisu dhammaaday ee Maxamed Cabdullaahi Farmaajo oo si-dhiibidii C/rashiid Janan ka dhigay guul weyn oo siyaasadeed.

Golaha Wadatashiga Qaranka ayaa kal hore go’aamiyey in Ra’iisul Wasaaraha xukuumadda xil-gaarsiinta uu garwadeen ka noqdo amniga iyo dib u heshiisiinta Gobolka Gedo si ay habsami ugu dhacdo doorashada Gobolka Gedo.

Baydhabo (Caasimada Online) – Magaalada Baydhabo ee Xarunta Gobolka Baay waxaa Maanta ka dhacday doorashada Saddex kursi oo kamid ah Aqalka sare, kuwaas oo ka harsanaa sideeda kursi oo Maamulka Koonfur Galbeed ku matala Aqalka Sare.

Ilaa lix musharax ayaa ku tartmayay Saddexda kursi ee Aqalka Sare, waxaana goobjoog ka ahaa kulanka oo codeynayay 91 mudane oo ka tirsan Baarlamaanka Koonfur Galbeed.

1- Xasan Xuseen Xaaji: Kursiga koowaad ayaa waxaa ku guuleystay Wasiirka Gaashaandhigga Xukuumadda xilgaarsiinta Xasan Xuseen Xaaji, kaas oo helay Codad gaaraya ilaa 74 Cod halka Musharixii la tartamayay ee Cabdiraxmaan Maxamed Cabdullaahi uu helay 14 Cod, waxaana halaabay Saddex Cod.

Xasan Xuseen Xaaji waxa uu ka hor soo galitaankiisa siyaasadda ahaa Qareen mudo 20 sano ah, sidoo kale wuxuu soo noqday la taliyihii hore xaga dastuurka ee xafiiska madaxweynaha.

Shaqooyinka usoo qabtay waxaa ka mid ah xubin guddiga madaxa bannaan ee dib u eegista dastuurka, dhanka xukuumadda waxa uu ahaa wasiirkii hore cadaaladda xukuumadii kheyre, isaga ooo hadda ah wasiirka gashaandhigga.

2- Cali Sheekh Maxamuud Gacal: Kursiga 2aad ee doorashada Aqalka sare ee dowlad gobaleedka Koonfur galbeed waxaa ku tartamay Cali Sheekh Maxamuud Gacal iyo Cabdiqaadir Cabdi Axmed.

Cali Sheekh Maxamuud Gacal ayaa ku guuleystay doorashada kadib markii uu helay codad dhan 68, halka Cabdiqaadir Cabdi Axmed uu helay 22 cod.

Cali Sheekh Maxamuud Gacal, waxaa uu ku dhashay degaanka Kuntuwaareey ee u dhaxeeya degmooyinka Marka iyo Baraawe, wax ku bartay iskuulka Masaarida ee Marka, kana baxaya Jaamacadda Lafoole.

Xilligii dowladii kacaanka waxaa uu noqday guddoomiyaha dhalinyarada Banaadir 8 sano, xogheyaha waxbarshada ururka dhalinyarada Soomaaliyeed muddo 2 sano ah, weriyey Radio Muqdisho iyo qoraa Xidigta Oktobar isaga oo markii dambe macalin ka noqday kuliyadda xanaada xoolaha.

Burburkii kadib, waxaa uu shareecada islaamka ka dhigayey jaamacadaha dalka, garsoore maxkamadda gobolka Banaadir 11 sano, guddiga khubadarada ee diyaarinta dastuurka lagu dhaqmo.

3- Cabdiwali Maxamed Ibraahim : Kursiga 3-aad ee doorashada Aqalka sare ee dowlad gobaleedka Koonfur galbeed waxaa ku tartamay Cabdiwali Maxamed Ibraahim iyo Cabdullaahi Maxamed Roobow.

Kursiga 3aad waxaa ku guulaystay Cabdiwali Maxamed Ibraahim oo ay walaalo yihiin wasiirka haweenka iyo Xuquuqul insaanka xukumadda Faderaalka Soomaaliya Xildhibaan Xaniifo Maxamed Ibraahim.

Cabdiwali Maxamed Ibraahim ayaa helay 68 cod waxaana la sii saadaalinaayay in guulaysa doonaan dhamaan xubnaha ku soo baxay.

Maamulka Koofur Galbeed ayaa noqday maamulkii labaad ee soo dhamaystira doorashada xubnaha aqalka sare ee Baarlamaanka Soomaaliya.

Dowlad-goboleedka Jubbaland ayaa noqday maamulkii ugu horeeyay ee qabta doorashooyinka aqalka sare halka Puntland ay noqotay maamulkii ugu horeeyay ee soo dhamaystira codaynta Aqalka sare ee Baarlamaanka 11aad ee dalka.

Maamulka kaliya ee aan weli qaban doorashada hal kursi oo aqalka sare ayaa ah maamulka Hirshabelle, waxaana la filayaa in maalmaha soo socdo lagu dhawaaqo liiska musharixiinta u taagan kuraasta Aqalka Sare ee Hirshabelle.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasaaradda Gaashaandhiga xukuumadda federaalka Soomaaliya ayaa maanta dowladda Turkiga kala wareegtay Gaadiid nooca gaashaaman, kuwaasi oo ay ku howl-gali doonaan ciidanka dowladda.

Sida lagu sheegay qoraal kasoo baxay Taliska ciidamada, gaadiidka gaashaaman ayaa waxay dowladda Turkiga si gaar ah ugu tala-gashay ciidanka Kumaandooska ee Gorgor.

Munaasibadda lagula kala wareegay gaadiidkaas oo ka qabsoomtay magaalada Muqdisho ayaa waxaa ka qeyb-galay Wasiiru-dowlaha wasaaradda gaashandhiga, Maxamed Cali Xagaa iyo Taliyaha ciidanka xooga dalka, Jeneraal Odowaa Yuusuf Raage iyo weliba Safiirka dowladda Turkiga ee Soomaaliya.

Ma aha markii u horeysay ee dowladda Turkiga ay dowladda Soomaaliya soo gaarsiiso gaadiidka dagaalka, kuwaasi oo badanaa ciidamadu ay u adeegsadaan howl-gallada Milatari ee ka dhanka ah dagaalyahanada Al-Shabaab.

Turkiga ayaa Soomaaliya kaa caawiya dhinacyo dhowr ah oo ay ugu horreyso dhismaha ciidamada, waxaana saldhig weyn uu ku lee yahay magaalada Muqdisho.

Dowladda Soomaaliya oo haatan ku jirta qabashada doorashooyinka dalka, ayaa waxaa dhanka kale bar-bar socda howl-galo culus oo ciidamada dowladda aya ka wadaan guud ahaan Soomaaliya, kuwaasi oo lagu baacsanayo argagixisada.

Kabul (Caasimada Online) – Madaxweynaha Afghanistan Ashraf Ghani ayaa dalka isaga tegay, isaga oo ku biiray muwaadiniin iyo ajaaniib ka cararaya dalka, xilli Taliban ay isku diyaarineyso inay qabsato magaalada caasimadda ah ee Kabul.

Laba sarkaal ayaa wakaaladda wararka AP u xaqiijiyey in madaxweyne Ghani uu dalka ka duulay. Sidoo kale Abudllah Abdullah oo ah madaxa Golaha Qaran ee Dib u Heshiisiinta Afghanistan ayaa sidoo kale xaqiijiyey in Ghani uu dalka ka baxay.

“Madaxweynihii hore ee Afghanistan waa uu ka tegay Afghanistan, wuxuuna dalka uga tegay xaalad adag,” ayuu yiri Abdullah Abdullahi. “Allah ayaa la xisaabtami doona.”

Wararka ayaa sheegaya inuu gaaray dalka deriska ah ee Tajikastan.
Taliban ayaa maanta hareereysay magaalada caasimadda ah ee Kabul, waxayna dowladda ka dalbatay inay si nabad ah xukunka ugu soo wareejiso.

Afhayeenka Taliban Suhail Shaheen ayaa u sheegay taleefishinka Al-Jazeera inay sugayaan “In si nabdoon loogu soo wareejiyo magaalada Kabul.” Waxa uu diiday inuu faah-faahin ka bixiyo wada-xaajoodyada ay kula jiraan dowladda.

Si kastaba, Shaheen ayaa sheegay inay doonayaan in si shuruud la’aan ah loogu wareejiyo xukunka dalka. Ma cidda xilliga ay wareejintaas dhici doonto.

Wada-xaajoodayaal ka socda Taliban ayaa ku sugan Kabul ayaga oo ka xaajoonaya xukun la-wareegista, sida uu sheegay sarkaal codsaday inaan la magacaabin. Ma cadda xilliga ay xukunka la wareegi doonaan.

Dhinaca dowladda ayaa waxaa wada-hadallada uga wakiil ah madaxweynihii hore ee dalkaas Hamid Karzai, iyo Abdullah Abdullah, oo ka mid ah dadka sida aadka ah u dhaliila Ghani, sababo la xiriira inuu diiday inuu xukunka ka tago oo uu heshiis la galo Taliban.

Madaxweyne Ghani ayaa maalmihii ugu dambeeyey ku jiray go’doon siyaasadeed, xilli hoggaamiye kooxeedyada dalka ay isku dhiibeen Taliban ama dalka ka carareen.

AP + VOA

Muqdisho (Caasimada Online)– Ra’isul Wasaaraha xukuumadda xil-gaarsiinta Maxamed Xuseen Rooble ayaa wuxuu u baxayaa mar kale safar dabadeed kadib markii uu dhowaan kasoo noqday magaalada Nairobi ee caasimadda dalka Kenya, sida ay ogaatay Caasimada Online.

Rooble ayaa la sheegay inuu ku wajahan yahay magaalada Qaahira ee caasimadda wadanka Masar oo ah dal uu xiriir taariikhi ah kala dhaxeeyo Soomaaliya.

Sida ay xogta sheegeyso, Ra’iisul Wasaare Rooble ayaa martiqaad rasmi ah ka helay madaxda dalkaasi, wuxuuna la kulmi doonaa Madaxweynaha dalka Masar Abdelfatah Al-Sisi iyo xubno kale oo ka tirsan Dowlada Masar.

Sidoo kale, Ra’iisul Wasaare Rooble ayaa kulan wada-tashi ah la qaadan doono jaaliyadda Soomaalida ee ku sugan caasimadda Qaahira, isagoo warbixin ka siin doono xaalidihii ugu dambeeyey dalka iyo doorashada ka socoto.

Safarka Ra’iisul Wasaare Rooble ee Masar ayaa noqonaya kii labaad oo uu dalka dibaddiisa ku aado muddo todobaad gudihiisa, tallaabada safarkiisa ayaa loo arkaa mid uu ku soo celinayo xiriirkii xumaaday ee dalalka muhiimka ah ee Soomaaliya kala dhaxeeyay xiriirka wanaagsan sida Carabta iyo dalalka deriska inta uu xukunka hayay Madaxweyna waqtigiisa dhamaaday ee Maxamed Cabdulaahi Farmaajo.

Todobaadkii hore Ra’iisul Wasaaraha ayaa waxaa uu booqasho maalmo qaadatay ku tegay dalka Kenya, isaga oo la kulmay Madaxweynaha dalkaas Uhuru kenyata, wuxuuna kala hadlay sidii loo soo celin lahaa xiriirkii xumaaday ee labada dowladood.

Qoraal dhowaan uu soo saaray Ra’iisulwasaare Rooble, kagana jawaabayay wareegtadii ka soo baxday Madaxweyne Farmaajo ee lagu xadidayay awoodaha hey’addaha dowladda ayaa lagu caddeeyay in aanay Soomaaliya wax dan ah ugu jirin in uu xumaado xiriirka ay la leedahay dariskeeda iyo dunida inteeda kale.

Rooble ayaa dadaal ku bixiyay in Soomaaliya ay cilaaqaaad ku dhisan sinnaan la yeelato dalalka muhiimka u ah, wuxuuna socdaal ku tagay dalalka Jabuuti iyo Kenya, sidoo kale wuxuu  wada- hadalo la bilaabay dalka Kenya iyo qaar ka mid ah wadamada Carabta oo xiriirro dibliomaasiyadeed, amni ,ganacsi, waxbarasho kala dhaxeeyo Soomaaliya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirkii hore ee amniga Jubbaland, Cabdirashiid Janan ayaa markii u horeysay ka hadlay wararka sheegaya in uu baxsad ka yahay Villa Somalia, islamarkaana uu u galay Midowga Musharaxiinta Mucaaridka.

Cabdirashiid Janan oo magaalada Muqdisho ku qabtay munaasibad uu ku shaacinayo musharaxnimadiisa xildhibaanimo ee Aqalka Hoose ee DFS, ayaa beeniyay in uu fakaday, balse uu ka guuray hoygii hore ee uu ka deganaa magaalada Muqdisho.

“Waxaa maqleysanaa Cabdirashiid waa Fakaday, horta aniga ma fakan weykan, xiliga uu dalka ku jiro iyo xaalada aan mareyno, aqligeeda iyo aragtideeda ma lihi shacabkii aan shalay u naxay iyo colaadii aan damiyey aan dib u soo celiyo,” ayuu yiri.

“Nin dagaalamaya oo mucaarid ah oo raba in uu qof mucaarido oo raba in uu dagaal galo ma ihi mana ahaan karo. Dalka doorasho ayuu ku jiraa.”

Sidoo kale waxa uu sheegay in uu sameeyay aag badalasho kadib markii uu maalmihii dambe ka guuray hoy u dhawaa xarunta Nabadsugida oo uu deganaa, islamarkaana aysan jirin in uu baxsad ka yahay dowladda federaalka.

“Waxaa deganaa guryo ku dhagan xarunta Nabadsugida oo si gaar ah u deganaa, waxaa raadinayay meel halkaas ka munaasibsan oo aan dego, xaafad ayaa kasoo guuray oo xaafad kale ayaa degay ma aha in aan cid la dagaal-sanahay.”

Arrintan ayaa kusoo aadeysa xili ay soo baxayaan warar sheegaya in Cabdirashiid Janan uu khilaaf xoogan soo kala dhex-galay madaxda sare ee dowladda federaalka, islamarkaana uu ka goostay, kadib markii looga baxay balamo lala galay oo ay ka mid tahay inuu noqdo Xildhibaan.

Hoos ka daawo muuqaalka Cabdirashiid Janan

Kabul (Caasimada Online) – Madaxweynaha Afghanistan Ashraf Ghani ayaa xukunka iska casili doona saacadaha soo socda, kadib markii kooxda Taliban ay soo gashay magaalada caasimadda ah ee Kabul.

Dowladda ayaa xukunka si nabad ah ugu wareejin doonta Taliban, ayada oo wax dagaal ah uusan ka dhicin Kabul, sida uu sheegay wasiirka arrimaha gudaha Abdul Sattar Mirzakwal.

“Shacabka Afghanistan yeysan welwelin. Ma jiri doono wax weerar ah oo lagu soo qaado magaalada, waxaana xukunka si nabad ah loogu wareejin doonaa dowlad ku-meel gaar ah,” ayuu yiri 

Dagaalo ayaa saacadihii hore ee maanta ka dhacay koonfurta iyo waqooyiga Kabul, inkasta oo afhayeen u hadlay Taliban uu sheegay inay amreen ciidankooda inaysan xoog ku qabsan magaalada, oo dowladda laga sugo inay xukunka iska soo wareejiso.

Suhail Shaheen ayaa intaas ku daray in kooxda aysan sidoo kale dooneyn inay cidna ka aargudato, wuxuuna sheegay in dhammaan dadkii u shaqeeyey dowladda iyo milatariga la cafin doono. 

Sarkaal kale oo ka tirsan Taliban ayaa sheegay in ajaaniibta ku sugan Kabul ay dalka isaga tagaan ama ay joogitaankooda ka diiwaan-geliyaan maamulka Taliban, marka ay xukunka dalka la wareegaan.

Shacabka qaarkood ayaa safaf dhaadheer ugu jira bankiyada si ay lacagahooda ugala baxaan kahor inta aanay ka idlaan. 

Dhammaan diblomaasiyiinta Mareykanka ayaa Kabul looga daad-gureynayaa helicopters, waxaana magaalada ku hari doona wax ka yar 50 shaqaale.

Sidoo kale, shaqaalaha Midowga Yurub ayaa la geeyey goob ammaan ah oo aan la shaacin, sida uu sheegay sarkaal ka tirsan NATO. Sidoo kale UK ayaa sheegtay inay ka shaqeyneyso in muwaadiniinta British-ka ah la badbaadiyo.

Si kastaba, Ruushka oo lagu xanto inuu xiriir hoose la leeyahay Taliban ayaa sheegay inuusan wax qorshe ah ka laheyn inuu saraakiishiisa ka qaado magaalada Kabul.

Magaalada Kabul ayaa aheyd tan kaliya ee ku harsan gacanta dowladda kahor inta aysan maanta hareereyn kooxda Taliban oo soo qabsatay dhammaan magaalooyinkii kale ee dalka.

Baydhabo (Caasimada Online) – Wasiirka wasaaradda gaashaandhigga xukuumadda Soomaaliya, Abuukaate Xasan Xuseen Xaaji ayaa kusoo baxay doorasho lagu qabtay magaalada Baydhabo, isaga oo ku guuleystay kursi ka mid ah xubaha Golaha Aqalka Sare ee baarlamaanka dalka.

Xasan Xuseen Xaaji ayaa la tartamay musharrax Cabdiraxmaan Maxamed Cabdullaahi oo uu kaga adkaaday doorasho ka dhacday gudaha magaalada Baydhabo.

Wasiirka gaashaandhigga ayaa helay 74 cod, halka musharraxii la tartamayey uu isna helay 14 cod, sida uu shaaciyey guddoonka golaha wakiilada ee Koonfur Galbeed Soomaaliya.

Natiijada soo baxday ayaa marka le’eego ah mid lasii oogaa, isla-markaana xilkan horey loogu saadaalinayey wasiir Xasan Xuseen Xaaji oo ka tirsan xukuumadda Soomaaliya.

Sidoo kale waxaa haatan sii soconeysa doorashada, iyada oo la guda galayo labada kursi ee kale ee ka harsan xubnaha Golaha Aqalka Sare ee ka imaanaya dhinaca Baydhabo.

Koonfur Galbeed ayaa horey usoo xushay shan Senatar, kadib doorasho dhowaan lagu qabtay magaalada Baydhabo ee xarunta KMG ah ee maamulkaasi.

Si kastaba, Koonfur Galbeed ayaa noqoneyso maamulkii labaad ee dhameystira xubnaha Aqalka Sare, kadib Puntland oo dhammaan soo xushay 11-kii xubnood ee maamulkaasi.

Dhuusamareeb (Caasimada Online) – Ciidamada ammaanka ee Galmudug oo howlgallo ka sameeyey duleedka magaalada Gaalkacyo ayaa gacanta ku dhigay labo wiil oo la shalay in saacadihii lasoo dhaafay macalinkooda dugsiga Qur’aanka ay ku dileen gobolka Mudug.

Ilo wareedyo lagu kalsoon-yahay ayaa u sheegay Caasimada Online in ciidamada amniga oo kaashanaya bulshada deegaanka ay gacanta ku soo dhigeen laba arday ee lagu eedeeyey dilkii loo geystay Macalin Cabdisalaan Ilkawayne oo si arxan darro ah u dhacay.

Wararka ayaa sidoo kale sheegay in dhalinyaradaasi loo soo gudbiyey dhinaca koonfurta degmada Gaalkacyo, isla-markaana lagu xiray saldhigga Booliska ee magaaladaasi.

Sidoo kale saraakiisha laamaha ammaanka ee gobolka ayaa xaqiijiyey soo qabashada dhalinyaradaasi, iyaga oo sheegay inay haatan wadaan baaritan ku aadan dhacdadaasi.

Macalinka ayaa xilliga la dilayey ku sugnaa gurigiisa, isla-markaana hurdayey, iyada oo dilkiisa loo adeegsaday Faas & Maqaro sidaasina uu ku dhintay.

Illaa iyo hadda lama oga sababta rasmiga ah ee ka dambeysa dilka arxan darrada ah ee loo geystay macalin Cabdisalaan oo caan ka ahaa gobolka Mudug ee bartamaha Soomaaliya

Dhacdadan argagaxa leh, isla-markaana si aad ah loo hadal hayo ayaa shalay ka dhacday deegaanka Laan-Kadawo oo 25 KM u jira magaalada Gaalkacyo ee gobolka Mudug.

Baydhaba (Caasimada Online) – Degaanada Maamulka Koonfur Galbeed Soomaaliya waxaa maalmahaan aad loo hadal haayaa, islamarkaana ay siyaasiyiinta mucaaradka ah ka cabanayaan taliyaha ciidanka Asluubta Soomaaliya Janaraal Mahad Cabdiraxmaan Aadan oo saldhigtay magaalada Baydhaba ee xarunta gobalka Bay. 

Taliye Mahad ayaa bilooyin ka hor ka baxay Muqdisho, isagoo wata gaadiid dagaal iyo ciidamo ka tirsan Asluubta Soomaaliya, waxa uuna Baydhaba ka noqday shaqsiga loogu hadal heynta badan-yahay, waxaana aad uga cabanaya siyaasiyiinta iyo shaqsiyaadka kale ee ku dhow dhow xubnaha mucaaradka ah. 

Janaraal Mahad Cabdiraxmaan Aadan ma jirto xil muuqda uu ka haayo Koonfur Galbeed, hase yeeshee waxa uu saaxiib iyo ehal dhowba u yahay Madaxweyne Cabdicasiis Xasan Maxamed Lafta-gareen, taasoo ka dhigtay in uu aad uga soo dhax-muuqdo siyaasiinta Koonfur Galbeed. 

Lafta-gareen waxa uu qabaa gabadha uu dhalay taliye Mahad, oo lagu magacaabo Zamzam Mahad Cabdiraxmaan. 

Ilo kala duwan waxay Caasimada Online u xaqiijiyeen in Jeneral Mahad uu kamid yahay shaqsiyaad go’aanka ugu dambeeya ka qaata waxyaabaha qaar ee quseeya siyaasadda iyo ammaanka Koonfur Galbeed.

Sidoo kale siyaasiinta ka soo jeeda maamulka Koofur Galbeed waxay aad uga cabanayaan Kulane Jiis oo kamid ah shaqsiyaadka aadka ugu dhow Madaxweyne Farmaajo ee saldhigga ka dhigtay Baydhaba, todobaadyadii la soo dhaafay. 

Koonfur Galbeed, waa maamulka loogu cabashada badan yahay xiligan, waxaana isa soo taraya qeyla dhaanta siyaasiinta mucaaradka ah oo sheegay in si gaar ah loo beegsanayo. 

Lafta-gareen ayaa dhowaan liiska Aqalka Sare kusoo daray wiilal qaba laba gabdhood oo uu dhalay Jeneral Mahad, kuwaas oo kala ah; Aadan Cabdinaasir Maxamed oo ah wasiiru dowlaha arrimaha gudaha Soomaaliya oo qaba Anisa Mahad Cabdirahman, iyo Dr. Xuseen Maxamed Daahir oo qaba Ilhaan Mahad Cabdirahman. 

Washington (Caasimada Online) – Qaar badan oo ka mid ah Yuhuudda ku nool dalka Maraykanka ee ka shaqeeya siyaasadda ayaa cambaareeyay weeraro iyo beegsi ay ururka Yahuudda Mareykanka ee AIPAC ay ku qaadeen Ilhaan Cumar oo ka tirsan Congress-ka, waxayna ku boorriyeen kooxda inay joojiyaan ololahooda xayeysiiska ah.

Warqad la daabacay khamiistii ayaa lagu sheegay in dadkaan kasoo jeedo Yahuuda ay sidoo kale ku booriyeen AIPAC inay joojiso xayeysiimaha lagu beegsanayo haweenka ku jira Congress-ka ee kala ah, Ilhaan Cumar, Alexandria Ocasio Cortez, Cori Bush iyo Rashida Tlaib.

“Inkasta oo laga yaabo in aanan dhammaanteen ku raacsanayn aragtida iyo astaamaha haweenka Congress-ka ee arrimaha la xiriira Israel iyo Falastiin, hadana waxaan ka mideysanahay inaan cambaareyno ololahaan xayeysiiska ah oo aan kaliya ahayn marin -habaabin, laakiin keeni karta khatar ah ay rabshado dhacaan oo la beegsado xildhibaanadaas,” ayaa lagu yiri bayaan ay soo saareen J Street, Americans for Peace Now, IfNotNow, iyo ACLU.

“Xayeysiisyadan dhiiri-gelinta iyo kala qaybsanaanta ah ee ka dhanka ah haweenka sharci dejiyayaasha ah waa kuwa dhaqan ahaan xun, kuna saleysan nacayb iyo cunuriyad, sidoo kalena waa hanjabaad kala fiirsasho la’aan ah oo ku socota  xildhibaannadaas ka tirsan Congress-ka Mareykanka,” ayaa lagu yiri qoraalka.

Qoraalka ayaa intaas ku sii daray, “Waxaan ugu baaqeynaa AIPAC inay joojiso socodsiinta xayeysiisyadan iyo inay raalli-gelin siiso haweenka Congress-ka oo ay si cadaalad darro ah khatar u gelisay.”

Qoraalka ololaha xayeysiiska Facebook ee AIPAC, oo ah kooxda ugu saameynta badan Washington ee u ololeeya Israa’iil ayaa lagu yiri, “Kicinta nacayb ka dhan ah Israa’iil iyo faafinta beenta xun ee halista ah ee ka imaaneysa saaxiibadeena dimuquraadiga ah ma hormariso rajada nabadda.”

Golaha AIPAC ayaa soo daabacday sawirka haweeney kasta oo ka tirsan Golaha Wakiillada, iyadoo ku eedeyneysa inay ka been sheegeen Israa’iil oo ay adeegsadeen calaamado iyo erayo muujinaya midab kala sooc iyo isir sifeyn.

APIAC ayaa si gaar ah u beegsatay Ilhaan Cumar oo asal ahaan kasoo jeedo Soomaaliya, waxayna ku eedeysay inay tahay argagixiso.

“Ilhaan Cumar uma kala saarna Mareykanka iyo Taliban, Israa’iil iyo Xamaas ama Dimoqraadiyadda iyo Argagixisada,” ayaa lagu yiri qoraalkii APIAC ay ka soo saartay Xildhibaan Ilhaan Cumar.

Sidoo kale tallaabada ay qaaday APIAC ayaa waxaa cambaareeyey shaqaalaha Ilhaan Cumar oo ku tilmaamay inay tahay mid halis lagu gelinayo nolosha Xildhibaan Ilhaan.

Jeremy Slevin, oo ah agaasimaha isgaarsiinta ee xafiiska Ilhaan Cumar ayaa bartiisa twitter-ka ku soo qoray “Luqadda AIPAC ay u isticmaasho xayeysiisyada lacagta lagu bixiyo si ay u qariso oo u aflagaadeyso Ilhaan waxay lamid tahay luuqadda loo adeegsado hanjabaadaha dilka.”

Muqdisho (Caasimada Online) – Maamulka degmada Kaaraan iyo taliska Booliska Soomaaliyeed oo is kaashanaya ayaa xalay howl-gal ballaaran ka sameeyey qeybo ka mid ah degmadaasi, iyaga oo gacanta ku soo dhigay dhalinyaro dhibaato ku hayey deegaanka.

Dhalinyarada la soo qab-qabtay ayaa waxaa la sheegay inay dadka shacabka ah xilliyada habeenkii ah weerari jireen, iyaga oo adeegsanayo Maqaro iyo Misaaro.

Qaar ka mid ah dadka deegaanka ayaa innoo sheegay in marka hore dhalinyaradan ay qofka Toosh indhaha uga qabanayaan, kadibna ay si arxan darro ah u dilayaan, taas oo sidoo kale keentay in xilliyada habeenkii ah ay dadku socon waayaan.

Sidoo kale waxaa dadka deegaanka ay cabasho u gudbiyeen maamulka degmada iyo saldhigga Booliska, maadaama ay dhalinyaradaasi ay u diideen hoyaad iyo hergalba.

Ciidamada ammaanka oo ka jawaabayey cabashada iyo qeylo dhaanta shacabka ayaa waxaa u suuragashay inay gacanta ku soo dhigay qaar ka mid ah dhalinyaradaasi, iyaga oo wata hubkii ay ku dhibaateynayeen shacabka, iyaga oo  aan waxba ka galabsanin.

Dowladda Soomaaliya ayaa sidoo kale la filayaa inay tallaabo adag ka qaado dhalinyaradan oo koox koox isugu xiran, isla-markaana ka dilaacay xaafadaha magaalada Muqdisho.

Shacabka ayaa dhinaca kale soo dhoweeyey sida ay ciidamada ammaanka dowladda uga jawaabeen codsigooda, iyaga oo ku baaqay in la joogteeyo howlgallada billowday.

Magaalada Muqdisho ayaa waxaa habeenadii la soo dhaafay ka dhacayey falal liddi ku ah amniga, sida dhac baasan iyo kuwa kale oo lagu dhibaateynayo dadka shacabka ah.

Beledweyne (Caasimada Online) – Wararka naga soo gaaraya gobolka Hiiraan ayaa sheegaya in magaalada Beledweyne ee xarunta gobolkaasi ay xalay ka billowdeen kulamo ay leeyihiin siyaasiyiinta & xildhibaanada beesha Xawaadle ee shalay gaaray magaaladaas.

Kulamada oo ah kuwa xasaasi ah ayaa waxaa qeyb ka ah madaxweyne ku xigeenka HirShabelle, Yuusuf Axmed Hagar Dabageed, madaxweynihii hore ee maamulkaasi Mudane Cali Cabdullahi Cosoble, wasiirkii hore ee amniga Cabdirisaaq Cumar, wasiirkii hore waxbarashada Cabdullaahi Goodax Barre, xildhibaan Qoone iyo taliyihii hore ee NISA Cabdullaahi Maxamed Cali Sanbaloolshe, kuwaas oo shalay ka dagay Beledweyne.

Intooda badan waxaa kulamadan oo ay qeyb ka yihiin mas’uuliyiinta gobolka Hiiraan diirada lagu saarayaa tabashada reer Hiiraan ee ku aadan dhismaha HirShabelle.

Mas’uuliyiinta kulmada ka billaabay Beledweyn ayaa sidoo kale shirar gaar gaar ah la yeelan doono odayaasha dhaqanka iyo waxgaradka ka soo jeeda beesha Xawaadle.

Sidoo kale waxaa la filayaa inay General Xuud ku qanciyaan in madaxweynaha HirShabelle uu si nabad ah ku imaado magaalada, iyada oo markaan ay u muuqato in loo ogolaan doono inuu ka dago Beledweyne, waa sida ay sheegaan ilo wareedyo lagu kalsoon-yahay.

Ujeedka dhaq-dhaqaaqyada siyaasadeed ee haatan ka socda Beledweyne ayaa ah kuwo xal raadin ah, maadaama lagu wado in magaaladaasi lagu qabto doorashada Golaha Shacabka.

Tan iyo markii madaxweynaha maamulka HirShabelle loo doortay Cali Guudlaawe ayaa waxaa Beledweyn ka taagnaa xiisad ka dhalatay doorashadii ka dhacday Jowhar.

Si kastaba, HirShabelle ayaa haatan wajaheysa culeyskii ugu xooganaa, kaas oo sameeyey doorashooyinka dalka, maadaama ilaa iyo hada aysan ka bilaaban doorashada Aqalka Sare.

Kabul (Caasimada Online) – Wararka laga helayo dalka Afganistan ayaa sheegaya in xaalad kacsanaan ah haatan laga dareemayo gudaha magaalada Kabul ee caasimada dalkaasi, sidoo kalena laga maqlayo rasaas xoogan, sida ay warineyso warbaahinta.

Xoogaga Taalibaan ayaa wararka qaar waxa ay ku warramayaan inay afar jiho ka galeen caasimada, ayna sidoo kale isku fidiyeen agagaarka magaalada oo dhan.

Cabsi aad u xoogan ayaa haatan ka taagan Kabul, waxaana sidoo kale la xiray dhammaan xafiisyadii dowladda iyo xarumihii ganacsiga, sida laga soo xigtay dadka deegaanka.

Sidoo kale ABC News ayaa ku warrantay in maanta la kiciyey diyaaradaha Mareykanka, si ay ula socdaan dhaq-dhaqaaqa guud iyo dagaalka u soo gudbay gudaha magaalada Kabul.

Dhinaca kale diyaaradaha qumaatiga u kaca ayaa dhankooda billaabay inay daad gureeyaan diblumaasiyiinta, iyaga oo ku dagaya dhismaha safaaradda Mareykanka.

Kooxda Taalibaan ayaa todobaadyadii u dambeeyey qabsatay deegaano muhiim ah iyo magaalooyin dhowr ah, kadib markii ay isaga soo baxeen ciidamada dowladda.

Dhaq-dhaqaaqyadan cusub ee ka billowday Kabul ayaa ku soo aadayo, xilli madaxweyne Ashraf Ghani oo wajahaya culeys xoogan uu shaaca ka qaaday in aan loo dul-qaadan doonin is- ballaarinta ee ay dagaalyahanada Taaliban ka wadaan wadanka Afganistan.

Baydhabo (Caasimada Online) – Magaalada Baydhabo ee xarunta gobolka Baay waxaa saaka ka socota qaban-qaabada doorashada kuraas ka mid ah Aqalka Sare, taas oo maanta ka dhaceyso magaaladaasi oo xarun KMG u ah dowlad goboleedka Koonfur Galbeed.

Doorashadan oo saddex kursi ah ayaa waxaa ku loolaya illaa lix musharrax kuwaas oo kala ah: 1- Xasan Xuseen Xaaji iyo Cabdiraxmaan Maxamed Cabdullaahi, 2- Cali Sheekh Maxamuud Gacal iyo Cabdulqaadir Cabdi Axmed, 3- Cabdiweli Maxamed Ibraahim iyo Cabdullahi Roobow Maxamed.

Lixdan musharrax ayaa ah kuwa cusub, iyada oo uu Lafta Gareeb meesha ka saaray saddexdii Senator ee horay ugu fadhisay kuraastan, kuwaas oo iyaguna kala ah; Mudane Cabdikaafi Macallin Xasan, Mudane Xuseen Cali Xaaji Cabdalla iyo Aadan Cabdi Aadan.

Sidoo kale musharraxiinta ayaa ka hor doorashada hadal jeedin ka sameyn doono xarunta golaha wakiilada Koonfur Galbeed, sida uu shaaciyey guddiga qabanaya doorashadaasi.

Ammaanka ayaa sidoo kale aad loo adkeeyey, waxaana goobta doorashada ka dhaceyso la dhigay ciidamo dheeraad ah, si ay u sugaan nabad-gelyada doorashadaasi.

Koonfur Galbeed ayaa horey usoo xushay shan Senatar, kadib doorasho dhowaan lagu qabtay magaalada Baydhabo ee xarunta KMG ah ee maamulkaasi.

Si kastaba, Koonfur Galbeed ayaa noqoneysa maamulkii labaad ee dhameystira xubnaha Aqalka Sare, kadib Puntland oo dhammaan soo xushay 11-kii xubnood ee maamulkaasi.

Muqdisho (Caasimada Online) – Xog ay Caasimada Online ka heshay shirka Golaha midowga musharaxiinta maanta uga furmay Hotelka Jazeera ee magaalada Muqdisho ayaa sheegeysa inuu khilaaf xoog leh hareeyey kulankii maanta, kaas sababi gaaray in lagu kala tago.

Khilaafka ayaa yimid kadib markii xubno ka tirsan golaha midowga musharaxiinta ay ka hor-yimaadeen in goluhu uu go’aan ka soo saaro hanaanka ay ku socdaan doorashooyinka dalka, gaar ahaan tan ka bilaabatay deegaanada dowlad goboleedyada, taas oo musharaxiinta qaar ay u arkaan inay ceeb ku tahay dimuquraadiyadda curdunka ah iyo sharafta dowladnimada Soomaaliya.

Ilo xog ogaal ah oo ku dhaw golaha ayaa Caasimada Online u sheegay in musharaxiinta kala ah Xasan Cali Khayre iyo Shariif Sheekh Axmed ay musharaxiinta kale ka diideen in mowqif mideysan oo ka dhan ah sida ay doorashadu ku socoto lasoo saaro, waxaana jira tuhun ah in labadaas musharax ay lasoo xariireen oo xulufo ay la yihiin qaar ka mid ah madaxda dowlad goboleedyada.

Iyadoo lagu kala tegi rabo shirkii maanta, maadaama la kala shakiyey ayey musharaxiintu goor dambe isla qaateen in waqtiga uu soconayo shirku la dheereeyo, oo la gaarsiiyo seddax maalmood, isla markaana wax la dharaan-dhiriyo la-tashiyadana la badiyo.

Sababta keentay in musharaxiintu ay maanta shir isugu yimaadaan waxaa lagu sheegay inay hadda ku baraarugeen laba astaamood oo uga soo dhex-baxay qaabka ay u socoto doorashada dalka, kuwaas oo kala ah:

1 – In awoodii doorashada oo dhan, sida xulashada xubnaha ku soo baxaya Aqalka Sare iyo Golaha Shacabka ay gacanta u gashay madaxda dowlad goboleedyada.

2 – Iyo in Ergooyinka soo xuli doona xildhibaanada golaha shacabka ee laga sugayo odayaasha dhaqanka ay 80% soo xula doonaan madaxda dowlad goboleedyada.

In madaxda dowlad goboleedyada ay saameyn ku yeeshaan soo xulidda Ergada soo dooraneysa xildhibaanada golaha shacabka waxaa la sheegay in si mal-dahan loogu daray heshiiskii 17-kii doorashada ee Sebtember, balse aan markaas lagu baraarugin.

Ilaa hadda afar ka mid ah xarumaha dowlad goboleedyada dalka doorashooyin ka dhacay maalmihii lasoo dhaafay waxaa ku soo baxay 26-Senator, kuwaas oo madax goboleed kasta uu ku soo xushay rabitaankiisa, welina waxaa gobollada ka socota xulashada xubnaha ka mid noqonaya baarlamaanka 11-aad.