Wasiirkii hore ee amniga Maamulka Jubbaland Cabdirashiid Janan oo dhawaan heshiis la galay dowladda federaalka, gaar ahaan garabka Farmaajo ayaa mar kale dib uga gurtay heshiiska, wuxuuna ku biiray mucaaradka ka soo hor jeeda Farmaajo ee ku sugan magaalada Muqdisho.

Sida aan xogta ku helnay Janan ayaa lasoo xiriiray xubno mucaaradka ka tirsan, gaar ahaan hoggaanka xisbiga Wadajir iyo siyaasiyiin kale, wuxuuna sheegay inuu dareemayo cadaadis, cabsi, ku takrifal iyo ballan ka baxyo, isla markaasna uu doonayo inuu kasoo baxo dhanka Farmaajo.

Janan wuxuu daganaa guryo kasoo horjeedo xarunta Nabadsugidda iyo sirdoonka qaranka, sida uu ka sheegay shir jaraa’id oo uu ku qabtay Hotel Jazeera ee magaalada Muqdisho.

Waxaa la sheegay in loo diray gaadiid dagaal oo kasoo bixiyey gurigii uu daganaa, waxaana loosoo wareejiyey qeybta ay magaalada Muqdisho ka dagan yihiin siyaasiyiinta mucaaradka ah, taas oo ah goob aad loo ilaaliyo.

Shir jaraa’id oo magaalada Muqdisho uu ku qabtay ayuu Janan isku dayey inuu uga leex-leexdo xaqiiqada jirta, isagoo ka dhigay in uusan dagaal uga soo wareegin dhanka Farmaajo, laakiin haddii ay nabad jirto isagoo dhinaca Farmaajo jooga ayuu ku dhawaaqi lahaa inuu yahay musharax u taagan xilka kursiga xildhibaan ee beeshiisa.

Hoggaamiyaha xisbiga Wadajir Cabdiraxmaan Cabdishakuur ayaa la sheegay inuu soo dhaweyn wanaagsan u sameeyey, waxaana la dajiyey xarunta xisbiga Wadajir, halkaas oo deegaan u ah xilligaan la joogo.

Cilaaqaad ay kooxda Farmaajo lasoo sameysay si uu dib ugu laabto halkii uu daganaa oo laba maalin socday ayaa lagu guul-dareystay, sida ay xaqiijiyeen illo muhiim ah.

Muxuu tabanayaa Janan?

Cabdirashiid Janan waxaa lasoo wariyey in ballamihii looga baxay, wuxuu u sheegay dad uu la kulmay in loo ballan-qaaday inuu noqdo Xildhibaan, balse wuxuu ku dooday in ugu dambeyn Farmaajo iyo Fahad Yaasiin ay ballantii uga baxeen.

Waxay kaloo dad aad ugu dhow sheegeen inuu jiray ballan-qaad lacageed markii uu isku soo dhiibay dowladda federaalka, taasna waa looga baxay, sida ay xaqiijineyso xogtaan.

Hadda Cabdirashiid Janan wuxuu Muqdisho kaga dhawaaqay inuu yahay musharax xildhibaan, waxuuna u hanqal-taagayaa kursiga tirsigiisu yahay HOP116, kaas oo afartii sano ee lasoo dhaafay uu ku fadhiyey Xildhibaan Cabdulqaadir Aadan Nuur.

Janan wuxuu u sheegay xubno uu la kulmay inuu ka dalbaday kooxda Farmaajo inuu aado Gobolka Gedo si uu usoo xaliyo xiisado ciidanka dhexdooda ah oo ka jira Gobolka, laakiin garabka Farmaajo oo aad uga shakisan in Janan qorshihiisa bedelo markii uu gobolka Gedo ayaa ka diiday in loo fasaxo safarkaas.

Saraakiil ciidankiisa ka tirsan oo Muqdisho ku sugnaa oo uu Gedo u diray ayaa iygana Muqdisho lagu xiray oo loo diiday inay baxaan.

Janan arrimahaas is biirsaday waxay ku qasbeen inuu usoo ruqaansado dhanka mucaaradka, laakiin wuxuu jeediyey kalmado maldahan oo uu ku fududeysanayo geedigiisa cusub.

Hadda muxuu u baahan yahay Janan?

Cabdirashiid Janan waxaa la sheegay inuu rabo inuu aado Gobolka Gedo oo la fasaxo, waxaa arrintaas la gaarsiiyey Ra’isul wasaare Rooble, maadaama uu isaga sheegay inaan qofna laga celin karin halka uu u socdo oo aan laga hor istaagi karin inuu ka duulo garoonka diyaaradaha ee magaalada Muqdisho.

Hadda way adag tahay in kooxda Farmaajo ay weerarto halka uu dagan yahay Janan oo ay soo qabtaan, arrintaan Xamar waa ka dhammaatay wixii ka dambeeyey dagaalkii 25-kii April, xilligaas oo dib looga saaray magaalada ciidankii xoogga ku soo galay ee Badbaado Qaran.

Ra’isul wasaare Rooble ayaa hadda la sheegay inuu ku maqan yahay xalka safarka Cabdirashiid Janan ee gobolka Gedo, lamana yaqaano sida ay arrintaan ku aqbali karto kooxda Farmaajo .

Ujeedka xisbiga Wadajir ee marti-gelinta Cabdirashiid Janan

Xisbiga Wadajir ee uu hoggaamiye Cabdiraxmaan Cabdishakuur Warsame waxaa la sheegay in siyaasad gooni ah aysan ka laheyn marti-gelinta Janan, laakiin uu isagu u arkay cidda uu isku aamini karo, waxay gudanayaan waajibaadka marti-gelinta siyaasadeed.

Kooxda Farmaajo oo culeys badan saareysa kuraasta taalla gobolka Gedo waxay u muuqdaan kuwa aaminsan in Janan uu ka hor imaan doono, haddii uu ku laabto Gobolka, lamana yaqaano sida ay hadda ku hor istaagi karaan socdaalka uu qorsheenayo inuu ku aado gobolka Gedo.

Janan oo kamid noqday musasalka siyaasadeed ee Soomaaliya, waa siyaasi shacab iyo ciidanba ku heysta gobolka Gedo, haddii isaga iyo Farmaajo oo kala aragti ah la guda galo doorashada ka dhaceysa magaalada Garbahaarey, waxay u badan tahay inay halis gali doonto 16-ka kursi ee Farmaajo ku xisaabtamayo ee taalla magaaladaas.

AFEEF: Aragtida qoraalkan waxa ay ku gaar tahay qofka ku saxiixan, kamana tarjumeyso tan Caasimada Online. Caasimada Online, waa mareeg u furan qof kasta inuu ku gudbiyo ra’yigiisa saliimka ah. Kusoo dir qoraaladaada [email protected] Mahadsanid

Kabul (Caasimada Online) – Millateriga Mareykanka ayaa si deg deg ah u joojiyey daad-gureyntii ciidamada iyo diblumaasiyiintiisa ku sugan caasimada Afghanistan ee Kabul, kadib markii ay kumanaan qof oo rayid ah soo buux dhaafiyeen garoonka diyaaradaha ee caasimadda.

Sida ay ku warameyso wakaalada Reuters, kumanaan qof oo rayid ah oo quus ka taagan inay ka qaxaan Afghanistan ayaa xiligaan hakad geliyay duulimaadyadii daad-gureynta ee ay wadeen millateriga Mareykanka.

Rabshadaha ka dhashay arrintaas, ayaa waxaa lagu soo waramayaa inay ku dhinteen shan qof, kadib markii ay dadka ku soo aruuray garoonka diyaaradaha ay si qasab ah u wada qabsadeen diyaarad kamid ah kuwa millateriga Mareykanka oo xiligaas ku socotay runway-ga ay diyaaradauhu ku ordaan.

Ilaa hadda ma cadda sida ay shanta qof ugu dhinteen gegada diyaaradaha, hase yeeshe Sarkaal Mareykan ah ayaa sheegay in ciidamadu ay cirka u rideen rasaas si ay uga hortagaan dadka isku dayay inay xoog ku galaan diyaarad militari oo diblomaasiyiinta iyo shaqaalaha safaaradda Mareykanka ka saaraysay magaalada. Lama kala oga inay ku dhinteen rasaastas iyo inkale.

Weriye ka tirsan Al-Jazeera oo ku sugan Kabul ayaa soo sheegaya in Taliban ay dadka qulqulaya ka hor istaageyso inay u gudbaan dhanka garoonka diyaaradaha, isla markaana ay ridayaan rasaas digniin ah, si looga fogaado aagga garoonka.

Tan iyo markii ay ciidamada Taliban gudaha u soo galeen caasimada Kabul ayaa waxa Garoonka diyaaradaha maamulayey ciidamada Mareykanka, oo isku dayaya inay si nabdoon magaalada ugala soo baxaan muwaadiniintooda, shaqaalaha diblomaasiyadeed iyo Afgaaniyiinta la shaqeeynayeey intii ay ku suganaayeen dalkaas.

Dagaalyahannada Taliban ee guuleystay ayaa Isniintii maanta roondo ku dhex-maraayey waddooyinka magaalada Kabul, shacabkuna waxay isku buurteen dhanka garoonka, si ay xukunka kooxdaan uga baxsadaan.

Duulimaadyada daad-gureynta ee ay wadeen ciidamada Mareykanka ayaa gebi ahaanba xiligaan istaagtay, waxayna hakad sii ahaan doonaan illaa inta gudaha garoonka laga nadiifinayo dadka usoo gudbay, sida uu sheegay Sarkaal sare oo la hadlay wakaalada Reuters.

Sida uu baahiyey Telefishinka dowladda Turkiga ee TRT waxaa maanta Kabul ka degtay diyaaradda  Turkish Airlines, waxayna halkaas ka qaaday 324 qof oo sigu jira diblomaasiyiintii ka joogtay Afghanistan iyo dad u dhashay dalkaas oo rayid u badan.

Waxaa hore u istaagay duulimaadyadii ganacsiga, waxaana magaalada xiliyada qaar laga maqlayaa rasaas goos goos ah. Shacab badan oo reer Afghanistan ah ayaa ka cararaya dalka, ayaga oo qaarkood ka cabsi qaba xukunka Taliban.

Ra’iisul wasaaraha UK Boris Johnson oo qadka Talefoonka kula xariiray madaxweynaha Faransiiska Emmanuel Macron ayaa u sheegay inuu damacsan yahay inuu martigeliyo maalmaha soo socda kulan heer sare ah oo hogaamiyaasha G7 ay ka yeeshaan xaaladda Afghanistan.

Sida ay shaacisay wasaaradda arrimaha dibedda Ruushka, Wasiirka Arrimaha Dibedda ee Ruushka Sergei Lavrov iyo Xoghayaha Arrimaha Dibedda ee Maraykanka Antony Blinken ayaa khadka taleefanka kaga wadahadlay xaaladda Afghanistan waxayna ku heshiiyeen inay sii wadaan wadatashiyada ay xaalada dalkaas kala yeelanayaan Shiinaha, Pakistan iyo Qaramada Midoobey.

Golaha Ammaanka ee Qaramada Midoobey ayaa ku baaqay in deg deg dalkaas Afgaanistan loogu dhiso dowlad midaysan oo loo dhanyahay, goluhu wuxuu kaloo ku baaqay in la bilaabo wadaxaajood iyo in laga fogaado gabood fallo bini’aadanimo.

Madaxweynihii Afghanistan Ashraf Ghani ayaa Axadii ka cararay dalkaas, wuxuuna sheegay inuu u baxsaday “si looga hortago dhiig daata,” ayada oo Taliban ay si rasmi ah u galeen madaxtooyada dalka ee ku taalla magaalada caasimadda ah ee Kabul.

Ghani ayaa sheegay inay la noqotay “in muwaadiniin badan ay shahiidi lahaayeen, islamarkaana Kabul la burburin lahaa,” haddii uu sii joogi lahaa.

“Taliban waa ay guuleysteen, waxayna hadda mas’uul ka yihiin sharafta, hantida iyo dhowridda walaalahood,” ayuu Ghani ku yiri bayaan uu soo dhigay faecbook.

“Waxay iminka wajahayaan tijaabo kale oo taariikhi ah. Ama waxay joogteyn doonaan magaca iyo sharafta Afghanistan, ama waxay ahmiyad siin doonaan meelo kale iyo shabakado,” ayuu yiri.

Madaxweyne Ashraf Ghani ma uusan shaacin halka uu u cararay, hase yeeshee warbaahinta ugu weyn Afghanistan ee Tolo ayaa sheegtay inuu aaday dalka Tajikistan.

Qahira (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Maxamed Xuseen Rooble iyo wafdi uu hoggaaminayo ayaa gaaray magaalada Qaahira ee caasimadda dalka Masar, kadib markii uu saakay ka duulay Garoonka Diyaaradaha Aadan Cadde ee magaalada Muqdisho.

Ra’iisul Wasaaraha iyo wafdigiisa waxaa si diirran ugu soo dhaweeyey Garoonka Qaahira International dhiggiisa dalkaas Mustafa Madbuuli iyo mas’uuliyiin kale oo ka tirsan dowladda Masar.

Ra’iisul Wasaare Rooble iyo wafdigiisa ayaa ku tagay dalka Masar booqasho rasmi ah oo ku saleysan xoojinta xiriirka soo jireenka ah iyo iskaashiga labada dale e Masar iyo Soomaaliya.

Ra’iisul wasaaraha Soomaaliya ayaa casuumaad rasmi ah ka helay madaxweynaha dalka Masar Cabdulfitaax Al-sisi, waxayna labada dhinac yeelan doonaan kulammo ay uga wadaxaajoo doonaan arrimaha khuseeya xiriirka labada dal.

Ra’iisul Wasaare Rooble waxaa safarkaan ku wehlinaya wasiirka arrimaha dibadda Maxamed Cabdirisaaq, wasiirka waxbarashada, Cabdullaahi Abuukar Xaaji iyo mas’uuliyiin kale oo ka tirsan goleyaasha dowladda.

Socdaalka Ra’iisul Wasaaraha ee dalka Masar ayaa qaadan doona mudo laba cisho ah, waxaana ka warbixiyay safiirka Masar ee Soomaaliya Ilyaas Cumar Abuukabar.

Hoos ka daawo sida Qahira loogu soo dhaweeyey wafdiga Rooble

Doolow (Caasimada Online) – Waxa maanta xal kama dambeys ah laga gaaray xiisadii dagaal ee maalmihii u dambeeyay ka taagneyd degmada Doolow ee gobolka Gedo, sida ay ilo xog-ogaal ah u sheegen Caasimada Online.

Xiisada dagaal oo u dhaxeysay Ciidamada dowladda Soomaaliya ay hore u geysay degmada Doolow iyo ciidamadii uu kal hore dowladda ku wareejiyay wasiirkii hore ee Amniga Jubbaland, Cabdirashiid Janan, kuwaasi oo gadood xoogan ka sameeyay degmada.

Odayaasha dhaqanka degmada oo dhex-dhexaadin ka dhex bilaabay ciidamada kuwa sugan Doolow iyo dowladda federaalka ayaa ugu dambeyntii lagu dhameeyay in xerooyinkoodii ku laabtan, islamarkaana la siiyo xuquuqdoodii sida; mushaarka iyo gunnooyinkii ka maqnaa.

Sidoo kale waxa lagu soo waramayaa in ciidamada gadoodsanaa ee Janan laga qaaday gaadiidka dagaalka ee ay haysteen, kuwaasi oo maalmihii u dambeeyay ay soo dhoobeen gudaha degmada Doolow ee gobolka Gedo.

Korneyl Warfaa Sheekh Aadan Faroole, Taliyaha Guutada 10-aad Qeybta 43-aad ee gobolka Gedo ayaa dhankiisa ballan-qaaday inay xalinayaan tabashooyinka ay qabaan ciidamada, ayna ku laabteen xeryahoodii.

Waxa uu si weyn ugu mahad celiyay Odayaasha dhaqanka iyo waxgaradka degmada Doolow, oo qeyb ka yihiin maamulka iyo saraakiisha ciidamada, kuwaasi oo uu sheegay inay kaalin muhiim ah ka ciyaareen xal ka gaarista xiisada taagneyd.

Maalmihii la soo dhaafay ayaa waxaa degmada Doolow ee gobolka Gedo ka taagnaa xiisad u dhaxeeysay Ciidamada dowladda iyo kuwii uu dowladda ku wareejiyay Wasiirkii hore ee Amniga Jubbaland, kuwaasi oo ka gadoodsanaa inaysan helin xuquuqdii iyo mushaarkii ay xaqa u lahaayeen.

Si kastaba, arrintaan ayaa imaneysa xili ay maalmihii u dambeeyay soo baxayeen warar sheegaya in khilaaf xoogan uu ka dhex qarxay Cabdirashiid Janan iyo Farmaajo, inkasta oo arrinta khilaafka uu ka gaabsaday Janan oo shalay musharaxnimadiisa uga dhawaaqay magaalada Muqdisho.

Muqdisho (Caasimada Online) – Midowga Musharixiinta ayaa war-murtiyeed kasoo saaray shirkii seddexda maalin uga socday Magaalada Muqdisho ee Caasimadda Soomaaliya, ee looga hadlayey xaaladda siyaasadeed ee dalka.

“Kulan saddex maalmood socday (August 14-16, 2021) ayaa maanta ku soo gabagaboobay magaalada Muqdisho. Kulamadaas oo ay ka soo qeybgaleen musharaxiinta ku bahoobay Golaha MIdowga MusharaxiInta Madaxweyne. Waxaa kulanka diiradda lagu saaray guud ahaan xaaladda dalku marayo, gaar ahaanna arrimaha doorashooyinka,” ayaa lagu yiri qoraalka kasoo baxay.

Sidoo kale war-murtiyeedka ayaa lagu sheegay in golaha uu wadatashi la yeeshay qeybaha kala duwan ee bulshada “Goluhu wuxuu kulamo Ia yeeshay Guddiga Doorashooyinka Heer-Qaran ee (FEIT), ururrada bulshada rayldka lyo beesha caalamka. Wuxuu kaloo Goluhu wadahadal Ia yeeshay Raysalwasaare Maxamad Xuseen Rooble. Goluhu wuxuu Ia qabaa fIlashada shacabka Soomaaliyeed iyo beesha caalamkaba ee ahayd In doorashooyinkan ay ka fiicnaadaan kuwii dhacay 2012k11 lyo 2016k11.”

War-Saxaafadeedka Midowga Musharixiinta oo ka kooban laba Bog ayaa waxaa walaac looga muuijiyay sida ay ku bilowdeen Doorashooyinka Dalka, sidoo kalena ay u tagan yihiin xaqiijinta sidii ay dalka uga qabsoomi laheyd doorasho xor iyo xalaal ah, kuna dhacda habraac heshiis lagu yahay si dalka looga badbaadiyo xasilooni siyaasadeed oo horleh.

“Goluhu wuxuu walaac ka muujinayaa sida ay ku billowdeen doorashooyinka dalka. Goluhu wuxuu u taagan yahay xaqiijinta sidii ay dalka uga qabsoomi lahayd doorasho xor iyo xalaal ah, kuna dhacda habraac heshiis lagu yahay, si dalka looga badbaadiyo xasillooni darro slyaasadeed oo hor leh,” ayaa lagu yiri qoraalka kasoo baxay musharixiinta.

Midowga Musharixiinta ayaa dalbaday in habraaca doorashooyinka aqalka hoose ay noqdaan kuwa daah furan oo loo dhan yahay isla markaasna la ballaariyo shirka golaha wadatashiga qaran, wuxuuna golaha soo jeediyey qodobada soo socda:

1- In 135-kii oday dhaqameed ee loo aqoonsanaa hoggaanka dhaqanka beelaha Soomaaliyeed ay saldhig u noqdaan soo xulista ergooyinka dooranaya xildhibaanada aqalka hoose.

2- In doorashada ay ka dhacdo goob amnigeeda sugan yahay booliska federaalka, dawlad-goboleedka iyo AMISOM ka wada qaybqaataan.

3- In kaalinta dawlad-goboleedka ay ku ekaato fududaynta iyo habsami- u-qabashada doorashooyinka.

4- In bulshada rayidka ah, ururrada caalamiga iyo xubnaha beesha caalamka ay goobjoog ama korjoog ka ahaadaan habsami u socodka doorashooyinka.

Ugu dambeynti war murtiyeedka kasoo baxay midowga Musharixiinta ayaa waxaa lagu yiri
“Haddaba si taas loo xaqiijiyo Goluhu wuxuu ugu baaqayaa Ra’isulwasaare Rooble in uu ballaariyo kulanka ay ku ballansan yihiin madaxda madasha watashiga qaran si loo xaqiijiyo qabsoomidda doorasho xor iyo xalaal ah oo ku dhacda si nabad ah, dalkana u horseedda xasilooni siyaasadeed.”

Halkaan hoose ka akhriso war-murtiyeedka oo dhameystiran

Muqdisho (Caasimada Online) – Magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya waxaa weli ka socda shirka golaha midowga musharraxiinta, kaas oo galay maalintii saddexaad.

Shirkan oo ahaa mid xasaasi ah ayaa ka socda hoteelka Jazeera, waxaana looga hadlayaa xaaladda siyaasadeed ee dalka, gaar ahaan arrimaha soo kodhay iyo doorashooyinka.

Sidoo kale waxaa shirka maanta ku biiray ururada bulshada rayidka ah, si ay warbixin isku dhaafsadaan iyaga iyo golaha midowga musharraxiinta mucaaradka ee shirkan qabanaya.

Labada dhinac ayaa iska xog wareystay sida ay ku billowdeen doorashooyinka Aqalka Sare ee weli ka soconaya xarumaha maamullada dalka & tan soo socota ee golaha shacabka.

Musharraxiinta mucaaradka ayaa sidoo kale la wadaagay bulshada rayidka mowqifkooda ku aadan doorashooyinka socda iyo sida loo sixi karo khaladaadka ka jira meelaha qaar.

Dhankiisa guddoomiyaha ururada bulshada rayidka Soomaaliyeed, Mudane Cusmaan Muxudiin Shaatax ayaa qiray in si musuq-maasuq ah, isla-markaana aan la jecleysan karin ay ku billowdeen doorashooyinka, loona baahan yahay in cadaalad uu noqdo tartanka.

Kulamada u socda musharraxiinta oo kusoo aaday, xilli xasaasi ah ayaa la filayaa in gabagabaadii laga soo saaro war-murtiyeed xaaladda guud ee dalka & doorashada.

Addis Ababna (Caasimada Online) – Ra’iisul wasaaraha dalka Itoobiya, Mudane Abiy Axmed oo ka hadlayey xaaladda cakiran ee dalkiisa ayaa tusaale u soo qaaday dalal ay ku jirto Soomaaliya, kuwaas oo uu tilmaamay inay ka jirto khatar weyn iyo sidoo kale Afduub.

Abiy ayaa shaaca ka qaaday in wadamo badan oo adudunka ku yaallo ay ka jirto xaalad kala tagga ah ee ay haatan wajaheyso dowladdiisa, isl-amarkaana ay tahay in laga hortego oo dadaal la sameeyo, si la’isugu hayo Itoobiya oo mid ah, sidoo kalena leh awood xoogan.

Dalalka uu carab baabay Abiy ee uu sheegay inay khataraha ka jiraan ayaa waxaa ka mid ah Soomaaliya, Yugoslavia, Suuriya iyo Liibiya.

“Dalal badan oo adduunka ah ayaa soo maray khatarta afduubka iyo kala tagga aan maanta wajahayno,” ayuu yiri ra’iisul wasaaraha wadanka Itoobiya.

Sidoo kale waxa uu intaasi sii raaciyey “Dalalkaas waxa ka mid ah, Soomaaliya,Yugoslavia, Suuriya, iyo Liibiya, waana la afduubtay.”

Ujeedka tusaalaha Abiy oo hadal heyn badan dhaliyey ayaa waxa ay dad badan ku tilmaameyn mid digasho ah oo uu ku liidayo Soomaaliya oo haatan xulafo la’ah.

Hadalkan sidoo kale wuxuu kusoo aadayaa, iyada oo haatan Itoobiya ay jaheyso mowjado dagaal oo wejiyo kala duwan leh, sida dagaalka Tigray iyo kan Soomaalida & Canfarta.

Si kastaba Soomaaliya ayaa hadda xiriir dhow la leh Itoobiya, kaas oo sii xoogeystay 4-tii sano ee uu xafiiska joogay madaxweynaha muddo xileedkiisu dhammaaday ee Farmaajo.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul wasaaraha xukuumadda federaalka ah ee Soomaaliya, Mudane Maxamed Xuseen Rooble iyo wafdi uu hoggaaminayo ayaa maanta u ambabaxay safar dibadeed oo uu ku aaday magaalada Qaahira ee caasimada dalka Masar.

Ra’iisul wasaareaha ayaa casuumaad rasmi ah ka helay madaxweynaha Masar, Mudane Cabdulfataax Al-Siisi, wuxuuna sidoo kale kulamo la qaadan doonaa madaxda dalkaasi.

Rooble waxaa sidoo kale socdaalkan ku wehlinayo xubno ka tirsan golihiisa wasiirada iyo mas’uuliyiin kale oo ka mid ah dowladda federaalka ah ee Soomaaliya.

Sidoo kale, ra’iisul Wasaare Rooble ayaa kulan wada-tashi ah la qaadan doono jaaliyadda Soomaalida ee ku sugan caasimadda Qaahira, isagoo warbixin ka siin doono xaalidihii ugu dambeeyey dalka iyo doorashada ka socoto.

Safarka Ra’iisul Wasaare Rooble ee Masar ayaa noqonaya kii labaad oo uu dalka dibaddiisa ku aado muddo todobaad gudihiisa, tallaabada safarkiisa ayaa loo arkaa mid uu ku soo celinayo xiriirkii xumaaday ee dalalka muhiimka ah ee Soomaaliya kala dhaxeeyay xiriirka wanaagsan sida Carabta iyo dalalka deriska inta uu xukunka hayay Madaxweyna waqtigiisa dhamaaday ee Maxamed Cabdulaahi Farmaajo.

Todobaadkii hore Ra’iisul Wasaaraha ayaa waxaa uu booqasho maalmo qaadatay ku tegay dalka Kenya, isaga oo la kulmay Madaxweynaha dalkaas Uhuru kenyata, wuxuuna kala hadlay sidii loo soo celin lahaa xiriirkii xumaaday ee labada dowladood.

Si kastaba, Rooble ayaa dadaal ku bixinaya in Soomaaliya ay cilaaqaaad ku dhisan sinnaan la yeelato dalalka muhiimka u ah, wuxuuna socdaal ku tagay dalalka Jabuuti iyo Kenya, sidoo kale wuxuu  wada-hadalo la bilaabay dalka Kenya iyo qaar ka mid ah wadamada Carabta oo xiriirro dibliomaasiyadeed, amni ,ganacsi, waxbarasho la leh Soomaaliya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Jeneraal Sheekh Yuusuf Maxamed Siyaad Indhacadde ayaa si adag uga hadlay hanaanka loo maamulayo doorashada golaha Aqalka Sare ee baarlamaanka Soomaaliya ee ka socota gobollada dalka, isagoo aad u dhaliilay madaxda dowlad goboleedyada, fariin culusna u diray.

Indhacadde ayaa wax aan la qaadan karin oo ceeb ku ah qaranimada Soomaaliya ku tilmaamay doorashooyinkii ka dhacay xarumaha dowlad goboleedyada, isagoo madaxda Soomaalida u soo jeediyey inay Allaah ka cabsadaan oo sidaan ay wax ka bedelaan.

“Sidaan aad u dhaqmeysaan, hadaa ku sii socotaan Kaankare umadda Soomaaliyeed ku yaalla ayaa tihiin, war ilaahey ka baqa, sidaa u dhaqanteen qof masuul ah oo og in Allaah uu la xisaabtamaayo uma dhaqmo,” ayuu yiri Indhacadde.

Sidoo kale waxa nasiib darro ku tilmaamay in madaxda Soomaalida aysan casharro ka baran dhibaatadii uu dalku ku soo jiray 30-kii sano ee lasoo dhaafay.

“Dhaqan waxaa la timaadeen aan horay loo arkin, waligey ma arkin, mana maqal waxa dhacay, 11-kii kursi ee aad sida khaaska ah u maamuleyseen sida aad u dhaqdeen waan u jeednaa, umadda Soomaaliyeed kuma faraxsana, ilaahey hadin soo hanuuniyo,” ayuu hadalkiisa ku sii daray Jeneraal Indhacadde.

Hoos ka daawo

Beledweyne (Caasimada Online) – Ilo-wareedyo lagu kalsoon yahay ayaa Caasimada Online u xaqiijiyay in siyaasiinta iyo dhaqanka Beesha Xawaadle ogolaadeen in Madaxweynaha Maamulka HirShabeelle Cali Cabdullaahi Xuseen “Guudlaawe” ay uu tago magaalada Beladweyne ee xarunta gobalka Hiiraan, islamarkaana ay la shaqeeyaan.

Kulamo maalmahaan ka socda Muqdisho ayaa hada u wareegay Beladweyne, waxaana la filayaa in odoyaasha dhaqanka iyo siyaasiyiinta soo bandhigaan waxyaabaha ay kula heshiin karaan Madaxweyne Cali Guudlaawe kadibna loogu yeero magaalada Beladweyne ee xarunta gobalka Hiiraan.

Siyaasiinta Xawaadle ayaa is tusay in Cali Guudlaawe uu haysto sharciyad iyo muddo xileed uu ku shaqeeyo, islamarkaana haddii ay sii diidaan ay ku waayi karaan waxyaabo badan oo ay xaq u lahaayeen gobal ahaan, iyo in dhallinyarada ku sugan duleedka Beladweyne aysan sii joogi karin banaanka magaalada.

Xildhibaano iyo siyaayisiin beesha Xawaadle u dhashay ayaa Sabtidii gaaray Beladweyne, iyadoo ay halkaas ay ka billowdeen kulamo ay la qaadanayaan dadka degaanka iyo Ugaaska Beesha Xawaadle, iyadoo la filayo in dhowaan ay soo saaraan in magaalada loo ogolaaday Cali Guudlaawe.

Madaxweyne Cali Guudlaawe ayaa dhowr jeer ku hunguubay in uu tago Beladweyne, waxa uuna u arkaa tagitaankiisa gobalka Hiiraan arrin muhiim u ah shaqsiyaadiisa maadaama uu la daala dhacayay eedo iyo dacaayado ka dhan oo ku aadan tagistiisa Beladweyne.

Jowhar (Caasimada Online) – Wararka ka imaanaya gobolka Shabeelaha Dhexe ayaa sheegaya in markale xaalad adag ay soo wajahday dadka ku nool magaalada Jowhar ee caasimada dowlad goboleedka HirShabelle, taas oo la xiriirta fahataada wabiga Shabelle.

Wabiga ayaa lagu soo warramayaa inuu haatan fatahaad hor-leh ka geystay deegaano hoostaga magaalada Jowhar ee xarunta gobolka Shabeelaha Dhexe.

Deegaanada uu wabiga ku fatahay oo dhaca koonfur bari ee Jowhar ayaa waxaa ka mid ah deegaanada Bayaxow iyo Boodaale ee gobolkaasi.

Dadka deegaanka oo beeraley u badan ayaa waxaa ka soo yeereyso qeylo dhaan xoogan, iyaga oo dalbanaya in loo fidiyo gurmad deg deg ah, si looga hortego fatahaadda wabiga.

Sidoo kale wasaaradda Beeraha iyo Waraabka Maamulka Hr-Shabelle oo war kasoo saartay xaaladaha soo kordhay ayaa ugu baaqday dadka shacabka ah ee deggan deegaanada uu wabiga kiu fatahay iyo kuwa ku nool magaalada Jowhar inay sameeyeen feejignaan dheer.

Wasaaradda ayaa sidoo kale shaaca ka qaaday in HirShabelle ay haatan wado dadaallo xoogan oo looga hortegayo saameynta fatahaadda wabiga Shabelle ee Shabeelaha Dhexe.

Jowhar oo dhowaan ay ka dhaceyso doorashada Aqalka Sare ayaa haatan waxaa ka taagan cabsi la xiriirta fatahaadda oo markale go’doon hor leh gelin karta magaaladaasi.

Fatahaadda wabiga Shabelle ee magaalooyinka Beledweyne iyo Jowhar ayaa soo noq-noqatay, waxaana saameynta ugu daran ay kasoo gaartaa beeraleyda & ganacsatada.

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha guddiga doorashooyinka heer federaal Maxamed Xasan Cirro ayaa sheegay in aysan aqbali doonin in doorashada xildhibaanada golaha shacab ay madaxda dowlad goboleedyadu u maamushaan si lamid ah tan golaha Aqalka Sare.

Guddoomiyaha oo wareysi siiyey TV-ga Universal ayaa qiray in cadaalad darro badan ay ka dhacday doorashada golaha Aqalka Sare, balse tan golaha shacabka ay maamulkeeda leeyihiin qabaa’ilka iyo guddiga doorashooyinka.

“Ma aqbali karno hadii la yiraahdo maamulka doorashada golaha shacabka sidii tan Aqalka Sare madaxda maamul goboleedyada gacanta haloo geliyo, bulshada Soomaaliyeed-na ma aqbali karto,” ayuu yiri Guddoomiye Cirro.

Waxa uu qiray in doorashadu ay macno ku leedahay in kursiga loo tartamo oo cod lagu kala adkaado.

“Doorasho waxaa la dhihi karaa madaxweynaha maamul goboleedkaas jooga qofka uu necebyahay in uusan ka reebi karin doorashada, laakiin ma soconeyso qofkii aan rabo ayaa soo baxaya, kii aan doonana waan ka reebayaa doorashada dhan,” ayuu yiri.

Maxamed Cirro waxa uu intaas ku sii daray, hadii aysan arrintaas meel adag ka istaagin ka guddi ahaan, inuu aaminsan yahay in dalka dhan ay u hor-seedi karto khatar weyn, oo jiritaankiisa ay wax u dhibi karto doorashada oo la boobo.

“Soomaaliya inay saan ahaato waa wax doorasho ku yimid, in la dilo madaxweynihii hore Cabdirashiid Cali Sharma’arke waxaa sabab u ahaa qalad doorasho ka soo bilaawday, waxaan aaminsanahay mar kasta oo aan ogolaano in wax la is daba mariyo oo doorashada la gacma-gacmeysto, inaan khatar gelineyno jiritaanka Soomaaliya,” ayuu yiri Maxamed Cirro guddoomiyaha guddiga doorashooyinka qarnka.

Hoos ka daawo

Baydhabo (Caasimada Online) – Dowladda federaalka ah ee Soomaaliya ayaa ka hadashay howl-gal qorsheysan oo saacadihii lasoo dhaafay ciidamada milatariga dalka Soomaaliya ay ka sameeyeen duleedka magaalada Baydhabo ee xarunta gobolka Baay.

Taliyaha qeybta 60-aad ee ciidamada Xoogga dalka Soomaaliyeed, General Maxamed Sheekh Cabdullaahi (Ciirow) oo la hadlay warbaahinta ayaa shaaca ka qaaday in howl-galkaasi ay kula wareegeen deegaanka Goofgaduud Shabeeley oo ka tirsan gobolkaasi.

Sidoo kale taliyaha ayaa xusay inay weerarkan ku dileen ugu yaraan 9 xubnood oo ka tirsanaa kooxda Al-Shabaab, ayna burburiyeen saldhig ay ku lahaayeen halkaasi.

Ciirow ayaa sidoo kale intaasi ku daray in haatan ku sugan yihiin deegaanka Goofgaduud Shabeeley, isla-markaana ay si wadi doonaan howl-gallada ka dhanka ah Al-Shabaab.

Dhanka kale ma jiro weli wax hada ah oo ka soo baxay dhinaca Al-Shabaab oo ku aadan howl-galkaas ee ay guullaha ka sheegatay dowladda federaalka ah ee Soomaaliya.

Xaaladda goobihii lagu dagaallamay ayaa weli kacsan, waxaana dadka deegaanka ay cabsi ka muujinayaan inay markale soo rogaal celiyaan xoogaga Al-Shabaab.

Koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya ayaa waxaa muddooyinkii dambe ka socday howl-gallo ballaaran oo ay si wada jir ah fulinayaan ciidamada Xoogga dalka iyo kuwa AMISOM.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda xil-gaarsiinta Maxamed Xuseen Rooble ayaa caawa waxa uu shir guddoomiyay kulan ku qabsoomay habka fogaan aragga, kaas oo ay ka qeyb-galeen Madaxda Golaha Wadatashiga Qaran oo ka kooban xukuumadda federaalka, madaxda dowlad goboleedyada dalka iyo duqa Muqdisho.

Shirka caawa oo looga hadlay arrimaha doorashooyinka ayaa lagu go’aamiyey inay Muqdisho isugu yimaadaan dhammaan madaxda dowlad goboleedyada dalka, sida lagu shaaciyey qoraal ka soo baxay xafiiska Ra’iisul wasaaraha.

Khamiista soo socota oo ku beegan 19-ka bishan Agoosto ayaa la isku raacay inuu Muqdisho ka furmo shir u dhaxeeya golaha wadatashiga qaranka, kaas oo diiradda lagu saari doono u diyaar garowga doorashooyinka golaha shacabka, iyo qodobo kale.

“Golaha Wadatashiga Qaranka ayaa isku raacay in ay kulan Muqdisho isugu yimaadaan Khamiista soo socota oo ku beegan 19ka bishan Ogoosto, kaas oo diiradda lagu saari doono u diyaar garowga doorashooyinka Golaha Shacabka, diyaarinta habraacyada doorashooyinka , raadinta dhaqaalaha dhiman ee ku baxaya doorashooyinka ee aan weli soo xeroon iyo sidii horey loogu socon lahaa,” ayaa lagu yiri qoraalka uu baahiyey xafiiska Rooble.

Ra’iisul Wasaare Rooble ayaa ku boorriyay madaxda dowlad goboleeyada in ay dardar galiyaan hirgalinta doorashooyinka Aqalka Sare, si looga baaqsado dib u dhac loona gaaro jadawalka doorashooyinka, sida lagu sheegay qoraalka.

Xarumaha dowlad goboleedyada ayaa maalmihii lasoo dhaafay waxaa ka dhacay doorashooyin ay ku soo baxeen 29-Senator, waxaana weli dhiman qaar kale, iyadoo ay jiraan dhaliilo xooggan oo dul hoganaya hanaanka ay madaxda maamul goboleedyadu u maamulayaan doorashada Aqalka Sare.