Muqdisho (Caasimada Online) – Dilka Allah ha u naxariistee ikraan Tahliil Faarax, wuxuu abuuray argagax, diidmo, iyo caro xooggan oo dhammaan shacabka Soomaaliyeed ay si isku mid ah u muujiyeen.

Hay’adda NISA, oo Ikraan ay ka tirsaneyn, waxay afduubka iyo dilkeeda ku eedeysay Al-Shabaab, hase yeeshee Al-Shabaab ayaa durba iska fogeysay, ayada oo sheegtay inay eedaas “ula yaabtay si la mid ah shacabka kale ee Soomaalida.”

Siyaasiyiin badan oo ka hadlay dilka, oo ay ka mid yihiin Mahad Salaad, Cabdiraxmaan Caynte, Xasan Sheekh, Cabdiraxmaan Cabdishakuur, Sanbalooshe, Cumar Cabdirashiid, Taabit Cabdi iyo kuwa kale, waxay falcelintooda, inkasta oo qoraal ahaan ay kala duwaneyd, ay laheyd hal macno, waxayna ku dalbadeenin  ra’iisul wasaare Roobleuu tallaabo qaado.

Waxaa la mid ahaa shacabka Soomaalida badankood, oo u kuur gelid ay sameysay Caasimada Online, ay ku ogaatay inay badankood dalbanayeen in Rooble uu tallaabo ka qaado dadka lagu tuhmayo kiiskan, oo Ikraan ay caddaalad hesho.

Aaway Farmaajo?

Baaqyada ku socda Rooble waxay nagu dhalisay su’aal ah, maxaa loo waayey cid baaq u direysa Farmaajo, oo ka codsaneysa inuu wax ka qabto xaaladdan?

Baaqyada ku socda Rooble, waxay macno weyn ka bixinayaan halka uu maanta Farmaajo ka taagan yahay Soomaaliya, sumcad ahaan iyo sharciyad ahaan; haddii uu dareensan yahay iyo haddii kaleba.

Dadka dalbanaya inay caddaalad hesho Ikraan, ee dhinaca maraya Farmaajo una qeylinaya Rooble, waxay Farmaajo u dirayaan farriin laba macno leh; 1- iInuusan sharciyad madaxweyne haysan, 2- Haddii uu haysatana aysan ku kalsooneyn inuu caddaalad fali karo.

Sharciyadda Farmaajo

Madaxweyne Farmaajo, wuxuu muddo xileedkiisu dhammaaday 7-dii Febraayo 2021, waxaana dad badan ay rumeysan yihiin inuu kursiga ku fadhiyo sharci-darro, oo ay tahay inaan waxba laga weydiin masiirka umadda iyo dalka.

Famaajo kahor, waxaa jiray madaxweynayaal waqtigooda dhammaaday, sida Xasan Sheekh iyo Sheekh Shariif haddana marnaba aan sharciyaddooda dood la gelin, sababtuna waa inaysan isku dayin muddo kororsi, islamarkaana jallaafo kasta oo ay awoodaan u dhigin in dalka ay doorasho ka dhacdo, sida ka duwan Farmaajo.

Waa taas sababta ay u rumeysan yihiin in Farmaajo uu kursi un ku fadhiyo, balse aanu dalka maamulin, oo Rooble iyo xukuumaddiisa ay haystaan sharciyadda xil-gaarsiinta, illaa inta madaxweyne kale laga dooranayo.

Tacaddiyada Farmaajo

Qeyb kale oo shacabka a ka mid ah ayaa Farmaajo u muujinaya in xitaa haddii ay rumeysan yihiin inuu sharciyad haysto, aysan aaminsaneyn inuu caddaalad fali karo, ama qaado karo wax tallaabo ah oo ka dhan dadka lagu tuhmayo dilka Ikraan.

Farmaajo intii uu madaxweynaha ka ahaa Soomaaliya, waxaa dhacay tacaddiyo badan oo loo gaystay dad shacab ama siyaasiyiin ah, sida dhiibistii Qalbi-Dhagax, weerarkii Cabdiraxmaan Cabdishakuur, xasuuqii shacabka Baydhaba, iyo askartii la geeyey Eritrea ee weli la’yahay, qaarkoodna la xaqiijiyey in la dilay.

Dhammaan tacaddiyadan waxay si toos ah ugu dhammaadeen Farmaajo, waana taas sababta aysan maanta u jirin cid soo hadal qaadeysa Farmaajo, ama caddaalad uga dalbeysa marxuumad Ikraan Tahliil.

Afar sano kadib markii Farmaajo la doortay, oo shacbiyadda uu helay ay aheyd mid aan horey loo arag, wuxuu maanta taagan yahay maqam loo arko inuu ahaa madaxweynihii ugu tacaddiyada badnaa uguna xukunka xumaa ee dalka uu arko 30 sano kadib.

Waxaa dhimatay sumcaddiisa, wuxuuna marayaa heer, xitaa aan lasoo hadal qaadin, xilli kiis xasaasi ah oo noociisa aan dalka lagu arag uu taagan yahay.

Farmaajo waa kaas. 

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha hey’adda culumada Soomaaliyeed Sheekh Bashiir Axmed Salaad oo ka hadlay kiiska Ikraan Tahliil Faarax ayaa dowladda ugu baaqay in jawaab waafi ah oo dadku ay ku qancaan ay ka bixiso kiis gabadhaas oo hey’adda NISA ay xalay baahisay inay dileen Al-Shabaab, halka Al-Shabaab-na ay iska fogeeyeen dilka iyo afduubka gabadhaas.

Sheekh Bashiir ayaa ugu baaqay dowladda Soomaaliya in aysan ku tagri falin awoodeeda oo kiiska gabadhaan iyo kuwii horay u dhacay ay jawaab cad ka bixiso, shacabkana ka qanciso, halka shacabkana uu ugu baaqay in wax kasta ay dowladooda uga dambeeyaan.

Sidoo kale qabaa’il ayuu ugu baaqay in aysan is dhibaateyn oo qadarta ay ku qancaan, isagoo ka digay cawaaqib xumada ka dhalan karta kiiska Ikraan loo afduubto dad aan waxba galabsan oo heybtooda lagu beegsanayo.

“Dowladda waxaa laga rabaa in aysan awooda dadka ku dulmin oo si sax ah ay u isticmaasho, wixii dhacayna sida ay u dhaceen dowladda ayey u taallaa, dhibka dadka soo gaaray waa in dowladdu iska xilqaanto, ee dadku inay macluumaad raadiyaan sax maaha, kiis kasta oo dhaca waxay mas’uuliyadiisu fuuleysaa dowladda,” ayuu yiri Sheekh Bashiir Axmed Salaad.

Sheekha ayaa dadka ehelka ah ee gabadhu ay ka maqan tahay ugu baaqay inay sharciga u maraan baadi goobka gabadhooda, si looga sal gaaro kiiska, iyadoo dhib kale aan la geysan.

“Qawaacidda Islaamka waxay noo sheegeysaa dowladdu inay masuul ka tahay dadka dhiigooda, ammaankooda iyo maalkooda, dowladdu dalka ayey ka waardiyeyneysaa in cadaw ku soo duulo, shacabka xitaa inay kala celiso ayaa laga rabaa dowladda,” ayuu yiri Sheekh Bashiir.

Sidoo kale waxa uu sheegay in kiis gabdheed uu culeyskiisa leeyahay, “Gabdhuhu diin ahaan iyo dhaqan ahaan xurmo gaar ah ayey leeyihiin, culeys gaar ah ayey leeyihiin, waa in daryeel iyo dadaal fiican laga geysto in kiiskaas xogtiisa dhabta ah laga gun gaaro, ama ugu yaraan dadkii ay gabadhu ka dhalatay laga qanciyo,” ayuu yiri.

Sheekh Bashiir oo sii hadlaayey ayaa yiri, “Sax ma aha in la dilo ama la qafaasho qof aan geysan dembigaas, sida aan hadaba maqleyno, ficilkaas mid diini ah maaha, qof kale ayaan ka aar goosanayaa hadaa dhahdo dulmi waaye, diinteenu ma ogola, dulmina, dulmi loogama jawaabo, hadii cadaaladda la waayo, dad kale yaan la afduuban oo la dilin, dulmiga iyo dhibku waa sii badanayaa.”

Ugu dambeyntii Sheekh Bashiir ayaa dowladda ugu baaqay in arrintaan ay mas’uuliyad iska saarto si dhibku uusan u sii badan, halka guud ahaan dhinacyada ay khuseyso arrintaan uu kula taliyey in la isku dul qaato.

Hoos ka daawo

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirkii hore ee wasaarada waxbarashada xukuumada Soomaaliya, ahna xildhibaan ka tirsan Golaha Shacabka, Cabdullaahi Goodax Barre ayaa markii ugu horreysay ka hadlay dagaalka siyaasadeed uu dhexeeya wasaaradda madaxda waxbarashada dowladda federaalka ah iyo mas’uuliyiinta maamulka gobolka Banaadir.

Goodax Barre oo wareysi siiyey Shabelle TV ayaa marka horre shaaciye inuu jiro heshiis waxbarasho oo ay kala saxiixdeen labada dhinac, xilligii uu joogay wasaaradda, loona baahan yahay in la dhaqan-geliyo, si meesha looga saaro khilaafaadka xoogan ee jira.

Wasiirkii hore ee waxbarashada Soomaaliya ayaa sheegay in heshiiskaas uu dhigayo in waxbarashada & iskuullada magaalada Muqdisho, si toos ah looga wareejiyey gobolka Banaadir, isla-markaana uu wasaaradda ka mamnuucayo inay sameyso fara-gelin dambe.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray wasaaradda laga doonayo oo kaliya in ay la shaqeyso, sidoo kalena ay taakuleyso maamulka gobolka Banaadir, sida uu hadalka u dhigay.

“Arrinta heshiiskan wuxuu ka mamnuucaayey wasaaradda waxbarashada inay fara-gelin dambe ay sameyso ee balse fara-gelintu ay noqoto mid lagu taakuleynaayo oo lagu garab galaayo oo looga shaqeysiinaayo oo wax loogu qabanaayo,” ayuu yiri Goodax Barre.

Waxa kale oo uu soo hadal qaaday go’aanka ka soo baxay wasaaradda ee ah in ay bixin doonto warqadaha bedalashada ardayga ka baxaya iskuul ee gelaya mid kale, wuxuuna ka soo horjeestay tallaabadaasi, isaga oo tilmaamay in aan loo baahneyn in wasaaraddu ay gacanta la gasho arrimahaasi, maadaama uu jiro system guud oo horey loo diyaariyey, kaas oo dhex-maraya wasaaradda waxbarashada xukuumadda federaalka Soomaaliya.

“Nidaamka aad hadda ka dhawaajisay ee iskuullada la kala bedalanaayo, maba loo baahneyn wasaaraddu inay howshaas gacanta lag gasho,” ayuu sii raaciyey.

Hadalkan ayaa kusoo aadayo, iyada oo ay sii xoogeysatay xiisada u dhexeysa wasaaradda waxbarashada iyo gobolka Banaadir, waxaana labada dhinac ay soo saareen go’aanno xasaasi ah oo midba midka kale ku weerarayo, balse waxaa haatan billowday daadaallo lagu dhammeynayo xiisaddaasi.

Gaalkacyo (Caasimada Online) – Madaxweynaha dowlad goboleedka Puntland, Siciid Cabdullaahi Maxamed (Deni) oo haatan ku sugan magaalada Nairobi ee caasimada Kenya ayaa la filayaa in todobaadkan uu toos uga dago magaalada Gaalkacyo ee gobolka Mudug.

Wararka ayaa sheegaya in qaban-qaabada soo dhoweynta haatan laga sii bilaabayo waqooyiga Gaalkacyo, iyada oo sidoo kale aad loo adkeeyey dhanka ammaanka.

Ilo wareedyo lagu kalsoon-yahay ayaa Caasimada Online u sheegay in Deni marka uu gaaro Gaalkacyo uu xarigga ka jari doono garoonka kubadda Cagta ee Cawaale Studium.

Sidoo kale wararka ayaa intaasi kusii daraya in kulamo uu ka bilaabi doono waqooyiga Gaalkacyo, kuwaas oo uu la qaadan doono waxgaradka deegaanka iyo maamulka.

Sciid Deni ayaa sidoo kale maamlmo joogo doono Gaalkacyo, isaga oo kormeeri doono xarumaha muhiimka ah ee magaalada, si u qiimeeyo xaaladda guud ee deegaanka.

Gaalkacyo ayaa ka mid ah magaalooyinka waa weyn ee hoostaga Puntland, waxaana muddooyinkii dambe aad loo xoojiyey howl-gallada lagu sugayo amniga magaaladaas.

Si kastaba socdaalka la filayo in madaxweynaha Puntland uu ku tego degmada Gaalkacyo ayaa kusoo aadayo, xilli dagaallo ka dhan Al-Shabaab ay ka socdaan gobolka Mudug.

Jowhar (Caasimada Online) – Madaxweynaha dowlad goboleedka HirShabelle, Cali Guudlaawe Xuseen oo ka hadlay dib u dhaca ku yimid maamulkiisa iyo waxqabad la’aanta xukuumadiisa, ayaa ugu qiil sameeyay in uu kusoo aaday xili uu taagna khilaafka doorashooyinka.

Waxa uu sheegay in ayada oo muddo kooban uu dhisan yahay maamulka HirShabelle uu qeyb ka noqday xalinta khilaafka doorashooyinka, midaasi oo sida uu sheegay ka mashquulisay wax badan oo u qabsoomi lahaa.

Sidoo kale waxa uu sheegay in caqabadihii badnaa ee ku gudboona doorashada laga soo gudbay badankooda, islamarkaana uu dalka uu jiheystay doorashooyin, ka maamul ahaana ay diyaar u yihiin qabashada doorashada Xildhibaanada Aqalka Sare.

Cali Guudlaawe oo kamid ah Madaxda Golaha Wadatashiga Qaranka ayaa waxa uu maamulkiisu wajahaya khilaaf iyo xiisado ka dhashay doorashadii uu kusoo baxay, taasi oo illaa hadda aan xal muuqda laga gaarin.

Si kastaba, Madaxweyne Cali Guudlaawe ayaa la daala dhacayay muddooyinkii dambe eedo iyo dacaayado ka dhan inuusan tagin karin qeybo kamid ah maamulka uu ka taliyo, xiisado taagan awgood.

Muqdisho (Caasimada Online) – Tan iyo markii ay banaanka u soo baxday in shirkad gaar ah laga kireeyay dhul kamid ah Tiyaatarka Qaranka, si looga dhiso maqaayad ayaa waxaa ka dhashay hadal hayn xoogan oo ku aadan awooda dowladda ee bixinta hanti-qaran.

Dadka sharciyan aqoonta u leh arrintaan ayaa sheegaya in markii laga hadlo lahaanshiyaha dhulka Jamhuuriyadda Soomaaliya, lagana eego dhanka sharciga ay dowladdu leedahay dhulka halka khayraadka dhulka iyo kan baddana ay yihiin hanti Qaran oo ka dhaxeeysa dadweynaha (hanti dadweyne).

Qodobka 42-aad ee Dastuurka ku-meel-gaarka ah ee Soomaaliya farqadiisa 1-aad ayaa dhigaysa “in khayraadka badda iyo kan bariga labaduba yihiin hanti dadweyne”, sida uu Wasiirkii hore ee howlaha guud, Eng Saadiq Cabdullaahi u sheegay BBC-da.

Eng Saadiq ayaa sidoo kale waxa uu sheegay in dowladdu “ay iibin karto wixii dhul dowladeed ah loona arko dan qaran oo waliba ay ka iibin karto shirkad ama shaqsi”, balse loo baahan yahay keliya in dowladda u marto nidaamka sharciga ah, ayada oo la waafajinayo xeerarka dalka uga yaalla arrintan.

“Marka hore soo jeedinta arrintaan waxaa iska leh guddiga qaran ee wakiilka uga ah dowladda dhexe, waxaa sidoo kale qayb arrintaan ku leh golaha deegaanka dhulku ku yaalla markaa kadibna waa in la raadiyaa si loogu tartamo oo cidii ku guulaysata ay sidaa ku hesho,” ayuu yiri.

“Dakhliga ka soo baxa dhulkaas iibkiisa waa inuu si toos ah ugu xarooda qasnadda dowladda oo aanu ku dhicin gacan wasaarad gaar ah iyo shaqsi gaar ah.”

Dhinaca kale, Xafiiska Hantidhawrka Guud ee Qaranka ayaa soo bandhigay 5 qoddob oo Wasaaradda Warfaafinta ka dul booday markii la bixinayay qeyb kamid ah dhulka Tiyaatarka, islamarkaana ka hor-imaneysa wareegtada lagu bixiyey dhulkaas, kuwaasi oo kala ahaa;

1. Qoddobka 43aad (2) ee Dastuurka Ku-meel-gaarka (KMG) JFS
2. Qoddobka 50aad (1) Xarfaha (b & t) ee Sharciga Maareynta Maaliyadda Guud (Sharci LR.17, ee 25/12/2019)
3. Amar Madaxweyne oo ku taariikheysan “19 Janaayo 2018”, taas oo lagu caddeeyey in ay sharci darro “hibeynta, bixinta iyo wareejinta dhulka Dawladda’
4. Qoddobada 2aad iyo 3aad ee Xeer Ra’iisal Wasaare (Xeer Lr.047 ee 06/12/2018), kaas oo ku saabsan “Heshiisyada Dawladda Federaalka la galeyso Shirkado ama Hay’ado
5. Qodobka 1aad ee warqada Hantidhawraha Guud ee 20/10/2020 oo lagu sheegay in hay’adah Dowladda heshiisyada ay galaan ka soo diiwan geliyaan Xafiiska Hantidhawrka Guud ee Qaranka.

Wuxuu Hantidhawrku meel adag iska taagay bixinta dhulka danta guud ee loo marayo sifo sharciga waafaqsaneyn, ayadoona hay’addaha iyo mas’uuliyiinta dowladda looga digay in hantida umadda u maamulaan si gaar ah, kana faa’iideystaan xilliyada kala guurka.

Muqdisho (Caasimada Online)-Xildhibaan Faarax Sheekh Cabdulqaadir oo ay isku beel yihiin Fahad Yaasiin ayaa ka hadlay kiiska Ikraan Tahliil Faarax oo loo heysto hey’adda NISA iyo dhalinyaro si aar gudasho ah maanta loogu afduubtay magaalada Beledweyne ee gobolka Hiiraan.

Ugu horeyn Xildhibaanka ayaa sheegay in murugada uu la qeyb sanayo qoyska Ikraan iyo guud ahaan shacabka Soomaaliyeed ee ka ‘argagaxay waayideedii iyo in la dilay’.

“Waxaan codkeyga ku biirinaya guud ahaan dadka codsaday in baaritaan madax-banaan lagu sameeyo dilka Ikraan, inay cadaalad hesho Ikraan waa waajib saaran dadka Soomaaliyeed ee wax garadka ah, aniguna dadkaas daba taagan dhiigga Ikraan iyo dilkaas waxuushnimada ah ayaan ka mid ahay,” ayuu yiri Xildhibaan Faarax.

Sidoo kale Xildhibaan Faarax Sheekh Cabdulqaadir ayaa wax lala yaabo ku tilmaamay in xitaa Al-Shabaabkii nabadda nebcaa ay iska fogeeyaan dilka gabashaas.

“Waxaa maanta isoo gaartay in dad ay isku heyb yihiin Ikraan oo ka naxay dhibka gaaray, ay afduubteen seddax dhalinyaro ah oo ka soo jeeda beel kale, iyagoo tuhun ka qaba in beeshaas dad ka dhashay ay lug ku leeyihiin hey’adihii ay ka shaqeyn jirtay Ikraan,” ayuu yiri Xildhibaan Faarax .

“Waxaan ugu baaqayaa dhalinyarada iyo waxgaradka reer Beledweyne, in dhalinyaradaas si deg deg ah xoriyadooda ay ku helaan, sax ma ahan dhaqanka ah in dadka aano iyo wax lamid ah loo raadsado oo dad aan waxba galabsan loo dhibaateeyo, arrintaasna waxba kuma soo kordhineyso cadaaladda aan u goobeyno kiiska Ikraan,” ayuu yiri Xildhibaan Faarax Sheekh Cabdulqaadir.

Ugu dambeyntii Xildhibaanka ayaa bogaadiyey dadaallada Ugaaska beesha Gaaljecel oo Ikraan ay ka dhalatay, guud ahaan odayaasha dhaqanka iyo maamulka magaalada Beledweyne oo maanta u istaagay inay dhashaaqada ka dhalatay kiiska gabadhaas ay xaliyaan.

“Waxaan u rajeynayaa dadka walaalaha ah ee reer Beledweyne in shaqaaqooyin aysan lug ku laheyn ama meel kale ka dhacay aysan ku keenin xasilooni darro iyo dhibaatooyin kale oo sii dhaca, dhamaan waxaan ugu baaqayaa qeybaha oo dhan inay is dejiyaan oo ogaadaan inay yihiin dad xigto iyo ehel isku ah,” ayuu hadalkiisa ku soo gabagabeeyey Xildhibaan Faarax Sheekh Cabdulqaadir.

Dhanka kale Xildhibaan Aamino Maxamed oo golaha shacabka ku metesha reerka ay ka soo jeedo Ikraan Tahliil oo ka hadashay dhalinyarada lagu afduubtay Beledweyne ayaa tiri, “Qof aan dhibaato noo geysan yaan loo dhibaateynin Ikraan darteed, Ikaraan dadbaa lagu tuhmayaa una eedeysan, kaama hari doono, anagaa u taagan in Ikraan ay cadaalad hesho, laakiin waxaan codasaneynaa in dhalinyarada xirxiran la sii daayo, oo Ikraan darted aan loo dhibaateyn qof aan waxba galabsan.”

Hoos ka daawo muuqaalka Faarax Cabdulqaadir

Jowhar (Caasimada Online) – Wararka aan ka heleyno magaalada Jowhar ee caasimadda maamulka HirShabele waxay sheegayaan in goordhaw weeraray lagu qaaday guri ku sugnaayeen xildhibaano ka tirsan baarlamaanka HirShabelle.

Sida aan xogta ku helnay weerarka waxaa loo adegsaday Bambo-gacmeed, waxaana ku dhaawacmay seddax xildhibaan oo ka tirsan baarlamaanka maamulka HirShabeelle.

Dadka deegaanka ayaa Caasimada Online u sheegay in markii guri lagu tuuray Bamka kadib la maqlay rasaas mudo daqiiqado ah socotay, taas oo loo maleynayo in ilaalada xildhibaanada ay ridayeen.

Xaafadda lagu weeraray xildhibaanadaan ee ka tirsan xaafadaha magaalada Jowhar waxaa aad u degan musharaxiinta dowlad goboleedka HirShabeelle, waana mid aad loo ilaaliyo amaankeeda, sida ay noo sheegeen dadka deegaanka.

Xildhibaanadii dhaawacmay ayaa isbitaalka loola cararay, waxaana magaalada ka bilaawday howlagglo lagu baacsanayo raggii geystay weerarkaas, welina wax war ah arrintaan kama soo saarin maamulka HirShabelle.

Muqdisho (Caasimada Online)  – Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa si kulul uga hadlay dilka Ikraan Tahliil, oo ay ha’yadda NISA sheegtay inay ku baxday gacanta Al-Shabaab, halka ay iska fogeysay kooxdu dilkaas.

Madaxweynihii hore ee dalka ayaa qoraal uu soo dhigay bartiisa Facebook waxa uu ku sheegay in aan la aqbali karin in tuhmanayaasha kiiska Ikraan ay ka noqdaan garsoorayaal.

“Kiiskan waxaa hareeyay mugdi iyo shaki laga qabo dhinacyada ku lugta leh, sidaas darteed waa in baaris madaxbannaan lagu sameeyo. Lama aqbali karo in tuhmanayaashu garsoorayaal ka noqdaan,” ayuu yiri.

Sidoo kale waxa uu dalbaday in kiiskaas oo uu mugdi iyo shaki badan hareeyay loo saaro guddi madax-banaan, islamarkaana lagu sameeyo baaris aysan shaqo ku laheyn dhinacyada lugta ku leh.

Hadalka madaxweynihii hore ayaa imanaya xili uu Golaha Midowga Musharaxiinta ay shaaciyeen inaysan ku qancin qaabka loo shaaciyey geerideeda, ayaga oo ka dalbaday ra’iisul wasare Rooble in uu si deg deg ah u soo faro-gasho kiiskaas, xilalkana ka qaado hogaanka hay’adda NISA.

Kiiska Ikraan Tahliil ayaa galay marxalad aad u xasaasi ah, kadib markii ay hay’adda Nabadsugida shaacisay inay gabadhu ku baxday gacanta Al-Shabaab, oo ayadu iska fogeysay kooxdu arrintaas, waxaana maanta magaalada Beledweyne ka dhacay afduub aargudasho ah oo loo gaystay wiil dhallinyaro ah, oo aan wax dambi ah galin.

Muqdisho (Caasimada Online) – Taliyihii hore ee hay’adda NISA Cabdullaahi Maxamed Cali (Sanbaloolshe) ayaa ka hadlay warkii xalay kasoo baxay Hay’adda NISA ee ay ku shaacisay in Ikraan Tahliil Faarax oo aheyd gabar ka tirsan hay’adda ay u gacan gashay Al-Shabaab, kadibna la dilay.

Sanbaloolshe ayaa sheegay in lagu kalsoonaan karin qoraalka kooban ee lagu shaaciyey dilka Ikraan, wuxuuna sheegay in Al-Shabaab ay dishay Ikraan, haddii NISA ay tahay Al-Shabaab, balse aysan si kale taas ku dhici karin.

“Gabadha xayndaabka hay’adda ayey ku jirtay, qof ay ku kalsoon tahay ayey u baxday, haddii hay’adda ay Al-Shabaab tahay ma ogi, laakiin weligeed ma dhicin haddana ma dhici doonto qof xayndaabkaas ku jira in Al-Shabaab afduubtaan,” ayuu yiri.

“Sida lagu yaqaanay Al-Shabaab wey ugaadhsan jireen dadka dowladda u shaqeeya ama saraakiisha hay’adda, abidkeedna ma dhicin qof Nabad-Sugid ah oo Shabaab afduubeen, laakiin boqolaal ay digeen oo gawaaridooda qaraxyo ku xireen waa jiraan.”

Taliyihii hore ee hay’adda NISA ayaa sidoo kale waxa uu shaki badan ka muujiyey in hay’adda ay dishay gabadhaas, ama’se uu jiro xiriir ka dhaxeeya saraakiisha NISA iyo Al-Shabaab.

“Sideedaba in Shabaab ku lug leeyihiin qofka sheega, xaguu ku dilay, goorma ayey dileen, ayaga ma sheegan meel ay soo dhigeen majiro, ma anagaa Shabaab ah? oo Shabaab afhayeen u ah, arrintaan mugdi badan ayaa ku hareysan.”

Tan iyo markii ay hay’adda NISA shaacisay dilka Ikraan Tahliil, kadib markii ay u gacan gashay kooxda Al-Shabaab, ayaa waxa isa-soo taraya shakiga laga qabo sax ahaanshaha arrintaas.

Muqdisho (Caasimada Online) – Muna Sharmaan oo ka mid aheyd qareenadii ugu horeeyey ee difaacay badda Soomaaliya ee Kenya nagu heysato ayaa war ka soo saartay geerida Allaha u naxariistee Maxamed Cumar Saalixi oo isna ahaa qareen aad loogu amaanay kaalintii uu ka qaatay difaaca badda Soomaaliya.

Muna Sharmaan waxay aheyd qofka kaliya ee Soomaali ah oo ku jiray qareenadii soo bilaabay difaaca badda Soomaaliya sanadkii 2014-kii, waxaana aad loogu amaanay doorkii ay ka qaadatay soo dhicinta badda Soomaaliya, intii ay ku jirtay howshaas.

“Waxaa tacsida la wadaagayaa qoyska uu ka baxay walaalkay iyo saaxiibkeey Maxamed Cumar Saalixi oo geeriyooday 2dii Sebteembar 2021. Maxamed wuxuu ahaa nin haldoor ah oo ay xirfaddiisu sarreyso kaasoo si hagar la’aan ah ugu shaqeeyay qaranka iyo shacabka Soomaaliyeed isagoo  difaacaya qadiyadda Baddda ee nagala dhaxayso Kenya,” ayey Muna Sharmaan ku tiri qoraal ay soo saartay.

Qoraalka Muna ayaa intaas ku sii daray, “Wuxuu ahaa qof mar walba daggan, maskaxda shiila, dhiirran, geesinnimo ay ka muuqato oo hufnaan iyo dhawrsanaan ku sifoobay. Maanta waxaa shacabka Soomaaliyeed la qeybsanayaa tiiraanyada iyo tacsida walaalkeen Saalixi oo ahaa waddani dhab ah iyo shakhsi leh tilmaamo suubban. Alle ha siiyo naxariistiisa janno, xaaskiisa iyo carruurtiisana quluubta ha u qaboojiyo.”

Allaha u naxariistee Maxamed Cumar Saalixi ayaa maanta meydkiisa salaadda Janaasada lagula dukaday Masjidka Isbahaysiga Islaamka, iyadoo galabta lagu aasay Qabuuraha Sheekh Cali Suufi ee Degmada Warta Nabadda.

Muqdisho (Caasimada Online) – Golaha Midowga Musharaxiinta ayaa goordhoweyd bayaan kasoo saaray dilka Ikraan Tahliil oo ay shaacisay hay’adda NISA, laguna sheegay in uu Golaha ku qancin qaabka loo shaaciyey geerideeda.

Golaha ayaa ugu horeyntii qoyskeeda iyo umadda Soomaaliyeed uga tacsiyadeeyay geerida Ikraan Tahliil, ayaga oo nasiib darro ku tilmaamay in halka ruuxeeda iyo raqdeeda lagu waayey ay tahay hay’adda Nabadsugida.

“Golaha Midowga Musharaxiinta kuma qancin qaabka loo baaray iyo sida loo soo bandhigay natiijada baaritaanka kiiska Ikraan. Waxaa kaloo garasho ku xadgudub ah in dambiga loo saariyo ururka argagixisada Al-Shabaab, iyadoo aan caddeymo lasoo bandhigin,” ayaa lagu yiri qoraalka.

Bayaanka ayaa sidoo kale lagu sheegay in golaha uu muddo ka digayay in NISA laga fogeeyo howlaha ka baxsan amniga, lana siyaasadeeyo.

“Hay’addu waxay ku eedeysan tahay abaabul shirqool siyaasadeed iyo in ay lug ku lahayd dhalinyaro loo qaaday dalka Eriteria lana tuhunsan yahay in ay dagaalka Itoobiya ka qeyb-galeen,” ayaa sidoo kale lagu yiri bayaanka.

Golaha Midowga Musharaxiinta ayaa ka dalbaday ra’iisul wasaaraha xil-gaarsiinta in uu qaado 3 tallaabo oo xasaasi ah , kuwasi oo kala ah;

1. In isbedel deg-deg ah lagu sameeyo hogaanka sare ee Hay’adda Nabadsugida, si loo soo celiyo kalsoonida shacabka.
2. In loo saaro guddi caalami ah oo madax bannaan si looga gungaaro xaqiiqda kiiskan.
3. In hay’adda loo magacaabo hogaan kalsoonida shacabka hanan kara.

Muqdisho (Caasimada Online) – Xildhibaan Aamina Maxamed Cabdi oo ka mid ah xubnaha golaha shacabka ku metela beesha ay u dhalatay Ikraan oo la hadashay TV-ga Universal ayaa sheegtay in marnaba aan lagu qanci karin warka ay hay’adda NISA ka sheegtay Ikraan Tahliil.

Xildhibaanada ayaa si adag uga digtay wada-shaqeyn ka dhaxeyn karta kooxda Al-Shabaab iyo NISA, maadama ay ku doodeyso in gabadha ay wateen qaar kamid ah hay’adda Nabadsugida, islamarkaana laga waday xayndaabka taliska.

“Ikraan meesha lagu waayey waa xarunta Nabadsugida dhexdeeda, meel uu qof geli karo maaha, meel uu Shabaab iyo wax u dhow tagi karaan maaha. Hay’adda Nabadsugida warka ay ka sheegen Radio Muqdisho wax aan ku qancayno ma ah,” ayey tiri.

“Haddii uu jiro heshiis ka dhaxeeya dowladda iyo Shabaab, ha naloo sheego baarlamaanka ayaa ka tirsanahay, waxaa leeyahay taliska nabadsugida oo ugu horeeyo Taliye Fahad Yaasiin adigaa lagu weydiinaya, dhiigeeduna waa ku daba-taagan-yahay , waxaana lagaa rabaa meesha aad ka bixisay.”

Sidoo kale waxay ka dalbatay ra’iisul wasaare Rooble inuu soo faro-geliyo arrintaan, islamarkaana ay mudan tahay in uu si dhab ah uga howl-galo kiiska Ikraan Tahliil Faarax.

Hadalka Aamina ayaa waxa uu imanayaa waxyar un ka hor markii ay Al-Shabaab iska fogeysay dilka Ikraan oo ay sheegtay hay’adda Nabadsugida in ay u gacan gashay kooxdaas, kadibna ay dileen.

Hoos ka daawo xildhibaan Aamina

Muqdisho (Caasimada Online) – Xildhibaan Mahad Salaad oo ka tirsan Baarlamaanka Soomaaliya ayaa codsi deg deg ah kasoo saaray fal ay ku dhaqaaqeen dhalinta beesha Gaaljecel, kaasi oo loogu aargudayo dilka Ikraan Tahliil oo la tuhunsan-yahay inay ku baxday gacanta NISA.

Wiil dhalinyaro oo lagu magacaabo Cabdiqafaar Xaaji Cumar, oo ku beel ah Fahad Yaasiin, ayaa waxay dabley ka tirsan beesha Gaaljecel ay maanta ka afduubteen xaafada howl-wadaag ee magaalada Beledweyne.

Mahad Salaad ayaa qoraal uu ku baahiyey bartiisa Facebook oo ahaa Codsi si toos ah ugu socda beesha Gaaljecel, uga dalbaday inay ka hortagaan dhalinyarada la haybta ah ee la sheegayo inay dad ku qafaalanayaan magaalada Beledweyne.

Wuxuu hoosta ka xariiqay in dilka Ikraan uu dusha ka saaran yahay Fahad Yaasiin, oo aysan mas’uuliyada falkaas la wadaagin beeshiisa, isagana lagu ciqaabi doono oo maxkamad lasoo taagi doono, sida uu sheegay.

Hoos ka aqriso qoraalka Mahad Salaad oo dhameystiran

CODSI KU SOCDA BEESHA GAALJECEL‼️

Kiiska dilka Ikraan Tahliil wuxuu ku cadyahay Fahad Yaasiin, isaga ayaana loo ciqaabi doonaa inshaa’allaah. Waxa la ii sheegay inuu u cararay dalka Turkiga, halkaasna uu ku dhuumaalaysanayo laakiin lagama hari doono inshaa’allaah, ilaa maxkamad laga soo taagayo, lana marinayo ciqaab u dhiganta dambiga uu ka galay walaasheen Ikraan iyo qoyskeeda!.

Walaalaha reer Hiiraan gaar ahaan Beesha Gaaljecel waxaan ka codsanaynaa in ay ka hortagaan dhalinyarada la haybta ah ee la sheegayo in ay dad ka qafaalanayaan magaalada Baladweyne. Sababtoo ah dambigaan waxaa geystay qof ee qabiil ma galin. Isaga ayaana lagula xisaabtamayaa.

Ficillada nuucaan oo kale ah waxay naga marin habaabinayaan wadada aan ku socono ee Ikraan xaqeeda aan ku baadi goobeyno, sidoo kalena waxay naga sii jeedinaysaa indhaha shacabka Soomaaliyeed ee nala duuban si Ikraan cadaalad u hesho, dambiilihii ficilkaan foosha xun geystana gacanta lagu soo dhigayo!

Beledweyne (Caasimada Online) – Dabley hubeysan oo ka gadoodsan dilka Ikraan Tahliil oo ka tirsaneyd hay’adda nabadsugida ee NISA ayaa maanta magaalada Beledweyne ka sameeyey afduub aargudasho ah oo loo gaystay seddax wiil dhallinyaro ah, oo aan wax dambi ah galin.

Dhalinyarada oo lagu kala magacaabo Cabdullahi Xaaji Axmed Daahir, Maxamed Xasan Nuur Sheekh Cabdulqaadi iyo Cabdiqafaar Xaaji Cumar ayaa waxay dableydu ka afduubteen gudaha magaalada Beledweyne, waxayna soo bandhigeen muuqaal ay ka duubeen.

Ragga heysta dhalinyaradaas oo muuqaalka ka soo muuqday ayaa ku cel-celinaya in aysan wax dhib ah u geysan doonin, waxaana si weyn baraha bulshada ugu faafay muuqaalka ay dableydu kasoo duubeen seddax nin ee u afduuban.

Ragaan la afduubtay ayaa dhamaantood ka soo jeeda beesha taliyaha NISA Fahad Yaasiin ee Reer Aw-Xasan, gaar ahaan reer Aw-Mahdi, sida ay ku sheegayaan muuqaalka laga soo duubay, iyagoo hal qol ku wada sugan.

Dableydan ayaa sheegay inay muddo ka warsugayeen xaalada Ikraan, kadibna markii ay xalay shaacisay NISA geerideeda iyo inay ku baxday gacanta Al-Shabaab, ay ka aarsan doonaan jifada Taliyaha NISA, sida ay sheegeen.

Arrintan ayaa uga sii dareysa xiisada ka dhalatay dilka Ikraan oo hay’adda nabadsugida ee NISA ay sheegtay inay dishay Al-Shabaab, hase yeeshe sarkaal u hadlay kooxdaas ayaa iska fogeeyen dilka gabadhaas, oo sida uu sheegay laga been abuurtay.

Falka lagula kacay dhalinyaradaas ayaa ah mid aad u xun, waxaana jirta cabsi laga qabo inuu albaabka u furo dhib loo gaysto dad aan waxba galabsan, oo loo waxyeeleynayo dhibaato lagu tuhmayo shaqsiyaad ka tirsan dowladda.

Muqdisho (Caasimada Online) – Xarakada Al-Shabaab ayaa isku fogeysay inay wax lug ah ku leedahay dilka loo gaystay Ikraan Tahliil Faarax, oo aheyd gabar ka tirsan NISA, oo lagu eedeeyey inay dilkeen.

NISA ayaa qoraal xalay lagu baahiyey warbaahinta dowladda ku tiri ““HSNQ dabagal ay samaysay oo muddo socday kadib, ayaa lagu helay warbixin mujinaysa in ay u gacan gashay argagixisada arxan laawayaasha ah ee Al-Shabaab, kadibna ay dileen.”

Hase yeeshee, qoraal maanta kasoo baxay Al-Shabaab oo lagu baahiyey warbaahinta kooxda,  ayey ku sheegtay inaysan wax shaqo ah ku lahayn afduubka iyo dilka Ikraan.

“Kama dambeyno waxbana kama ogin dilka gabadha lagu magacaabo Ikraan Tahliil ee u shaqeyneysa hay’adda NISA, la-yaab ayeyna nagu noqotay in sirdoonka dowladda nagu masabido dilka gabadhaas, sida dadka Soomaaliyeed ula fajaceen warkaas ayaan anaguna la fajacnay,” sidaas waxaa yiri mas’uul u hadlay Al-Shabaab oo warkiisa ay baahisay warbaahinta kooxda.

“Anagu waan beegsanaa madaxda iyo saraakiisha hay’adda sirdoonka oo bartilmaameed ayey inoo yihiin waana sheegannaa dilkooda oo cid aan uga heebeysano ma jirto laakiin gabadhaas afduubkeeda iyo dilkeeda wax shaqo ah oo aan ku leenahay ma jirto,” ayuu yiri.

Al-Shabaab sheegtay in xaaladda NISA ay maanta mareyso inay ayaga dhexdooda is-dilaan, sida ay qoraalka u dhigeen.

“Haddii shaley dadka muslimiinta ay raafayeen oo xabsiyada ka buuxinayeen, qaarna si bareera u dilayeen, maantana waxaad aragtaan in xitaa kuwii iyaga dad ugu dhawaa ee u shaqeynayey ay kusoo jeesteen oo inta afduubtaan dilaan hadana ehelladii dadkaas ku jeesjeesaan. Dadka Soomaaliyeed waxaan leenahay ubadkiina ka ilaaliya inay u shaqeeyaan maamulada noocaas ah,” ayuu yiri.

Hooyo Qaali Maxamuud Guhaad ayaa horey u sheegtay in Al-Shabaab aysan dilin gabadheeda Ikraan Tahliil Faarax, oo la la’aa tan iyo 26-kii June.

“Wax ka jira ma lahan, waa been aan sal iyo raad toona laheyn. Gabadhii laga qaaday guri ku ag yaalla xarunta NISA, ayagaiina bad-qabaan, ayadiina waa la qaaday la leeyahay, wax ka jira ma lahan. Shabaab beri ayuu ka yahay arrintaas,” ayey tiri hooyo Qaali.

“Shabaab waa ay ka hadli doonaan wayna beenin doonnaa, horeyna way uga hadleen. Wax ka jira ma lahan, hadda ay rabaan inay gabadheeda dilaan ama horey ayey u dileen. Bidix iyo midig meel uma dhaafto Fahad Yaasiin.”

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaarihii hore ee Soomaaliya Cumar Cabdirashiid Cali Sharmaarke ayaa ka hadlay warkii Xalay kasoo baxay Hey’adda Nabad-Sugidda Qaranka ee NISA ee ahaa in Ikraan Tahliil ay ku baxday gacanta Ururka Al-Shabaab.

NISA ayaa xalay qoraal lagu baahiyey warbaahinta dowladda ku tiri “HSNQ dabagal ay samaysay oo muddo socday kadib, ayaa lagu helay warbixin mujinaysa in ay u gacan gashay argagixisada arxan laawayaasha ah ee Al-Shabaab, kadibna ay dileen.”

Cumar Cabdirashiid ayaa ku baaqay in la magacaabo guddi baaritaan oo ka sal-gaara dilkii loo geystay Ikraan Tahliil Faarax.

“Waa war aad looga naxo inaan maqalnay dilka Ikram Tahliil. Allah ha u naxariisto oo ha siiyo Jannah fardowsa,” ayuu bartiisa Twitter-ka ku soo qoray Cumar Cabdirashiid.

“Waxaa lagama maarmaan ah in Ra’isul Wasaaruhu, isagoo tixgalinayaa kiiskan inuu magacaabo guddi ay ku jiraan dhammaan hay’adaha ku shaqada leh, loona xiksaaro inay ka gungaaraan xaqiiqada dhabta ah ee arrintan daahsoon,” ayuu sii raaciyey.

Hooyo Qaali Maxamuud Guhaad ayaa ku gacan seertay warka kasoo yeeray hay’adda sirdoonka qaranka ee NISA ee ah in kooxda Al-Shabaab ay dileen gabadheeda Ikraan Tahliil Faarax, oo la la’aa tan iyo 26-kii June.

Hooyo Qaali ayaa sheegtay inaysan waxba ka jirin warka kasoo baxay NISA, oo ay gabadheeda ku tuhmeyso hay’adda sirdoonka qaranka, gaar ahaan taliye Fahad Yaasiin.

“Wax ka jira ma lahan, waa been aan sal iyo raad toona laheyn. Gabadhii laga qaaday guri ku ag yaalla xarunta NISA, ayagaiina bad-qabaan, ayadiina waa la qaaday la leeyahay, wax ka jira ma lahan. Shabaab beri ayuu ka yahay arrintaas,” ayey tiri.

“Shabaab waa ay ka hadli doonaan wayna beenin doonnaa, horeyna way uga hadleen. Wax ka jira ma lahan, hadda ay rabaan inay gabadheeda dilaan ama horey ayey u dileen. Bidix iyo midig meel uma dhaafto Fahad Yaasiin.”

Dubai (Caasimada Online) – Dowladda Imaaraadka Carabta ayaa markale qaaday tallaabo loo arko karo inay Somaliland u aqoonsan-tahay dal madax-banaan, kadib markii uu dhawaan soo saaray liis uu ku xusay dalalka uu dib ugu ogolaaday inay u safraan dalkiisa.

Imaaraadka ayaa dib u bilowday 30-ka bishii hore August, 2021 bixinta fiisooyinka dadka dalalka kale ku nool ee raba inay u safraan ama u dalxiis tagaan dalkaas, waxaan kasoo muuqday liiskaas Somaliland iyo Soomaaliya oo labo dal loo kala saaray, iyo dalal kale oo aad u badan.

Wakaaladda wararka Imaaraadka Carabta ee magaceeda loo soo gaabiyo WAM, ayaa baahisay in shuruudaha laga rabo dadka u safraya Imaaraadka Carabta, ay kamid tahay in hore u qaateen tallaalka difaaca u ah ee cudurka Covid-19 ee ay aqoonsan tahay hay’adda caafimaadka adduunka ee WHO.

“Waxay qeyb ka tahay tani Istaraatiijiyadda dalka Imaaraadka Carabta ee ah in la abuuro dheelli-tirka caafimaadka dadweynaha iyo taageerada dedaallada qaran ee lagu gaarayo soo kabasho waarta iyo koboc dhaqaale.”

Sidoo kale waa in ay sitaan dadkaasi Waraaqaha caddaynaya inay qaateen talaalkaasi, iyagoo iska diwaan-gelin doona garoomada diyaaradaha Imaaraadka Carabta si loo hubiyo xaaladdooda caafimaad iyo waraaqaha aqoonsiga ee sheegaya inay tallaalan yihiin.

Si kastaba, Ma aha markii u horeysay ee dowladda Imaaraadka ay sidii dal madax-banaan ula dhaqanto Somaliland oo ayadu ku dooda inaysan qeyb ka aheyn Soomaaliya, midaasi oo bahdil iyo xad-gudub ku ah dowladda federaalka Soomaaliya.