Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha guddiga hirgelinta doorashooyinka ee heer federaal, Mudane Maxamed Xasan Maxamed (Cirro) oo war qoraal ka soo saaray doorasooyinka billowday ayaa walaac ka muujiyey sida loo qabtay doorashooyinkii Aqalka Sare ee ka dhacay Garoowe iyo Dhuusamareeb ee maamullada Puntland iyo Galmudug.

Cirro ayaa shaaca ka qaaday in loo baahan-yahay in la tartamo oo tanaasul la’aan ay codeynta doorashada u dhacdo, si uu tartanka socda u noqdo mid lagu qanco.

“Waan jeclaan laheyn in la tartamo oo tanaasul la’aan ay codeynta u dhacdo ,” ayuu yiri guddoomiye Maxamed Xasan Cirro.

Dhinaca kale wuxuu tilmaamay inuu soo dhoweynayo natiijooyinka haatan ka soo baxay doorashooyinkii qabsoomay ee Golaha Aqalka Sare ee Soomaaliya.

“Waan soo dhoweyneynaa in natiijada si sharciga waafaqsan ku soo baxday,” ayuu hadalkiisa sii raaciyey.

Ugu dambeyn guddoomiyaha guddiga doorashooyinka ee heer federaal ayaa doorashadii shalay ka dhacday Dhuusamareeb, kadib ku ammaanay Galmudug ilaalinta qoondada haweenka ee 30%, maadaama lixda kursi ee la doortay labo ka mid ah ay yihiin dumar.

“Waa tallaabo ammaan mudan sida qoondada haweenka xil isaga saaray hoggaanka Galmudug,” ayaa markale lagu yiri qoraalka ka soo baxay xafiiska guddoomiye Cirro.

Hadalkan ayaa ku soo aadayo, iyada oo doorashooyinkii Aqalka Sare ee ka kala dhacay Garoowe iyo Dhuusamareeb ay Senatarada ku soo baxeen tartan la’aan, kadib markii ay tanaasuleen musharraxiintii la tartami lahaa, taas oo macno beel doorasho lagu tilmaamay.

Muqdisho (Caasimada Online) – Maalmihii ugu dambeeyey waxaa barashada bulshada Soomaalida ka taagneyd dood ku saabsan haddii lagu tilmaami karo kufsi, haddii ninka xaaskisa galmo ku qasbo, waxaana doodaas kicisay Fatxiya Cabsiiye oo ka dooda arrimaha la xiriirira dumarka.

Fatxiya oo wareysi siisay Talefishin ka howlgala Somaliland ayaa sheegtay in haddii ninka uu xaaskiisa qasbo ama si xoog ah ugu tago loo arki kara kufsi,  taasoo ay si weyn uga hor imaadeen bulshadaiyo culumada Soomaalida.

Culamada ka hadashay arrintan ayaa waxaa kamid ah Sheekh Cabdi Xayi Sheekh Aadan oo ku sugan Magaalada Muqdisho, kaasoo sheegay inaan kufsi lagu tilmaami karin haddii ninka uu xaaskiisa si qasab ah ugu tago.

Sheekh Cabdi Xayi ayaa sheegay in gabadha arrintaan ka hadashay aysan ka hadlin dhaqanka islaamka iyo midka Soomaalida, wuxuuna qeexay waxa kufsi lagu tilmaami karo iyo midda aan lagu tilmaami karin.

“Dadka ka hadlaya arrinkan kama aysan hadlin dhaqanka Islaamka, laba qof oo is qabta oo xalaal isku ah, kufsi lama yiraahdo maxaa yeelay kufsiga marka la qeexayo, waxaa la yiraahda waa isku qasbid la isku qasbo laba qof oo aan xalaal isku ahayn oo mid ka mid ah uusan raali ahayn,” ayuu yiri Sheekh Cabdi Xayi.

Sheekha ayaa sheegay in ay tahay wax laga xishood islamarkaana aan ku jirin dhaqanka Soomaalida in laga hadlo arrimaha la xiriira sariirta qoyska.

“Marka laba qof oo lammaane ah oo si xalaal ah isku qaba wixii dhexmara ma lagu tilmaami karaa kufsi? waa maya, la mana dhihi karo waa kufsi, mana haboona in la hadal hayo arrinkan, sababtoo ah Soomaalideena dhaqankeeda wuxuu yahay in laga xishoodo arrimaha la xirrra sariirta qoyska,” ayuu yiri Sheekh Cabdi Xayi.

Ugu dambeyntii sheekh Cabdi Xayi ayaa sheegay in Nabi Muxamed NNKH noloshiisa oo dhan inuu xaasaskiisa ula dhaqmi jiray si qurux badan, wuxuuna sidoo kale sheegay in xaasaskiisa ay mar kasta ku farxi jireen joogitaaniisa iyo naxariistiisa.

“Wuxuu Nabi Muxamed NNKHxaasaskiisa ula dhaqmi jiray si aad u qurux badan oo naxariis leh oo nolosha qoyska sida ugu fiican u maareeyay ayuu ahaa, wuxuuna na baray sida ugu wanaagsan ee loo maareeyo arrimaha la xiriira qoyska, Nabi Muxamed NNKHMuslimiinta raacsanna wuxuu shahaado sharaf uu ku siiyay oo qiimahooda, quruxdooda iyo fiicnadoodaba uu uga dhigay inuu yiri waxa idin kugu iimaan badan oo dadka idin kugu akhlaaqsan dadka haweenkooda ugu aqiyaarsan taasi waxay ku tusinaysaa ninba ninka uu uga roonyahay xaaskiisa oo uga dhaqaalayn badanyahay oo uga ixtiraam badanyahay inuu ka qayr badanyahay,” ayuu yiri Sheekh Cabdi.

London (Caasimada Online) – Ciidamada Ethiopia iyo xulafadooda qeybta ka ahaa dagaalkii gobolka Tigray ayaa waxaa soo baxeysay inay ku kaceen kufsi wadareed loo geystay haween badan, kuwaasi oo kasoo jeeda gobolkaas.

Sida ay shaacisay hay’adda caalamiga ah ee xuquuqda aadanaha ee Amnesty International, kufsiga ay ciidamada kula kaceen haweenka gobolka Tigray ayaa ahaa xeelad cusub oo qeyb ka aheyd istiraatiijiyad lagu argagax galinayo, laguna bahdilayay dhibbaneyaasha iyo qowmiyaddooda.

Amnesty ayaa waxay sheegtay inay cadeymo waaweyn u hayso arrintaas, kuwaasi oo muujinaya in xad-gudubyada galmada ay joogto ahaayeen tan iyo maalmihii ugu horreeyay ee uu dagaalka billowday.

“Sida ay u baahsanaayeen falalka waxay muujineysaa in madaxda militariga ay ka war qabeen waxa dhacayay, dhagahana ay ka fureysanayeen madaxda sare ee Itoobiya iyo Eritrea. Qaabka ay xogta isku midka ah u bixinayaan dadka loo geystay tacaddiyada galmada waxay muujineysaa in xad-gudubyada ay qayb ka ahaayeen istiraatiijiyad lagu argagax galinayay, laguna bahdilayay dhibbaneyaasha iyo qowmiyaddooda, labadaba,” ayaa lagu yiri warbixinta Amnesty.

Sidoo kale waxaa warbixinta Amnesty lagu soo qaatay haween kala duwan oo tacadiyo kufsi ah kala kulmay ciidamada Ethiopi iyo xulafadooda dagaalka Tigray, kuwaasi oo falkaasi lagu kacay qaar kamid ah xili ay la safreyeen caruurtooda.

“Shan ka mid ah waxa ay igu kufsadeen carruurteyda hortooda. Bir lagu sifeeyo qoryaha ayay igu gubeen. Qeybo ka mid ah birtaas ayay iga dhex galiyeen ilmo galeenka; taas ayaan xanuun badan kala kulmay. Ka dib waxay iiga tageen waddada,” ayey haweeney kamid ah kuwa lagula kacay tacadiga u sheegtay Amnesty.

Amnesty ayaa ugu dambeyntiina ka deyrisay heerka ay gaareen xad-gudubyada dhacay sagaalkii bilood ee uu dagaalka ka socday waqooyiga dalkaas, haba ugu darnaadan kufsi wadareedyada ay ciidamadu u geysanayeen haweenka gobolkaas.

Kismaayo (Caasimada Online) – Ra’iisul wasaaraha xukuumadda federaalka Soomaaliya, Mudane Maxamed Xuseen Rooble ayaa magaalada Nairobi kulan gaar ah kula qaatay xubno ka tirsan guddiga hirgelinta doorashooyinka heer dowlad goboleed ee maamulka Jubbaland.

Kulankan oo ah mid xasaasi ah ayaa waxaa looga hadlay xaaladda dalka, gaar ahaan arrimaha doorashooyinka billowday, sida ay shaaciyeen ilo wareedyo muhiim ah.

Rooble ayaa ugu horreyn ku ammaanay guddiga doorashada ee Jubbaland qabashada doorashada Aqalka Sare, kadib Senataradii dhowaan lagu doortay magaalada Kismaayo.

Sidoo kale wuxuu kula dardaarmay inay sii wadaan waajibaadka loo igmaday, isla-markaana ay dhammeystiraan kuraasta weli dhimman ee taalla Jubbaland.

Dhinaca kale xubnaha guddiga ee la kulmay ra’iisul wasaaraha ayaa dhankooda u mahadceliyey Rooble, kadib soo dhoweynta uu ugu sameeyey magaalada Nairobi.

Jubbaland ayaa aheyd maamulkii ugu horreeyey ee bilaabay doorashooyinka dalka, gaar ahaan mida Golaha Aqalka Sare ee Baarlamaanka Federaalka ah ee Soomaaliya.

Si kataba, doorashada Soomaaliya oo soo martay marxalado kala duwan ayaa haatan mareysa meel wanaagsan, waxaana gabagabo ah tan Aqalka Sare ee Soomaaliya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Faah faahino dheeraad ah ayaa waxaa laga helayaa shir u dhexeeya dowladda federaalka iyo dowlad goboleedyada, kaas oo looga hadlay xaaladda dalka, gaar ahaan cudurka safmarka ah ee Covid-19 oo mar saddexaaad soo kacleeyey.

Shirkan oo ku qaabsoomay aaladda fogaan araga ee Zoom ayaa waxaa ka qeyb-galay  wasiirada caafimaadka ee dowladda dhexe, kuwa dowlad dowlad goboleedyada, agaasimeyaasha guud ee wasaaradaha caafimaadka iyo sidoo kale la-taliyeyaal caafimaad.

Ilo wareedyo lagu kalsoon-yahay ayaa inoo sheegay in inta uu shirka socday diiradda lagu saaray sidii markale looga hortegi lahaa faafista cudurkan oo haatan kusii baahaya dalka.

Sidoo kale waxaa warbixino la xiriira saameynta xanuunka laga dhageystay qeybta gaarka ah ee la socoshada iyo dabagalka xaaladaha caabuqa Covid-19, kuwaas oo ku taliyey in si wadajir ah loola dagaalamo cudurka, si loo bad-baadiyo nolosha dadka Soomaaliyeed.

Wasiirka caafimaadka Soomaaliya, Fawsiya Abiikar Nuur oo madasha ka hadashay ayaa shaaca ka qaaday in wasaaraddu ay waddo dadaallo guud oo ku aadan xakameynta cudurka faafa ee Coronavirus, si loo yareeyo saameyntiisa dhinaca bulshada Soomaaliyeed.

Fawsiya ayaa sidoo kale sheegtay in kaliya xanuunka looga gungaari karo qaadashada talaalka Covid-19 iyo in dadka Soomaaliyeed sameeyeen feejignaan dheeri ah.

“Dagaalka dowladda ee ku aadan afjaridda masiibada Covid-19 waxaan kaga gungaari karnaa in dadka Soomaaliyeed qaataan tallaalka iyo taxadar dheeri ah, waxaana muhiim ah in inta ugu badan ee suurtogalka ah ee gaari kara goobaha aan dhignay tallaalka ay qaataan, Tallaalka aan keenay waa mid amaan ah oo nabdoon, taas waxaa cadeynaya aniga, waayo waxaan si buuxda u qaatay 2 deydii tallaal, wax dhib ahna ma arag,” ayey tiri.

Dhinaca kale mas’uuliyiinta iyo saraakiisha caafimaad ee ka qeyb-gashay shirkan ayaa isla qaatay in ay lagama maarmaan tahay in la qaado tallaabo degdeg ah, si loo bad-baadiyo bulshada, loogana hortego culeys kasta oo keeni kara in dalka uu galo xaalad deg deg ah.

Si kastaba warbixinadii ugu dambeeyey ee maalmihii lasoo dhaafay ka soo baxayey wasaaradda caafimaadka Soomaaliya ayaa muujinaya kororka xanuunka, waxaana wasaaraddu ay diiwaan-gelisay kiisas horleh, iyada sidoo kale ay jirto tiro dhimasho ah.

Mombasa (Caasimada Online) – Ra’iisul wasaaraha xukuumadda xil-gaarsiinta, Maxamed Xuseen Rooble, oo shir jaraa’id ku qabtay magaalada Nairobi, ayaa sheegay in marnaba uu madaxweynaha Kenya kala hadlin kiiska badda, oo yaala maxkamadda caalamiga ah.

Arrintan ayaa aheyd mid ka mid ah walaacyada ay shacabka ka qabaan kulanka, ayada oo sidoo kale xubno ku xiran madaxweyne Farmaajo ay wararka faafiyeen, kadib markii labada mas’uul ay isku qabteen safarka Rooble ee Kenya.

Rooble ayaa waxa uu sheegay in dalka Kenya uu ku noolaa 13-sano, isla markaana uu aaminsan yahay in Soomaaliya uu muhiim u yahay xiriirka Kenya oo wanaagsanaada.

“Halkaan uma imaan in aan wax saxiixo, waxaan u imid inaan dhayo dhaawacyadii gaaray xiriirka Soomaaliya iyo Kenya, umadda Soomaaliyeed meel kasta oo ay kala joogto waxay ka mideysan tahay in dhulka iyo badda Soomaaliyeed ay yihiin lama taabtaan,” ayuu yiri Rooble.

“Maanta iyo berriba igama filaneysaan in heshiis aan ka galo badda oo waxaan sugeynaa jawaabta maxkamadda, saaxiibkey madaxweyne Uhuru isagoo i hor fadhiya ayaan idaas ugu sheegay.”

Haddaba, dadka falanqeeya siyaasadda ayaa rumeysan in safarka Rooble uu quus geliyay rejadii uu Kenyatta ka qabay in ajendaha kulanka Mombasa ku dhex-maray ra’iisul wasaaraha lagu daro kiiska badda.

Casuumadda Kenyatta ee ra’iisul wasaare Rooble ayaa sidoo kale aheyd mid xukuumadda Nairobi ay ku rabtay in indhaha caalamka u muujiso in Soomaaliya ay ogoshahay in muranka sanadaha badan taagna ee badda lagu xaliyo wada-hadal.

Qoraal ay madaxtooyada Kenya kasoo saartay xiligaas kulanka Rooble iyo Kenyatta ayaa waxaa lagu sheegay qeyb kamid ah in madaxweynaha Kenya uu dalbaday si saaxiibtinimo ah xal looga gaaro kiiska badda, ayada oo markii dambe qeybta la xiriirta badda laga jaray qoraalka.

Afhayeenka xukuumadda Soomaaliya, Maxamed Macalimuu ayaa dhankiisa sheegay in qoraalkaas oo lagu daabacay barta Facebook-ga ee Madaxtooyada Kenya uu ahaa mid qalad ah oo si dhakhso ah loo saxay.

“Ra’iisul Wasaare Maxamed Xuseen Rooble iyo xubnaha wafdigiisa ee kulanka la qaatay Madaxweynaha Kenya iyo xubnaha Dowladiisa waxa uu si cad ugu sheegay Ra’iisul Wasaare Rooble Madaxda Kenya in dacwada la xiriirta badda ee u dhaxeysa Soomaaliya iyo Kenya jawaabteeda laga sugayo kaliya Maxkamada Caalamiga ee Caddaalada ICG ee ay hortaallo,oo aaney jirin haba yaraatee cid arintaasi gorgortan ka gali karta. Qoraal qalad ah oo lagu dabaacay Facebook Madaxtooyada Kenya dhaqso ayaa loo saxay oo laga garanayo,” ayuu yiri.

Si kastaba, Dowladda federaalka Soomaaliya ayaa ku adkeysaneysa in marnaba aysan wax wada-hadal ah ka geli dooni kiiska badda, midaasi oo fashil kusoo afmeertay isku dayo badan oo dowladda Kenya ku dooneysay in kiiskaas laga soo celiyo maxkamadda ICJ.

New York (Caasimada Online) – Ergeyga Xoghaya Guud ee QM u qaabilsan Soomaaliya James Swan, oo maanta warbixin kooban oo ku saabsan xaaladda Soomaaliya siinayay Golaha Ammaanka QM, ayaa sheegay in horumar laga sameeyey siyaasadda Soomaaliya.

Swan ayaa sheegay in Ra’isul Wasaare Rooble uu muujiyay hogaamiyenimo, isagoo kullamo wada tashi oo joogta ah la lahaa madaxda maamul goboleedyada si loo hirgeliyo heshiiskii doorashada.

Waxa uu u sheegay Golaha Amaanka ee Qaramada Midoobay in doorashada kuraasta Aqalka Sare ay ka bilaabatay maamul goboleedyada.

Swan ayaa intaas ku daray in kastoo guulo la taaban karo la gaaray, haddana loo baahanyahay in la xoojiyo ammaanka doorashada, oo uu sheegay in si gaar ah uu uga werwersanyahay. 

Waxa uu sheegay in sidoo kale loo baahanyahay in la xaqiijiyo qoondada kuraasta ee dumarka, dhallinyarada, iyo dadka la takooro oo laga qeyb geliyo siyaasadda.

James Swan ayaa booriyay in caqabada mustaqbalka ka hor imaan kara doorashadan loo baahanyahay in lagu xaliyo si xasiloon iyo wada-hadal ku dhisan ismaqal.

Waxa uu sheegay in Al-Shabaab ay weli ku tahay halis amaanka Soomaaliya, isla markaana ay xafiiska QM ee Somaliya ee UNSOM uu diwaan geliyay sanadkan 2021-ka 708 qof oo rayid ah oo rabshadaha Soomaaliya wax ku noqday. Dadkaas ayuu sheegay in 321 ka mid ah ay dhinteen, 387 kalena la dhaawacay.

Swan ayaa sidoo kale sheegay in tacdiyada ka dhanka ah dumar ay kordheen, islamarkaana xaaladda bani’aadaminimo ay meel xun mareyso.

Waxa uu hadalkiisa ku soo gabagabeeyay James Swan in Qaramada Midoobay ay diyaar u tahay sii wadista taageerada ay u fidiso Soomaaliya, gaar ahaan howlaha doorashada, si buu yiri, waddanku uu xoogga u saaro dhinaca nabad gelyada iyo ahdaaftiisa horumarineed.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha dowlad goboleedka Galmudug, Axmed Qoor Qoor ayaa dib u dhigay shaacinta musharraxiinta laba kursi oo kamid ah sideeda xubnood oo uu maamulkaasi ku leeyahay Aqalka Sare ee Soomaaliya.

Qoor Qoor ayaa kal hore ku dhowaaqay liiska lix kamid ah kuraastaasi oo ay ku tartami doonaan illaa 12 musharrax, labada kursi ee dhimman ayaa waxaa haatan ku fadhiya Senator Cabdi Xasan Cawaale (Qeybdiid) iyo Senator Cabdiwaaxid Cilmi oo loo yaqaan Goonjeex.

Kursi kamid ah labadaan kursi ayaa waxaa ku hardamaya madaxweynihii hore ee Galmudug Axmed Ducaale Geelle (Xaaf) oo horey digniin culus u jeediyey iyo Cabdi Xasan Cawaale (Qeybdiid) oo haatan ku sugan jiida dagaalka, isaga oo doonayo inuu difaacdo kursigiisa.

Haddaba, Maxaa ka dhalan kara haddii midkooda uu kasoo muuqan waayo liiska musharaxiinta?

Cali Baashi Faarax Cali oo ah siyaasi kasoo jeeda Galmudug, horeyna uga tirsanaa maamulkii Ahlu-Sunna ee ka talin jiray maamulkaas, ayaa waxa uu sheegay in kursiga ay ku loomayaan Xaaf iyo Qeybdiid uu yahay mid muhiim ah oo loo baahan yahay in doorashadiisu ku dhacdo hab daah-furan oo nabdoon.

Waxa uu sheegay in cawaaqib xumo daran ay ka dhalan doonto haddii labada musharax ee ku loolamaya kursigaas uu midkood kasoo muuqan waayo liiska laga sugayo madaxweyne Qoor Qoor.

“Waa in kursigaan dhexda la dhigo oo ay u tartamaan dadka loo xulo oo ay sidaas guushu ku raacdo qofkii calafku u yeesha, waana arrin xal wanaagsan ah,” ayuu yiri Cali Baashi Faarax.

Sidoo kale waxa uu ka digay in hanashada kursigaas loo maro waddo khaldan, midaasi oo ay ka dhalan karaan cawaaqib xumo daran, sida uu sheegay.

Si kastaba, waxaa si weyn loo wada sugaya tallaabada uu qaadi doono Qoor Qoor oo gadaal u dhigtay kursiga ay isku hayaan Xaaf iyo Qeybdiid, iyo sida uu ka yeeli doono xifaaltanka u dhaxeeya labada musharax oo laga cabsi qabo in uu sababo xiisad dagaal.

Dhuusamareeb (Caasimada Online) – Magaalada Dhuusamareeb ee xarunta maamulka Galmudug ayaa maanta lagu doortay Lix Senator oo kamid ah xubnaha maamulkaas ku metelaya Aqalka Sare ee baarlamanka ee 11-aad ee Soomaaliya.

Haddaba, wax ka ogow taariikhda Senator-da maanta la doortay, kuwaasi oo dhamaantood ku soo baxay cod gacan taag ah, kadib markii ay tanaasuleen musharaxiintii kula tartamayey kuraastaas.

1- Saciid Siyaad Shirwac – Saciid oo kasoo jeeda beesha Saleebaan, waxaa uu muddo 20 sano ah ku jiray siyaasadda, qeybna uu ka ahaa shirarka dib u heshiisiinta, hadda xisbi kama tirsana, waana wasiirka deegaanka.

Sidoo kale waxa uu hore u soo noqday wasiirka maaliyada, wuxuuna ku guuleystay kursigii koowaad ee Aqalka Sare ee maamulkaas, isagoo helay 87 kamid ah codadka xildhibaanada, kadib markii musharaxii la tartamayey Maxamed Daahir Maxamed uu tanaasulay. Waxaa diiday laba xildhibaan, mana jirin cid ka aamustay.

2- Yuusuf Geelle Ugaas (Dhagey) – Yuusuf oo kasoo jeeda beesha Duduble, waxaa uu hore uga tirsanaa baarlamaanka 10-aad ee dowladda federaalka Soomaaliya, wuxuuna ka tirsan yahay kooxda Waayo-arag.

Sidoo kale waxa uu kaalinta hore kaga jiraa siyaasiyiinta la soo shaqeeyay madaxweynaha Galmudug, Axmed Qoor Qoor, waxa uu ku soo baxay 87 codad, ayada oo mid uu diiday midna uu ka aamusay. Waxaa tanaasulay Daahir Faarax Fiidow oo la tartamayey.

3- Cabdi Axmed Dhuxulow Dhagdheer – Dhagdheer oo kasoo jeeda beesha Murusade, waxa uu ahaa 20-kii sano ee lasoo dhaafay xildhibaan ka tirsan golaha shacabka, wuxuuna xiligaan lagu tiriyaa inuu kamid yahay kooxda Waayo-arag.

Senator Dhagdheer ayaa waxa uu kamid yahay siyaasiyiinta la soo shaqeeyay madaxweynaha Galmudug, Axmed Qoor Qoor, waxaa uu ka guuleystayna Nuur Xasan Gutaale.

Dhagdheer ayaa waxa uu ku soo baxay 86 cod, waxaa diiday 2, halka uu mid keliya ka aamusay.

4- Zamzam Dahir Maxamuud – Zamzam oo kasoo jeeda beesha Waceysle, waxay hore u aheyd Senator ka tirsan baarlamaanka 10-aad, waxayna ku dhalatay Caabudwaaq 1984-kii.

Waxay waxbarasho ilaa heer jaamacad ku qaadatay Muqdisho, ayada oo Master ku sameysay dalka Maleysia, sidoo kale waxay kaalin hor leh ka ciyaarta arrimaha samafal.

Zamzam ayaa maanta markale noqotay haweeneydii u horeysay ee maamulka ku metelaysa Aqalka Sare, halka ay October 16, 2016-kii ay sidoo kale noqotay gabadhii ugu horeysay ee Senator loo doorto.

Waxay doorashada maanta kasoo hoysay 89 cod, waxayna sidaas ku hanatay kursiga Afaraad ee maamulka Galmudug ee Aqalka Sare. Waa loo tanaasulay.

5- Cabdixakiim Macalin Axmed – Cabdixakiim oo kasoo jeeda beesha Ceyr, waxa uu ku dhashay magaalada Dhuusamareeb, wuxuuna ahaa xildhibaan ka tirsanaa golaha shacabka ee baarlamaanka 10-aad.

Waxa uu ka baxay Jaamacadda Culuumta iyo Tecnolojiyadda ee Yemen, wuxuuna xiligan xoghaye ka ahaa guddiga maamliyadda ee golaha shacabka iyo madaxa guddiga dhaliyarada ee baarlamaanka Afrika.

Cabdixakiin ka hor siyaasadda, Koonfurta Suudaan waxaa uu jaaliyadda u ahaa xoghayaha guud muddo 10 sano ah, waana ganacsade, wuxuuna maanta kusoo baxay oo uu helay codadka 86 xildhibaan, halka uu ka aamusay mid keli ah.

6- Duniyo Maxamed Cali – Duniya oo kasoo jeeda beesha Dir, waxay ku dhalatay magaalada Dhuusamareeb 1970-kii, waxayna hadda ka tirsaneyd golaha shacabka ee baarlamaanka 10-aad.

Waxay waxbarasho ilaa dugsi sare ku sameysay magaalada Dhuusamareeb, waxayna muddo lasoo shaqeysay madaxdii kala duwanaa ee Galmudug.

Sidoo kale waxaa lagu tiriyaa inay ka tirsan tahay kooxda Waayo-arag ee madaxweyne Qoor Qoor, waxayna maanta ku guuleystay kursiga lixaad ee maamulkaas ee Aqalka Sare, kadib markii ay u tanaasushay Qadro Abdullahi Isxaaq.

Dhuusamareeb (Caasimada Online) – Baarlamanka Galmudug ayaa goordhoweyd doortay lix Senator oo maamulkaas ku matalaya Aqalka Sare ee baarlamanka ee 11-aad ee Soomaaliya.

Saciid Siyaad Shirwac ayaa helay 87 ka mid ah codadka xildhibaanada kadib markii musharaxii la tartamayey Maxamed Daahir Maxamed uu tanaasulay. Waxaa diiday laba xildhibaan, mana jirin cid ka aamustay, ayada oo 89 xildhibaan ay codeeyeen.

Kursiga koowaad ee uu ku guuleystay Saciid Siyaad ayaa waxaa hadda ku fadhiya guddoomiye ku-xigeenka labaad ee Aqalka Sare Abshir Bukhaari, waxaana leh beesha Saleebaan ee Habargidir.

Waxaa sidoo kale kursiga labaad loo doortay Senator Yuusuf Geelle Ugaas oo kursigan hadda ku fadhiya, wuxuuna helay 87 codad, ayada oo mid uu diiday midna uu ka aamusay. Waxaa tanaasulay Daahir Faarax Fiidow oo la tartamayey.

Kursiga saddexaad ayaa waxaa loo doortay Senator Cabdi Axmed Dhuxulow Dhagdheer, wuxuuna helay 86 cod, waxaa diiday 2, halka uu midna ka aamusay.

Kursiga afaraad ayaa sidoo kale waxaa loo doortay Zamzam Dahir Maxamuud oo ayadu heshay 89 cod, waana loo tanaasulay. Waxay noqoteyna Senator-kii u horeeeyay ee Haween oo loo doortay Aqalka Sare ee Baarlamaankii 10-aad ee muddo xileedkiisa dhammaaday.

Kusriga shanaad ayaa isaguna waxaa loo doortay Cabdixakiim Macalin Axmed, wuxuuna helay 86 cod, halka uu ka aamusay mid keli ah.

Kursiga lixaad ayaa waxaa loo doortay Duniyo Maxamed Cali, kadib markii ay u tanaasushay Qadro Cabdullaahi Isxaaq, waxayna ku guuleysatay cod gacan taag ah.

Doorashada xubnaha Aqalka Sare ee ka socota Dhuusomareeb, ayaa la filayaa in lagu doorto shan kursi oo kale, oo ka harsan lixda kursi ee uu madaxweyne Qoor Qoor ku dhowaaqay musharaxiintooda.  

Galmudug ayaa noqoneysa maamulkii afaraad ee qabta doorashada Aqalka Sare kadib Jubaland, Koonfur Galbeed iyo Puntland, waxaana hadda harsan kaliya HirShabeelle.

Dhuusamareeb (Caasimada Online) – Xarunta Baarlamaanka Galmudug ee Magaalada Dhuusamareeb ayaa waxaa ka socota doorashada Xildhibaannada Aqalka sare qeyb kamid ah kuwa Maamulka Galmudug ku matalaya Aqalka Sare.

Goobta doorashada ayaa waxaa laga akhriyay habraaca doorashada, waxaana la sheegay in codeynta doorashada Aqalka sare ay tahay qarsoodi, kursi kastana ay ku tartamayaan laba xubnood, isla markaana hadii qof uu tanaasulo ay codeyntu noqon doonta gacan tag.

Shalay ayaa Guddiga Baarlamaanka Galmudug u qaabilsan doorashada Aqalka sare habraac ay soo saareen waxaa kujiray in hadii qof uu tanaasulo ay codeyntu noqon doonto qarsoodi taas oo walaac laga muujiyay.

Qodobka ugu culus ee habraacii Shalay lasoo saaray ayaa ah in aan cod gacan taag ah loogu codeyn musharaxii loo tanaasulo balse uu ka raadsado xildhibaanada cod kalsooni ah.

“Haddii musharax uu u tanaasulo musharax kale, waxaa qasab ku ah musharaxa loo tanaasuley in sanduuqa/cod qarsoodi ah loogu codeeyo oo hadii uu waayo 50+1 tirada guud ee Baarlamaanka Galmudug loo celiyo madaxwaynaha markale,” ayaa lagu yiri qoraal ka soo baxay guddiga qabashada doorashada Galmudug.

Musharaxiinta u tanaasulaya musharaxiinta kale ayaa laga dareemay doorashooyinkii kale ee ka dhacay magaalooyinka Baydhaba, Kismaayo iyo Garowe, waxaana ma rumeysan yahay in ka laabashada Baarlamaanka go’aankii Shalay uu ka dambeeyey madaxweyne Qoor Qoor oo xalay kulamo kala duwan ka sameeyey Magaalada Dhuusamareeb.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha muddo xileedkiisa dastuuriga ah uu dhamaadey Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa Khadka telefoonka kula xiriiray amiirka dalka Qadar, Sheikh Tamim bin Hamad al-Thani, sida ay warisay wakaalada wararka u faafisay Dooxa.

“Mudane Amiirka ayaa wicitaan dhanka telefoonka ah ka helay madaxweynaha Jamhuuriyadda Soomaaliya,” ayaa lagu qoray barta Twitter-ka ee Qatar News Agency.

Qoraalka waxaa la raaciyey: “Marka laga soo tago in ay ka wada hadlaan arrimo badan oo ku saabsan horumarka gobolka iyo caalamka ee danaha wadajirka ah, intii lagu jiray wadaxaajoodyadda, waxay dib u eegeen xiriirka laba geesoodka ah ee ka dhexeeya labada dal iyo siyaabaha kor loogu qaadi lahaa loona horumarin lahaa”.

Ma jiro wax war ah oo ku saabsan wadaxaajoodkan oo kasoo baxay dhanka Madaxtooyadda Soomaaliya.

Wadahadalkan ayaa kusoo aadaya iyadda oo dhowr arrimood ay jiraan. Tan koowaad uguna xiisaha badan waxay tahay socdaalka soo shaac-bixiyey khilaafka Farmaajo kala dhaxeeya ra’iisul wasaarihiisa xilgaarsiinta Rooble ku tagay dalka deriska ah ee Kenya.

Inkasta oo Rooble beeniyey in ay isku-dhacsan yihiin Farmaajo, haddana socdaalkiisa wuxuu dib boorka uga jafay xiisadii Farmaajo iyo Kenya xilli Villa Soomaaliya aysan soo bandhigin kulan asbuucii hore uu la qaatay wasiirka arrimaha dibada Kenya, Raychelle Omamo, oo booqatay Muqdisho todobaadkii aynu kasoo gudubnay.

Dooxa ayaa door firfircoon ka cayaartay isu-soo-dhaweynta hogaanka Soomaalida iyo Kenya si gaar ah go’aanka maamulka Farmaajo, oo ay Qadar maalgelisay ololihiisii doorashadii 2017-kii, uu kusoo celiyey cilaaqaadka diblumaasi ee Nairobi kaasoo uu gooyey.

Sidoo kale, wadaxaajoodkan ayaa kusoo beegmaya xilli dalka uu guda galay doorasho ayna bilaabatay xulista mudaneyaasha Aqalka Sare. Dooxa waa mid kamid ah daneeyeyaasha ugu culus ee coddeynta. Balse, mugdi ayaa ku duugan in ay mar kale dhiseyso Farmaajo.

Doorashada Soomaaliya ee madaxtinimada ayaa loo balansan yahay in ay qabsoonto 10-ka October, 2021. Balse, waxaa laga cabsi qabaa in mar kale dib-u-dhac uu yimaado maadaama dhaqan-gelinta jadwalkii lasoo saarey 27-dii May, 2021 la baalmaray taariikhaha qaar.

Muqdisho (Caasimada Online) – Saraakiil ka tirsan ciidamada booliska Soomaaliya iyo hay’adaha ammaanka Soomaaliya ayaa sheegay in Muqdisho ay ka bilaabeen baaritaan iyo feejignaan amni kadib xogo amni oo la helay, sida ay ogaatay Caasimada Online.

Saraakiisha ammaanka ayaa sheegay in ay heleen warbixino sheegaya in Muqdisho ay soo galeen ugu yaraan 13 qof oo rag ah, kuwaas oo dhamaantoodba la sheegay in ay u xeranyihiin Jaakadaha Qarxa islamarkaana damacsan in xiliyo kala duwan ay weeraro ka geestaan goobo kala duwan oo Muqdisho ah. 

Hoteelo ku yaala Muqdisho, Maqaayado, Saldhigyo ciidan iyo xarumo dowladeed ayaa aad looga cabsi qabaa in raggaan ay weeraro ka fuliyaan, waxaana aad feejignaan loo geliyay ciidamada ammaanka Soomaaliya.

Xalay magaalada Muqdisho waxaa la xiray wadooyinka qaar iyadoo ilaa maanta aad loo baarayo gaadiidka raaxada ee gobalka Banaadir. Si gaar ah waxaa la baarayaa gaadiidka galaya Madaxtooyada Soomaaliya ama kuwa hormaraya Villa Somalia.

Baaritaanada iyo feejignaanta amni ee Muqdisho ayaa aad loo dareemay saacadihii la soo dhaafay, inkastoo dadka qaar ay u qaateen arrimo ciidan oo la xariira khilaafka Madaxweynaha Soomaaliya iyo Ra’iisul Wasaare Maxamed Xuseen Rooble.

Tan iyo markii dowladda federaalka ay waddooyinka Muqdisho ku wada goysay dhagxaan, kooxda Al-Shabaab ayaa xeeladdeeda qaraxyada u wareejisay shaqsiyaadka isku xira jaakadaha qarxa, kuwaas oo ay adag tahay in laga hortago, waxaana kadib kordhay qaraxyada is-miidaaminta ah ee magaalada. 

Dadka fallanqeeya amniga ayaa dowladda ku eedeeyey inaysan laheyn wax qorshe amni ah oo aan ka aheyn in waddooyinka ku goysay dhagxaan.