Muqdisho (Caasimada Online) – Labo Xidigle Mucaawiye Cumar Cusmaan Waasuge oo loo soo xiray kamid ahaanshaha Shabaab iyo jaajuusida ciidanka xoogga dalka ee ku sugan jiidaha hore ee dagaalka iyo weliba weerarkii lagu dilay Taliye Xasan Tuure ayaa maanta lasoo gaba-gabeeyay maxkamadeyntiisa.

Mucaawiye ayaa hoggaamiyay dhowr horimood oo ciidanka gaarka ah ee DANAB kamid ah, isaga oo kaga faa’iideystay in uu xogaha ciidanka iyo howl-galada uu u dusiyo Al-Shabaab, uuna wakiil kaga ahaa Cabdullaahi Cabdi Cumar (Cabdullaahi Hiiraan) iyo Muxudiin Maxamuud Cabdi (Muxudiin Turki).

Waxaa lagu eedeeyey in uu si gaar ah u dusiyey xogaha ciidanka ee dagaaladii Galcad ee uu ku shahiiday Abaanduullihii DANAB Gaashaanle Xasan Maxamed Cusmaan (Xasan Tuure).

Sidoo kale waxa uu gudbiyay xogaha difaacyadda ciidanka iyo in aysan hawada ku jirin diyaaradaha saaxiibada DANAB (Drones) dagaaladii Budbud, Cali Yabaal, Alkowsar iyo Daaru-nimca.

Waxa uu dhabar jabin ku sameeyay ciidanka, gaar ahaan dagaalkii Budbud kadib markii uu difaaca ka saaray horintii uu xukumayey. Sidoo kale waxa uu sahmiyay saldhigyadda Military ee Beli-doogle iyo Xero Nac-Nac, isaggoo la wadaagay Cabdullahi Hiiraan xogta ciidanka ku jira iyo koolba waardiyaasha xerooyinkaasi.

Mucaawiye ayaa intii ku howl jiray howlgalka jaajuusnimo adeegsanayey ereyo afgarasho ah oo ay isla yaqaaneen Cabdullahi Hiiraan, ayna ka mid yihiin, Adeer (saaxiibada DANAB ee Mareykanka), Ilmaha Adeer (Speacial DANAB), Abaayo (Beli-doogle), Hooyo (Muqdisho), meeshii hore (howlgalkii hore) iyo ereyo kale, sida uu sheegay xafiiska xeer ilaalinta.

Ninkaan ayaa sidoo kale la sheegay in kooxda u adeegsatay soo iibinta Drone, ookiyaalaha aragga habeenkii (Night Vision) iyo agabyo kale oo ciidan oo aan u suurta-gelin.

Baaris dheer kadib Xafiiska Xeer Ilaalinta Maxkamadda Ciidmada ayaa codsaday mudeynta kiiskan, waxaana laga ogolaaday 14-kii bishaan, iyaga oo maxkamadda horkeenay cadeymo ku saabsan kiiskaan oo ay ka mid yihiin marag-fur iyo saraakiishii ka sarreysay Mucaawiye oo marqaati ahaan maxkamaddu ay u dhageystay.

Garsoorka Maxkamadda Ciidamada oo waqti ku filan siiyey dhinacyadda dacwadda ayaa ugu dambayn maanta ku xukuntay Ex- Labo Xidigle Mucaawiye Cumar Cusmaan Waasuge 10 sano oo xabsi ciidan ah.

Sidoo kale waxaa laga xayuubiyey darajada labo xidigle iyo xubinnimada ciidanka xoogga dalka, sida uu warbaahinta u sheegay Guddoomiyaha Maxkamdda Darajada koowaad ee Ciidamada Qalabka Sida Gaashaanle Sare Xassan Cali Nuur Shuute.

Muqdisho (Caasimada Online) –Madaxweynaha Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya Mudane Xasan Sheekh Maxamuud ayaa maanta ka qayb galay Tartanka Qur’aanka Kariimka ah ee Bisha Barakaysan ee Ramadaan.

Madaxweynaha oo munaasabadii tartanka lagu daahfuray ka hadlay ayaa tilmaamay in dowladdu ay mudnaan gaar ah siinayso horumarinta xarumaha waxbarashada diiniga ah.

Sidoo kale Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa sheegay dowladnimada Soomaaliyeed ay aas-aas u tahay ilaalinta diinta iyo ku dhaqanka shareecadda Islaamka.

Madaxweynaha ayaa bogaadiyay wiilasha iyo gabdhaha ka qeyb-galaya Tartanka Quraanka Kariimka ah ee uu taaba geliyey Madaxweyne Xasan Sheekh.

Tartankaan waxaa soo qaban qaabiyey culimada iyo Wasaaradda Awqaafta iyo arrimaha Diinta ee XFS.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa sheegay in sida loo daneynayo tartankaan ay ka tarjumeyso sida shacabka iyo dowladda Soomaaliyeed ay ugu dheggan yihiin diintooda suubban, ugana shaqeynayaan barashadeeda iyo ku dhaqankeeda.

Sanadkii hore ayuu madaxweynaha Soomaaliya balan qaaday in sanad kasta uu taaba-geli doono tartan Qur’aan Akhris ah oo loo qabanayo ardayda xaafidul Qur’aanka ah.

Abaalmarino qaali ah ayuu sanadkii hore madaxweynuhu siiyey wiilashii iyo gabdhihii galay kaalimaha hore, kadib markii sidaan oo kale loogu tartamay aqrinta Qur’aanka Kariimka.

Tartankaan oo maalmo ka soco doona Muqdisho ayaa markii lasoo gabagabeeyo waxaa la soo bandhigayaa natiijada, waxaana guuleystayaasha la sii doonaa abaalmarinta uu ugu talagalay Madaxweyne Xasan Sheekh.

Garoowe (Caasimada Online) – Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo iyo wafdi uu hogaaminayo ayaa maanta gaaray magaalada Garoowe ee caasimada maamulka Puntland.

Farmaajo iyo wafdigiisa ayaa waxaa garoonka diyaaradaha ee Garoowe ku soo dhaweeyay madaxweynaha Puntland Saciid Cabdullaahi Deni iyo masuuliyiinta kala duwan ee maamulka, ayada oo loo sii gudbiyay Qasriga Madaxtooyada.

Madaxweynihii hore ee dalka iyo Saciid Deni ayaa waxaa u bilaabanaya kulamo wadi tashi, xilli ay sii xoogeysaneyso xiisadda siyaasadeed ee wax ka beddelka dastuurka oo ay weli ku dhegan tahay Villa Soomaaliya.

Sida aan xog ku helnay Farmaajo iyo Deni ayaa ka hadli doona arrimaha siyaasadda iyo amniga dalka, iyo muranka ka taagan dib u eegista dastuurka dalka, oo labadaba ay kasoo horjeedaan.

Deni iyo Farmaajo ayaa aad u kala fogaa siyaasad ahaan xilligii uu Farmaajo ka arriminayay Villa Somalia, wuxuuna madaxweynaha Puntland ka mid ahaa raggii sida adaga ula dagaalamay Farmaajo, ugu dambeyna ka saaray Villada.

Sida ay horey u baahisay Caasimada Online, Farmaajo ayaa isku dayaya xilligaan in Saciid Deni uu ku qanciyo isbaaheysi siyaasadeed mucaarad ah oo ka dhan ah dowladda madaxweyne Xasan Sheekh, kaasi oo ay ka wada socdaan madaxweynihii hore ee dalka Shariif Sheekh Axmed.

Labada nin ayaa xilligaan ka mideysan diidmada qorshaha dhameystirka dastuurka ee uu wado madaxweyne Xasan, waana qodobka la aaminsan yahay in uu ka bilaaban karo is-xulefysiga labada dhinac.

Socdaalka uu madaxweynihii hore ee Farmaajo uu ku tegay Garoowe ayaa imanaya xilli uu halkiisi yahay khilaafka madaxweynaha Puntland Saciid Deni kala dhaxeeya madaxweyne Xasan Sheekh.

Sidoo kale wararka ayaa shegaya in madaxweynihii hore ee KMG Shariif Sheekh Axmed uu isna tegayo magaalada Garoowe ee caasimada maamulka Puntland.

Si kastaba, waxaa si weyn looga dhursugaya waxa kasoo bixi doona shirarka ay Garoowe ku leeyihiin Farmaajo iyo Deni, kaasi oo kusoo aadaya xilli xasaasi ah oo madaxweyne Xasan uu ku dhagan yahay qorshaha wax ka beddelka dastuurka, ayna baarlamaanka ka socoto dooddiisa, si loo meel-mariyo.

Muqdisho (Caasimada Online) – Xubnaha Golaha Wasiirada Soomaaliya ayaa maanta shirkoodii caadiga ahaa ku yeeshay magaalada Muqdisho, kaas oo uu guddoomiyay ra’iisul wasaare Xamza Cabdi Barre.

Shirka ayaa oo isha aad loogu hayay, ayaa waxaa looga hadlay amniga dalka iyo howlgallada lagu ciribtirayo kooxaha Khawaarijta ah ee ka soconaya qaar kamid ah gobollada dalka.

Golaha ayaa bogaadiyey guulaha ciidamada amniga iyo kuwa xoogga dalka ay ka gaareen dagaalka dalka loo sifeynayo kooxaha nabad-diidka ah ee baneystay nafta iyo maalka shacabka Soomaaliyeed.

Sidoo kale, waxaa warbixin laga dhageystay Wasaaradda Qorsheynta, Maalgashiga iyo Horumarinta Dhaqaalaha warbixin sanadeedka-2023 guulihii laga gaaray Qorshaha 9-aad ee Horumarinta Qaranka.

Kulanka Golaha Wasiirada ayaanan marnaba lagu soo hadal qaadin wax isbeddel ah oo ku aadan hadal-heyntii soo bilaabatay markii Hotel SYL ay Al-Shabaab weerareen Jimcihii hore, taas oo ku aadaneyd in Xasan Sheekh uu qorsheynayo in hoggaanka NISA iyo Taliska Xoogga uu is bedel ku sameeyo.

Caasimada Online oo horay ugu kuurgashay ajendaha kulanka Khamiislaha ah Golaha Wasiirrada ayaa shalay sii baahisay in ajendaha aysan ku jirin arrintaas, isla markaana uusan jirin qorshe xil ka qaadis ah oo miiska u saaran Madaxweynaha, laguna soo bandhigayo shirka.

Taliyaha NISA Mahad Salaad oo xilka hayamuddo ku dhow labo sano ayaa aad loogu amaanaa is bedelka uu ka sameeyey amniga caasimadda Muqdisho oo hortiis maalin kasta lagu xasuuqi jiray shacabka, masuuliyiinta iyo ciidamada dowladda.

Caasimada Online waxay xaqiijisay in Mahad Salaad uu hadda yahay musharax u taagan xilka madaxweynaha Galmudug, doorashada Gamudug ayaa dhaceysa bilaha December ilaa Janaayo, waxaana lagu wadaa in markaas uu iska casilo xilka hey’adda NISA.

Sidoo kale, hadalheynta saacadihii lasoo dhaafay qabsatay baraha bulshada waxaa ku jirtay in xilka laga qaadi doono Taliyaha Booliska, xubnaha ku dhow xafiiska Madaxweynaha ee noo waramay waxay xaqiijiyey in arrintaas aysan waxaba ka jirin oo madaxweynaha aysan u qorsheysneyn wax is bedel ah oo lagu sameynayo hey’adaha ammaanka.

Xarardheere (Caasimada Online) – Taliyaha ururka saddexaad ee Gorgor Dhamme Cali Axmed Cagey oo shir jaraa’id ku qabtay degmada Xarardheere ayaa ka hadlay howlgallada ka socda gobolka Mudug oo maalmihii dambe ay ka socdeen dhaq-dhaqaaqyo xoogan.

Dhamme Cali Axmed Cagey ayaa ugu horreyntii ka hadlay dib usoo laba kacleynta kooxda Al-Shabaab oo qabsatay deegaanadii ay dhowaan kasoo baxeen ciidamada dowladda.

Sidoo kale wuxuu sheegay in shacabkii ku noolaa deegaanada dhaca koonfurta gobolka ay u guureen dhanka Al-Shabaab, kadib amar ay siisay kooxda, sida uu hadalka u dhigay.

“Shalay waxaa dhacday nasiib darro dadkii daganaa Baraag Ciise ee hal sano iyo bar xor ahaa ee qaadanaayay wax kasta oo adeeg dowladnimo ah nin deegaanka u dhashay ayaa kasoo wacay Jilib amarkii ayay qaateen, waxayna u guureen dhulka Al-Shabaab” ayuu yiri.

Taliyaha ayaa farriin u diray waxgaradka deegaanadaasi, wuxuuna ugu baaqay in dib loo soo celiyo shacabka aaday Al-Shabaab, maadaama ay duulaan ku tahay dowladda dhexe.

“Nabadoonka deegaanadaas ee qaaliga ah ee dadkaas metalo baaqa aan soo dirayo hala maqashiiyo dadkii guuray ee gudaha u guuray iyo kuwii horay u daganaa waxaan leenaha meeshaas halaga baxo” ayuu mar kale yiri Dhamme Cali Axmed Cagey.

Dhanka kale waxa uu hoosta ka xariiqay inay qaadi doonaan howlgallo dhanka cirka iyo dhulka ah oo lagu beegsanayo Al-Shabaab, sidaas darteedna ay u digayaan shacabka.

“Shabaab waa target hadda waa gabagabadii waxaan qaadeynaa tallaab kasta oo aan cadowga ku naafeyn karno haddii ay tahay dhul iyo cir” ayuu sii raaciyay.

Ugu dambeyn wuxuu ka warbixiyay howlgalladii ugu dambeeyay ee ka dhacay aagga Xarardheere, isaga oo sheegay inay ka gaareen guullo waa weyn, ayna sii wadi doonaan.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya, Mudane Xasan Sheekh Maxamuud iyo ra’iisul wasaare Xamza oo ka duulaya ansixinta wax ka beddelka dasuurka ayaa bilaabay kulamo gooni gooni ah oo ay la qaadanayaan xildhibaanada baarlamaanka.

Kulamadan oo dhacay saacadihii lasoo dhaafay ayaa ka qabsoomay xarunta Villa Soomaaliya, kuwaas oo uu ujeedkooda uu ahaa meel marinta wax ka beddelka dastuurka.

Ilo wareedyo lagu kalsoon yahay ayaa innoo sheegay in madaxda qaranka ay kala furfuris ku bilaabeen xildhibaannada diidan ansixinta afarta cutub ee dastuurka, kuwaas oo maalin kahor cududooda kusoo bandhigay magaalada Muqdisho.

Xubnaha diidan dastuurka ayaa isugu jiro xildhibaano iyo senataro gaaraya illaa 70, kuwaas oo ololahooda diidmada ka dhex wada baarlamaanka Soomaaliya.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa si gaar ah saacadihii lasoo dhaafay ula shiray xildhibaano kala duwan, isaga oo ka codsaday in ay ka shaqeeyaan meel-marinta dastuurka,.

Sidoo kale waxaa uu ku qancinayay xildhibaanada in dastuurka uusan ahayn kitaab Qur’aan oo wax laga beddeli karo sidii horayba u dhacday markii uu ahaa Axdi Qarameedka.

Dhankiisa ra’iisul wasaaraha Soomaaliya oo kulan la qaatay xubnaha golaha wasiirada ee ku jira baarlamaanka ayaa ku amray inay si buuxda uga qayb-qaataan meel marinta wax ka bedelka dastuurka, ayna sidoo kale olole ka dhex bilaabaan xubnaha kale ee diidan.

Villa Soomaaliya ayaa dadaal xoogleh ku bixineyso qorshaha wax ka beddelka dastuurka, ayada oo garab ka heleysa guddoonka baarlamaanka, waxaase diidan xubnaha mcaaradka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Laamaha amniga ee dowladda Soomaaliya ayaa baahiyay muqaal kooban oo ku saabsan qaraxyadii is xig xigay ee lixdii Febraayo ee sanakan ka dhacay gudaha suuqa Bakaaraha, kuwaas oo sababay dhimasho iyo dhaawac.

Kaamirooyinka qarsoon ee CCTV ayaa laga helay muuqaalada sida ay u dhaceen qaraxyadaas iyo raggii fuliyay oo toos looga arki karo muqaalada la baahiyay.

Warbixin hordhac ah oo ay sii deysay warbaahinta dowladda ayaa waxaa lagu sheegay in qaraxyadan boorsooyin looga keenay Ceelasha Biyaha, kadibna lagu beesaday Bakaaraha.

Waxaa muuqaalada ay baahiyeen laamaha amniga laga arki karaa rag wada boorsooyin oo iska dhigaya inay wax iibsanayaan oo qaraxyada dhigaya goobaha la bartilmaameedsaday.

Sidoo kale waxaa Kaamirooyinka ay soo qabtay nin taagan banaanka, isla markaana toos hormuud ugu qarxinayo miino meel ay joogeen dad badan oo shacab ah.

Goobaha la qarxiyay ee boorsooyinka la dhigay waxaa kamid ah xarumaha Bedar, Kaamil, Sanguuni, Waayo Arag iyo dhismo qabyo ah oo ku yaalla gudaha suuqa Bakaaraha ee magaalada Muqdisho.

Laamaha amniga ayaa shaaca ka qaaday in gacanta lagu soo dhigay qaar kamid ah raggii ka dambeeyay qaraxyadan, isla markaana la horgeyn doono maxkamad si deg-deg ah.

Dhankiisa Wasiir ku xigeenka warfaafinta Soomaaliya, Cabdiraxmaan Yuusuf Al-Cadaala oo lagu wareystay warbixintan ayaa ugu baaqay ganacsatada in aysan lacag siin Al-Shabaab, maadaama ay dhibaato u gaysanayaan ganacsigooda iyo dadka Soomaaliyeed.

“Dilka dadka Soomaaliyeed haddii aan ka xanuunsaneyso ee dukaamada iibsanayay ha bixin lacagta lagu dili lahaa oo qayb haka noqon” ayuu yiri wasiir Al-Cadaala.

Sidoo kale Sheekh Bashiir Axmed Salaad oo kamid ah culimada Soomaaliyeed ayaa sheegay in arrintan ay tahay qiyaano, isla markaana la’iskula xisaabtami doono.

Qof kuu soo galay oo dukaanka yimid oo inuu wax gadanayo iska dhigay waa qof aad kuu qiyaanaayo weeye oo aan ilaahey ka cabsaneynin” ayuu yiri Sheekh Bashiir Axmed Salaad.

Si kastaba, weeraradan ayaa cabsi ku beeray ganacsatada suuqa oo horay dowladda Soomaaliya ugu amartay inay xarumahooda ugu xiraan Kaamirooyinka CCTV.

Muqdisho (Caasimada Online) – Doodii xildhibaanada labada Aqal ee baarlamanka Federaalka Soomaaliya ee cutubyada ugu horreeya Dastuurka KMG ah ayaa la shaaciyey in lasoo gaba-gabeynayo Sabtida 23-ka Maarso 2024.

Kulankii shalay oo uu soo xiray guddoomiyaha Golaha Shacabka Sheekh Aadan Madoobe ayuu ka sheegay in doodii afarta cutub ee ugu horreysa dastuurka lasoo gaba-gabeyn doono Sabtida, kadibna lagu wareejin dooni guddiyada dastuurka oo soo diyaarin doona nuqulka loo codeynayo.

Qorshaha guddoomiyayaasha labada aqal ee baarlamaanka iyo Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa ah in 4-ta cutub ee laga dooday loo codeeyo inta aanay xildhibaannadu aadin fasaxa ciidul fitriga.

Waxay sidoo kale doonayaan in loogu codeeyo hab gacan taag ah, si loogu qariyo haddii tirada ay ku filnaan weyso, ayaga oo ka cabsi qaba in codka qarsoon uu hoggaamin karo in la diido dastuurka.

Waxaa sidoo kale jira xildhibaano badan oo loo sameeyey ballan-qaadyo kala duwan, si ay ugu codeeyaan dastuurka, ayada haddii codka laga dhigo mid qarsoodi ah ay keeni karto inay sameeyaan ballan fur, balse gacan taagga aysan sidaas sameyn karin.

Dhinaca kale waxaa sii xoogeysanaya dadalallada ay madax hore iyo xildhibaanno taageersan ku doonayaan inay hor istaagaan wax ka bedelka iyo ansixinta dastuurka, iyadoo qodobada ugu xasaasisan ay ku jiraan cutubta 4-aad.

Madaxweynayaashii hore Shariif Sheekh Axmed iyo Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa ka digay qaabka loo wado dooda dastuurka, iyagoo ku dooday inuu keenayo kala tag iyo khilaad cusub.

Sidoo kale xildhibaanno ka tirsan labada aqal ayaa ka hor yimid dooda dastuurka oo ay sheegene inay tahay mid lagu bedelayo dastuurka, iyadoo aan lala tashan dhinacyada muhiimka ahaa sida Puntland.

Farmaajo iyo xildhibaano badan ayaa la filayaa inay maanta tagaan Garoowe, si loo sameeyo isbaheysi ka dhan ah dhameystirka dastuurka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Saacadihii lasoo dhaafay waxaa aad loo hadal-hayey in madaxweynaha Soomaaliya uu damacsan yahay inuu xilalka ka qaado masuuliyiin uu ku jiraan taliyaha NISA Mahad Salaad iyo Taliyaha Xoogga Jeneraal Ibraahim Sheekh Muxudiin.

Hadal-heyntaan oo soo bilaabatay markii Hotel SYL ay Shabaab weerareen Jimcihii hore ayaa sii xoogeysatay saacadihii lasoo dhaafay, waxaana jiray warar sheegayey in Xasan Sheekh uu qorsheynayo in hoggaanka NISA iyo Taliska Xoogga  uu is bedel ku sameeyo.

Caasimada Online oo u kuurgashay ajendaha kulanka Khamiislaha ah ee berri ay yeelanayaan golaha wasiirrada ayaa ogaatay in ajendaha aysan ku jirin arrintaas, isla markaana uusan jirin qorshe xil ka qaadis ah oo miiska u saaran Madaxweynaha.

Taliyaha NISA Mahad Salaad oo xilka haya  muddo ku dhow labo sano ayaa aad loogu amaanaa is bedelka uu ka sameeyey amniga caasimadda Muqdisho oo hortiis maalin kasta lagu xasuuqi jiray shacabka, masuuliyiinta iyo ciidamada dowladda.

Caasimada Online waxay xaqiijisay in Mahad Salaad uu hadda yahay musharax u taagan xilka madaxweynaha Galmudug, doorashada Gamudug ayaa dhaceysa bilaha December ilaa Janaayo, waxaana lagu wadaa in markaas uu iska casilo xilka hey’adda NISA.

Dhinaca kale, waxaa ilo xog ogaal ah ayaa noo xaqiijiyey in Xasan Sheekh uusan weli wax is bedel ah u qorsheynta taliska ciidanka xoogga dalka oo ka mid ah xafiisyada la hadal hayo in isbedel lagu sameyn rabo.

Madaxweyne Xasan ayaa horay uga baaqsaday in Taliyaha xoogga ama wasiirka gaashaandhigga uu midkood xilka ka qaado, iyadoo xaaladu qasan tahay oo ciidamadu ka soo baxeen furimaha dagaalka, gaadiid badana ay Shabaab ka furteen dowladda.

Taliyaha xoogga Jeneraal Ibraahim oo inta badan joogi jiray Muqdisho ayaa hadda ku maqan furimaha dagaalka, wuxuu joogaa Shabeellada Dhexe, wuxuuna hoggaaminaya oo dib boorka uga jafayaa dhameystirka wajiga 1-aad ee dagaalka Khawaarijta.

Sidoo kale, hadalheynta saacadihii lasoo dhaafay qabsatay baraha bulshada waxaa ku jirtay in xilka laga qaadi doono Taliyaha Booliska, xubnaha ku dhow xafiiska Madaxweynaha ee noo waramay waxay xaqiijiyey in arrintaas aysan waxaba ka jirin oo madaxweynaha aysan u qorsheysneyn wax is bedel ah oo lagu sameynayo hey’adaha ammaanka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur ayaa soo saaray qoraal uu ku weeraray guddoonka baarlamaanka, isagoo shaaciyey in kulamada socda ee baarlamaanka ay maalin kasta yihiin kooram la’aan, balse guddoonka oo dano gaar ah leh uu iska indha tiro taas, sida uu hadalka u dhigay.

CC Shakuur ayaa sheegay in shaqada socota ee dastuurka aysan aheyn dhameystir, balse ay tahay dastuur bedel, isagoo guddoonka Baarlamaanka ugu goodiyey in maalin aan dheereyn ay ka shaley doonaan, sida ay hadda aax ku wadaan.

Xildhibaan Cabdiraxmaan ayaa qoraalkaan ku soo bandhigay tirada qodobada laga saaray dastuurka iyo kuwa cusub ee lagu soo kordhiyey, sidoo kale wuxuu shaaciyey tirada xildhibaanada iyo senatorrada lagu furi karo kulamada baarlamaanka, balse wuxuu sheegay in taas aan hadda loo baahneyn oo tiraba aan la fiirin.

Hoos ka akhriso qoraalka CC Shakuur

Seddax cutub oo Dastuurka ayaa la saarayaa, halka 45 qodob iyo 97 faqradood wax laga beddelayo, iyadoo lagu soo derayo 19 qodob iyo 94 faqradood oo cusub oo aan ku jirin Dastuurkii asalka ahaa, waxaana la tirayaa 3 qodob iyo 26 faqradood.

Dhammaystir miyaa mise beddelaad?

Kalfadhi kasta ee Baarlamaan wuxuu ku guntamaa kooram 139 xildhibaan Golaha Shacabka ah, 28 Aqalka Sare, haddii ay isku imaanayaan labada aqal waxaa laga rabaa 167.

Doodaha dastuurka ee socda labo fadhi oo keliya ayaa kooram loo helay, kadibna waxaa la yiri kooram looma baahna ee hore ha loo socdo.

Ansixinta Dastuurka waxaa loo baahan yahay saddex dalool labo oo ah 220 Xildhibaan oo labada aqal ee Baarlamaanka isku raacaan. Maadaama aan la helaynin tiradaas, waxaa beddelkeeda lagu ansixinayaa farriin fiidiyow lagu soo duubay, ama qoraal lagu soo diray.

Xiiso ma laha ciyaar garsooraha iyo laacibka hal qof isku yihiin, sababtoo ah natiijadeeda ayaa la sii ogyahay, mase foga maalinka ay qoomamayn doonaan guddoonka Baarlamaanka ee danaha yar dhaafsiisanaya sumcadda iyo kalsoonida Baarlamaanka iyo Xildhibaannada ballanqaadyada sugaya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Xildhibaano ku bahoobay kutlada ‘toosin qaran’ oo saluug badan ka qaba qorshaha madaxda dowladda federaalka ee wax ka bedelka dastuurka ayaa la kulmay Madaxweyne Xasan Sheekh iyo Guddoomiyaha Golaha Shacabka Sheekh Aadan Madoobe.

Kulan isugu jiray Afur iyo wadatashi ayaa xalay waxaa uu xarunta madaxtooyada Soomaaliya ku dhaxmaray Madaxweynaha, guddoomiyaha iyo xildhibaanada ku mideysan kutlada toosin qaran.

Xaaladda guud ee dalka, gaar ahaan arrimaha la xiriira dhameystirka Dastuurka oo doodiisu ka socoto kulamada baarlamaanka ayaa lagu gorfeeyey kulankaas, sida ay ilo xog ogaal ah u sheegeen Caasimada Online.

Kulanka oo saacado badan qaatay ayuu Madaxweynuhu xildhibaanada (Kudladda Toosin Qaran) kaga dhageystay aragtidooda ku aaddan arrimaha Dastuurka oo dood ay ka qabeen.

Sidoo kale xubnahaasi waxay Madaxweynaha talooyin ka siiyeen arrimaha ammaanka dalka oo hadda ah tan koowaad ee wax la iska weydiiyo, waxaana la isku fahmay waxyaabihii xildhibaanada iyo Madaxweynuhu kaga wada hadleen kulankaas, sida aan xogtaan ku helnay.

Sidoo kale xildhibaanada ku jira Kudlada Toosin Qaran waxay xalay la kulmeen Guddoomiyaha Golaha Shacabka Sheekh Aadan Madoobe, iyagoo kala hadlay Dastuurka iyo qorshayaasha kale hortabinta u leh Baarlamaanka.

Maalamahaan baarlamaanka Soomaaliya waxaa u socda kulamo xiriir ah oo looga doodayo dastuurka dalka, waxayna marayaan gabagabada cutubka 4-aad ee dastuurka.

Xildhibaano badan ayaa ka hor yimid qorshaha wax ka bedelka dastuurka, kuwaas oo kulamo xasaasi ah ka wada Muqdisho, hase yeeshee dowladda uu hoggaamiyo Xasan Sheekh ayaa ku dadaaleysa, kuna faro-adeygeysa ka miradhalinta hadafkeeda wax ka bedelka iyo dhameystirka dastuurka.

Nairobi (Caasimada Online) – Waxaa la soo saaray liiska dalalka ugu farxadda badan adduunka, kaasi oo ay kasoo dhex muuqdeen Kenya iyo Itoobiya, halka aan gebi ahaanba lagu soo darin Soomaaliya.

Sidoo kale Jabuuti ayaa ku jirin liiska warbixinta, halka ay Finland sanadkii toddobaad oo xiriir ah noqotay dalka ugu farxadda badan adduunka ee warbixinta liiska farxadda adduunka ee ay soo agaasinto Qaramada Midoobe.

Dalalka Nordic ayaa sidoo kale ceshtay inta badan 10-ka kaalin ee ugu sarreeya, ayada oo Denmark, Iceland iyo Sweden ay ku xigsadeen Finland.

Afghanistan, oo ay ku habsatay musiibo bani’aadannimo tan iyo markii Taliban ay dib ugu soo noqdeen xukunka 2020, ayaa kusii nagaatay halka ugu hooseysa liiska ee kaalinta 143-aad ee dalalka daraasadda laga sameeyey.

Markii ugu horreysay tan markii la billaabay daabicidda warbixintan 10 sano kahor, Mareykanka iyo Jarmalka ayaan ka mid noqon 20-ka dal ee ugu farxadda badan, ayaga oo kala galay kaalimaha 23-aad iyo 24-aad.

Taa beddelkeeda Costa Rica iyo Kuwait ayaa ka mid noqday 20-ka ugu sarreeya, ayaga oo kala galay kaalimaha 12-aad iyo 13-aad. Warbixinta ayaa xustay in dalalka ugu waa weyn caalamka aysan hadda qeyb ka ahayn dalalka ugu farxadda badan.

“10-ka waddan ee ugu sarreeya, kaliya Netherlands iyo Australia ayaa waxaa ku nool in ka badan 15 milyan oo qof. Dhammaan 20-ka dal ee ugu sarreeya, Canada iyo UK oo keliya ayaa waxaa ku nool in ka badan 30 milyan.”

Qiimaynta farxaddu ayaa waxaa lagu saleeyey is-qiimaynta shakhsiyaadka ee ku qanacsanaanta nolosha, dhaqaalaha, taageerada bulshada, muddada nolosha caafimaadka qabta ee qofka, xorriyadda, deeqsinimada iyo musuq-maasuqa.

Waxaa xusida mudan in Soomaaliya aysan ka mid ahey dalalka qiimeynta laga sameeyey, sidaas darteedna kuma jirto liiska warbixinta. Sidoo kale Jabuuti ayaan ku jirin.

Kenya iyo Itoobiya oo deris la ah Soomaaliya, ayaa kala galay kaalimaha 114-aad iyo 130-aad, sida ay u kala horreeyaan.

Muqdisho (Caasimada Online) – Dable Xoogga Cabdiraxmaan Maxamed Maxamuud (Tookiyo) oo loo soo xiray dil bareer ah oo u geystay marxuum Cabdijabaar Maxamed Xasan Labo ayaa waxaa maanta xukun adag laga soo saaray kiiska dilkaan.

Tookiyo ayaa laba iyo tobankii bishii August 2022-ka ku dilay Cabdijabaar maqaayad lagu shaaho ee kutaal isgooska Tarabuunka ee degmada Hodan ee magaalada Muqdisho.

Muran salka ku haayay siyaasad oo soo kala dhex-galay marxuumka iyo Cabdiraxmaan Tookiyo ayaa gaartay gacan ka hadal uu midi kaga dhuftay wadnaha iyo daanka.

Eedeysanaha oo baxsad ka ahaa gacmaha sharciga ayaa soo gacan galay siddeed iyo labaatankii bishii January ee sanadkaan 2024-ka

Baaris dheer kadib Xafiiska Xeer Ilaalinta Maxkamadda Ciidmada ayaa codsaday qaadista kiiskan waxaana laga ogolaaday siddeed iyo tobankii bishii February ee sanadkaan.

Garsoorka Maxkamadda Ciidamada oo waqti ku filan siiyay dhinacyada dacwadda ayaa ugu dambayn maanta ku xukuntay Dable Xoogga Cabdiraxmaan Maxamed Maxamuud (Tookiyo) dil toogasho ahna qisaasta Marxuum Cabdijabaar Maxamed Xasan.

Sida uu maanta warbaahinta u sheegay Garsoore Gaashaanle Maxamed Cabdi Muumin oo ka tirsan Maxkamadda Darajada koowaad ee Ciidamada.