Muqdisho (Caasimada Online) – Ciidamada Kumaandooska Danab ee Xoogga Dalka Soomaaliyeed ayaa guul weyn ka gaaray dagaal culus oo ay la galeen kooxda Al-Shabaab ee ku dhuumaaleysaneysay gobolka Jubbada Hoose.

Howl-gal qorsheysan oo ay ciidanku ka fuliyeen deegaanka Barjaale oo hoos taga degmada Afmadow ayay ku soo bandhigeen hub tiro badan oo ay ka furteen cadowga, taasoo muujineysa kartida iyo xirfadda sare ee ciidamada Kumaandoosja u leeyihiin dagaalka ka dhanka ah kooxaha argagixisada.

Saraakiisha horkacaysay hawl-galkan ayaa Warbaahinta Qaranka u xaqiijiyay in ay dileen in ka badan 40 xubnood oo ka tirsan Shabaab, taas oo qeyb ka ah illaa 120 xubnood oo saacadihii lasoo dhaafay lagu dilay dagaalka ka socda saddex gobol.

Sidoo kale waxay gacanta ku dhigeen qaar kale oo ay ku jiraan horjoogayaal muhiim ah. Waxaa sidoo kale lasoo bandhigay sawirro caddeynaya khasaaraha ay gaarsiiyeen cadowga, kuwaas oo ay ka mid yihiin meydadkii la dilay iyo godadkii ay ku dhuumaaleysan jireen oo gebi ahaanba la burburiyey.

Ciidanka Danab ayaa weli sii wada hawl-gallada lagu baacsanayo firxadka kooxda Khawaarijta, iyagoo si buuxda ula wareegay deegaano muhiim ah oo horey gacanta ugu jiray argagixisada. Goobahaas ayaa hadda ah meelo nabdoon oo ay si buuxda u sugan yihiin ciidamada qaranka, taasoo astaan u ah horumarka laga gaaray dagaalka lagula jiro kooxaha nabad-diidka ah.

Howl-galladan ayaa qeyb ka ah dadaalka joogtada ah ee dowladda federaalka Soomaaliya ay ku ciribtirayso kooxaha Khawaarijta, waxaana lagu guuleystay in saacadihii lasoo dhaafay lagu dilo in ka badan 120 xubnood oo ka tirsan kooxdaasi, kuwaas oo lagu beegsaday gobollada Hiiraan, Shabeellaha Hoose iyo Jubbada Hoose, weli waxaa goobihii lagu laayey ka socda baacsiga firxadka kooxda.

Si kastaba, Dowladda Federaalka iyo shacabka Soomaaliyeed ayaa si buuxda isugu duuban sidii dalka looga sifeyn lahaa cadowga, loogana dhigi lahaa meel ammaan iyo xasillooni leh.

New York (Caasimada Online) – Qaramada Midoobay ayaa mar kale soo saartay digniin culus oo ku socota Soomaaliya, taas oo ka dhalatay xaaladaha haatan soo kordhigay.

Ergeyga Qaramada Midoobay u qaabilsan la-dagaallanka argagixisada, Ben Saul ayaa soo jeediyay digniintan cusub, isaga oo si gaar ah farta ugu fiiqay beesha caalamka.

Ben Saul ayaa si adag uga digay in caalamka uu joojiyo amaba yareeyo taageerada la siiyo Soomaaliya, xilli ay wajaheyso xaalad amni oo cakiran iyo dagaal ka dhan ah kooxda Al-Shabaab.

Sidoo kale wuxuu intaasi kusii daray in taageerada beesha caalamka oo isugu jirto mid dhaqaale, tababar ciidan iyo garab siyaasadeed ay weli muhiim usii u tahay Soomaaliya, si ay usii socdaan dadaallada lagu doonayo in lagu xoojiyo awoodda hay’adaha amniga dalka.

Khabiirka sare ee u hadlay Qaramada Midoobay ayaa sidoo kale walaac ka muujiyay dhaq-dhaqaaqa gudaha ee ay waddo kooxda Al-Shabaab, wuxuuna tilmaamay in weli ay muuqato awoodda kooxdan oo dagaal kula jirto ciidanka dowladda iyo kuwa shisheeye.

Waxaa kale oo uu soo jeediyay in si aad ah looga fiirsado tallaabooyinka la qaadayo ee la doonayo in lagu yareeyo taageerada la siiyo Soomaaliya, isaga oo carabka ku goday inay khatar gelin karto guulihii horay laga gaaray dagaalka adag ee lagula jiro argagixisada.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, iyada oo haatan uu sii laba kacleeyay dagaalka Al-Shabaab, kaas oo marxalad cusub galay, kadib markii ay kooxdu qabsatay deegaano horay looga xoreeyay oo ku yaalla koonfurta iyo bartamaha dalka.

Dowladda Federaalka ayaa dhankeeda wadda abaabul culus oo looga hortagayo Al-Shabaab, sida uu ku dhowaaqay wasiirka gaashaandhigga Soomaaliya oo shalay shir jaraa’id ku qabtay Muqdisho

“Xoraynta deegaannada Khawaarijtu ku dhuumaaleysanayaan ma istaageyso, Waa dagaal qaran. Waxa naga go’an in Khawaarijta laga suuliyo dalka oo dhan – deegaan deegaan, tuulo tuulo, illaa laga ciribtiro gebi ahaanba,” ayuu yiri wasiir Axmed Macallin Fiqi.

Moqokori (Caasimada Online) – Agaasimaha Hay’adda Sirdoonka iyo Nabad Sugidda Qaranka ee NISA Mudane Cabdullaahi Maxamed Cali (Sanbaloolshe) oo haatan ku sugan furinta hore ee dagaalka, gaar ahaan aagga gobolka Hiiraan ayaa qaaday tallaabo culus oo lagu dardar-gelinayo dagaalka adag ee lagula jiro maleeshiyaadka kooxda Al-Shabaab.

Sanbaloolshe ayaa xalay odayaasha dhaqanka ee beesha Xawaadle kulan gaar ah kula yeeshay degmada Moqokori, isaga oo kala hadlay xoojinta halganka ka dhanka ah Al-Shabaab ee ka socda deegaannada maamul-goboleedka Soomaaliyeed ee HirShabelle.

Sidoo kale agaasimaha NISA ayaa odayaasha u la kulmay uga mahadceliyay sida ay door muuqda uga qaateen howlgalladii ugu dambeeyay ee ka dhacay xadka Hiiraan iyo Shabeellaha Dhexe, kuwaas oo khasaare lixaad leh lagu gaarsiiyay kooxaha Khawaarijta.

Waxaa kale oo uu ka ballan-qaaday in dowladda federaalka ay ka heli doonaan garab istaag dhan kasta leh, si uu usii socda dagaalka, loona soo afjaro argagixisada.

Dhankooda odayaasha dhaqanka ayaa agaasime Sanbaloolshe uga mahadceliyey doorkiisa abaabulka iyo garab istaagga ciidamada deegaanka ee dagaalka adag la galay Al-Shabaab, kana difaacday deegaankooda.

Odayaasha ayaa sidoo kale si gaar ah uga mahadceliyey daryeelka dhaawacyada, duqeymaha loo geysto Khawaarijta iyo garab istaagga ciidan ee dowladda ay ka helaan.

Hiiraan iyo Shabeellaha Dhexe ayaa waxaa haatan ka soconayo dagaallo qaraar oo ka dhan ah kooxda Al-Shabaab, kuwaas oo ujeedkoodu yahay in lagu ciribtiro Khawaarijta.

Dagaalkii ugu khasaaraha badnaa oo maalin kahor ka dhacay soohdinta labada gobol ayaa waxaa lagu laayay Al-Shabaabkii ugu badnaa, waxaana muuqaalo laga soo duubay meydadkooda oo daadsan dhulka howdka, dhiigooda oo meel kasta yaalla iyo godadkii ay qoteen oo laga saaray

Si kastaba, Dagaalka oo socday afartii maalmood ee lasoo dhaafay ayaa waxaa maalinkii koowaad lagu dilay in ka badan 70 Shabaab ah, balse shalay ayaa uga sii darneyd oo si ka daran maalinkaas loo laayey kooxda, sida ay muujinayaan muuqaallada la baahiyay.

Waxaa kale oo loo daatay talisyadoodii oo dhiigga iyo meydadku is dhexyaallaan, waxaana loo gudbay dhanka Aadan-yabaal oo duleedkeeda aydifaac uga jiraan ciidamada qaranka iyo kuwa deegaanka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Iyada oo weli ay taagan tahay xiisadda ka dhalatay muranka doorashooyinka ayaa waxaa haatan lasoo warinayaa in mucaaradka Hawiye ay ku heshiiyeen hal arrin oo xasaasi ah, lana xiriirta doorashada la filayo inay ka dhacdo dalka.

Guddoomiyihii hore ee baarlamaanka HirShabelle, Sheekh Cismaan Barre oo wareysi gaar ah siiyay Shabelle Tv ayaa ka hadlay qorshaha cusub ee mucaaradka, wuxuuna sheegay inay gaareen heshiis la xiriira awood qaybsiga dalka, si ay ugu galaan doorashada 2026.

Sheekh Cismaan Barre ayaa shaaca ka qaaday in weli dalka wax lagu qabsado nidaamka 4.5, isla-markaana heshiiska lagu saleeyay hab beeleed ahaan, sida uu hadalka u dhigay.

“Dalkan waa qabiil, waana 4.5 madaxtinimada kursigaas laba beelood ayaa inta badan, walow ay dastuuri ahayn isku bed-bedasho, haddii aan afka ku dhufto waa nimanka la yiraahdo hawiye iyo daarood” ayuu yiri guddoomiyihii hore ee baarlamaanka HirShabelle.

Sidoo kale wuxuu hoosta ka xariiqay in heshiiska cusub ee mucaaradka hawiye gaareen uu yahay inay dhisaan musharrax beesha Daarood ah, kadibna iyaga ay qaataan xilka ra’iisul wasaaraha, sida uu hadalka u dhigay.

Arrintan waxa uu tilmaamay inay keentay rajo xumo ay ka qaadeen tartanka iyo doorashada soo socota, ayna hadda ay qorsheeyeen in halkaas musharrax ay dhistaan.

“Hadda mucaaradka hawiye go’aan ayay gaareen waa xisaabtameen waxa ay is yiraahdeen Soomaali wayn idin ma dooranmeyso, sidoo kale ma jiro baarlamaan aan cod ka heleysaan hadda waxay u xuubsiibteen inay mukulaal madow dad ka noqdaan oo ay yiraahdaan aniga ra’iisul wasaare iga dhig” ayuu mar kale yiri Sheekh Cismaan Barre.

Waxaa kale oo uu ku eedeeyay xubnaha mucaaradka inay gacan saar la leeyihiin dalal shisheeye, ayna mar kasta u gefaan madaxda dowladda federaalka iyo kuwa gobollada.

“Qodobka xiga niman shisheeye oo dalal Carbeed u badan ayay u shaqeeyaan, maalin walba waxaa lasoo faraa inay caayaan madaxda qaranka iyo kuwa dowlad goboleedyada”. ayuu sii raaciyay.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, iyada oo haatan dood xooggan ay ka taagan tahay hannaanka doorashooyinka 2026, waxaana qorshaha Villa Soomaaliya ee qof iyo cod weli diidan maamul-goboleedyada Jubaland, Puntland iyo siyaasiyiinta mucaaradka dalka.

Garoowe (Caasimada Online) – Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa wadda qorshe ballaaran oo lagu hirgelinayo mashaariic horumarineed oo muhiim ah oo diiradda saaraya kaabeyaasha caafimaadka iyo tamarta, kuwaas oo laga fulinayo magaalooyinka Boosaaso iyo Garoowe ee dowlad-goboleedka Puntland.

Arrintan ayaa imaneysa xilli ay weli taagan yihiin khilaafaad siyaasadeed oo u dhexeeya madaxda dowladda federaalka iyo maamulka Puntland.

Sida lagu sheegay dukumentiyo la helay, mashaariicdan waxaa maalgelinaya Bankiga Adduunka, waxaana si rasmi ah loogu saxiixay heshiisyadooda magaalada Muqdisho, taasoo muujinaysa sii socoshada taageerada caalamiga ah ee loo marayo hay’adaha federaalka.

Garoowe gudaheeda, Wasaaradda Tamarta iyo Khayraadka Biyaha ee Federaalka ayaa ku dhawaaqday mashruuc weyn oo dhanka tamarta qoraxda ah, kaasoo ay qeyb ka tahay dhismaha xarun cusub oo koronto-qoraxeed ah si loo hagaajiyo helitaanka tamar joogto ah oo lagu kalsoonaan karo ee caasimadda gobolka.

Dhanka Boosaaso, waxaa la ansixiyay ballaarinta isbitaalka guud ee magaalada, iyadoo mashruuca ayu kormeerayso Wasaaradda Caafimaadka Federaalka. Hirgelinta mashruucan waxaa loo xil saaray shirkadda Afrah Construction Company Limited oo fadhigeedu yahay Muqdisho, taasoo laga xushay habraaca Qaramada Midoobay ee UNPOS. Hay’addan ayaa sidoo kale mas’uul ka ah naqshadeynta, maamulka iyo kormeerka dhismaha.

Horumaradan ayaa loo arkaa isbeddel muhiim ah, maadaama Puntland horey u diidday in lagu fuliyo mashaariic ka yimaada dowladda dhexe, sida mashruuca dhismaha waddada Galkacyo–Harfo. Iskaashiga haatan muuqda ayaa laga yaabaa inuu muujinayo furfurnaan cusub oo Puntland ka muujisay la shaqeynta dowladda federaalka, inkastoo ay weli jiraan khilaafaad siyaasadeed oo salka ku haya kalsooni-darro taariikhi ah.

Si kastaba ha ahaatee, ilo siyaasadeed oo ku sugan Puntland ayaa sheegaya in xiisadihii siyaasadeed ee u dhexeeyay labada dhinac ay weli jiraan. Mashaariicda ay waddo dowladda federaalka ayaa inta badan si dhaliil leh loogu eedeeyaa in loo adeegsado dano gaar ah, iyadoo Madaxweyne Siciid Cabdullaahi Deni lagu eedeeyo inuu siyaasadeynayo horumarinta lana xiriirinayo ololeyaashiisa siyaasadeed.

Falanqeeyayaasha arrimaha gudaha ayaa sheegaya in inkasta oo hirgelinta mashaariicdan ay ka tarjumayso horumar dhinaca adeegyada bulshada ah, haddana khilaafka siyaasadeed ee u dhexeeya Garoowe iyo Muqdisho weli xal rasmi ah looma helin, taasoo caqabad ku ah in la helo iskaashi waara oo dhaxal gal ah oo dhexmara dowladda dhexe iyo dowlad-goboleedyada.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaarihii hore ee Soomaaliya Xasan Cali Khayre ayaa si adag u cambaareeyay go’aanka Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud uu ku aas-aasay xisbiga cusub ee cadaaladda iyo midnimada (Justice and Solidarity Party – JSP), isagoo ka digay in tallaabadan ay carqaladeyn karto xasilloonida dalka, xilli ay Soomaaliya u diyaar garowdo doorashadii ugu horreysay ee hal qof, hal cod ah.

Khayre, oo horey ula shaqeeyay Madaxweyne Xasan Sheekh, ayaa muujiyay walaac weyn oo ku saabsan in dhismaha xisbigan uu dhaawici karo dadaallada lagu xoojinayo midnimada qaranka, ayna halis gelin karto is-afgaradka siyaasadeed ee lagama maarmaanka u ah hannaanka kala guurka dimuqraadiyadeed ee dalka.

“Madaxweynaha waxaa laga filayay inuu mideeyo madaxda heer federaal, dowlad-goboleedyo iyo mucaarad, si si wadajir ah loola dagaallamo argagixisada loona xalliyo khilaafaadka siyaasadeed — ma ahayn in uu abuuro il cusub oo khilaaf ah,” ayuu Khayre u sheegay The Africa Report.

“Soomaaliya waxay joogtaa marxalad xasaasi ah. Tani waa xilli u baahan hoggaan is-dhexgal ah, ma aha istaraatiijiyado siyaasadeed oo dhinac keli ah,” ayuu raaciyay.

Falcelin isa soo taraysa oo ka dhalatay JSP

Khayre wuxuu ku biiray tiro sii kordheysa oo siyaasiyiin ah oo dhaliilay waqtiga iyo ujeeddada abuurista xisbiga cusub. Madaxweynayaashii hore Maxamed Cabdullaahi Farmaajo iyo Shariif Sheekh Axmed ayaa iyaguna ugu baaqay Madaxweyne Xasan Sheekh in uu ka laabto qorshaha, iyagoo sheegay in tallaabadu ay khatar ku tahay horumarka laga gaaray wadahadallada siyaasadeed ee dalka.

Madaxweynaha Jubbaland, Axmed Maxamed Islaam (Axmed Madoobe), ayaa sheegay in xisbiga JSP uu si aad ah ugu egyahay xisbiga SRSP ee uu hoggaamin jiray Maxamed Siyaad Barre, kaasoo xukumayay dalka muddo ka badan labaatan sano.

Dadka dhaliilaya xisbiga waxay ku doodayaan in abuuristiisu aysan ahayn mid siyaasadeed oo kaliya, balse ay qeyb ka tahay qorshe ballaaran oo lagu doonayo in la hareer maro Golaha Wadatashiga Qaran (NCC), oo ah madal ay ku kulmaan dhammaan madaxda dowlad-goboleedyada iyo dowladda dhexe.

Walaaca ayaa sii kordhaya iyadoo uu muuqdo in Ra’iisul Wasaare Xamza Cabdi Barre iyo inta badan golaha wasiirrada ay si buuxda ula safan yihiin xisbiga JSP, taasoo keentay cabsi laga qabo in awood siyaasadeed la isugu geeyo gacmo yar, kahor doorashada tooska ah ee la filayo — taasoo noqon doonta tii ugu horreysay ee noocaas ah tan iyo 1969.

Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa difaacay abuurista xisbiga, isagoo sheegay in ujeeddadu tahay in la dhameystiro dastuurka ku-meel-gaarka ah isla markaana la dhiso hannaan dimuqraadi ah oo ku saleysan caddaalad.

“Mudnaanta ugu weyn waxay tahay in la xaqiijiyo hal qof, hal cod — si codka muwaadin walba uu miisaan dhab ah u yeesho,” ayuu yiri mar uu ka hadlayay xafladda furitaanka xisbiga.

“Siyaasadda ma ahan tiro keliya. Cidda abaabulan ayaa heli doonta saameynta.”

Hase yeeshee, Khayre iyo siyaasiyiin kale ayaa si adag uga shaki qaba, iyagoo ku eedeynaya madaxweynaha in uu isku dayayo in uu saameyn ku yeesho hannaanka doorashada si ay uga faa’iideyso siyaasaddiisa.

“Waa in la dhisaa is-afgarad siyaasadeed oo lagu ilaaliyo hufnaanta doorashada — ma ahan in la sii fogeeyo kala qeybsanaanta siyaasadeed,” ayuu yiri Khayre.

Walaac gudaha iyo mid caalami ah

Mas’uuliyiin Mareykan ah ayaa sidoo kale ka digay in isbeddellada dastuuriga ah ee ay waddo xukuumadda Xasan Sheekh ay noqon karaan kuwo khatar ah haddii aan loo marin hannaan furan oo lagu wado wadatashi.

“Dhammaan daneeyeyaasha siyaasadeed waa inay helaan fursad ay ku dhiibtaan ra’yigooda ku aaddan isbeddelka nidaamka federaalka iyo doorashooyinka Soomaaliya,” ayaa lagu yiri qoraal kasoo baxay Waaxda Arrimaha Afrika ee Wasaaradda Arrimaha Dibadda Mareykanka.

“Go’aannada aan ku saleysneyn taageero ballaaran waxay lumin doonaan sharciyadda waxayna carqaladeyn doonaan dadaallada amniga.”

Falanqeeyayaal Soomaaliyeed ayaa iyaguna walaac la wadaagay. Maxamed Cilmi Afrax, oo ah falanqeeye siyaasadeed, ayaa sheegay in xisbiga JSP laga yaabo in loogu talagalay in lagu saameeyo hab-dhiska doorashooyinka iyadoo la adeegsanayo magaca hal qof, hal cod.

“Ujeeddada xisbiga waxay u muuqataa mid lagu doonayo in la kala diro Golaha Wadatashiga Qaran loona rogo nidaamka siyaasadeed,” ayuu yiri.

Dhinaca kale, Cabdiwahaab Sheekh Cabdisamad, oo ah agaasimaha Machadka Daraasaadka Istaraatiijiga ee Geeska Afrika, ayaa uga digay in siyaasadda sare-loogu-xukumo ay horseedi karto xasillooni darro hor leh.

“Haddii aan la helin guddiga doorashooyinka oo si dhab ah u madax-bannaan, doorasho kasta waxay wajaheysaa shaki iyo qalalaase,” ayuu yiri.

Hoggaamiyeyaasha mucaaradka ayaa ka digaya in Madaxweyne Xasan Sheekh uu ku socdo dariiqii Madaxweynihii hore Farmaajo, kaasoo si weyn loogu dhaliilay inuu isku dayay muddo kororsi — taasoo dalka gelisay xaalad u dhow dagaal sokeeye.

“Madaxweynuhu wuxuu halis ugu jiraa inuu dib u dhaxal siiyo dalka khilaaf siyaasadeed oo hor leh,” ayuu yiri Khayre. “Soomaaliya ma awooddo inay dib ugu laabato khaladaadkii hore. Waa inuu dhegeystaa baaqyada wadahadalka, midnimada, iyo doorasho la isku raacsan yahay.”

Ayada oo ay Soomaaliya ku sii dhowaanayso doorasho muhiim ah, su’aasha taagan waxay tahay: Madaxweyne Xasan Sheekh u leexan doonaa wadahadal iyo wadar oggol, mise wuxuu sii wadi doonaa xeelad siyaasadeed oo laga yaabo inay wiiqdo horumarka dimuqraadiyadeed ee dalka?

Kismaayo (Caasimada Online) – Jubaland ayaa faah-faahin dheeraad ah ka bixisay dagaallo qaraar oo ka dhacay galbeedka magaalada Kismaayo, kuwaas oo lagu beegsaday maleeshiyaad ka tirsan kooxda Al-Shabaab oo ku sugnaa agagaarka deegaanka Buulo Xaaji.

Sarkaal sare oo u hadlay Jubaland, laguna magacaabo Deeq Cabdbinuur oo wareysi gaar ah siiyay Idaacadda Kulmiye ayaa ka warbixiyay howlgallada ay qaadeen, iyaga iyo ciidamada kumaandooska Danab, wuxuuna sheegay inay kusoo afjareen Al-Shabaab, ayna nolosha ku qabteen horjoogayaal iyo maleeshiyaad ka tirsanaa kooxda.

Deeq ayaa sidoo kale xusay in dhimasho iyo dhaawac badan ay gaarsiiyeen Al-Shabaabka ay shalay kula dagaalameen duleedka magaalada xeebeedka Kismaayo ee xarunta gobolka Jubada Hoose.

“Dagaalladu waxa ay ka dhaceen galbeedka Kismaayo waxaana lagu soo afjaray kooxaha Khawaarijta dhimasho iyo dhaawacna way leeyihiin” ayuu yii Deeq Cabdinuur.

Sidoo kale, ciidamada isbaheysanaya ayaa sidoo kale hub iyo gaadiid dagaal gacanta ku dhigay, sida uu xaqiijiyeen sarkaalka u hadlay ciidanka Daraawiishta Jubaland.

“Dad waxaa jiro nolol lagu qabtay iyo hub badan ayaa gacanta ku dhignay, waxaana howgalladan wadajir u fuliyay ciidamada Danab iyo Daraawiishta Jubaland” ayuu raaciyay.

Dhankeeda dowladda Soomaaliya oo warsaxaafadeed soo saartay waxa ay sheegtay in lagu dilay in ka badan 40 Shabaab ah, sidoo kale waxa ay so bandhigtay hubka lasoo furtay Khawaarijta.

Xaaladda ayaa weli kacsan, waxaana ciidamada dowladda iyo kuwa Jubaland ay dhaq-dhaqaaqyo kasii wadaan gobolka Jubada Hoose, kuwaas oo ka dhan ah Al-Shabaab.

Howlgalladii ugu dambeeyay ee ka dhacay dalka ayaa jab culus lagu gaarsiiyay, waxaana kamid ah meelaha guulaha laga soo hooyay Hiiraan iyo Shabeellaha Dhexe oo ay haatan guluf culus ka wadaan ciidamada Xoogga dalka Soomaaliyeed iyo kuwa Macawiisleyda.

Si kastaba, Dowladda Soomaaliya oo shalay warbixin soo saartay waxa ay ku dhowaaqday in dalka uu galay marxalad culus, islmarkaana dagaalka uu sii xoogeystay, si dalka looga saaro kooxaha argagixisada.

Muqdisho (Caasimada Online) – Weerar diyaaradeed oo dhimasho sababay kana dhacay bartamaha Soomaaliya 18-kii May ayaa dhaliyay jahawareer iyo walaac kadib markii ciidanka Mareykanka uu beeniyay inuu wax howlgal ah ka fuliyay Soomaaliya maalintaas, taasoo su’aalo ka dhalisay cidda laheyd diyaaradda iyo cidda mas’uulka ka ahayd weerarka.

Duqeynta ayaa sida la sheegay ku dhacday ciidamo Macawiisley ah, kuwaasoo ku sugnaa agagaarka deegaanka Moqokori ee gobolka Hiiraan. Ugu yaraan 12 dagaalyahan ayaa lagu dilay, sida ay sheegeen ilo maxalli ah. Maleeshiyada Macawiisleyda oo door muhiim ah ku leh dagaalka lagula jiro kooxda al-Shabaab ee xiriirka la leh Al-Qaacida, ayaa halkaas ka wada hawlgallo ay la socdaan ciidamada dowladda.

Warar deegaanka laga helay ayaa tilmaamaya in diyaaradda aan duuliyaha lahayn ay si khaldan u beegsatay dagaalyahannada ka soo horjeeda al-Shabaab. Si kastaba ha ahaatee, ma jirto dowlad ama ciidan illaa hadda sheegtay masuuliyadda weerarka.

Bayaanka Taliska Mareykanka ee Afrika (AFRICOM) oo lasoo saaray caawa ayaa lagu caddeeyay in duqeymo ay ka fuliyeen 17-kii May, meel ku dhow deegaanka Mabaax oo qiyaastii 200km u jirta magaalada Muqdisho, halkaas oo lagu beegsaday dagaalyahanno al-Shabaab ah. AFRICOM ayaa si cad u sheegay inuusan wax weerar ah fulin maalintii xigtay, 18-kii May.

“Anagoo la kaashanayna dowladda federaalka Soomaaliya, AFRICOM wuxuu 17-kii May qaaday duqeymo cirka ah oo ka dhan ah al-Shabaab,” ayaa lagu yiri bayaanka. “Si loo ilaaliyo amniga howlgalka, faahfaahin dheeraad ah oo ku saabsan cutubyada iyo qalabka la adeegsaday lama shaacin.”

AFRICOM ayaa sidoo kale sheegay in al-Shabaab weli tahay khatar dhab ah oo soo wajahda ciidamada Mareykanka iyo saaxiibadooda gobolka, iyadoo hoosta ka xarriiqday muhiimadda iskaashiga ay la leeyihiin ciidamada Soomaaliya si loo wiiqo awoodda kooxda.

Jiritaanka weerar aysan jirin cid sheegatay ayaa dhalisay su’aalo degdeg ah: Yaa fuliyay weerarka? Ma bartilmaameed ayaa si khaldan loo aqoonsaday? Maxaa nidaam amni ah oo la adeegsadaa si looga hortago in khaladaad noocan oo kale ah ay soo noqdaan?

Dhowr dal oo shisheeye ah — oo ay ka mid yihiin Turkiga, Imaaraadka Carabta, iyo Itoobiya — ayaa la ogyahay in ay adeegsadaan diyaaradaha aan duuliyaha lahayn gudaha Soomaaliya, badanaa iyagoo la shaqeynaya dowladda. Si kastaba, midkoodna ma aysan soo saarin wax war ah oo ku saabsan weerarkaas.

Iyadoo aysan jirin wax qirasho rasmi ah, ayna sii kordhayaan walaacyada shacabka iyo siyaasiyiinta, cadaadis ayaa saaran dowladda federaalka iyo xulafadeeda caalamiga ah in ay baaraan dhacdada una soo bandhigaan natiijo cad.

Muqdisho (Caasimada Online) – Xildhibaan Daahir Amiin Jeesow ayaa maanta weerar afka ah ku qaaday guddoomiyaha golaha shacabka Sheekh Aadan Madoobe, iyagoo si toos ah isugu jawaabay, kadib markii ka hadalkii ajendaha uu ka noqday dood.

Xildhibaan Daahir Jeesow oo ka hadlayey sharci ay golaha horgeysay wasiir Khadiija Al-Makhzuumi ayaa sheegay in Aadan Madoobe uu wax kasta iska ansixinayo.

“Xukuumada hadey keento Sheekh Aadan Madoobe hala sumeeyo oo laguu keeno xitaa waa ansixinee, adigaa badbaado u baahan guddoomiye,” ayuu yiri Xildhibaan Daahir Jeesow.

Guddoomiye Sheekh Aadan Madoobe oo si toos ah ugu jawaabay Xildhibaan Daahir Amiin Jeesow ayaa yiri, “Xildhibaan Daahir adiga badbaado kaama rabee ajendaha ka hadal.”

Hadalkaan ayaa saameyn badan ku yeeshay baraha bulshada, xildhibaan Jeesow oo ku qoslay jawaabta guddoomiyaha ayaa sii watay doodiisa, wuxuuna Sheekh Aadan Madoobe iyo dhamaan xildhibaanada kale ku eedeeyey inay gacanta iska taagayaan oo ansixinayaan wax kasta oo loo keeno.

Sharciga la horkeenay golaha ee doodaan ay ka dhalatay ayaa ku saabsanaa xuquuqul insaanka, kaas oo Xildhibaan Daahir Amiin Jeesow uu dood ka qabay qodobo ka jira iyo cidda hor keentay golaha.

“Sharcigaan waxaa markii hore noo keentay wasaaradda arrimaha gudaha, waxaan marsiinay akhrinta koowaad, hadda waxaa nala yiri waxaa la wareegtay wasaaradda xuquuqul insaanka oo hadii aan wax ka weydiino aan waxaba nooga sheegi karin, maanta akhrinta 3-aad ayaan marsiinay, waxaa hartay ansixintii, goormaa laga bedelayaa qodobada aan soo jeedinay in la saxo?” ayuu yiri Xildhibaan Jeesow.

Guddoomiye Sheekh Aadan Madoobe oo u jawaabay ayaa sheegay in labada wasaaradood ay guddi isku dhaf ah u xil saareen diyaarinta sharcigaan, balse aysan jirin wasarado isku wareejiyey sharciga.

Hoos ka daawo

Muqdisho (Caasimada Online) – Taliyaha Hay’adda Sirdoonka iyo Nabad sugidda Qaranka ee NISA, ayaa soo saaray qoraal uu dhaweynayo go’aan ay xukuumadda Sacuudiga ku meelmarisay heshiiska labada dal ee la dagaalanka iyo maalgelinta Argagixisada.

“Waxaan soo dhaweynayaa go’aanka golaha Wasiirada Xukuumadda Sacuudiga ay 20-kii bishan ku ansixiyeen heshiis iskaashi oo bishii Febraayo ay magaalada Jeddah ku kala saxiixdeen Hay’adda Sirdoonka iyo Nabadsugidda Qaranka

Soomaaliya iyo Hay’adda Nabadsugidda

Boqortooyada Sacuudiga,” ayaa lagu yiri qoraal ka soo baxay xafiiska Taliyaha Hay’adda Sirdoonka Qaranka ee NISA, Cabdullaahi Maxamed Cali (Sanbaloolshe).

Heshiiskan ay NISA shaacisay ee golaha Wasiirada Sacuudiga ay ansixiyeen ayaa ku saabsan la dagaalanka Argagixisada iyo sidoo kale in dhanka maalgelinta lagala dagaalamo kooxaha argagixisada ah.

“Heshiiskaan wuxuu laf-dhabar u noqon doonaa dagaalka aan kula jirno Khawaarijta iyo ka hortagga dambiyada ka dhasha maalgelinta argagixisada,” ayaa lagu yiri qoraalka NISA.

Taliska Hay’adda Sirdoonka iyo Nabadsugidda Qaranka ee NISA, ayaa si weyn xoogga u saaraya qorsheyaasha lagu dardargelinayo la dagaalanka Argagixisada, sida lagu cadeeyey war-saxaafadeedkaan.

“Qorshayaasha socda ayaa qayb ka ah dadaalka guud ee amniga iyo ciribtirka Khawaarijta ku howlan isku dayada lagu dhibaateynayo Shacabka Soomaaliyeed,” ayaa lagu yiri warkaan ka soo baxay xafiiska Taliyaha Hay’adda Sirdoonka Qaranka ee NISA.

Taliyaha NISA ayaa ku sugan furimaha dagaalka ee gobolka Hiiraan, halkaas oo ciidamada qaranka iyo kuwa deegaanka ay maalmihii lasoo dhaafay jab culus ku gaarsiiyeen kooxaha argagixsada ah.

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Federaalka Soomaaliya ayaa sare u qaaday dadaallada lagu dhisayo maamul rasmi ah oo ka hanaqaada gobollada waqooyi ee Sool, Sanaag, Cayn, iyo Haylaan — dhul ay sheegtaan Puntland iyo maamulka SSC-Khaatumo.

Sida laga soo xigtay ilo-wareedyo lagu kalsoon yahay, kulan hordhac ah oo u dhexeeyay saraakiil dowladda federaalka ah iyo wakiillo maxalli ah ayaa la qabtay dhammaadkii toddobaadkii la soo dhaafay, iyadoo la filayo in shirar iyo wadahadallo heer gobol ah la qabto toddobaadyada soo socda.

Hawlgalkan ayaa qayb ka ah qorshe ballaaran oo dowladda dhexe ay ku dooneyso in ay si rasmi ah ugu kordhiso gobolladan nidaamka federaalka ee dalka.

Gobollada la isku yiraahdo SSC — Sool, Sanaag, iyo Cayn — ayaa waxaa ka soo ifbaxay. Maamulka SSC-Khaatumo, horraantii 2023, kadib markii ay ciidamada Somaliland ka baxeen magaalada Laascaanood, caasimadda gobolka Sool.

Dowladda federaalka ayaa maamulka u aqoonsatay maamul goboleed cusub oo ka tirsan federal, inkasta oo aan si rasmi ah loo dhameystirin. Puntland ayaa wali ku adkeysanaysa sheegashada taariikhiga ah iyo maamulka ay horey ugu lahayd gobolladan, halka SSC-Khaatumo ay ku doodayso in ay mataleyso rabitaanka bulshada deegaanka.

Dadaalka dowladda dhexe ayaa daba socda go’aankii kasoo baxay shirkii Golaha Wadatashiga Qaranka ee dhacay April 2024, kaas oo si rasmi ah u aqoonsaday SSC-Khaatumo inay tahay musharrax u taagan maamul goboleednimo.

Goluhu wuxuu u xilsaarey Wasaaradda Arrimaha Gudaha, Federaalka iyo Dib-u-heshiisiinta hoggaaminta hannaanka, oo ay ka mid yihiin:

• Qabashada shirweyne aasaasi ah
• Qorista dastuurka goboleedka
• Dhismaha hay’adaha maamulka deegaanka

Laascaanood waxaa ka socda diyaar-garow ballaaran oo loogu jiro shir lagu dhisayo saldhigga rasmiga ah ee maamul-goboleedka cusub. Shirkan ayaa lagu wadaa inuu ka hadlo arrimo ay ka mid yihiin matalaadda siyaasadeed iyo qaab-dhismeedka dastuurka goboleedka.

“Tani waa tallaabo muhiim ah oo lagu dhameystirayo qaab-dhismeedka maamulka SSC-Khaatumo,” ayuu yiri mas’uul ka tirsan guddiga wadahadallada, kaas oo codsaday in aan la magacaabin sababo la xiriira xasaasiyadda arrinta.

Maamulka Puntland oo fadhigiisu yahay magaalada Garoowe wali si rasmi ah ugama jawaabin tallaabooyinka dowladda dhexe. Si kastaba, dhowaan waxay ku eedeysay hoggaanka SSC-Khaatumo inay doonayaan in gobolka Sanaag laga gooyo Puntland — eedeyntaas oo aan wax jawaab ah laga bixin dhinaca SSC-Khaatumo.

Aamusnaanta Puntland ayaa muujinaysa caqabado siyaasadeed oo adag. Falanqeeyayaal ayaa aaminsan in haddii Puntland ay si cad u diido geeddi-socodka SSC-Khaatumo, ay khatar ugu jirto inay lumiso taageerada bulshada deegaanka. Dhanka kale, haddii ay si dadban u oggolaato, waxay halis ugu jirtaa in ay lumiso sheegashadeeda dhuleed.

“Puntland waxay ku jirtaa meel siyaasadeed oo aad u jilicsan,” ayuu yiri Maxamed Cabdi, oo ah falanqeeye siyaasadeed oo fadhigiisu yahay Garoowe. “Hoggaanku waa inuu miisaamaa khatarta go’doon siyaasadeed iyo tan ka dhalan karta luminta saameynta ay ku leedahay dhul ay u aragto mid iyada ka tirsan.”

Inkastoo dowladda federaalka ay u muuqato mid go’aan ku gaartay horay u socoshada geeddi-socodkan, falanqeeyayaasha ayaa ka digaya in haddii Puntland iyo odayaasha dhaqanka laga weeciyo, ay arrintu horseedi karto khilaafyo hor leh iyo sii kala fogaansho siyaasadeed.

Washington (Caasimada Online) – Aqalka Cad ee dalka Maraykanka ayaa baahiyey muuqaalka xubno ka tirsan kooxda Al-Shabaab oo la duqeeyay, iyaga oo ku dhuumaaleysanayo qaybo kamid ah buuraha Calmiskaad ee gobolka Bari ee Puntland.

Muuqaalka ayaa muujinayo gantaal culus oo ku dhacaya xubnaha oo ka firxanaya buuraha hoostooda, halkaas oo lagu laayay dhammaan maleeshiyaadkii joogay goobta.

Aqalka Cad ayaa soo bandhigay diyaaradaha Mareykanka oo toos u duqeynaya kooxda Daacish, mana jirin cidna ka baxsan intii wada socotay ee bartilmaameedka ahayd ee ay waxyeelo kasoo gaartay duqeyntan oo maalmo kahor ka dhacday halkaasi.

Qoraal kooban oo uu Aqalka Cad raaciyay muuqaalka uu baahiya ayaa waxaa sidoo kale xaqiijiyay in duqeyntaas lagu  dilay in ka badan 10 xubnood oo ka tirsan mileeshiyaadka argagixisada ah, welina ay sii wadi doonaan beegsi lagu hayo maleeshiyada Daacish.

Mareykanka ayaa qayb ka ah howlgallada ka socda gobolka Bari, wuxuuna dhanka hawada ka taageeraa ciidamada difaaca Puntland ee dagaalka adag kula jira kooxda Daacish.

Ujeedka duqeymaha Mareykanka ayaa la xiriiro sidii loo cuuryaamin lahaa kooxda, loona burburin lahaa saldhigyada ay ku leeyihiin buuraha hoostooda ee gobolka Bari.

Xaaladda deegaannada la duqeeyay ayaa weli kacsan, waxaana kusii siqaya ciidamada Puntland oo qorsheynaya inay gaaraan godadka ay ku dhuumaaleysanayaan Daacish.

Weerarkii ugu dambeeyay oo cirka ahaa ayaa waxaa maalin kahor lagu khaarijiyay madixii kooxda Daacish u qaabilsanaa arrimaha dibadda iyo keenista ajaanibta, kaas oo lagu magacaabo Axmed Muuse Siciid (Axmed Beeldaaje).

Hoggaamiyaha la dilay ayaa deegaan ahaan ka soo jeeda Puntland, gaar ahaan gobolka Bari, laakiin wuxuu wax kusoo barbaaray dalka Imaaraatka Carabta, halkaasi oo uu wax kusoo bartay, sidoo kalena uu ka abuurmay xiriirada uu la lahaa shabakado dibadeed, taasi oo ka dhigtay shakhsi aad muhiim ugu ahaa kooxda Daacish.

Si kastaba, howlgallada culus ee haatan ka socda Puntand ayaa gabagabo ku dhow, waxayna ciidamadu ku xoreeyeen dhul ballaaran oo ka tirsan buuraleda gobolka Bari.

We haven’t forgotten the threat posed by Jihadis. 10 more were permanently removed from the battlefield in Somalia yesterday.

That brings the total to over 100 bloodthirsty terrorists killed since President Trump was sworn in.

WWFY/WWKY: We will find you, and we will kill you. pic.twitter.com/Hw0VlvmiaY

— The White House (@WhiteHouse) May 20, 2025

Muqdisho (Caasimada Online)  – Guddoomiyaha Maxkamadda Sare ee dalka, Garyaqaan Baashe Yuusuf Axmed oo wareysi bixiyay ayaa si adag uga hadlay kiiska Sayid Cali Macallin Daa’uud oo horay maxkamadaha dalka ugu xukumeen dil toogasho ah, kadib markii lagu helay inuu gubay xaaskiisa Luul Cabdicasiis, isaga oo meesha ka saaray beenta la faafiyay

Baashe ayaa marka hore shaaca ka qaaday in go’aanka maxkamadaha uu sidiisii yahay isla-markaana dil lagu xukumay Sayid-Cali, haddana uu sugayo fulin oo kaliya.

“Sida aad ka war haysaan saddexda maxkamadood ee kala ah maxkamadda gobolka Banaadir, maxkamadda Racfaanka iyo maxkamadda Sare go’aan isku mid ah ayay kasoo saareen kiiska Sayid-Cali dhammaantoodna waxay ku heleen dambiga ah inuu gaystay dil oo uu gubay xaakiisa waxaana lagu xukumay dil toogasho” ayuu yiri guddoomiye Baashe.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in hadda Sayid-Cali uu ku xiran yahay xabsiga dhexe, wuxuuna xaqiijiyay in aanu ka bixinin xabsiga, wararka la faafiyayna ay yihiin been abuur.

“Hadda waxa uu ku jiraa xabsiga, mana bixi karo, kaliya waxa uu sugayaa fulinta xukunka ay maxkamadda gaartay”, ayuu mar kale yiri guddoomiyaha maxkamadda sare.

Waxaa kale oo uu sii raaciyay “Warka sheegaya inuu baxay warkaasi war sax ah ma ahan, qof xukuman oo maxkamadi xukuntayna dabcan xabsiga kama bixi karo”.

Hadalkan ayaa gebi ahaan meesha ka saaraya warar aad u faafay oo ku aadanaa in lasii daayay Sayid-Cali, kadib muuqaal lagu baahiyay baraha bulshada, kaas oo hadda beenoobay, waxaana ka dhashay hadal-heyn xooggan.

Kiiska Luul Cabdicasiis ayaa ahaa mid xasaasi ah oo dhaliyay saameyn aad u wayn, kadib markii uu saygeeda oo hadda xiran uu nolosha ku gubay, kaas oo isna dil lagu xukumay.

Si kastaba, waxaa hadda kaliya la sugayaa fulinta xukunka oo aad u daahday, maadaama maxkamadaha dalka ay horay go’aan kama dambeys ah uga gaareen arrinta Sayid Cali.

Muqdisho (Caasimada Online) – Allaha u naxariistee waxaa maanta gudaha magaalada Muqdisho aas qaran loogu sameeyay taliyihii guutada 26-aad, qeybta 27-aad ee Ciidanka Xoogga Gaashaanle Sare Cabdiraxmaan Xujaale oo dhowaan askari ka tirsan ciidamadii uu xukumayay uu kusoo dilay furinta hore, gaar ahaan deegaanka Mabaax ee gobolka Hiiraan.

Aaska taliyaha ayaa waxaa ka qayb-galay wasiirka gaashaadnigga, Axmed Macallin Fiqi, madaxweyne ku xigeenka maamulka HirShabelle, Yuusuf Dabageed, xildhibaanno, senataro, mas’uuliyiin ka tirsan maamulka gobolka Banaadir iyo saraakiil ka tirsan Xoogga dalka.

Fiqi oo goobta ka hadlay ayaa marxuumka eebbe uga baryay inuu ka waraabiyo jannadii Firdowso, wuxuuna tilmaamay inuu dhintay, isaga oo u shaqeynayay dalkiisa iyo dadkiisa. Balse sooma hadal qaadin kiiska sida uu u dhacay iyo tallaabada xigtay ee la qaaday illaa iyo hadda.

“Col. Xujaale wuxuu ahaa shahiid naftiisa u bixiyay difaaca dalka, waxaan u tacsiyeynayaa ehelkiisa iyo ciidanka Xoogga dalka oo uu ka baxay marxuumka” ayuu yiri wasiir Fiqi

Dilka taliye Xujaale wuxuu yimid kadib markii askari ka tirsan ciidanka uu ku dhuftay xabad Dhashiike ah, xilli uu socday dagaal adag oo lagula jiray kooxda Al-Shabaab.

Sababta taliyaha loogu dhuftay xabadaas waxaa lagu sheegay in askarigu uu ku mashquulsanaa cilad-bixinta qorigaas, isla markaana ay ka fakatay xabadda ku dhacday taliyaha.

Xilligaas wax yar uun kahr waxaa istaagay dagaal ay ciidanka kusoo jabiyen Al-Shabaab, kadibna, waxaana dhacday toogashada taliyaha, taas oo dhalisay tuhun aad xooggan.

Askarigii dilka geystay ayaa haatan xiran, waxaana ku socdo baaritaanno dheeraad ah oo ay ku hayso dowladda Soomaaliya, maadaama uu gacantiisa ku baxay taliye muhiim ah.

Waxaa dilkan ka horreeyay mid kale oo isna dhowaan loo gaystay taliyihii guutada 14-ka October, G/Sare Nuur Farey oo lagu toogtay aagga deegaanka Lambar 50 ee gobolka Shabeellaha Hoose, geerida sarkaalkaas muhiimka ah ayaa gilgishay dalka oo dhan.

Nuur Farey ayaa la dilay, xilli uu ku sugnaa xerada ciidamada, waxaana la xaqiijiyay in ninka ka dambeeyey dilkiisa uusan aheyn askari ka tirsan ciidamada qaranka, kaas oo isla goobta lagu dilay, kadib markii ay rasaas ku fureen ciidamadii ku sugnaa gudaha xerada.