Muqdisho (Caasimada Online) – Ilo wareedyo lagu kalsoon yahay ayaa Caasimada Online u sheegay in dowladda federaalka Soomaaliya ay ka fakareyso in bandow ay geliso Muqdisho si loo yareeyo qatarta Covid-19 oo si weyn ugu baahay Muqdisho. 

Wararka aan helnay ayaa muujinaya in qubarada dowladda Soomaaliya u qaabilsan arrimaha Covid-19 ay Xukuumada u gudbiyeen talooyin ah in la fasaxo goobaha waxbarashada, Maqaayadaha iyo hoteelladana la xiro. 

Villa Somalia iyo Xukuumada ayaa ka fikiraya saameynta ay ka tagi karto arrintaan maadaama ay reebi karto saameyn dhaqaale oo weyn, mana cadda haddii go’aanka hadda lagu taamayo lagu dhaqaaqi doono. 

Dr Maxamed Maxamuud Fuje, oo ah la-taliyaha sare ee dalka ee arrimaha Covid-19 ah ayaa warbaahinta gudaha u sheegay in dhowaan ay soo bixi doonaan amarro adag oo lagula taacalayo arimaha taagan. 

“Waxaan u gudbinay talooyin dalka lagu gelinayo Bandow ama Muqdisho oo kaliya, waayo dhimasho badan ayaa jirto waana sii faafaayaa cudurka waliba si weyn,” ayuu yiri Dr Fuje.

Bandowga ayaa noqon doona mid la mid ah kii sanad ka hor ay soo rogtay dowladda oo billaabanaya wixii ka dambeeya laba saac habeennimo. Si kastaba ma cadda saameyn Bandow xiligaas billowda uu yeelan karo maadaama bulshada ay aad isku dhex socoto maalintii.

Muqdisho (Caasimada Online) – Beesha caalamka ayaa xoojisay dadaallada ay isku soo dhaweyso dowladda Federaalka iyo qaar ka mid ah dowladaha xubnaha ka ah ee is-diidan, waxaana la sugayaa inay soo saarto go’aan horay loogu sii socdo.

Labada dowlad goboleed ee Jubaland iyo Puntland ayaa laalay shirkii uu 18-kii February ku baaqay sii hayaha madaxweynaha Maxamed Cabdullaahi Farmaajo, waxeyna dalbadeen damaanad qaad dhan amni ah iyo dhan fulinta heshiiska ah, kadib heshiiskii guddiga farsamo ay ku gaareen Baydhaba.

Sidoo kale, shirkii ka dhici lahaa Muqdisho waxaa saameyn ku yeeshay dhacdooyinkii 19-ka February ka dhacay Muqdisho, weerarkii madaxweynayaashii hore iyo rasaastii lagu furay dad dhigayay banaabax nabadeed oo ay ku jiraan masuuliyiin hore dalka, musharaxiin iyo xildhibaanno ka tirsan Baarlamaanka.

Iyadoo ay taasi jirto ayey beesha caalamka mar kale soo faragalisay, waxaana jirtay iney shuruudo la yimaadeen dowladaha Jubaland iyo Puntland, sidoo kalana musharaxiinta oo ay u badan tahay in laga qeyb galiyo shirka la abaabulayo ayaa iyaguna shuruudo gudbiyay.

Saddex qodob ayaa ugu muhiimsan shuruudaha ay soo gudbiyeen Jubaland iyo Puntland, waxey doonayaan in beesha caalamka ay ay damaanad qaado fulinta wixii kasoo baxa shirka, in shirku ka dhaco meel dhex-dhexaad ah iyo in shirka laga qeyb galiyo musharaaxiinta mucaaradka, waana qodobo uu markii hore diidanaa FARMAAJO.

Beesha caalamka waxey sii hayaha xilka ra’iisul wasaaraha Maxamed Xuseen Rooble ku cadaadiyeen inuu qaato doorka nabadeynta, waxaana la sugayaa shaacinta shir ka dhici doona Xalane.

Shirkaas lagu wado inuu xalane ka dhaco ayaa la filayaa inuusan ka qeyb galin FARMAAJO, waxaana ku matali doona xukuumadda wakhtigeeda dhamaaday sii hayaha xilka ra’iisul wasaaraha Maxamed Xuseen Rooble.

Muqdisho (Caasimada Online) – Sii-hayaha xilka ra’iisul wasaaraha Soomaaliya Maxamed Xuseen Rooble ayaa habka fogaan aragga kulan kula yeeshay wakiilada beesha caalamka sida lagu baahiyay qoraal lasoo dhigay barta facebook ee xafiiska ra’iisul wasaaraha.

Qoraalka waxaa lagu sheegay in kulankaan looga hadlay sidii horay loogu sii wadi lahaa wada xaajoodyada u dhaxeeya dowladda Federaalka iyo dowladaha xubnaha ka ah, iyadoo la hirgalinaayo heshiiskii doorasho ee 17-kii September 2020 lagu gaaray magaalada Muqdisho.

Sidoo kalana aysan ka marneyn hirgalinta is fahamkii dhexmaray guddiyadii farsamo ee ka socday dhinacyada kala duwan, kuwaas oo laba maalmood ku shiray magaalada Baydhaba ee xarunta kumeel gaarka Koonfur Galbeed.

Sidoo kale qoraalka waxaa lagu sheegay in beesha caalamka ay sii hayaha xilka ra’iisul wasaaraha Maxamed Xuseen Rooble ku bogaadiyeen kaalintii uu ku lahaa is fahamkii uu la gaaray midowga musharaxiinta kadib shir ay yeesheen 25-kii February.

HALKAAN HOOSE KA AKHRISO QORAALKA XAFIISKA RA’IISUL WASAARAHA:

Ra’iisul Wasaaraha xukumadda federaalka Soomaaliya Maxamed Xuseen Rooble ayaa habka fogaan aragga shir kula yeeshay wakiillada beesha caalamka, kaas oo looga hadlay sii wadista wada xaajoodyada DFS iyo Dowlad-goboleedyada ee la xiriira hirgalinta heshiiskii 17-kii September 2020 iyo qodobbadii Guddigii farsamo ee Baydhabo.

Muqdisho (Caasimada Online) – Xabsi ku yaalla magaalada Hargeysa ayaa shalay laga sii daayay nin u dhashay qowmiyadda Oromada ee wadanka Itoobiya kaas oo xabsigaas ku xirnaa muddo 20-sano ah.

“Markii la i xirayay waxaan jiray 21 sano, markaas baa iigu dambeysay magaalada”, ayuu u sheegay BBC Somali, Maxamed Muuse Gantisa.

Muqdisho (Caasimada Online) – Sida ay sheegayaan wararka aan ka helya gudaha deegaanka DaaruSalaam qarax nooca miinada ayaa ka dhacay halkaasi, kaas oo noqonaya qaraxii labaad ee isla maanta ka dhacay gudaha magaalada caasimada ah ee Muqdisho.

Qaraxan oo ahaa mid xoogan ayaa waxaa jugtiisa laga maqlay meelo kala duwan oo ka mid ah caasimada, iyada oo kadib ay xigtay rasaas xoogan.

Wararka ayaa sheegaya in qaraxa lala eegtay guddoomiyaha maamlka degmada Yaaqshiid Axmed Cabdullahi Cariif iyo saraakiil Booliis ah oo la socotay.

Ciidamo ka tirsan kuwa ammaanka ayaa sidoo kale meesha tegay, kuwaas durbo xiray dhaq-dhaqaaqa meesha ay wax ka dhaceen.

Afhayeenka gobolka Banaadir oo la hadlay BBC-da ayaa shaaca ka qaaday in dhammaan ay bad qabaan mas’uuliyiinta iyo saraakiisha la socotay kolonyada la qarxiyey.

Saalax Dheere ayaa sidoo kale tilmaamay in qaraxaasi uusan geysan wax khasaare nafeed ah , marka laga tego bur-bur gaaray gaariga uu qaraxu haleelay.

Waa qaraxii labaad ee lala beegsanayo guddoomiyaha maamulka degmada Yaaqshiid oo todobaadyo, ka hor miino lagula eegtay isla deegaanka DaaruSalaam ee Muqdisho.

Muqdisho (Caasimada Online) – Waxaa weli isa soo taraya macluumaadka laga helayo qarixii saaka aroortii hore ka dhacay wadada Cabdiqaasim ee magaalada Muqdisho, kaas oo geystay khasaare kala duwan oo isugu jiro dhimasho iyo sidoo kale dhaawac intaba.

Qaraxa oo jugtiisa laga maqlay xaafado ka tirsan Caasimada ayaa ahaa nooca miinada ee soo boodada ah, kaas oo lala eegtay gaari ay la socdeen ciidamo ka tirsan dowladda.

Wararka ayaa sheegaya in gaariga la qarxiyey uu watay taliye ku xigeenka ciidanka Xoogga Soomaaliyeed, General Cabaas Amiin Cali, walow uu ka bad-baaday miinadaasi.

Sidoo kale wararka ayaa intaasi ku daraya inay waxyeelo soo gaartay qaar ka mid ah ciidamadii uu watay, waxaana qaraxa ku dhintay 1 askari, halka mid kalena uu ku dhaawacmay.

Waxaa sidoo kale weerarkan qaraxa ah ku dhintay hal qof oo ahaa wade mooto Bajaajle, iyada oo ay ku dhaawacmeen labo qof oo kale oo Bajaajle ah, kuwaas oo jidka marayey.

Dhinaca kale Al-Shabaab ayaa sheegatay mas’uuliyadda weerarkan, waxaana shaacisay ‘inuu si dirqi ah kaga bad-baaday’ taliye ku xigeenka ciidamada Xoogga Soomaaliyeed.

Inta badan kooxda Al-Shabaab ayaa fuliso weerarada ceynkan oo kale ah oo maalmahan kusoo badanayey gudaha magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya.

Nairobi (Caasimada Online) – Ururka Bushada Bariga Africa ee East Africa Community (EA) ayaa dib u dhigay inuu eego codsiga Soomaaliya ay uga mid noqoneyso ururkaas.

Intii uu socday shir madaxeedkii 21-aad ee ururkaas oo ku dhacay qaab online ah, ayaa ururka wuxuu sheegay in codsigii Soomaaliya ee ka mid noqoashad aan weli la qaban. 

“Shir madaxeedka wuxuu xusay inaan la billaabin howsha xaqiijinta ee ku biirista Soomaaliya ee EAC, wuxuuna golaha faray in di u eegis lagu sameeyo howshaas,” ayaa lagu yiri bayaan kasoo baxay shir madaxeedka EAC.

Dhanka kale, ururka ayaa tixgeliyey codsiga Jamhuuriyadda Dimoqraadiga ah ee Congo, wuxuuna faray Golaha inuu billaabo howsha xaqiijinta ee ku biiritsya dalkaas ee EAC. 

Ma cadda sababta ururka u qabtay codsiga Congo una diiday kan Soomaaliya oo muddo isku dayeysa inay xubin ka noqoto ururkaas.

Si kastaba, arrintan ayaa timid ayada oo shir madaxeeedka uu guddoomiyaha cusub ee madaxweynayaasha ururuka u doortay madaxweynaha Kenya Uhuru Kenyatta, mana cadda haddii Uhuru uu kaalin ku leeyahay arrintan.

Uhuru ayaa xilkan kala wareegay madaxweynaha Rwanda Pau Kagame.

Kenya iyo Soomaaliya ayaa waxaa ka dhaxeeyey xiisad xooggan oo salka ku haysa sheegashada Kenya ee qeyb ka mid ah badda Soomaaliya, iyo faro-gelin ay dowladda federaalka sheegtay inay kenya ay ku hayso siyaasadda arrimaha gudaha Soomaaliya.

Ururka EAC ayaa sidoo kale shir madaxeedkan wuxuu xogahayaha guud ee ururka ugu doortay Dr. Peter Mutuku Mathuki oo Kenyan ah, kaasi oo xilka hayn doona shan sano. Tani waxay sii xoojineysaa saameynta Kenya ee ururka, ayada oo islamarkaana wiiqeysa rajada Soomaaliya ee ka mid noqoshada.

Muqdisho (Caasimada Online) – Faah-faahino dheeraad ah ayaa kasoo baxaya khasaaraha rasmiga ah ee ka dhashay qarax saaka aroortii hore ka dhacay qeybo ka mid ah degmada Hodan, kaas oo uu noociisu ahaa miinada soo boodada loo yaqaano.

Wararka ayaa sheegaya in qaraxa oo ka dhacay dalcadda Cabdiqaasim lala eegtay gaari ay la socdeen ciidamo ka tirsan kuwa milatariga Soomaaliya oo marayey halkaasi.

Ugu yaraan hal qof oo ahaa wade mooto Bajaajle ayaa ku dhintay qaraxan, iyada oo ay ku dhaawacmeen illaa afar qof oo kale oo labo ka mid ah yihiin askar ka tirsan ciidamada dowladda , sida ay Caasimada Online u xaqiijiyeen ilo dadka deegaanka ah.

Sidoo kale waxaa goobta gaaray ciidamo ka tirsan kuwa ammaanka ee dowladda Soomaaliya, kuwaas oo baaaritaano kooban ka sameeyey halkaasi.

Xaaladda goobta uu qaraxu ka dhacay ayaa haatan ah mid deggan, waxaana dib u soo noqday dhaq-dhaqaaqii isku socodka dadka iyo gaadiidka ee wadada Cabdiqaasim.

Inta badan magaalada Muqdisho waxaa ka dhaca qaraxyo nooca miinada ah, kuwaas oo geystay khasaare kala duwan oo isugu jiro dhimasho & dhaawac.

Addib Ababa (Caasimada Online) – Ciidamada Booliska ee ka howl-gala magaalada Addis Ababa ayaa gacanta ku dhigay hub fara badan, rasaas iyo raggii watay.

Warbixin kasoo baxday Booliiska ayaa lagu sheegay in hubkan Addis Ababa lagu soo-geliyey gaari nuuca loo yaqaano ah Isuzu, kaas oo ka yimid deegaanka Axmaarada.

Sidoo kale saraakiisha Booliiska ayaa shaaciyey in hubkan loo soo ekeysiiyey agab caadi ah oo saarnaa gaariga, bals ay daba-gal ay ku sameeyeen sirdoonka dalkaasi.

Qoraalka kasoo baxay Booliska Itoobiya ayaa sidoo kale lagu sheegay in hubka la qabtay uu kala yahay laba (BKM), laba  Isneypar , 38 Bistooladaha Waawayn , 25 Bistoolado yaryar, 5992 Rasaasta Qoriga Aakaha, 898 Rasaasta Bistooladaha, 5 Rasaasta Qoriga Isanyparka ah, iyo agabyada Qoryaha, waxaana hubkaas laga qabtay  xaafada Gulale, gaar ahaan Dagmada 8aad, Xaafad hoosaadka 7aad.

Warbixinyta ayaa sidoo kale intaasi kusii dareysa in la qabtay labo nin oo la socday gaariga, islamarkaana ah kuwa hubka sida qarsoodiga ah kusoo geliyey Addis Ababa.

Itoobiya ayaa marar badan gacanta ku dhigtay hub si sharci darro ah lagu soo-geliyey dalkeeda, gaar ahaan magaalada Addis Ababa oo ay howl-gallo ka sameeyeen Booliska.

London (Caasimada Online) – Maxkamad ku taalla magaalada London ayaa xabsi daa’in ku xukuntay muwaadin Somali British ah, kaasoo bishii April ee sanadkii hore xaaskiisa ku dilay xaafada ay ka degan yihiin Soomaalida Edmonton Green ee Waqooyiga London.

Xuseen Yuusuf Cigaal oo 66 sano jir darawal basaska dadweynaha ah ayaa maxkamadda ka hor qirtay in xaaskiisa Maryan Ismaaciil uu dilay 6 April, kadib markii ay guriga ugu ceyrisay markii uu ku dhacay cudurka COVID19, kuna qeylisay si uu guriga isaga tago uguna fogaado iyada iyo caruur kale oo ay haysatay, balse isaga aanu wax ubad ah u dhalin.

Xuseen ayaa maxkamadda horteeda ku dooday in uu isdifaacayay islamarkaana cudurkii ku dhacay uu waalay kuna riday isbadal dhinac walba leh, taasoo keentay geerida marxuumada.

Baaris lagu sameeyay meydka marxuumadda xaaskiisa aheyd ayaa muujiyay in uusan jirin gacan ka hadal dhex maray labadooda, balse xaaska si ula-kac ah loo dilay.

Falkaan oo dhacay 6-dii April 2020 ayaa si weyn waxaa uga murugooday dadka Soomaaliyeed ee aqoonta u leh Xuseen oo ahaa qof aad u degan, ku xernaa masaajidka shaqeysta, reerkiisana dhaqda.

Ali Muhiyaddiin
London, Caasimada

Muqdisho (Caasimada Online) – Wargeyska Washington Post ayaa qoray in madaxweynaha waqtigu ka dhacay ee Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo laga diiday inuu Muqdisho kusoo daabulo ciidamada Mareykanka uu tababaro ee Danab, kahor dibad-baxyadii Muqdisho.

Sarkaal ka tirsan ciidanka Danab, oo aan magaciisa la xusin ayaa Washington Post u sheegay in madaxweyne Farmaajo uu taliyaha Danab weydiistay in qaar ka mid ah ciidamada uu kusoo daadgureeyo Muqdisho, hase yeeshee codsigaas laga diiday.

Sarkaalkan oo magaciisa qariyey ma sheegin haddii Mareykanka ay kaalin ku lahaayeen diidmadan, ayada oo la rumeysan yahay in ciidamadan ay si toos ah ugu xiran yihiin Mareykanka, si ka duwan ciidamada kale ee Soomaaliya loo tababaro.

Mareykanka ayaa horey ugu diiday in ciidamadadaas loo adeegsado wax ka baxsan howlgallada gaarka ah ee ka dhanka ah Al-Shabaab. Danab ayaa la rumeysan yahay inay yihiin ciidanka ugu tababarka wanaagsan kuwa dowladda Soomaaliya.

Hase yeeshee, isla toddobaadkaas ayaa waxaa Muqdisho lagu soo daabulay ciidamada kale ee gaarka ah ee Gorgor iyo Haramcad, kuwaas oo labaduba ay tababaraan Turkish-ka. Ciidankaas qaarkood ayaa loo adeegsaday weerar lagu qaaday qaar ka mid ah musharaxiinta mucaaradka, iyo rasaas lagu furay dibad-baxayaal taageersan.

Turkish-ka ayaa hore loogu eedeeyey inay u ogolaadeen ciidanka ay tababaraan in loo adeegsado dano siyaasadeed oo ka baxsan ujeedka markii hore loo tababaray oo ah la-dagaalanka kooxda Al-Shabaab. Turkish-ka ayaa ku dooday in shaqadooda ay tahay inay tababaraan ciidanka, balse sida loo adeegsanayo ay tahay arrin u taalla dowladda Soomaaliya.

Baydhaba (Caasimada Online) – Wararka aan ka heleyno degmada Qansaxdheere ee gobolka Bay waxay sheegayaan in dagaalamayaasha Al-Shabaab ay sacadihii lasoo dhaafay ku qaadeen weerar toos ah, kaas oo maamulka degmadaas uu guulo ka sheegtay.

Guddoomiye ku xigeenka degmada Qansaxdheere Maxamed Mukhtaar Cabdi oo la hadlay warbaahinta dowladda ayaa sheegay inay kasii war heleen weerar uga soo wajahnaa Al-Shabaab, isla markaana ay u diyaar garoobeen.

Waxa uu sheegay in markii ay soo weerareen magaalada ay iska caabin adag kala kulmeen ciidamada AMISOM iyo kuwa Daraawiishta maamulka K/Galbeed.

Guddoomiye Maxamed Mukhtaar ayaa sheegay in sagaal dagaalame ay Al-Shabaab uga dileen dagaalkaas, ugu yaraan 12 kalena ay uga dhaawaceen.

Sidoo kale guddoomiyuhu waxa uu sheegay in dagaalamayaasha lagu dhaawacay dagaalka ka dhacay Qansaxdhere intooda badan ay ku jiraan gacanta maamulka, iyaga oo nool.

Weerarka ay magaalada ku soo waadeen kadib waxa uu sheegay inay duleedka degmada ka bilaabeen howlgallo ka dhan ah kooxda, isla markaana ay halkaas ku dileen seddax dagaalame oo kale.

Sidoo kale guddoomiye Maxamed Mukhtaar waxuu sheegay inay ka qabsadeen Al-Shabaab gaadiid u badan mootooyin ay howlgalladooda ku fulin jireen.

Ugu dambeyntii Gudoomiye Maxamed Mukhtaar ayaa madaxda dowladda federaalka iyo maamulka koonfur Galbeed ka dalbaday inay gacan ku siiyaan sidii degmada Qansaxdheere looga saari lahaa go’doonka ay geliyeen Al-Shabaab.

Hargeysa (Caasimada Online) – Maxamed Muuse oo kasoo jeeda qowmiyada Oromada Itoobiya ayaa shalay kasoo baxay xabsiga Hargeysa ee Somaliland, ninkaan oo isagoo 20 sano jir ah xabsiga galay sanadkii 2001, kana soo baxay isagoo 40 sano jir ah.

Ninkaani oo ku eedeysnaa dilka muwaadin Somaliland ah ayaa waxaa sii deyntiisa fududeeyay milkiilaha Astaan TV Cabdimanaan Maxamed Yuusuf oo ay isku barteen xabsiga intii uu xirnaa Cabdimanaan balan qaadayna in uu bixin doono diyada laga doonayo maxbuuska dilka ku eedeysan, hase ahaatee waxaa sidoo kale fududeeyay sii deyntiisa samafale Cabdimaailk Muuse Coldoon.

“Qabri baan ka soo baxay, meel aan u dhaqaaqo ma garanayo” ayuu yiri Maxamed Muuse oo 20 sano ku xirnaa xabsi isagoona u mahad celiyay cid kasta oo gacan ka geysatay sii deyntiisa, gaar ahaan maamulaha Astaan TV iyo Cabdimaalik Muuse Coldoon.

Cabdimaalik Coldoon ayaa sidaan oo kale horay xabsiga ugu soo saaray muwaadin reer Itoobiya ah oo u xirnaa diyo lagu lahaa.

Jilib (Caasimada Online)-Ururka Al-Shabaab ayaa fagaare ku yaalla degmada Jilib ee gobolka Jubbada Dhexe xukunno kula fuliyey seddax qof oo sigu jiray rag iyo dumar, kuwaas oo ay ku kala eedeeyeen gobol-dhaaf iyo xatooyo.

Siidii Muxudiin Cabdi oo lagu eedeeyey xatooyo ayaa laga jaray gacantiisa midig, sidoo kale Cilmi Khaliif Maxamed oo loo heysto kufsi ayaa laga qaaday xoolo, iyadoo lagu fuliyey xukun karbaasha ah, halka Caasha Cabdulqaadir Cumar oo loo heysto gogol-dhaaf ay ku fuliyeen xukun jeedal ah.

Nin sheegtay inuu yahay qaadiga maxkamadda Al-Shabaab ee degmada Jilib ayaa fagaare ay xukunnada ku fuliso kooxdu oo ku dhex yaalla Jilib ka akhriyey eedaha loo heysto iyo xukunnada dadkaas.

Fagaaraha ay kooxdu xukunnada ku fuliso ee ku dhex yaalla Jilib ayey ugu magac-dareen hoggaamiyihii laga dilay ee Aadan Xaashi Ceyroow oo ahaa ninkii aas-aasay Al-Shabaab.

Al-Shabaab ayaa deegaanada ay dalka ka joogaan waxay xukunno dil u badan ku fuliyaan dadka ku nool, kuwaas oo inta badan ay eedeymo uga dhigaan, basaasnimo, kufsi, xatooyo iyo waxyaabo kale, waxaana aad u cabsada dadka ku nool deegaanada ay dalka ka maamulaan.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasaaradda Caafimaadka Xukuumadda Federaalka ah ee Soomaaliya ayaa shaacisay kiisaskii ugu badnaa ee laga helay dalka Cudurka Coronavirus muddo 48 saacadood ee la soo dhaafay.

Qoraal kasoo baxay Wasaaradda Caafimaadka ayaa waxaa lagu sheegay in 48 saacadood ee la soo dhaafay la baaray 1,830 ruux, balse cudurka laga helay 304 qof.

Beledweyne (Caasimada Online) – Allaha u naxariistii Ugaaskii Beesha Xawaadle Ugaas Xasan Ugaas Maxamed ayaa Shalay lagu aasay Duleedka Magaalada Beledweyne ee Caasimadda Gobolka Hiiraan.