Muqdisho (Caasimada Online) – Garsooreyaasha Maxkamadda Sare ee Soomaaliya ayaa maanta ku dhawaaqay in aysan awood u lahayn go’aan ka gaarista dacwad uu u gudbiyay la-taliyaha dhanka amniga ee madaxweyne Farmaajo.

Galinkii dambe ee maanta ayuu dacwoode Fahad Yaasiin soo saaray qoraal uu ku cadeeyey in uu aqbalay go’aanka Maxkamadda.

Waxay dad badan is weydiiyeen sababta uu ku yimid go’aankaas ay garsooreyaasha ku diideen dacwadii uu soo gudbiyey Fahad Yaasiin – Maxaa keenay in Maxkamadda Sare oo sharci ahaan ugu sareysa dalka ay awood u yeelan wayso go’aan ka gaarista kiiskan?

Zakariye Sheekh Yuusuf, oo ah qareen ka faallooda arrimaha sharciga ayaa wareysi uu siiyey Idaacadda BBC wuxuu ku sheegay in uu jiro sharci gaar ah oo loo sameeyay doorashada dadban, kaas oo maxkamadda ka hor istaagaya inay go’aan ka gaarto arrimo la xiriira doorashadaan dadban.

Abuukaate Zakariye oo go’aankaas ku tilmaamay mid ay ka muuqatay aqoon, masuuliyad iyo wadaniyad ayaa sheegay in maxkamaddu ay ku qasbanaatay ilaalinta heshiiskii doorashadaan dadban.

“Maxkamadu inay tiraahdo awood uma lihin inaan qaadno kiiskaan waxay u cuskadeen sharci lambar 30 oo dhigaya in cabashada doorashadaan loola tegi karo oo kaliya golaha wadatashiga qaran,” ayuu yiri Abuukaate Zakariye.

Sidoo kale waxaa la weydiiyey sababta ay maxkamaddu markii hore u dhageysatay doodihii la xariiray dacwadaan hadii aysan awood u laheyn inay qaado?

“Horta waxaa waajib ah in maxkamadu ay marka hore aqbasho cabasho kasta oo muwaadin u soo gudbiyo, ugu dambeyntiina maxkamadu markii ay dhageysatay doodihii dhicanyada waxay ka fiirisay in waxa la isku heysto uu go’aan doorasho yahay,” ayuu yiri Abuukaate Zakariye.

Sharci ahaan wuxuu sheegay in kiiskaan oo kale ay maxkamaddu xaq u leedahay inay qaado, balse heshiiskii 17-kii September uu ka joojinayo awoodaas.

Ugu dambeyntii Abuukaate Zakariye wuxuu sheegay in Fahad Yaasiin ay u furan tahay in golaha wadatashiga qaranka uu u cabto, “Hadii uu cabashadiisa u gudbisto ayagana waxaa laga rabaa inay dhageystaan, sababtoo ah muwaadin kasta xaq ayuu leeyahay inuu helana waa waajib,” ayuu yiri.

Muqdisho (Caasimada Online) – Maxkamadda Sare ee Soomaaliya ayaa go’aan lama filaan ah oo ay qaadatay ku diiday qaadista Dacwadda kiiska kursiga la xayiray ee Fahad Yaasiin ee HOP086, taasi oo meesha ka saartay rajadii ugu dambeysay ee Fahad.

Maxkamadda Sare ayaa go’aankeeda sabab uga dhigtay in aanay awood u lahayn ka garnaqida cabashooyinka ka dhasha go’aannada maamul ee doorashada dadban ee Barlamaanka 11-aad ee Soomaaliya, waxayna aqbashay hor-is-taagga xafiiska garyaqaanka guud ee dowladda oo matalaya Guddiga doorashooyinka ee heer federaal.

Fahad ayaa sidoo kale aqbalay go’aanka, isaga oo yiri “Markii aan si qotodheer uga baaraandagay qaraarka ay soosaareen garsooreyaashu, waxaan rabaa inaan bulshada Soomaaliyeed la wadaago inaan ixtiraamayo qaraarka kasoo baxay Maxkamadda Sare, oo ah hay’adda ugu sarreysa ee garsoorka dalka, kaasoo ay ku sheegeen in aysan awood u lahayn go’aan ka gaarista gal-dacwadeedka.”

Go’aankaan ayaa waxaa si weyn usoo dhaweeyay Xildhibaan Mahad Salaad, xildhibaan hore Axmed Macalin Fiqi, ayada oo Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur uu ku tilmaamay mid soo afjareysa siyaasada qamaarka ee uu ku socdeen sanadihii dambe xulafada Farmaajo.

Xildhibaan Mahad Salaad ayaa ugu horeyntii go’aanka Maxkamada Sare ku hambalyeeyay Guddoomiye Baashe Yuusuf Axmed, islamarkaana uu Garsoorka dalka ka bad-baadiyay dhaawac culus.

“Waxaa maragmaddoonto ah in Gudoomiyaha Maxkamada Sare Baashe Yuusuf Axmed uu yahay shaqsi hufan oo si hagar la’aan ah uga soo dhalaalay mas’uuliyada ummadda uu hayo iyo ilaalinta shuruucda dalka u yaalla. Garsoorkana ka badbaadiyay dhiiqadii lugaha loo gelin rabay. Hambalyo Gudoomiye!,” ayuu yiri.

Sidoo kale Axmed Macalin Fiqi ayaa asaguna yiri: “Maxkamadda sare waa ku mahadsan tahay in si cilmiyeysan oo ka fog “la jiifiyaano banaan” ay waajibkeedii u gudatay, kasbatayna kalsooni badan ayadoo muujisay madaxbanaani iyo in aan sidii la rabo loogu adeegan karin. Waxay mudan yihiin maxamadaha dalku isbedel kasta oo dalka ka dhaca in la taageero horumarintooda iyo horusocodkooda. Sharcigu ha sarreeyo.”

Xildhibaan Cabdiraxmaan Cabdishakuur ayaa dhankiisa sheegay in jabka ku dhacay saaxiibka Farmaajo uu horay uga digay, wuxuuna yiri “Horay ayaan uga dignay halka ay ku danbayn doonto siyaasadda qamaarka ah. Waxaan u jeedaa kuwa waddadii oo kale haya. Taladeydu waa in ay kuwii hore ku waana qaataan. Soomaaliya siyaasad aan is-ogol aheyn kama socon karto.”

“Siyaasadoodu waa siyaasad qamaar oo ku dhisan tan waa ii-socotay oo wax iga hor istaagaya majiro, waa noo socon kartaa. Siyaasada qamaarka dhibka ay leedahay sida aad qamaarka u helaysid halmar ayaa gab laga siisanaya waxa dhan.”

Si kastaba, Go’aanka Maxkamadda Sare kasoo baxay maanta ayaa waxa uu dhabar-jab weyn ku yahay Fahad Yaasiin, waxayna arrintaan soo xirtay albaabkii ugu dambeeyey ee uu ku noqon lahaa xildhibaan.

Muqdisho (Caasimada Online) – La-taliyaha amniga qaranka Soomaaliya, Fahad Yaasiin Xaaji Daahir ayaa qoraal uu soo saaray ku sheegay inuu ixtiraamayo go’aanka Maxkamadda Sare ay ku diiday inay qaado dacwadda kursiga HOP086 ee uu kusoo baxay balse uu xayiray guddiga doorashada.

Maxkamadda Sare ayaa go’aankeeda sabab uga dhigtay in aanay awood u lahayn ka garnaqida cabashooyinka ka dhasha go’aannada maamul ee doorashada dadban ee  Barlamaanka 11-aad ee Soomaaliya, waxayna aqbashay hor-is-taagga xafiiska garyaqaanka Guud ee Dawladda oo matalaya Guddiga Hirgalinta Doorashooyinka Dadban ee Heer Federaal.

Hoos ka aqriso qoraalka kasoo baxay Fahad.

Waxaan Maxkamadda Sare ee dalka u gudbistay 9kii Abriil 2022 cabasho lid ku ah go’aankii siyaasadeysnaa ee Guddiga Hirgelinta Doorashooyinka Dadban ay ku hakiyeen natiijada tartankii daaha furnaa ee aan u galay kursiga HOP086. 

Qabashada kiiskan ee Maxakamadda Sare iyo tallaabooyinkii ka dambeeyay ee ay qaaday kuwaasoo ay ku dalbatay in labada dhinacba ay soo gudbiyaan dulucda doodaha ay qabaan iyo dhagaysiga labada dhinac ee warbaahinta laga tabiyayba waxay caddeynaysaa in Maxkamaddu ay gudagashay gar-maqalka cabashadan. 

Si kastaba ha ahaatee, markii aan si qotodheer uga baaraandagay qaraarka ay soosaareen garsooreyaashu, waxaan rabaa inaan bulshada Soomaaliyeed la wadaago inaan ixtiraamayo qaraarka kasoo baxay Maxkamadda Sare, oo ah hay’adda ugu sarreysa ee garsoorka dalka, kaasoo ay ku sheegeen in aysan awood u lahayn go’aan ka gaarista gal-dacwadeedka. 

Fahad Daahir La-taliyaha Amniga Qaranka ee Madaxweynaha JFS
20ka Abriil, 2022

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddiga dooorashooyinka Golaha Aqalka sare ee Baarlamaanka federalka Soomaaliya ayaa billaabay diiwaan gelinta musharraxiinta u taagan qabashada guddoonka Aqalka Sare ee kursiga guiddoomiyaha iyo labada ku-xigeen.

Guddiga ayaa sheegay inay ilaa hadda ay is-diiwaan geliyeen 11 musharax oo doonaya xilalka guddoomiyaha Aqallka Sare iyo labadiisa ku-xigeen, islamarkaana ay filayaan xubno kale oo dheeri ah.

Senator Cabdi Xaashi Cabdullaahi, guddoomiyihii hore ee Aqalka Sare, Senator Saalax Axmed Jaamac, Cusmaan Abuukar Dubbe iyo Senator Saalax Cumar Xasan ayaa isku diiwaan geliyay xilka guddoomiyaha Aqalka Sare.

Waxaa sidoo kale ku-xigeenka koowaad isku diiwaan geliyay Senator Cabdixakiin Macalin Axmed iyo Cali Shacbana Ibrahaim, halka ay ku-xigeenka labaad ay isku diiwaan geliyeen Senator Cabdullaahi Shiikh Ismaaciil (Fartaag), Senator Ilyaas Badel Gaboose, Senator Sareedo Maxamed Xasan (Jayte), Senator Cabdi Caismaan Xareed iyo Senator Cabdullaahi Cali Xersi

Guddoomiyaha guddiga doorashooyinka guddoonka golaha aqalka sare Senator Aadan Cabdinaasir Maxamed ayaa sheegay in maanta ay sagaalkaas muasharrax la diiwaan geliyeen, ayaga oo sidoo kale qaatay shaadada guddiga ee musharraxnimo oo la siiyay mid waliba oo ka mid ah musharraxiinta.

Inkasta oo loolanka uu u muuqdo mid adag, haddana xogta aan helnay ayaa sheegeysa in la filayo inuu mar kale xilka guddoomiyaha ku guuleysto Senator Cabdi Xaashi Cabdullaahi, haddii aanay wax isbeddelin maalmaha soo socda.

Ilo-wareedyo lagu kalsoon yahay ayaa Caasimada Online u sheegay in Cabdi Xaashi uu haysto taageerada Saciid Deni iyo Axmed Madoobe iyo xubnaha ay soo saareen, taageerada mucaaradka, iyo qaar ka mid ah xildhibaanada ka yimid Somaliland iyo kuwa Galmudug iyo HirShabelle.

Doorashada ayaa dhaceysa 26-ka bishan April oo ku beegan Talaadada soo socota.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirka gaashaandhigga Soomaaliya Cabdulqaadir Maxamed Nuur iyo Wasiir ku-xigeenka Warfaafinta Cabdiraxmaan Yuusuf Al-Cadaala ayaa si weyn u soo dhaweeyay go’aankii lama filaanka ahaa ee ay ku diiday dacwadii Fahad Yaasiin ee kursiga HOP#086.

Wasiir Cabdulqaadir Maxamed Nuur ayaa ugu horeyntii go’aankaasi ku bogaadinayaa Maxkamadda Sare ee JFS ee uu hogaamiyo Garsoore Baashe Yuusuf Axmed.

“Dhab ahaanti maxkamadda sare ee dalku waxa ay maanta u hiilisay qarannimada, nabadda iyo cadaaladda. Gudoomiye Baashe, garsoore Saalax Dhiblaawe & garsoore Cabdicasiisna waxa ay sameeyeen taariikh mudan in loo diiwaangaliyo garsoorka JFS,” ayuu ku yiri qoraal uu soo dhigay bartiisa Facebook.

Sidoo kale Wasiir Ku-xigeenka Warfaafinta Al-Cadaala ayaa go’aanka maxkamadda ku tilmaamay mid dariiqa u jeexaya Kalsoonida Shacabka Soomaaliyeed ee ay ku qabaan garsoorka dalka.

“Sharciga ayaa hiiliyay, xaqa ayuuna u hiiliyay. Kalsoonida Shacabka Soomaaliyeed waxa ay ku imaanaysaaa dariiqaan oo kale. Waa mahadsantahay Maxkamadda sare ee Dalku,” ayuu ku yiri Al-Cadaala qoraal kooban oo uu soo dhigay bartiisa Facebook.

Maxkamadda Sare ee Soomaaliya ayaa maanta diiday qaadista Dacwadda kiiska kursiga la xayiray ee Fahad Yaasiin, ayada oo go’aankeeda sabab uga dhigtay in aanay awood u lahayn ka garnaqida cabashooyinka ka dhasha go’aannada maamul ee doorashada dadban ee Barlamaanka 11-aad ee Soomaaliya.

Sidoo kale waxay maxkamaddu aqbashay hor-is-taagga xafiiska garyaqaanka Guud ee Dawladda oo matalaya Guddiga Hirgalinta Doorashooyinka Dadban ee Heer Federaal.

Xafiiska ayaa dooddii shalay ee Maxkamaddu ay qabatay ku dooday in Maxkamadda Sare aanay awood u lahayn ka-garnaqida cabashooyinka la xidhiidha doorashada dadban ee Baarlamaanka 11-aad, taasi oo Maxkamadda ay ku raacday.

Waxa saxiixay go’aankan saddexda garsoore oo dacwaddan dhagaystay, kuwaas oo kale ah: Gudoomiyaha Maxkamadda sare Baashe Yuusuf Axmed, iyo garsoore Cabdulcasiis Maxamed Yuusuf, iyo Garsoore Saalax Sh. Ibraahim Dhiblaawe.

Go’aanka Maxkamadda Sare ayaa dhabar-jab weyn ku ah Fahad Yaasiin, waxayna soo xirtay albaabkii ugu dambeeyey ee uu ku noqon lahaa xildhibaan, mana cadda waddada xigta ee uu qaadi doono.

Muqdisho (Caasimada Online) – Qoraal kasoo goordhaw kasoo baxay guddoonka Guddiga Hirgelinta Doorashooyinka ee Heer Federaal ee FEIT ayaa baaq loogu diray xubno ka tirsan guddigaasi ee shalay gaaray Garbahaarey, kuwaa oo sheegay in ay qabanayaan doorasho.

Guddiga doorashada ayaa ka digay in xubin walba oo guddigan FEIT ka tirsan oo qaada talaabo aan waafaqsaneyn go’aankii guddiga ay ku sifoobi doonaan kuwo caqabad ku ah hanaanka geedi socodka iyo dhameystirka doorashooyinka, cawaaqib xumada ka dhalatana ay mas’uuliyadeeda iyagu qaadi doonaan.

Go’aanka kasoo baxay guddiga ayaa kusoo aadayo xilli xubno ka tirsan guddiga, oo ku xiran Fahad Yaasiin iyo Farmaajo, ay shalay gaareen magaalada Garbahaarey, halkaas oo ay ka socoto qorshe looga soo horjeedo in doorashada lagu qabto Ceelwaaq.

“Annagu waxaan nahay guddiyada hirgelinta doorashooyinka ee FEIT iyo xallinta khilaafaadka. 6 xubnood oo guddiga FEIT ah iyo 4 xallinta khilaafaadka ka socda ayaan ku gaarnay magaalada Garbahaarrey,” ayuu yiri Cabdiweli Maxamuud Cilmi oo ka mid ah xubnaha guddiga doorashooyinka ee tagay Garbahaarey.

Cabdiweli oo maaliyadda u qaabilsan guddiga FEIT ayaa sheegay in iyagu ay is xilqaameen, isla markaana ay ku dedaalayaan in kuraasta Gedo aysan ka harin doorashada guddoonka baarlamaanka oo lagu wado inay dhawaan dhacdo.

“Go’aankii 14-kii bishan lagu sheegay inuu ka soo baxay guddiga FEIT ee lagu shaaciyay in lagu wareejiyay deegaan doorashadii labaad ee Jubaland looguna wareejiyay Ceelwaaq ma ahayn go’aan rasmi ah oo guddiga ka soo baxay, mana jirin guddi inta uu farriistay go’aan ka qaatay arrintaas. Guddigana awood uma laha in deegaan sharci ah uu bedalo,” ayuu yiri Cabdiweli.

Waxa uu sidoo kale sheegay in isla ay billaabeen qaban-qaabada doorashada ay rabaan inay ku qabtaan Garbahaarrey, sida ugu dhaqsaha badanna ay u soo saari doonaan jawdalka doorashada.

Guddiga doorashada ayaa horey ugu dhawaaqay in doorashada Garbahaarey loo wareejiyey Ceelwaaq kadib markii Garbahaarey loo diiday inay tagaan guddiga doorashada ee Jubbaland.

Dhawaan ayaa la filayaa in doorashada 16-ka Kursi ee Gedo lagu qabto magaalada Ceelwaaq halkaas oo ay amni ahaan gacanta ku hayaan ciidamada Kenya ee qeybta ka ah howlgalka AMISOM.

Halkan ka akhriso qoraalka kasoo baxay guddiga doorashada

Muqdisho (Caasimada Online) – Maxkamadda Sare ee Soomaaliya ayaa go’aan lama filaan ah oo ay qaadatay ku diiday qaadista Dacwadda kiiska kursiga la xayiray ee Fahad Yaasiin ee HOP086, taasi oo meesha ka saartay rajadii ugu dambeysay ee Fahad.

Maxkamadda Sare ayaa go’aankeeda sabab uga dhigtay in aanay awood u lahayn ka garnaqida cabashooyinka ka dhasha go’aannada maamul ee doorashada dadban ee  Barlamaanka 11-aad ee Soomaaliya, waxayna aqbashay hor-is-taagga xafiiska garyaqaanka Guud ee Dawladda oo matalaya Guddiga Hirgalinta Doorashooyinka Dadban ee Heer Federaal.

Xafiiska ayaa dooddii shalay ee Maxkamaddu ay qabatay ku dooday in Maxkamadda Sare aanay awood u lahayn ka-garnaqida cabashooyinka la xidhiidha doorashada dadban ee Baarlamaanka 11-aad, taasi oo Maxkamadda ay ku raacday.

Go’aanka waxa saxiixay saddexda garsoore oo dacwaddan dhagaystay, kuwaas oo kale ah: Gudoomiyaha Maxkamadda sare Baashe Yuusuf Axmed, iyo garsoore Cabdulcasiis Maxamed Yuusuf, iyo Garsoore Saalax Sh. Ibraahim Dhiblaawe.

Fahad Yaasiin Xaaji Daahir oo hadda ah la taliyaha amniga qaranka ee madaxweyne Farmaajo, horeyna u soo noqday agaasimaha hay’adda sirdoonka ayaa kursigaas loogu doortay 20-kii bishii Febraayo ee sanadkan magaalada Beledweyne.

Si kastaba, waxaa doorashadiisa ku gacan seyray guddiga hirgalinta doorashooyinka heer Federaal oo sheegay in aan la marin habraacyadii doorashada u dagsanaa, taasina waxay abuurtay jahwareer iyo khilaaf cusub, waxayna markii dambe uu Fahad Yaasin dacwad u gudbiyay maxkamadda sare.

Go’aankan ayaa imanaya xilli aad loo filayey in Maxkamadda Sare ay soo saarto go’aan ay ku fasaxeyso kursiga Fahad, ayada oo la rumeysnaa in guddoomiyaha Maxkamadda Sare Baashe Yuusuf uu aad ugu dhow yahay Villa Somalia.

Arrintan ayaa dhabarjab weyn ku ah Fahad Yaasiin, waxayna tani soo xirtay albaabkii ugu dambeeyey ee uu ku noqon lahaa xildhibaan, mana cadda waddada xigta ee uu qaadi doono. 

Go’aanka Maxkamadda oo afar qodob ahaa ayaa u dhigan sidan: 

QARAARKA MAXKAMADDA
Asaabta sare ku xusan darteed Maxkamaddu:  

1. Waxa ay diiday arjiga cabashada summaddiisu tahay E-Som. 17/2022, ku taariikhaysan 07/04/2022 ee lidka ku ah go’aanka Guddiga Hirgelinta Doorashooyinka Heer Federaal ee summaddiisu tahay FIET/2017/2022 ku taariikhaysan 17/02/2022 iyo midka aan summadda lahayn ee ku taariikhaysan 06/04/2022.  

2. Waxa ay aqbashay hor-is-taagga Xafiiska Garyaqaanka Guud ee Dawladda oo metalaya Guddiga Hirgelinta Doorashooyinka Dadban ee Heer Federaal ee ah in aanay Maxkamadda Sare awood u lahayn ka-garnaqidda cabashooyinka la xidhiidha doorashada dadban ee Baarlamaanka 11 aad. 

3. Waxa ay go’aamisay in aanay Maxkamadda Sare ee Dalku awood u lahayn ka garnaqidda cabashooyinka ka dhasha go’aannada maamul ee doorashada dadban ee Baarlamaanka 11 aad. 

4. Waxa ay xidhay gal-dacwadeedka summaddiisu tahay MS/1/2/2022.

Afgooye (Caasimada Online) – Dagaalyahanada kooxda Al-Shabaab ayaa toogasho ku fuliyey Faarax Axmed Cumar oo ay ku eedeeyeen inuu ka tirsanaa ciidamada dowladda federaalka ah ee Soomaaliya, kadib markii ay gacanta ku dhigeen xoogaga kooxdaasi.

Faarax oo 43 jir ah ayaa lagu toogtay fagaare ku yaalla duleedka degmada Afgooye ee gobolka Shabeelaha Hoose, iyada oo sheegay inuu ka tirsanaa Milatariga Soomaaliya, gaar ahaan guutada 7aad ee qeybta 60-aad ee ciidamada Xoogga dalka Soomaaliyeed.

Sidoo kale waxaa fagaaraha lagu toogtay ninkan ku sugnaa dadweyne fara badan oo la’isugu yeeray halkaasi iyo saraakiil ka tirsan kooxda Al-Shabaab.

Qoraal kasoo baxay Al-Shabaab ayaa lagu sheegay in ninkan uu qirtay eedeynta loo soo jeediyey ee ah inuu ka tirsanaa dowladda, kadibna sidaasi lagu toogtay.

Faarax Axmed Cumar  ayaa markii u gacan galayey Al-Shabaab laga qabtay inta u dhexeysa deegaanka Warmaxan iyo degmada Walanweyn, xilli au ku socdaalayey halkaasi.

Marar badan Al-Shabaab ayaa goobo fagaare ah ku toogtay askar ka tirsanaa ciidamada dowladda oo ay dagaallo ku qabteen, taas oo marar badan ay warisay warbaahinta.

Inta badan kooxdan ayaa xukuno kala duwan oo  u badan dilal toogasho ah ka fulisa deegaanada ay ka arrimiso ee ku yaalla koonfurta iyo bartamaha Soomaaliya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Koonfur Galbeed Cabdicasiis Lafta-gareen oo shalay soo gaaray magaalada Muqdisho ayaa durba billaabay ololaha doorashada guddoomiyaha golaha shacabka, isaga oo calaameeyey musharaxa uu taageerayo. 

Lafta-gareen oo soo xulay dhammaan xildhibaanada Koonfur galbeed, ayaa xalay kulan isugu yeeray saddex musharax oo ku dhow oo xilkan doonaya kuwaas oo kala ah; Xasan Cabdinuur, Xasan Eelaay iyo Aadan Saransoor.

Sida ay sheegeen ilo-wareedyo lagu kalsoon yahay oo ay soo xigatay Caasimada Online, madaxweyne Lafta-gareen ayaa shaaciyey inuu si buuxda u dhisayo xildhibaan Xasan Cabdinuur oo ah nin dhallinyaro ah oo aad ugu dhow. 

Waxa uu sidoo kale ka dalbaday Xasan Eelaay iyo Aadan Saransoor inay tartanka ka haraan oo ay taageeraan Xasan Cabdinuur, balse ma cadda go’aanka ay qaadan doonaan labada xildhibaan ee Lafta-gareen uu dhinaca u riixay.

Xildhibaan Xasan Cabdinur ayaa la filayaa inuu musharaxnimadiisa si rasmi ah ugu shaaciyo xaflad caawa ka dhaceysa Hotel Decale ee Muqdisho, taasi oo lagu marti qaaday xildhibaano iyo mas’uuliyiin kale oo ka tirsan dowladda federaalka.

Xasan Cabdinuur ayaa la filayaa inuu loolan adag la galo Sheekh Aadan Madoobe iyo Cabdullaahi Black oo ayagana xilka u sharaxan, inkasta oo la sheegayo in rajada Aadan Madoobe aysan badneyn, oo loolanka adag uu la geli doono Black. 

Musharaxnimada Xasan Cabdinuur ayaa tijaabo u ah awoodda Lafta-gareen ee baarlamanka iyo sida ay ugu xiran yihiin xildhibaanadii uu soo saartay, waxaana guusha Xasan ay tusaale u noqon doontaa sida xildhibaanada Lafta-gareen u saameyn karaan doorashada madaxweynaha.

Dhinaca kale, siyaasiyiin xog-ogaal ah ayaa Caasimada Online u sheegay inay adag tahay in Xasan Cabdinuur laga gado xildhibaanada sababo la xiriira khibrad la’aantiisa, balse hadduu guuleysto ay ka dhigan tahay halis cusub iyo baarlaman kasii xun kii Maxamed Mursal. 

Boosaaso (Caasimada Online) – Guddiga xaqiiqo raadinta dagaalkii cuslaa ee ka dhacay magaalada Boosaaso, bishii December ee sanadkii hore 2021-kii ayaa soo bandhigay khasaaraha nafeed iyo midka hantiyeed ee ka dhashay dagaalkaasi oo u dhexeeyey ciidamada Puntland iyo kuwa PSF-ta ee uu hoggaaminayey Maxamuud Cismaan Diyaano.

Guddiga oo ka kooban illaa 13 xubnood oo tan markaasi soo waday qiimeynta khasaaraha uu sababay dagaalkaas ayaa ugu dambeyn soo saaray warbixin iftiimineysa baaxadda khasaaraha ka dhashay dagaalkaasi.

Warbixinta ayaa waxaa lagu muujiyey in dadka dhintay ay yihiin 22 ruux, kuwa dhaawacmay waa 86 qof, khasaaraha hanti ee ka dhashay dagaalkaas waxa uu guddigu warbixintiisa ku sheegay in ay tahay $807,500 (Siddeed boqol, todobo kun iyo shan boqol oo dollar).

Xubnaha guddiga ayaa sidoo kale ugu baaqay hoggaanka sare ee Puntland inay  fuliyaan dhaqan gelinta qodobadaasi, si loo bixiyo hantida ay ku qiimeeyeen inay ku khasaartay dagaalkii ka dhacay magaalada Boosaaso ee xarunta gobolka Bari.

Madaxweynaha Puntland ayaa horey guddiga u ballan qaaday inuu bixin doono lacagta ay ku qiimeeyaan khasaarihii ka dhashay dagaalkii Boosaaso oo sidoo kale sababay barakac xoogan.

Warbixintan ayaa kusoo aadeyso, xilli horey heshiis buuxa laga gaaray dagaalkii Boosaaso, gaar ahaan xiisaddii u dhexeysay Deni iyo Diyaano, waxaana kadib Boosaaso lagu qabtay doorashada kuraas ka mid ah xubnaha Golaha Shacabka ee Baarlamaanka Soomaaliya.

Si kastaba, Puntland ayaa laga war sugayaa falcelinta warbixinta guddiga oo lasoo saaray, xilli Saciid Deni uu haatan ku sugan yahay magaalada Muqdisho oo uu ka bilaabay ololihiisa doorashada madaxweynaha cusub ee Soomaaliya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Maamulka degmada Wadajir ayaa kusoo rogay shacabka xaafadaha dagmadaasi lacag baad ah oo u dhaxeysa 50-100 dollar, lacagtan oo lagu sheegay mid diiwaan-galin dadka ah, taasi oo ka fajicisay dadweynaha ku nool degmadaas.

Xiriiro aan la sameynay maamulka gobolka Banaadir waa ay iska fogeyna in ay wax ka ogyihiin balse wax ka qabasho la’aanta maamulka ee arrintan ayaa abuureysa shaki ah inay wax kala socdaan, waana arrin ugaar ah degmada Wadajir oo aan ka jirin degmooyinka kale.

Aroorta hore ee subixii ayaa ku arkeysaa xaafadaha degmada Wadajir kooxo hubeysan oo dharcad ah oo wata gaari Saarif ah, oo haweynka iyo caruurta ku guraya baabuur kadib marka ay awoodi waayeen bixinta lacagahaas.

Xogo kala duwan ayaa sheegaysa inay jirto shirkad qandaraas kusoo qaadatay mushruuca tirinta dadweynaha xaafadaha Wadajir, taasi oo heshiis lacageed la gaartay maamulka degmada.

Arrintan ayaa kusoo aadeysa xilli dalka uu ku jiro xaalad kala guur ah, waan waqtiga inta badan lacagaha ay sameysaan mas’uuliyiinta gobolka Banaadir iyo degmooyinka.

Mid ka mid ah dadka danyarta ah ee dagmada oo la hadlay Caasimada Online ayaa sheegay in xaaskiisa oo xaamilaha hortiisa lagu watay, ayada oo muddo lagu hayastay xarunta dagmada ka hor inta aan damiin lagu soo dayn.

Muwaadinkaan ayaa sheegay in aysan awoodin 50 dollar, waxa uuna ka codsaday maamulka Gobalka Banaadir in ay arrintaan wax ka qabtaan, iyaga oo tixgilanaya bisha barakeeysan iyo duruufaha abaaraha iyi sicir bararka isugu jira ee ka jira dalka. 

Lacagaha ayaa loo qaadayaa sida tan guryaha jiingadda oo ah 30 dollar, filooyinka 50 dollar iyo dabaqyada oo ah 100 dollar.

Dadweynaha degmada aya horay u bixiyay lacaga lagu sheegay dariseyn oo gaareysa 32-dollar taas oo lagu tirikoobayo guryaha, waxaa kaloo qasab ah in qofkasta oo degaya guri cusub iyo milikiilahaba ay bixiyaan lacaga uu dhaxeya 20-50 dollar.

Maamulka ayaa sidoo kale adeegsanaya xeelad uu lacago laaluush ah ku siinaayo idaacado iyo shaqsiyaad baraha bulshada caan ka ah, si aysan cabashada dadweyna banaanka ugu bixin.

Dadka degmada ayaa u sheegay Caasimada Online inuu degmada qax ka billowday kadib markay isku darsameen dhibaatada ciyaal weerada iyo lacagaha baadda ah.

Arrintaan ayaa kusoo beegmeysa xili ay dadweynnaha Degmada Wadajir ay la daalaa dhacaayaan amni darro baahsan oo xilliyada habeeynkii oo ciyaal weero ay dadka guryaha ugu galaan.

Qoysaska qaar ayaa kuu sheegaya inay u guurayaan xaafadaha aysan dowladda ka talin sida Xamar Jadiid madaama dowladii ay dhibaata kala kulmayaan.

Guryaha degmada Wadajir ayaa laga qaadaa 2 canshuur, mid waa sanadle oo degmada qaadato, midna waa 6 biloodle oo wasaaradda maaliyadda ay qaadato, taasi oo aan wax adeeg ah loogu qaban shacabka, waxaana hadda loogu daray lacago baad ah oo gaaraysa 50-100 dollar.

Garbahaarey (Caasimada Online) – Waxaa shalay magaalada Garbahaarrey ee xarunta gobolka Gedo gaaray xubno ka tirsan guddiga hirgelinta doorashooyinka Soomaaliya ee heer federaal iyo kan xallinta khilaafaadka.

Xubnahaas ayaa sheegay in ujeedada ay halkaasi u tageen ay tahay qiimaynta ah in ay magaaladu diyaar u tahay in doorasho lagu qabto iyo sidii doorashada kuraasta baarlamaanka ee taalla magaaladaas loo qaban lahaa.

Arrintan ayaa timid iyadoo ay soo baxayso kala qaybsanaan guddiga FIET dhexdiisa ah, xilli guddoomiyaha guddiga doorashada heer Federaal iyo xubno la socda ay ku sugan yihiin magaalada Kismaayo iyagoo doonaya in kuraasta Garbahaarrey taalla lagu qabto magaalada Ceelwaaq.

“Annagu waxaan nahay guddiyada hirgelinta doorashooyinka ee FEIT iyo xallinta khilaafaadka. 6 xubnood oo guddiga FEIT ah iyo 4 xallinta khilaafaadka ka socda ayaan ku gaarnay magaalada Garbahaarrey,” ayuu yiri Cabdiweli Maxamuud Cilmi oo ka mid ah xubnaha guddiga doorashooyinka ee tagay magaaladaas.

Cabdiweli oo maaliyadda u qaabilsan guddiga FEIT ayaa sheegay in iyagu ay is xilqaameen, isla markaana ay ku dedaalayaan in kuraasta Gedo aysan ka harin doorashada guddoonka baarlamaanka oo lagu wado inay dhawaan dhacdo.

“Go’aankii 14-kii bishan lagu sheegay inuu ka soo baxay guddiga FEIT ee lagu shaaciyay in lagu wareejiyay deegaan doorashadii labaad ee Jubaland looguna wareejiyay Ceelwaaq ma ahayn go’aan rasmi ah oo guddiga ka soo baxay, mana jirin guddi inta uu farriistay go’aan ka qaatay arrintaas. Guddigana awood uma laha in deegaan sharci ah uu bedalo,” ayuu yiri Cabdiweli.

Waxa uu sidoo kale sheegay in isla ay billaabeen qaban-qaabada doorashada ay rabaan inay ku qabtaan Garbahaarrey, sida ugu dhaqsaha badanna ay u soo saari doonaan jawdalka doorashada.

Baydhabo (Caasimada Online) – Guddiga SEIT ee dowlad goboleedka Koonfur Galbeed ayaa war cusub kasoo saaray doorashada kursiga HOP#154 ee Golaha Shacabka Soomaaliya, kaas oo ay horey ugu soo baxday Sareeda Maxamed Cabdalla, balse uu diiday guddiga doorashooyinka ee heer federaal.

Qoraal kasoo baxay guddiga doorashada ee Koonfur Galbeed ayaa waxaa lagu sheegay in dib loogu noqonayo doorashada kursigan, si loo waafajiyo habraaca doorashada dalka.

“Gudiga Hirgelinta Doorashooyinka DGKGS SEIT waxa uu shaacinaya Jadwalka Qabashada Doorashada Kursiga Hop-154 si loo waafajiyo Habraaca Doorashada guud ee Dalka,” ayaa lagu yiri warqad kasoo baxay guddiga maamulka doorashada ee Koonfur Galbeed Somalia.

Sidoo kale qoraalka guddiga ayaa lagu sheegay in diiwaan-gelinta xubnaha musharixiinta iyo lacag shubista ay tahay 20-bishan April ee sanadka 2022-ka.

Guddiga ayaa  sidoo kale shaaciyey in ugu dambeyn doorashada la qabanayo 21-ka bishan, si looga faa’iideysto waqtiga la heesto ee ka haray dhammeystirka doorashooyinka dalka.

Guddiga doorashooyinka heer federaal ayaa horey ugu dhawaaqay in kursigaan oo ay ku guuleysatay Xildhibaano Sareedao uu ku celisay yahay, waxba kama jiraana ay tahay natiijada kasoo baxday.

Guddiga doorashada ayaa sidoo kale hore u sheegay in gabadha la tartantay Sareeda aysan soo buuxin shuruudihii murashaxnimada qodobkiisa 3aad ee heshiiskii 1 Oktoobar 2020-kii.

Si kastaba, arrimahan ayaa kusoo aadayo, iyada oo Koonfur Galbeed ay horey uga timid in dib loogu laabto kuraasta uu ku celiyey guddiga FEIT, walow mar dambe xal laga gaaray.

Nairobi (Caasimada Online) – Hay’adda Cunnada Adduunka ee WFP ayaa ka digtay in dad lagu qiyaasay 20 milyan oo qof oo ku nool qaybo ka mid ah Itoobiya, Kenya iyo Soomaaliya oo ay abaaruhu saameeyeen in ay la kulmi karaan musiibo ay gaajadu ka mid tahay, haddii gobolka ay ku dhufato abaar sannadkii afraad oo xiriir ah.

Roobabka ayaan sidii la filayay uga da’in Geeska Afrika xilli-roobaadkan, waxaana saddexdii sano ee la soo dhaafay ay abaartu geysatay khasaare lixaad leh.

Hay’adda Cunnada Adduunka ee WFP ayaa sheegtay in baaqashada dalagyadii ka soo go’ay dalka Itoobiya ay sababatay in 7.2 milyan oo qof ay ku la soo gudboonaatay macaluul ba’an, isla markaana ay dileen in ka badan hal milyan oo xoolo ah.

Xaaladda dalka Kenya ayaa ah mid aan ka rooneyn tan Itoobiya, iyadoo abaarta ka sii daraysa ay keentay in inka badan saddex milyan oo qof ay cunto la’aan ku dhacdo, kuwaasoo ay ku jiraan nus milyan qof oo ay soo food saartay heerar gaajo ah oo degdeg ah.

Soomaaliya gudaheeda, WFP waxay sheegtay in lix milyan oo qof, ama 40 boqolkiiba dadweynaha, ay haysato cunto yari, iyadoo in ka badan 80,000 ay qarka u saaran yihiin macaluul.

Isagoo ka hadlayay caasimadda Kenya ee Nairobi, ayaa agaasimaha WFP ee Bariga Afrika, Michael Dunford, waxa uu sheegay in tirada dadka gaajeysan ay u gudbi karto dad lagu qiyaasay 14 milyan ilaa 20 milyan, haddii roobabku ay dib u di’i waayaan.

Soomaaliya iyo dalalka dariska ah ee Geeska Afrika ayaa haatan wajahaya xaalado adag oo bani’aadanimo ah, isla-markaana ka dhashay abaaraha baahsan ee ku dhuftay dalalkaasi.

Muqdisho (Caasimada Online) – Shirkadda Coastline Exploration ayaa ku gacansayrtay go’aankii ay madaxda sare ee dowladda uga horyimaadeen heshiiskii uu Wasiirka shidaalka dowladda kula saxiixday magaalada Istanbul ee dalka Turkiga.

Madaxa shirkadda Coastline, Richard Anderson ayaa wareysi gaar ah oo uu siiyaay barnaamijka Galka Baarista waxa uu si weyn u difaacay in uu sax ahaa nidaamkii ay heshiiska kula saxiixdeen Wasiirka shidaalka iyo macdanta Soomaaliya, Cabdirashiid Maxamed Axmed.

“Waxaa aaminsanahay in heshiiska aan saxiixnay uu sax yahay oo si buuxda u jiraan. Filashadeyda waxa weeyi in aan fasax ka heli doono dowladda federaalka, kadib waxaa bixin doona lacagtii saxiixa oo waa shaqo galeyna,” ayuu yiri.

“Cid iskama dhago tirin, markale aniga oo dooneyn in aan hoos ugu sii galo faah-faahinta dooda sharciga ah, sababta oo ah way jiraan iyaga oo dhowr ah.”

Sidoo kale waxa uu sheegay in ka hor inta ay saxiixin heshiiska ay la tashi la sameeyen wasaarada iyo wakaalada Batroolka, kuwaasi oo kalsooni ka siiyay in madaxweynaha iyo Ra’iisul Wasaaraha ay ka warqabaan saxiixa heshiiskaas.

“Nagama suurtowdo taxadar la’aan intaas le’eg in aan galno howl intaas le’eg anaga oo aan ogeyn ama rumeysneyn in howsha ay korka ka toosan tahay. Waxaa ku xasuusinaya in marka la raaco sharciga Batroolka aan nagala dooneyn in aan la hadalno Ra’iisul Wasaaraha iyo Madaxweynaha midkoodna si toos ah, ” ayuu yiri Madaxa shirkadda Coastline, Richard Anderson.

Richard Anderson ayaa ku cel-celiyay in madaxda sare ee dalka ay ka warqabeen heshiiskaas, sida ay u sheegen madaxda Wasaarada, ayada oo hore u sheegay Wasiirka shidaalka iyo macdanta Soomaaliya, Cabdirashiid Maxamed Axmed in Farmaajo uu wax ka oga arrintaas.

Hase yeeshe Xafiisyada Madaxweynaha muddo xileedkiisu dhamaaday Madaxamed Cabdullaahi Farmaajo iyo kan Ra’iisul Wasaare Maxamed Xuseen Roole ayaa waxay labaduba rasmi ahaan u shaaciyeen in heshiiskaas uusan xalaal ahayn, ayaga oo si adagna uga horyimid.

Sidoo kale waxa jira xafiisyo ka baxsan midka Madaxweynaha iyo Ra’iisul Wasaaraha oo hore uga digay in xiligaan heshiisyo la galo, maadama ay dagsaneyn shuruucdii canshuurta iyo deegaanka, waxaana kamid ah Guddiga maamulka Maaliyada oo la sameeyay sanadkii 2013-ka si ay dowladda uga siiyaan tallo-bixin heshiisyada iyo qandaraasyada, waxaana guddiga ku wada jira Wasiirka maaliyada Soomaaliya, xubno ka tirsan baarlamaanka iyo xubin ka tirsan bangiga Adduunka.

Guddigaan ayaa talo-bixin ay soo saareen bishii Janaayo ee sanadkii hore waxay ku soo jeediyeen in heshiisyada iyo qandaraasyada cusub ay sugaan dowlada cusub ee dalka ka dhalan doonta.

Muqdisho (Caasimada Online) – Waxaa maanta magaalada Garbahaarey ee gobolka Gedo gaaray wafdi ka socda guddiyada doorashooyinka heer federaal iyo xalinta khilaafaadka, kuwaas oo warbaahinta u faahfaahiyey qorshaha socdaalkooda.

Cabdiweli Maxamed Cilmi oo ka mid ah xubnaha guddiga FEIT ee maanta gaaray Garbahaarey ayaa sheegay inay ka soo horjeedaan go’aanka ah in deegaan doorashada labaad ee Jubbaland loo wareejiyo magaalada Ceelwaaq.

Wuxuu sheegay in go’aankaas aysan ku mideysneyn xubnaha guddiga, “Sidaas darteed waxaan leenahay habraaca doorashada waxbaa laga bedeli karaan, laakiin sharciyadeeda wax lagama bedeli karo, anigu sharciyad ayaan ku soconaa, waxaana diyaar u nahay inay doorashada ku qabno magaalooyinka sharciga ah ee lagu heshiiyey oo Garbahaarey ay ku jirto,” ayuu yiri Cabdiweli.

Xubnahaan oo badankood warbaahinta la hadlay ayaa sheegay inay Garbahaarey u tageen qabashada doorashada 16-ka kursi ee laga soo doorto gobolka Gedo, iyagoo kormeer ku tegay goob loo qorsheeyey inay doorashada Garbahaarey ku qabtaan.

Dhanka kale xubno uu hoggaaminayo guddoomiyaha guddiga doorashooyinka heer federaal Muuse Geelle ayaa ku sugan magaalada Kismaayo oo shalay ay ku qabteen doorashada hal kursi, kuwaas oo maalmaha soo socda ku jawahan degmada Ceelwaaq, si doorashada 16-kaas kursi ay u qabtaan.

Sida muuqata gobolka Gedo waxaa laga abaabulayaa doorashooyin is barbar socda, waxaana xusid mudan in xukuumadda iyo dowlad goboleedka Jubbaland ay isku raaceen in doorashada kuraastii taallay Garbahaarey loo wareejiyo Ceelwaaq oo Jubbaaland ay maamusho.

Tallaabadaas waxaa ka carooday maamulka iyo siyaasiyiinta kale ee gobolka Gedo, waxayna hadda isku diyaarinayaa doorasho u gaar ah, iyagoo garab ka helaya xafiiska Farmaajo oo loolan adag oo kuraastaas ku wajahan uu kala dhaxeeyo Axmed Madoobe.