Muqdisho (Caasimada Online) – Xildhibaano iyo Senataro ka tirsan labada Gole ee baarlamaanka Soomaaliya, sidoo kalane qeyb ka ah xisbiyada UPD iyo Himilo Qaran oo ay kala hogaamiyaan Xasan Sheekh iyo Sheekh Shariif, ayaa wali muujinaya walaac xoog leh oo ay ka qabaan musharax Xasan Cali Kheyre.

Warar lagu kalsoon yahay oo aan helnay ayaa sheegaya in wali xubnaha xisbiyadaan dalbanayaan in Kheyre ooh adda musharax madaxweyne caddeeyo mowqifkiisa ku aadan saaxiibadiisa hore ee Viila Somalia.

Xubnahaan ayaa sheegay in Kheyre uu wali saaxiib la yahay Villa Somalia, gaar ahaan agaasimaha madaxtooyada Soomaaliya, Fahad Yaasiin iyo Madaxweyne Farmaajo islamarkaana uu yahay dhagax lagu soo dhax tuuray mucaraadka.

Xildhibaanada qaarkood ayaa dalbaday in uusan ka mid noqon midowga musharaxiinta ilaa uu caddeeyo mowqifkiisa halka qaarkoodna ay dalbadeen in aad looga fiirsado.

Tuhunka ayaa sii xoogeystay kadib markii Kheyre khudbaddii uu jeediyey Jimcihii markii uu kusoo laabtay Muqdisho uu ka fogaado inuu si toos ah u dhaliilo madaxweyne Farmaajo ama Fahad Yaasiin.

Waxaa sidoo kale jirta in Kheyre ay diiwaanka ugu jirto inuu 2016-kii isaga oo ka mid ah xubnaha sare ee ololaha Xasan Sheekh, uu haddana si hoose ula shaqeynayey ololaha madaxweyne Farmaajo.

Xasan Cali Kheyre ayaa wajahaya cadaadis badan oo dhanka muacaaradka ah, inkastoo uu ka qeyb galay shirka musharaxiinta, kadib markii uu ka gudbay shuruud lagu xiray oo ahayd inuu raali geliyo Cabdiraxmaan Cabdishakuur.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha dowlad goboleedka Galmudug, Mudane Axmed Cabdi Kaariye (Qoor Qoor) ayaa xalay kulan gaar ah la qaatay qaar ka mid ah musharraxiinta u taagan xilka madaxweynaha ee doorashada soo socota ee 2020/21.

Kulanka oo ka dhacay guriga uu magaalada Muqdisho ka dagan yahay Qoor Qoor, islamarkaana ay qeyb ka aheyd casho sharaf uu madaxweynaha Galmudug u sameeyey musharraxiinta ayaa waxaa ka qeyb galaya ra’isul wasaarihii hore ee dalka Xasan Cali Kheyre, madaxweynihii hore ee Galmudug Cabdikariin Xuseen Guuleed, hogggaamiyaha Xisbiga Wadajir Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame iyo Mustaf Sheekh Cali Dhuxuloow.

Intiisa badan waxaa kulankan diirada lagu soo saaray xaaladda siyaasadeed ee dalka, gaar ahaan marxaladda kala guurka ah ee lagu jiro.

Sidoo kale labada dhinac ayaa ka wada-hadlay arrimo ku aadan doorashada, siiba muranka ka taagan dhismaha guddiyada doorashooyinka dalka.

Qoor Qoor oo madasha ka hadlay ayaa u ballan qaaday musharraxiinta labo qodob oo kala ah:1-inuu diyaar u yahay inuu qeyb ka noqdo dadaalada lagu xalinayo dooda ka taagan guddiyada doorashada ee heer iyo heer dowlad goboleed intaba.

2-Madaxweynaha dowlad goboleedka Galmudug ayaa sidoo kale intaasi ku daray inuu waa-waan ka dhex bilaabi doono musharraxxiinta iyo madaxda dowladda dhexe.

Waa kulankii labaad ee ay yeesheen labada dhinac, waxaana dhammaan looga wada-hadlay sidii loo xalin lahaa tabashada ay muujinayaan musharraxiinta mucaaradka.

Magaalada Muqdisho ayaa waxaa haatan ka socdo dhaq-dhaqaaq siyaasadeed oo xoog leh iyo shirar u dhexeeya hoggaamiyeyaasha mucaaradka ee dalka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Xildhibaan Mahad Maxamed Salaad ayaa qoraal uu soo dhigay bartiisa Facebook-ga waxa uu ku dhaleeceeyey Ra’iisul wasaare Rooble, isagoo ku eedeynaya hadal ay dhawaan jeediyeen odayaal u muuqday inay taageero u yihiin xukuumadiisa.

Mahad Salaad ayaa sheegay in odayaashaas laga soo abaabulay magaalooyinka Gaalkacyo iyo Muqdisho, isagoo sheegay in hadalkoodii aan laga faa’iideyn wax aan ceeb iyo foolxumo aheyn, sida uu hadalka u dhigay.

“Odoyaasha Gaalkacyo iyo Xamar laga abaabulay ee hadalada xanafta iyo dhega-hadalka ah warbaahinta la soo fariistay ceeb iyo foolxumo in ay soo jiido mooyee faa’iido lagu gaari maayo. Dalkaan Madaxweyne iyo Ra’iisul Wasaare waa soo lahaan jiray sidaana qaraabadoodu uma qabyaalad hadli jirin,” ayuu yiri.

Mahad Salaad ayaa sidoo kale ra’iisul wasaaraha ugu baaqay in hadii uu wax ka ogaa hadalkii ay jeediyeen odayaashaas uu raali gelin ka bixiyo, hadii kalena uu iska beri-yeelo.

“Mudane Ra’iisul Wasaare hadii ogaalkaa arintaan lagu sameeyay waxaan codsanayaa dadka loo gafay in aad raali gelin siiso. Hadii aadan waxaba ka ogeyna sharaftaada ayaa meel looga dhacay ee fadlan iska fogeey,” ayuu qoraalkiisa ku yiri.

Hoos ka Daawo hadalka uu dhibsaday Mahad Salaad

Muqdisho (Caasimada Online) – Hoggaanka hey’adda culumada Soomaaliyeed ayaa war-saxaafdeed ka soo saaray ismaan dhaafka siyaasadeed ee dalka ka jira, kaas oo salka ku haya hanaanka loo fulinayo heshiiskii dhawaan laga gaaray nooca ay noqoneyso doorashada Soomaaliya ee 2021-ka.

Qoraalka culumadda oo ka kooban todoba qodob ayaa waxaa ku saxiixan seddax Sheekh oo kala ah, Sheekh Bashiir Axmed Salaad, Sheekh Yuusuf Cali Ceynte iyo Sheekh Shariif Maxamed Cumar, waxaana baaq loogu jeediyey dhinacyada isku haya arrimaha siyaasadda iyo doorashada dalka.

Qoraalka culumada qodobkiisa koowaad ayaa siyaasiyiinta ugu baaqaya inay u turaan dadka iyo dalka ay hoggaanka u yihiin, isla markaana ka fogaadaan wax kasta oo culeys ku keeni kara walaaltinimada iyo jiritaankooda.

“Waxaan u soo jeedineynaa dhinacyada kala duwan in wixii khilaaf ah ay ku xaliyaan wadahadal, walaalnimo iyo isu tanaasul,” ayaa lagu yiri bayaanka culumada.

Dhamaan hey’ada ay khuseyso ayey u soo jeediyeen inay qabtaan doorasho xor iyo xalaal ah, iyadoo lagu dul shaqeynayo heshiiskii ay madaxda dowladda federaalka iyo dowlad goboleedyada ka gaareen arrimaha doorashada.

Sidoo kale xukuumadda federaalka ayey u soo jeediyeen inay dhigto gogol, isla markaana ay gar-wadeen ka noqoto wadahadllo lagu turxaan bixinayo khilaafka ka dhashay doorashada dalka.

“Waxaan ugu baaqeynaa dhinacyada kala duwan inay joojiyaan hadallada xanafta leh iyo wax kasta oo hurin kara xaaladda dalka, abuuri karana qalalaase siyaasdeed” ayaa lagu yiri war-saxaafadeedka culumada.

Hoos ka akhrso bayaanka culumada

Muqdisho (Caasimada Online) – Cabdullaahi Abyan Nuur iyo Yuusuf Maxamed Khayr ayaa loo doortay in ay si ku-meel gaar guddoomiyeyaal uga noqdaan guddiga xallinta khilaafaadka iyo guddiga doorashooyinka heer federaal.

Labadan mas’uul oo kasoo jeeda Koonfur Galbeed ayaa hore xilal kala duwan uga soo qabtay dowladihii ku-meel gaarka ahaa iyaga oo xilliya kala duwan ahaa xildhibaanno heer federaal ah.

Cabdullaahi Abyan Nuur oo ah ninka ugu da’da wayn guddigan ayaa hore u ahaa wasiirkii caddaaladda iyo arrimaha diinta ee xukuumadihii madaxweyneyaasha Shariif Sheekh Axmed iyo Xasan Sheekh Maxamuud, waxaana loo doortay guddoomiyaha ku-meel gaarka ah ee guddiga xalinta khilaafaadka.

Yuusu Maxamed Khayr, oo loo doortay guddoomiyaha ku-meel gaarka ah ee guddiga doorashooyinka heer federal, wuxuu laba jeer soo noqday wasiir ku-xigeen, guddoomiyaha gobolka Bakool iyo xubin ka tirsan guddigii fulinta ee ururukii RRA.

Tababarka guddiyada doorashooyinka ee heer federaal ayaa shalaygalay maalinkii labaad iyada oo uu si rasmi ah u furay ra’iisul wasaare ku-xigeenka Soomaaliya Mahdi Maxamed Guuleed Khadar.

Warar ay heshay Caasimada Online ayaa sheegaya in Khamiista soo socoto la qabanayo doorashada guddoonka labada guddi oo ay wali ka maqan yihiin xubnaha Puntland iyo Jubaland.

Tirada guddiga doorashooyinka ee Muqdisho ku sugan waa 20 halka guddiga xallinta khilaafaadka ay yihiin 17 qof. Xubnahan ayaa haysta kooram ku filan oo ay doorasho ku galaan balse lama hubo tallaabada ay qaadi doonaan Jubaland iyo Puntland haddii la gaaro go’aano aysan qeyb ka ahayn.

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha golaha aqalka sare ee baarlamaanka Soomaaliya, Cabdi Xaashi Cabdullahi, guddoomiyihii hore maxkamadda sare, Ibraahim Iidle Suleymaan iyo wasiirkii hore warfaafinta, Maxamed Cabdi Xayir Maareeye ayaa ku biiray shirka musharraxiinta oo galay maalintii 3-aad.

Shirka oo lagu waday in maanta la soo gaba-gabeeyo ayaa dib loo dhigay, waxaana la soo xiri doonaa maalinta beri ah oo laga so saari doono war-murtiyeed.

Cabdi Xaashi, Ibraahim Iidle iyo Maareeye ayaa shirka siin doono warbixin ku aadan khilaafka ka taagan doorashada, gaar ahaan guddiyada doorashooyinka dalka.

Wararka ayaa sheegaya in si gaar ah ay mas’uuliyiintan uga hadli doonaan muranka ka taagan guddiyada doorashada ee gobollada waqooyi ku metalaya doorashada.

Hoggaamiyeyaasha mucaaradka ayaa horey wada-tashiyo gaar ah ula yeeshay ururada bulshada rayidka yo culimada, si ay doorashadu u noqoto wada-ogol.

Xaaladda siyaasadeed ee dalka ayaa haatan mareyso meel xasaasi ah, waxaana meel aad u fog kala joogo hoggaamiyeyaasha mucaaradka iyo madaxda dowladda dhexe.

Muqdisho (Caasimada Online) – Magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya waxaa weli ka socda shirka wada-tashiga musharraxiinta oo galay maalintiisii 3-aad.

Shirkan oo ah mid xasaasi ah ayaa waxaa ka qeyb-galaya illaa 14 musharrax oo u taagan xilka madaxweynaha, kana qeyb-galaya tartanka doorashada ee 2020/21.

Wararka ayaa sheegaya in shirka lagu daray maalin dheeri ah, islamarkaana la soo xiri doono beri oo Talaado ah, iyada oo la filayo in laga soo saaro war-murtiyeed & go’aano la xiriira waxyaabaha laga wada-hadlay.

Saxaafadda ayaa sidoo kale loo diiday inay galaan hoolka, waaana kulanka maanta uu yahay mid ka duwan kuwii hore ee ay yeesheen musharraxiintu.

Intiisa badan waxaa shirkan diirada lagu saaray doorashada soo socota, gaar ahaan muranka ka taagan dhismaha guddiyada ka shaqeynaya doorashadaasi.

Musharraxiinta ayaa walaac xoogan ka muujinayo guddiyadaasi oo ay dhowaan ku dhowaaqday xukuumadda Soomaaliya, iyaga oo dalbanaya in is-bedal lagu sameeyo.

Sidoo kale waxaa la filayaa in shirweynahan uu maanta ku biiro guddoomiyaha golaha aqalka sare, Cabdi Xaashi Cabdullahi oo si weyn uga soo horjeedo, sida ay wax wado xukuumadda federaalka ah ee Soomaaliya.

Waxaa sidoo kale musharraxiintu ay wada-tashiyo gaar ah la yeesheen ururada bulshada rayidka ah iyo culimada u diinka, si ay doorashadu u naqato wada-ogol.

Xaaladda siyaasadeed ee dalka ayaa haatan mareyso meel xasaasi ah, waxaana meel aad u fog kala joogo hoggaamiyeyaasha mucaaradka iyo madaxda dowladda dhexe.

Garoowe (Caasimada Online) – Waxaa saacadihii la soo dhaafay deegaanada Puntland ka da’ay roobab dabeylo wata oo ku dhufay xeebaha ku yaalla maamulkaasi.

Wararka ayaa sheegaya in dabeylahaasi oo horey looga digay ay geysteen khasaare isugu jira dhimasho iyo dhaawac.

Ugu yaraan shan ruux oo kalluumeysato ahaa ayaa ku dhintay roobabka ka da’ay xeebaha maamulka Puntland, gaar ahaan gobolka Bari.

Mas’uuliyiin ka tirsan Puntland ayaa shaaciyey in kalluumeysatada geeriyootay ay la rogmatay doonidii ay saarnaayeen, xilli ay ka jalaabayeen xeebaha maamulkaasi.

Guddoomiyaha gobolka Karkaar oo la hadlay warbaahinta ayaa sidoo kale sheegay in haatan ay socdaan gurmad loo fidinayo dadka ay waxyeeladu soo gaartay.

Sidoo kale wuuxuu ugu baaqay dadka shacabka ah ee degan agaarka xeebaha inay muujiyaan feejignaan dheeri ah.

“Degmada Xaafuun waxaa ka da’ay Roob Dabayla wata oo aan ka dignay maalmihii lasoo dhaafay, xaaladdu ma wanaagsano, maadaama isgaarsiintu aan la heli Karin, balse baadi-goob ayaa socda si gurmad loo gaarsiiyo dadka halkaas ku sugan ay u nugul yihiin Roobabka laga digay,” ayuu yiri waxaa yiri guddoomiyaha gobolka Karkaar.

Shalay ayey aheyd markii ay digniin ku aadan dabeylahan soo saartay dowladda federaalka ah ee Soomaaliya oo farriin u dirtay dadka degan xeebaha Puntland.

Beledweyne (Caasimada Online) – Maamulka gobolka Hiiraan ayaa ku guuleystay xalinta xiisad beryahan dambe ka taagneyd gudaha magaalada Beledweyne ee xarunta gobolka Hiiraan, taas oo ka dhalatay tegista safar uu magaaladaasi dhowaan ku gaarayo madaxweynaha cusub ee maamulka HirShabelle, Cali Cabdulaahi Xuseen (Guudlaawe).

Guddoomiyaha gobolka Hiiraan, Cali Jeyte Cismaan iyo taliyaha nabad sugida gobolkaasi Colaad Cabdullahi Dalabey ayaa booqasho ku tegay deegaanka Ceelgaal oo ku yaalla duleedka Beledweyne, halkaas oo ay isku aruusanayeen maleeshiyaad iyo saraakiil hore oo ka soo horjeeday, sida loo wajahay dhisida maamulka HirShabelle.

Labada dhinaca oo kulan yeeshay ayaa ka wada-hadlay, sidii meesha looga saari lahaa xiisadaasi, islamarkaana looga shaqeyn lahaa horumarinta HirShabelle.

Saraakiisha gadoodka waday ee kulanka ka qeyb-galaya ayaa waxaa hoggaaminayey sarkaal lagu magacaabo Janaraal Abuukar Xuud oo ka mid ahaa musharaxiintii ka hartay tartanka doorashadii dhowaan ka dhacday gudaha magaalada Jowhar.

Ilo ku dhow kulankaasi ayaa Caasimada Online u sheegay inay labada dhinac isku afgarteen in laga wada-shaqeeyo nabadda, wada-hadalna lagu dhameeyo arrinta.

Sidoo kale wararka ayaa intaasi ku daraya in saraakiisha iyo maleeshiyaadka hubeysan ee abaabulka ka waday Ceelgaal lagu soo celiyey Beledweyne, halkaas oo ay kula kulmi doonaan madaxda dowlad goboleedka Soomaaliyeed ee HirShabelle.

Si kastaba saacadaha soo socdo ayaa waxaa la filayaa in gobolka Hiiraan uu gaaro madaxweyne Guudlaawe waxaana kaga sii horreeyey ku xigeenkiisa Dabageed.

Bayddhabo ( Caasimada Online) – Ra’iisul wasaaraha xukuumadda Soomaaliya, Mudane Maxamed Xuseen Rooble oo xalay ku hoyday magaalada Baydhabo ayaa kulamo kala duwan ka bilaabay gudaha magaaladaasi, kuwaas oo looga hadlayo xaaladda dalka.

Rooble ayaa si gaar ah kulan ula qaatay golaha wasiirada dowlad goboleedka Koonfur Galbeed Soomaaliya, waxaana goobjoog ahaa xubno ka mid ah golihiisa wasiirada.

Kulankan oo uu wax ka guddoomiyey madaxweyne Cabdicasiis Lafta Gareen ayaa waxaa looga hadlay arrimo la xiriira wada-shaqeynta Koonfur Galbeed & dowladda dhexe.

Sidoo kale waxaa kulankan lagu soo qaaday muhiimada ay leedahay isku xirka hay’adaha maamulkaasi iyo kuwa dowladda federaalka ah ee Soomaaliya.

“Waxaan idinku boorrinayaa in aad wadashaqeyn wanaagsan yeelataan, iskana kaashataan howllaha muhiimka u ah dadka aad matashaan iyo tan guud ee Qaranka Soomaaliyeed. Sidoo kale waa in la xoojiyaa wada shaqeynta heer Federaal iyo heer dowlad-goboleed,” ayuu yiri ra’iisul wasaaraha xukuumadda federaalka Soomaaliya.

Dhanka kale ra’iisul wasaaraha ayaa la kulmay qaar ka mid ah odayaasha dhaqanka iyo waxgaradka magaalada Baydhabo oo uu kala hadlay xaaladda dalka iyo doorashooyinka.

Ing. Rooble ayaa kula dar-daarmay inay qaataa doorkooda ku aadan taageerada dowladda iyo nabad-gelyada, si dalka uu uga gudbo marxalada kala guurka ah.

Waa safarkiisii ugu horreeyey ee uu Rooble ku tegay magaalada Baydhabo, tan iyo markii loo magacaabay ra’iisul wasaaraha bishii September ee sanadkan 2020-ka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha Golaha Aqalka Sare ee Baarlamaanka Soomaaliya Cabdi Xaashi Cabdullaahi ayaa lagu wadaa in maanta uu ku biiro shirka madaxda mucaaradka uga socdo magaalada Muqdisho.

Warar lagu kalsoon yahay oo ay heshay Caasimada Online ayaa sheegaya in madaxda shirkaas ka qeyb galeyso ay casuumeen guddoomiye Cabdi Xaashi, oo la arko mas’uulka kale ee ka mid ah xubnaha sare ee dowladda ee dhex-dhexaadka ka ah arrimaha doorashada, islamarkaana uu ka aqbalay.

Haddii Cabdi Xaashi ku biiro shirkaan ayaa loo arkaa wax weyn oo badali kara dareenka beesha caalamka iyo in badan oo kamid ah oo shacabka Soomaaliyeed, maadaama sumcad badan uu dalka ku dhex leeyahay.

Cabdi Xaashi ayaa dhowr jeer muujiyay qeyla dhaan uu ka qabo sida ay dowladda Soomaaliya u soo magacaawday guddiga doorashada ee gobalada waqooyi, wuxuuna magacaabay guddi lid ku ah kan dowladda.

Guddoomiyaha Golaha Aqalka Sare ayaa habeen hore magacaabay guddi kale iyadoo hore xukuumada u magacaawday guddi kale oo hore u jiray.

Shirka ayaa waxaa shalay ku biiray ururada Bulshada Rayidka Soomaaliyeed oo qeyb weyn ka ah doorashada Soomaaliya, ahna xubno ay si weyn u dhageysato beesha caalamka.

Sidoo kale shirkaan ayaa waxa ku biiray odayaasha dhaqanka beelaha Soomaaliyeed waxeyna arrintaas sii kordhin doontaa culeyska saaran madaxda dowladda Soomaaliya ee ah inay wax ka beddelaan guddiyada doorashada eel aga horyimid.

Dhinacyada kusii biiraya shirka ayaa la rumeysan yahay inay cadaadiska ku kordhin doonaan dowladda.

Muqdisho (Caasimada Online) – Musharaxiinta Madaxweynaha Soomaaliya ee maalintii labaad ku shirsan magaalada Muqdisho ayaa soo saaray war-saxaafadeed ay codsi ugu direen madaxda dowlad goboleedyada Puntland iyo Jubaland.

War-saxaafadeedkan ayaa lagu sheegay in baaritaan ay sameeyeen musharaxiintu ay ku ogaadeen in xubnaha guddiga doorashada ee heer federaal kuwooda ka yimid Jubbaland iyo Puntland ay ku jiraan xubno ka tirsan shaqaalaha rayid ah ee maamulladaas.

Musharaxiinta ayaa ka codsaday madaxweynayaasha Puntland iyo Jubbaland inay dib u eegis ku sameeyaan, oo ay soo bedelaan xubnaha ka tirsan shaqaalaha rayidka ah ee ku jira labada guddi.

“Waxaan mar kale ku celineynaa in magaxcaabista guddiyada la waafajiyo heshiisyadii doorashada ee horay loo gaaray, dastuurka Jamhuuriyadda iyo sharuucda kale ee dalka, si loo helo doorasho xor iyo xalaal ah oo lagu kalsoonyahay” ayaa lagu yiri war-saxaafadeedka.

Illa 14 Musharax ayaa ku saxiixan qoraalkan dalabka loogu diray madaxda Jubbaland iyo Puntland, kuwaas oo maalinkii labaad shir ku yeeshay magalada Muqdisho, waxayna ka wada-hadlayaan arrimaha doorashada iyo sidii ay wax uga bedeli lahaayeen hanaanka loo maamulayo haatan, oo aysan ku qanacsaneyn.

Isniinta berri ah ayaa la filayaa inay ka soo saaran war-murtiyeed dhameystiran oo ay ku cadeynayaan mowqifkooda ku aadan doorashada iyo tabashada ay ka qabaan habka ay wax u wado Villa Somalia, iyagoo horay u balan qaaday inuu ka soo yeeri doono go’aan ay ku mideysanyihiin.

Hoos ka akhriso qoraalka

Magaalada Zwolle, waxay ka mid tahay Magaalooyinka dalka Nederlands ee ay Soomaalidu deggan tahay, waxaana muddo dhowr iyo 20 sanno ah  ka dhisan Jaaliyad ay halkaasi ka hirgeliyeen mushtamaca Soomaalida ah ee dagan Magaaladaas iyo Magaalooyinka ku dhowdhow.

Jaaliyadda, waxaa muddo ka badan 12 sanno guddoomiye ka ahaa C/qaadir Cali oo loo yaqaan [Nuune] ahna aqoonyahan & ganacsade meherad ganacsi ku leh Magaaladaas.

C/Qaadir Nuune, dad badan oo Soomaali ah waxay ku tilmaamaan inuu yahay shaqsi leh karti dad isku-wadid ah, bisil, waddani ah, Soomaalidu isugu mid tahay, waqti iyo juhdi-na geliya inuu dadkiisa caawiyo.

2017-dii ayeey aheyd markii uu khilaaf ka dhex curtay guddigii Jaaliyada, uu sababay in Jaaliyadu ay 2 garab u kala jabto; garab uu hogaamiye C.qaadir Nuune & garab cusub oo guddoomiye u doortay Axmed Hayaan.

Axmed Hayaan, oo hogaamiye garabka cusub, wuxuu ka mid yahay dadkii jaaliyada aasaasay muddo dhowr iyo 20 sanno ka hor ah, haddana soo rogaal-celiyey,  marar badan wuxuu meel fagaare ah ka sheegay in uu ka mid ahaa dadkii Magaalada ku soo dhoweeyay C/qaadir Nuune qiyaastii 25 sanno ka hor, una arkay inuu yahay nin dhalinyaro ah oo firfircoon, una dhiibay xilka hogaaminta jaaliyadda, balse muddooyinkii u dambeeyey isaga & saaxiibadii ay ka joogi waayeen cabashooyin kaga imaanayay Gemeentiga, oo dacwad ka ahaa C/qaadir Nuune, taasina ay ku keliftay in ay soo farageliyaan howlaha Jaaliyadda.

Axmed Hayaan, inkastuu ka mid yahay dadka xurmada iyo maamuuska ku dhex leh Soomaalida dhexdeeda, haddana waa shaqsi dadka Soomaalida meel kasta ka difaaca, ilaaliyana sharafta & magaca Soomaalida. 

Cusmaan Abuukar oo ka mid ah xubnaha taageersan, lana shaqeeya Axmed Hayaan ayaa ka waraystay xaaladaha ka taagan jaaliyada dhexdeeda iyo sida xal loogu heli karo ismari-waaga jaaliyada dhexdeeda ka aloosan, waxaanna uu waraysigu u dhacay siddatan: 

SU’AAL: Halkee ayeey marayaan howlihii guddigiinu u hayay mushtamaca Soomaalida.? 

CUSMAAN: Howlaheenu si wanaagsan ayeey u socdaan, ilaa hadda xilkii na loo dhiibay kama seexan 100% waanu ku guuleysanay, waxyaabihii aan ku haminaynay inaan bulshadeena u qabano ILLAAHEEY waa nagu garab galay, haddeey tahay caawimaada aan u fidino caruurta ay waxbarashadu ku adag tahay iyo kuwa [huiswerk] laga caawiyo, haddeey tahay hooyooyinka iyo gabdhaha oo aan fursad u siinay goobo ay ku kulmi karaan mar walba, caruurta waxaan u qabanay macaliiin khibrad leh, maalin walba oo Axad ah ayaana caawinaa. Hadda waxaan billownay inaan caruurta barno luqadooda hooyo. Waxaan sidoo kale annaga oo kaashanayna iimaamyada masaajidadda Turkida & Surinaamta aan sameynay guddi Soomaali ah oo booqda dadka xanuunsan si ay u qur’aan saaraan, qofka haddeey tii ALLE u timaadana annaga aan aasano.

SU’AAL: Muxuu ku saleysan yahay khilaafka kala geeyey jaaliyadii Soomaalida ee ka dhisneyd Zwolle iyo nawaaxigeeda, khilaafkaas oo 2 daraf u kala qaybiyay  guddigii midnimada ku soo wada shaqaynayay muddo ka badan dhowr iyo 10 sanno.? 

CUSMAAN: Khilaafka wuxuu u dhexeeyey dad doonayay in ay ku maxaabsadaan kuna qaraabtaan magacii iyo sharaftii Soomaalida iyo dad diidanaa oo doonayay in dadka loo shaqeeyo ee aan laga shaqeysan, laguna danaysan. Nasiib wanaag kuwii markii hore innaga soo horjeeday maanta waxay garowsadeen wixii aan u sheegaynay. Weligiis waxba kama keenin Gemeente, waa kaase hala sheego wax uu Gemeente ka keenay.  Waxaan ku aragnay halkan dhaqan la mid ah kii argagixisada ee aan Soomaaliya uga soo tagnay, kaas oo ah; dad mas’uuliyad jaaliyadeed sheeganaya oo dadku ku handadaya  haddaad sidaan rabo ii yeeli waydo dowladda ayaa kugu dirayaa. Runtii way dhacday taas. Arrinta kale, ee khilaafka sii hurisay waxay ahayd; Project ayuu qortay magaceena ayuu soo geliyey, markaas ayaan ku niri, ka saar magaceena wuu naga diiday.

SU’AAL: Khilaafka ka dhextaagan 2da guddi ee Soomaalida ah, waxaa ku soo baxay Gemeentiga, halkaas oo 2da guddoomiye la isku soo hor fadhiisiyay, maxaa looga hadlay kulankaasi, mase na la wadaagi kartaa go’aannadii lagu gaaray.? 

CUSMAAN: C/qaadir Nuune, Soomaalida qaarkeed been waa u sheegi karaa, laakiin annaga kuma dhaco inuu been inoo sheego, Gemeentiga runta ayeey u sheegeen, annaga na jid cad ayaan iska marinay. Kuwii uu beenta u sheegayay ee uu lahaa Dugsi ayaa idiin furayaa iyo waxaas iyo waxaas ayaa idiin sameynayaa markii ay ogaadeen wixiisa in hadal un ay tahay annaga ayeey inoo yimaadeen. Arrinta kale ee wejiga gabaxa iyo ceebta ku ah isaga waxay tahay inaan maqalnay waalidiin inta uu guryahooda ugu tegay uu ku yiri: caruurtiina kala baxa dugsiga qur’aanka, taas aan u wanaagsanayn aaqiradiisa, waxaan kula talin lahaa inuu ka waantoobo dhaqankaas.

SU’AAL: Ma la oran karaa guddigan isaga oo muddo dheer soo shaqaynayay, wax badanna Soomaalida u qabtay, adinkuna aad magaalada dhinac ka dagan tihiin oo aydnaan Soomaalida  soo dhexgelin, ayaad maqasheen in Gemeentigu wax xoogaa dhaqaale ah ugu yaboohay jaaliyada Soomaalida, in markaa kaddib aad  damaaciseen inaad xilka Guddoomiyaha guddiga kala wareegtaan C/qaadir Nuune, oo marka ay timaado in Soomaalida wax loo qabanayo in dhinacaas uu isaga idin kaga horeeyo, doodaas maxaa ka jira.?

CUSMAAN: Annagu dan shaqsi ah ma doonayno, dadka guddigeena madaxda ka ah waa dad shaqooyin fiican haysta, waxa na soo dhaqaajiyey waxay tahay markii aan aragnay qof raba in magacii jaaliyadeena uu ka dhigo maqaaxi uu leeyahay, waxaan ku niri: ka joog, markii uu naga diidayna waa laga danaystay. Isaga oo xil haya iyo isaga oo shaqsi ah aan kala saarno, tusaale anigu haddii aan qof y tarjumo taasina ay qayb shaqadeyda ka tahay waxaan ahay qof shaqeysanaya, haddii se ay noqoto dhanka waxqabadka taasi jawaabteeda dadkaan u daynayaa. Hal tusaale ayaa ku siinayaa, waxaa jira dad inta uu yiri wax baan idiin qabanayaa, oo uu lugooyay beenna u sheegay oo annaga inoo yimid oo aan caawinay waxaa ka mid ah Raage, waad waraysan kartaa. Annagu inaan dadka caawino waajib ayaan u aragnaa, halka isugu hadduu dun iyo cirbad is geliyo uu leeyahay dad baan caawiyay.

SU’AAL: Magaaladani ma qaado karto 2 jaaliyadood oo is khilaafsan, marka loo eego tirada dadka Soomaalida ah ee dagan oo ah tiro koobban, ma kula talo jirtaan inta aad isu timaadaanm deetana xalisaan khilaafkiina.?

CUSMAAN: Taas 100 jeer ayaa la isku dayey, mana u arko wax qalad ah haddii la is fahmi waayo in la kala tago, teeda kale, annagu hadda Nuune uma aqoonsanin Guddoomiye jaaliyadeed ee waxaan u aqoonsanahay shaqsi ka mid ah Soomaalida Magaalada dagan.

SU’AAL: Waxaad la socotaa in tiro ahaan dadka Soomaalida ah ee degan Zwolle iyo nawaaxigeeda intooda badan  in ay taageersan yihiin C/qaadir Nuune, una arkaan qof dadka nugul caawiya, haddeey tahay in isbitaal la geeyo, lacagtiina wax walba u hura,  sow ma haboona inaad rabitaanka bulshada tixgelisaan oo aydnaan indha tirin.?

CUSMAAN: Maya, aniga ma qabo, dad badan oo waxa jira 2da dhinac aan kala raacsanay, oo doortay inay ka aamusaan. Teeda kale, anigu waxaan qabaa in ay jirto mar tiradu ay ka fiican tahay tayada  iyo waxqabadka. Tusaale, dhowr iyo 10 sanno ka badan  ayaa waqti gelineynaa sidii aan u caawin lahayn caruurta Soomaaliyeed iyo cid kasta oo u baahata in la caawiyo, annagu waxaan leenahay fayl ay ku qoran tahay cid kasta oo wax loo qabtay iyo taariikhda wixii aan soo qabanay, haddii ma sheegin aad caawinta u taqaan in qof loo tarjumo ama baabuur lagu qaado, guddigeenu waa guddi saldhig iyo meel loogu soo hagaago leh.

SU’AAL: Sideed u aragtaan marka 2 qof ama 2 koox oo Soomaali ah, iskuna khilaafsan masaaliixda dadkooda, oo ay ku dhici waayeen in ay meel uga soo wada jeestaan, in qof ajnabi ah u yeero, uuna dhexdhexaadiyo, ma u aragtaa in ay hoos u dhigayso qiyamka Soomaalida.?

CUSMAAN: Annaga dhinaceena waa isku daynay inaan la hadalno, haddii annagu aan is xalin waynay maxaa diidaya in na la xaliyo.? Dhowe jeer oo aan kulanay annagu waxaan ku niri arrimaha dhexdeena aan ka wadahadalno, wuu naga diiday, markii aan ajnabiga hor tagnay xittaa waak u celinay, asaga ayaa afkiisa ka yiri annagu isma xalin karnee, idinka na xaliya.

Annaga nalooma handadi karo sida dadka uu beenta u sheegayo kuma jirna sharciga isaga waan ka badinaa.

SU’AAL: Waxaa jirtay isku dayo badan oo lagu heshiisiinayo 2da guddoomiye ee jaaliyada, waxaa la leeyahay  dhinaciina ayaa diidan in xal laga gaaro khilaafka, weliba si shaqsi ah waxaa la leeyahay Cusmaan ayaa caqabad ku noqday haddii ba la heshiisiin lahaa, maxaad doodaasi kaga jawaabaysaa.?

CUSMAAN: Aniga maxaan diidi karaa guddi gaba kama tirsani, hadda aan kula hadlaayo shaqsi ahaan ayaa kuula hadlayaa, kuma hadli karo magaca Guddiga.

Muqdisho (Caasimada Online) – Waxaa maalintii labaad galay shirka ka socda magaalada Muqdisho oo ay yeelanayaan musharaxiinta xilka Madaxweynaha Soomaaliya.

Shirka maanta ka socda Muqdisho ayaa ka xoogeystay sidii hore, waxaana ku biiray ururada Bulshada Rayidka Soomaaliyeed oo qeyb weyn ka ah doorashada Soomaaliya, ahna xubno ay si weyn u dhageysato beesha caalamka.

Madaxda shirka ka qeyb galeysa ayaa marti qaaday bulshada rayidka, waxeyna qeyb ka saari doonaan war-murtiyeed ku saabsan xaaladda Soomaaliya, gaar ahaan arrimaha doorashada oo dood weyn ka taagan tahay.

Bulshada Rayidka Soomaaliyeed ayaa dhowr mar oo horey ka digay wax kasta oo horseedi kara in doorashada dalka ay noqoto mid aan dhex-dhexaad iyo caddaalad ahayn.

Sidoo kale shirkaan ayaa waxa ku biiray odayaasha dhaqanka beelaha Soomaaliyeed waxeyna arrintaas sii kordhin doontaa culeyska saaran madaxda dowladda Soomaaliya ee ah inay wax ka beddelaan guddiyada doorashada eel aga horyimid.

Toddobaadkii horey ayaa qaar ka mid ah odayaasha dhaqanka, gaar ahaan kuwa Hawiye, waxay la kulmeen ra’iisul wasaare Maxamed Xuseen Rooble, ayaga oo ka digay tallaabooyin ay qaaday dowladda oo horseedi kara colaad iyo kala tag.

Villa Somalia ayaa wajaheysa culeyso badan, hase yeeshee, sida aan xogta ku helnay, waxaa ka go’an inaysan marnaba aqbalin in guddiyada doorasho wax laga beddelo, taasi oo haddii ay dhacdo ay u aragto fishil siyaasadeed iyo in masraxa siyaasadda looga adkaaday.

Sababta ugu weyn ee diidmada ayaa ah in Villa Somaliaay rumeysan tahay in mucaaradka markii horeba aysan kaalin ku lahayn magacaabista guddiyada, oo ay ahayd arrin u taalla dowladda dhexe iyo dowlad goboleedyada, mana jirto illaa hadda dowlad goboleed si rasmi ah u diiday, inkasta oo Jubaland iyo Puntland ay muujiyeen diidmo aan shaacsaneyn.