Muqdisho (Caasimada Online) – Qaar ka mid ah odayaasha dhaqanka ee magaalada Muqdisho ayaa ka horyimid go’aan ay dowladda Soomaaliya ruqsadaha ugala noqotay afar shirkadood oo ka shaqeeya baaritaanka Covid-19, iyagoo mas’uuliyiin ka tirsan xukuumadda ku eedeeyey inay abuurayaan shirkad aan horay u jirin.

Odayaashaan oo warbaahinta la hadlay ayaa waxaan la aqbali karin ku tilmaamay in hal shirkad oo hadda la sameeyey loo xiro howlihii ay dalka ka hayeen afartaas shirkadood ee dowladda ay warqadda ka soo saartay.

Waxay sheegeen in warqad uu soo saaray wasiir ku xigeenka caafimaadka lagu sheegay in Ra’iisul Wasaaruhu amray in hal shirkad loo xiro qandaraaska baaritaanka cudurka Covid19, kadib markii ay shirkadihii hore qaar ay dadka shahaado siiyeen iyagoo aan baarin.

Eedeyntaas waxay odayaashaan ku tilmaameen been abuur lagu xalaaleysanayo xiritaanka shirkadahaan.

“Anigoo la-talinaya wiilkeyga Ra’iisul wasaare Rooble waxaan leeyahay, mustaqbalkaagu yuusan halaabin, warqadda waxaa ku qoran Rooble waxa uu amray in afar shirkadood la xiro, qandaraaskaasna hal shirkad loo xiro, markii ay ugu yartahay afartaas shirkadood waxaa u shaqeynayey dad ka badan 300, ee Rooblow ka joog,” ayuu yiri mid ka mid ah odayaashii warbaahinta la hadlay.

Sidoo kale xubnihii maanta ka hor yimid warqadaas ka soo baxday xafiiska wasiir ku xigeenka caafimaadka ayaa ugu baaqay dhinacyadii lagu socodsiiyey ee dhanka ammaanka in aysan qaadan amar qaldan oo aysan fulin.

“Amarkaan waxuu warku nagu soo gaaray in hal shirkad loo xiro howshii intaas oo shirkadood ay bulshada u hayeen, iyadoo sababo xun loo raadinayo, marka hey’adaha kala duwan ee ammaanka waxaan leeyahay amarkaas ka fiirsada amar qaldan lama qaato ee waa laga fiirsadaa,” ayuu yiri mid ka mid ah waxgaradkii hadlay.

Hoos ka daawo

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirka Warfaafinta Soomaaliya Cusmaan Abuukar Dubbe oo maanta hadlay ka jeediyey xaflad lagu qabtay Tiyaatarka Qaranka ayaa qiil yaab leh u sameeyey dhulkii Tiyaatarka Qaranka ee uu bixiyey, balse uu ka laabtay kadib caradii ka dhalatay.

Wasiir Dubbe ayaa sheegay in sababta uu dhulkaas u bixiyey ay tahay imaanshaha fanaaniin reer Sudan ah, balse Tiyaatarka uu yahay meel aan dad lagu soo dhoweyn karin oo xitaa aan laheyn meel biyo laga cabo.

“Waxaa ii yimid safiirka Suudaan inoo jooga oo igu yiri Fanaaniinta Suudaan ayaa raba inay Barnaamij qurux badan ku dhigaan Tiyaatarka Qaranka oo ay ka mid tahay Nada Al-qalca, indhihii Caalamkaa kusoo jeeda ragna Geel bay rabaan inay ka dhax baafiyaan,” ayuu yiri Dubbe.

“Kadibna maareeyihii ayaa igu yiri meel Biyo laga gato malahan Tiyaatarku, anaa go’aamiyey in la sameeyo biibito, kadibna Ra’iisul wasaarahaa igu yiri naga daa dadka ha iska harraadaane,” ayuu yiri wasiir Dubbe.

Dubbe ayaa sheegay in markii saxiixaas laga qeyliyey uu Ra’iisul wasaare Rooble ku amray in la joojiyo qorshihii lagu bixinayey dhulkaas.

Xafiiska Hantidhawrka Guud ee Qaranka oo maalmihii u dambeeyay ku jiray hubinta iyo xaqiijinta arrinta la xiriirtay bixinta qayb ka mid ah dhulka Tiyaatarka Qaranka ayaa maanta soo saaray amar joojin, xili hore looga laabtay.

Xafiiska Hantidhawrka Guud ayaa faray Wasiirka Wasaaradda Warfaafinta inuu si deg-deg ah uu gebi ahaanba u joojiyo arrinka bixinta dhulka Tiyaatarka Qaranka, uuna Wasiirku muddo 72 saacadood gudahood oo maanta ka bilaabanaysa uu soo saaro qoraal rasmi ah oo lagu joojinayo bixinta dhulkaas.

Sidoo kale Xafiiska ayaa ka dalbaday Wasiir Dubbe in uu si maangal ah oo mas’uuliyad ku jirto u maamulo dhulka danta guud ee Wasaaradda Warfaafinta iyo in arrimaha maamulka hantida wasaaradda aan looga faa’iideysan dano gaar ah ama shaqsiyadeed, uuna joojiyo tallaabooyinka dhibaataynaya bahda fanka iyo dhaqanka guud ahaan.

Hoos ka daawo hadalka Dubbe

https://youtu.be/EOo5kHlBvcg

Muqdisho (Caasimada Online) – Xafiiska Hantidhawrka Guud ee Qaranka oo maalmihii u dambeeyay ku jiray hubinta iyo xaqiijinta arrinta la xiriirtay bixinta qayb ka mid ah dhulka Tiyaatarka Qaranka ayaa maanta soo saaray amar joojin, xili hore looga laabtay.

Qoraal laba bog ahaa oo kasoo baxay Xafiiska Hantidhawrka Guud ee Qaranka ayaa lagu sheegay in sida ay u wajahday Wasaaradda Warfaafinta bixinta dhulkaas aysan marnaba waafaqsaneyn nidaamka dowliga ah, shuruucda dalka iyo wareegtooyinka hay’adaha dowladda.

“Xafiiska Hantidhawrka Guud ee Qaranka (XHGQ) waxaa uu mas’uul ka yahay ilaalinta hantida ummadda iyo u hoggaansanaanta sharciga si loo xaqiijiyo in hay’adaha Dowladda ay hantida ummadda u maamulaan sida ugu wanaagsan, ugu beekhaansan uguna waxtarka fiican,” ayaa lagu yiri qoraalka.

Xafiiska Hantidhawrka Guud ee Qaranka ayaa soo bandhigay 5 qoddob oo Wasaaradda Warfaafinta ka dul booday markii la bixinayay qeyb kamid ah dhulka Tiyaatarka, islamarkaana ay ka hor imaaneyso wareegtada lagu bixiyey dhulkaas, kuwaasi oo kala ah;

1. Qoddobka 43aad (2) ee Dastuurka Ku-meel-gaarka (KMG) JFS
2. Qoddobka 50aad (1) Xarfaha (b & t) ee Sharciga Maareynta Maaliyadda Guud (Sharci LR.17, ee 25/12/2019)
3. Amar Madaxweyne oo ku taariikheysan “19 Janaayo 2018”, taas oo lagu caddeeyey in ay sharci darro “hibeynta, bixinta iyo wareejinta dhulka Dawladda’
4. Qoddobada 2aad iyo 3aad ee Xeer Ra’iisal Wasaare (Xeer Lr.047 ee 06/12/2018), kaas oo ku saabsan “Heshiisyada Dawladda Federaalka la galeyso Shirkado ama Hay’ado
5. Qodobka 1aad ee warqada Hantidhawraha Guud ee 20/10/2020 oo lagu sheegay in hay’adah Dowladda heshiisyada ay galaan ka soo diiwan geliyaan Xafiiska Hantidhawrka Guud ee Qaranka

“Wasaaradda Warfaafinta ayaa si cad ugu xad-gudubtay nidaamka dowliga ah iyo shuruucda dalka, maadama Wasiirka Wasaaradda uu maamulka hantida Wasaaradda u maray sifo aan sharciga waafaqsaneyn, sidoo kalana wax dan/faa’iido aysan ugu jirin guud ahaan shacabka iyo bahda fanka Soomaaliyeed ee laf dhabar u ah Qarankeena.”

Xafiiska Hantidhawrka Guud ayaa faray Wasiirka Wasaaradda Warfaafinta inuu si deg-deg ah uu gebi ahaanba u joojiyo arrinka bixinta dhulka Tiyaatarka Qaranka, uuna Wasiirku muddo 72 saacadood gudahood oo maanta ka bilaabanaysa uu soo saaro qoraal rasmi ah oo lagu joojinayo bixinta dhulkaas.

Sidoo kale Xafiiska ayaa ka dalbaday Wasiir Dubbe in uu si maangal ah oo mas’uuliyad ku jirto u maamulo dhulka danta guud ee Wasaaradda Warfaafinta iyo in arrimaha maamulka hantida wasaaradda aan looga faa’iideysan dano gaar ah ama shaqsiyadeed, uuna joojiyo tallaabooyinka dhibaataynaya bahda fanka iyo dhaqanka guud ahaan.

Ugu dambeyntiina waxa uu Xafiiska Hantidhawrka meel adag iska taagay bixinta dhulka danta guud ee loo marayo sifo sharciga waafaqsaneyn, ayadoona hay’addaha iyo mas’uuliyiinta dowladda looga digay in hantida umadda u maamulaan si gaar ah, kana faa’iideystaan xilliyada kala guurka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Maamulka gobolka Banaadir ayaa goordhoweyd soo saaray amar ku socda isbitaalada Yardameeli iyo Jaziia, kaasi oo dhigaya in muddo toddobaad gudahood ah ay kusoo wareejiyaan maamulka isbitaaladaas.

Afhayeenka gobolka Banaadir oo warbaahinta la hadlay ayaa sheegay in ayaga oo ku shaqeynaya dastuurka iyo shuruucda u dagsan dalka, islamarkaana la tixraacayo heshiiska ku saleysan wareejinta iyo daadajinta adeega caafimaadka ee gobolka in maamulka gobolka uu mas’uul ka yahay gacan ku haynta isbitaaladaas.

“Isbitaaladaa kor ku xusan oo loogu talo-galay in bulshada gobolka Banaadir ugu shaqeeyan si lacag la’aan ah uu ka war helay maamulka gobolka in hanaankii loogu talo-galay in loogu adeego bulshada hanaan aheyn oo u muuqda mid ganacsi iyo mid gaar ahaaneed u adeegayaan isbitaaladaas,” ayuu yiri.

“Wuxuu maamulka gobolka Banaadir ku wargelinayaa isbitaaada Jaziira iyo Yardameeli in muddo toddobo cisho ah gudahood ah ay kusoo wareejiyaan maamulida isbitaaladaas, islamarkaana maamulka gobolka Banaadir uu mudadaas ku magacaabi doono maamulka uu yeelanayo isbitaaladaas.”

Maamulka gobolka Banaadir ayaa amarkan cusub ku sababeeyay in isbitaaladaas ay ka leexdeen hanaankii loogu talo-galay inay ugu adeegaan bulshada Soomaaliyeed, gaar ahaan kuwa gobolka Banaadir.

Hoos ka daawo amarka maamulka

Muqdisho (Caasimada Online) – Waxaa maanta dib loo furay waddada Kuliyada oo muddooyinkii lasoo dhaafay u xirneyd sababo amni, kadib markii cabashooyin dhowr ah loo gudbiyey maamulka gobolka Banaadir, markii uu hakad ku yimid isku socodka magaalada.

Guddoomiyaha Gobolka Banaadir ahna duqa Magaalada Muqdisho, Cumar Maxamud Maxamed (Cumar Filish) oo howlo kormeer ah ku sameeyay dhismaha Waddada dheer ee degmada Deyniile oo meel wanaagsan mareysa, ayaa sidoo kale wadadaasna dib u furay.

Dhismaha waddada dheer ee degmada Deyniile ayaa ayaduna muhiim u ah isku socodka caasimadda iyo dalxiiska deegaanka, waxayna mas’uuliyiinta ku sameeyeen kormeer socod ah.

Guddoomiyaha gobolka Banaadir ahna duqa Magaalada Muqdisho oo warbaahinta la hadlay ayaa sheegay in maamulkiisa ay ka go’an tahay isku tashi iyo in caasimadda la hormariyo.

Ugu dambeyntiina waxa uu guddoomiye Filish dib u furay goobaha Biya-mareenka ah oo ay dowlada hoose Xamar mudooyinkii u dambeysay ka waday howlo dib u habeyn ah.

Jowhar (Caasimada Online) – Guddiga doorashooyinka heer dowlad goboleed ee HirSbabelle ayaa maalmihii u dambeeyay bilaabay dar-dar gelinta qabashada doorashada xildhibaanada Aqalka Sare, waxayna maanta magaalada Jowhar kula kulmeen Guddiga Baarlamaanka ee maamulkaas.

Kulanka oo ka dhacay xarunta Baarlamaanka HirShabelle ayaa gogol xaar u ahaa wada-shaqeynta Guddiga doorashooyinka Hir-Shabelle iyo Guddiga heer Baarlamaan ee qabashada doorashada Aqalka Sare, wuxuuna qeyb ka ahaa dadaalada uu guddiga ku dar-dar gelinayo qabashada doorashada.

Xildhibaan Cumar Maxamed Soomane oo kamid ah Baarlamaanka HirShabelle oo ka hadlay kulankaas ayaa sheegay in ujeedkiisa uu qeyb ka ahaa isbarasho iyo kala warqaadasho labada dhinac ah, maadama ay dhawaan bilaabanayaan doorashooyinka kuraasta Aqalka Sare ee maamulkaas.

Soomane ayaa sidoo kale xusay in labada Guddi ay isla qaateen in si daah-furan looga shaqeeyo doorashada, midaasi oo ka dhigaysa mid ku dhacda xor iyo xalaal, oo lagu wada qanco, sida uu sheegay.

Kulankaan ayaa imanaya xili la filayo in saacadaha soo socda uu madaxweynaha HirShabelle uu ku dhawaaqo liiska Musharaxiinta Aqalka Sare, si loo gudo galo doorashada Aqalka Sare oo loolankeedu uu ka bilowday maamulkaas.

Kabul (Caasimada Online) – Taalibaan ayaa sheegtay inay ka niyad jabtay kadib markii ay ogaatay in diyaaradaha iyo helicopter-ada uu uga tegay Mareykanka garoonka diyaaradaha Kabul ay yihiin kuwa aan shaqeyneyn.

Kadib markii ciidamada Mareykanka ay ka baxeen garoonka Kabul, waxaa ku xoomay boqolaal ka mid ah dagaal-yahanada Kabul iyo hogaamiyayaashooda oo dabaal-degaya ayaga oo kor u ridaya rasaas.

Waxaa kadib la arkayey sawirro muujinaya dagaalyahannada Taalibaan oo wata qalab milateri oo ay ciidammada Mareykanka kaga tageen garoonka diyaaradaha Kabul ee Hamid Karzai.

Hase yeeshee xaaladda ayaa durba isbeddeshay, waxaana Taalibaan ay hadda sheegayaan inay niyadjabsan yihiin, oo ay careysan yihiin, islamarkaana dareemayaan in la qiyaameeyey, sababtoo ah dhammaan qalabka laga tagay ayaa ahaa kuwan ay burburiyeen ciidanka Mareykanka oo aan xitaa la dayactiri karin.

Muqdisho (Caasimada Online) – Dagaalyahanada kooxda Al-Shabaab ayaa saacadihii lasoo dhaafay xukun dil toogasho ah ku fuliyey haweeney la sheegay inay ka tirsaneyd ciidamada maaamulka HirShabelle ee ka howl-gala Xerada Lama-Galaay ee Beledweyne.

Fagaare ku yaalla deegaanka Shaw ee gobolka Hiiraan ayaa lagu toogtay haweeneydan oo lagu magacaabi jiray Anfac Xuseen Muxumed, sida ay baahisay warbaahinta ku hadasha Afka Al-Shabaab.

Sidoo kale waxaa goobta lagu toogtay haweeneyda ku sugnaa xubno ka tirsan Al-Shabaab iyo dadweyne kala duwan oo la’isugu yeeray halkaasi.

Maxkamad hoostagta Al-Shabaab ayaa ku eedeysay haweeneyda la toogtay inay ka tirsaneyd ciidanka milatariga, isla-markaana ay ka qeyb qaadatay dagaallo ka dhacay gobolka Hiiraan balse ay ugu dambeyn gacanta ku dhigeen xoogag ka tirsan kooxdaasi.

Ma jiro weli wax hadal ah oo ka soo baxay saraakiisha ammaanka ee Beledweyne iyo maamulka HirShabelle oo ku aadan toogashada lagu fuliyey Anfax Xuseen Muxumed.

Hiiraan ayaa ka mid ah meelaha ay sida aadka ah ugu xoogan tahay kooxda Al-Shabaab, waxaana ugu yaallo xarumo muhiim ah sida maxkamado iyo saldhigyo ciidan.

Si kastaba Al-Shabaab ayaa had iyo jeer xukuno u badan dilal toogasho ah ka fuliso deegaanada ay ka arrimiso ee ku yaalla koonfurta iyo bartamaha dalkeena Soomaaliya.

Jowhar (Caasimada Online) – Senator Muuse Suudi Yalaxow oo shalay si weyn loogu soo dhaweeyey magaalada Jowhar ee xarunta HirShabeelle ayaa shaaca ka qaaday arrin dhex martay isaga iyo madaxweynaha HirShabeelle Cali Guudlaawe.

Muuse Suudi ayaa sheegay in Madaxweyne Cali Guudlaawe uu u balan qaaday in la dooran doono, balse uu ku canaantay in afarta sano ee soo socota uusan u dhaqmin sidii hore.

“Walaalkey waa i canaantay, waxuu iyiri waa lagu dooranaa, laakiin sidii hore hayeelin,  marka anaguna sidii hore in Alle uusan ka dhigin ayaan rajeyneynaa, halkaas ma dhaafaayo,” ayuu yiri Xaaji Muuse Suudi Yalaxow.

Arrinta uu Muuse Suudi sheegay ayaa waxaa 22-kii bishan shaacisay Caasimada Online, oo sheegtay in Cali Guudlaawe la filayo inuu liiska musharaxiinta Aqalka Sare kusoo daro Senator Muuse Suudi Yalaxow, kadib markii uu iska caabiyey cadaadisyo xooggan, oo kaga yimid Villa Somalia.

Sidoo kale Muuse Suudi ayaa amaan kala dul dhacay maamulka madaxweyne Cali Guudlaawe, isagoo sheegay in mustaqbal fiican ay leedahay HirShabeelle, waxuuna bulshada ugu baaqay inay garab istaagaan maamulkooda oo tafaraaruqa ay meel iska dhigaan.

Waxa uu sheegay in mid ka mid ah dadkii soo dhaweeyey uu weydiiyey sababta uu u imaan waayey Jowhar afartii sano ee Senatorka uu ahaa, “Jowhar kamana maqneyn, mana imaan, intaan oo dhib ah dadka waan ka dhowraayey, dadkaan isoo dhaweynaya iyo dadka aan u soo martinaayo dhib ayey igu qabi lahaayeen, sida maanta oo kale, laakiin qoylkeygu kama maqneyn HirShabeelle,” ayuu yiri Muuse Suudi.

Waxa uu sheegay in afartii sano ee lasoo dhaafay uu kursiga Aqalka Sare ku difaaci jiray dowlad goboleedyada HirShabeelle iyo Galmudug, oo sida uu sheegay iyagu leh ilaha dhaqaale ee dalka laga wada biisho kheyraadka ka soo xarooda.

“Intii Aqalka Sare aan joogay HirShabeelle wixii laga haleeyo banaankaan u taagnaa, waxaa soo labeysay Galmudug, waxay ugu dared markii lacag yar oo tan la siiyo dowlad goboleedyada kale ka yar loo qoondeeyey laga goostay labadaas maamul, iyadoo canshuurta dadkooda laga qaado oo dekadahooda la biisho, maadaama kuwa kale gaar loo leeyahay, warkeyga xiligaas inuu saas noqdo ma rabin, laakiin waan huri waayey,  markii aan Aqalka Sare ka qeyliyey seddax beri gudahood ayaa lagu fasaxay lacagtii labadaas maamul,” ayuu yiri Senator Muuse.

Hoos ka Daawo

Washington (Caasimada Online) – Warbaahinta Mareykanka ayaa ka falcelisay hadal been ah oo afhayeenka Aqalka Cad Jen Psaki ay ku sheegtay in ciidamo Mareykan ah aysan joogin Soomaaliya, xilli ay difaaceysay ka bixitaanka ciidamada Mareykanka ee Afghanistan.

Psaki ayaa ku dooday in Mareykanka uu awoodi doono inuu howlgallo ka hortag argagixiso ka fuliyo Afghanistan ayada oo aysan joogin ciidamo, waxayna tusaale usoo qaadatay Soomaaliya iyo dalal kale, halkaas oo dhab ahaantii ay ciidamo Mareykan ah joogaan, taas oo lid ku ah sheegadeeda.

Hadalkan ayaa yimid kadib markii militariga Mareykanka ay ku dhowaaqeen inay dhameystireen ka bixitaankooda Afghanistan. 

Psaki ayaa la weydiiyey haddii dadka Mareykanka ee ku sugan dunida daafaheeda ay hadda halis dheeri ah ku jiraan, sababo la xiriira hubka tirada badan ee u gacan galay Taalibaan kadib bixitaanka ciidanka Mareykanka. 

“Awoodaheena aan ku beegsan karno argagixisada waa ay jiri doonaan. Waxaa jira qeybo ka mid ah dunida kale sida Soomaaliya, Libya iyo Yemen oo ciidamo aysan dhulka naga joogin, welina aan ka hortagno in argagixisada ay kasoo qaadaan weeraro ama ku halis geliyaan muwaadiniinteena,” ayey tiri Jen Psaki.

Sidoo kale, Xoghayaha Arrimaha Dibedda Mareykanka Antony Blinken ayaa hadalkan oo kale Axaddii ka sheegay barnaamijka Meet the Press ee NBC.

 “Waxaan dunida, oo Afghanistan ay ku jirto aan ku leenahay awoodo aan ku weerari karno argagixisada dooneysa inay na waxyeeleyso,” ayuu yirri Blinken. 

“Sida aad la socotaan, meelo ay ka mid yihiin Soomaaliya, Syria iyo Libya, oo aysan naga joogin ciidamo, waxaan awood u leenahay inaan ka daba-tagno kuwa doonaya inay na waxyeeleeyaan, waxaana Afghanistan ku lahaan doonnaa awood taas la mid ah.”

Hadallada Psaki iyo Blinken ayaa ah been, sababtoo ah madaxweyne Joe Biden ayaa warqad uu bishii June u diray Congress-ka ku xaqiijiyey in Mareykanka ay ciidamo ka joogaan Soomalaiya.  

“Amar uu bixiyey maamulkii iga horreeyey ayaa inta badan ciidamada Mareykanka looga soo qaaday Soomaaliya, balse weli shaqaale ka mid ah militraiga Mareykanka ayaa ku sugan Soomaaliya, si ay u tababaraan, ula taliyaan, una caawiyaan ciidamada Soomaaliya iyo AMISOM,” ayuu Biden ku yiri warqaddiisa. 

Waxa uu intaas ku daray in ciidamada Mareykanka “ee saldhiggoodu yahay meelo ka baxsan Soomaaliya, ay weli wadaan inay ka hortagaan halista ka imaneysa kooxaha Daacish iyo Al-Shabaab.” 

Sidoo kale bishii April, taliyaha taliska ciidamada Mareykanka ee AFRICOM Jeneral Stephen Townsend ayaa xaqiijiyey in qiyaastii 100 askari oo Mareykan ah ay joogaan Soomaaliya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya, Maxamed Cabdirisaaq Maxamuud oo khadka taleefanka kula xiriiray wasiirka arrimaha dibadda Qatar, ahna ra’iisul wasaare ku xigeenka dalkaas Sheikh Mohammad Bin Abdulrahman Al-Thani ayaa ka wada-hadlay arrimo muhiim ah oo quseeya xaaladda labada dal iyo tan gobolka.

Ugu horreyn wasiir Maxamed Cabdirisaaq ayaa u soo jeediyay hindiso xukuumadda Dooxa, kaas oo ku aadan shirka Jaamacadda Carabta ee heer wasiir, isaga oo ka codsaday in golaha ay soo horjeento faylka Somalia, maadaama ay leedahay kaltanka shir gudoonka.

Labada dhinac ayaa sidoo kale ka wada-hadlay xoojinta xiriirka laba geesoodka ah iyo iskaashiga ay haatan leeyihiin labada dal ee walaalaha ah ee Soomaaliya iyo Qatar.

Sidoo kale waxa ay fallanqeyn ku sameeyeen xaaladihii ugu dambeeyay ee soo kordhay ee arrimaha gobolka iyo kuwa caalamiga ah.

Wasiirka arrimaha dibadda Soomaaliya ayaa sidoo kale dowladda Qatar iyo shacabkeeda uga mahad-celiyay taageerada ay mar-kasta la garab taagan yihiin dowlada Soomaaliyeed.

Qatar ayaa ka mid ah dalalka sida dhow u taageero Soomaaliya, waxaan afartii sano ee lasoo dhaafay aheyd taageeraha ugu weyn ee dhinaca dhaqaalaha maamulka Farmaajo.

Wada-hadalladan cusub ee labada dowladood ayaa ku soo aadaya, xilli xasaasi ah, isla-markaana ay Soomaaliya ku jirto xilli adag oo kala guur ah iyo marxalad doorasho.

Stockholm (Caasimada Online) – Dilka dhallinyarada Soomaaliyeed ee ku nool dalka Swedan ayaa sii kordhaya, ayada oo ugu dambeeyay wiil habeenimadii ay Isniintu soo galeysay lagu dilay degmada Hjulsta oo ku taalla Stockholm.

Sheekh Xuseen Faarax Xaaji Warsame oo ah imaamka Masjidul Nuur oo Soomaalidu maamusho, kuna yaala xaafada Rinkybay ee Stockholm ayaa idaacada VOA-da u sheegay in wiilkaas oo da’diisu aheyd labaatameeyada dilkiisa loo qabtay dad ku dhow 8 qof.

Sheekh Xuseen ayaa sidoo kale sheegay in dilalka Soomaalida ee ka dhaca dalka Sweden ay u badan yihiin kuwa dhex-mara dhalinyarada Soomaaliyeed, oo ayagu u kala qeyb-qeybsan kooxo kooxo, sida uu sheegay.

“Habeenkii ay Isniintu soo galeysay ayaa lagu dilay xaafad ay dadka Soomaalidu ku badan yihiin, Ilaahay waxaa uga baryaynaa isaga iyo intii hore ee dhimatayna unaxariisto,” ayuu yiri Sheekh Xuseen Faarax.

Sidoo kale waxa uu sheegay inay ku howlan yihiin sidii dowladda iyo ciidamada dalkaas wax ka qabtaan dilalkaas, isagoona xusay inay ka wacyi-geliyaan bulshada Soomaaliyeed sidii ay u xoojin lahaayeen midnimadooda.

Horey waxaa dalka Sweden loogu diley dhallinyaro Soomaaliyeed oo ku dhow 30-meeyo laga soo billaabo 2015-kii, halka ay dhaawacyo kala duwan isku geysteen ku dhawaad Sagaal dhallinyaro.

Si kastaba, waddamada galbeedka waxaa ka jira in dhallinyaro badan oo Soomaaliyeed, oo siyaabo kala duwan ayagu isugu dila ama loogu diley.

Muqdisho (Caasimada Online) – Safiirka dowladda Ingiriiska u fadhisa Soomaaliya Kate Foster oo Wareysi dhinacyo badan taabanaya siisay Idaacadda Goobjoog ayaa ka hadashay arrimo dhowr ah oo ku saabsan doorashooyinka ka socda Soomaaliya iyo walaaca laga qabo in Al-Shabaab ay saameyn ku yeelato.

Kate Foster oo wareysigaan lagu weydiiyey heerka cabsida laga qabo in ay ururka Al-Shabaab saameyn ku yeeshaan doorashooyinka ka socda Soomaaliya ayaa muujisay walaac weyn oo la qabo, iyadoo sheegtay in wax kasta ay macne u yeeli doonaan hanaanka ergooyinku wax u soo dooranayaan.

“Waa walaac jira waxaanse isleeyahay waxa muhiimka ah waa geeddi socodka ergada wax dooraneysa oo sida wax loo dhigo ay macne u sameyneyn doonto, waxaan rajeynayaa inay dhici doonaan wadahadallo ay horkacayaan dadka Soomaaliyeed, si loo helo nidaam ay dadku ku codeeyaan, waana nidaam aan hadda ku jirin geedi socodka doorashooyinkaan socda,” ayey tiri.

Waxay sheegtay in tan iyo markii la gaaray heshiisyadii doorashada 17 September sanadkii hore iyo midkii 27-kii May ee sanadkaan, ay dowladda UK oo taageero ka heleysa deeqbixiyayaal caalami ah ay Soomaaliya ku taageertay lacag gaareysa $7.2 Milyan.

“UK kaalin kuma laha sida doorashada u dhaceyso waana arrin ay u madax bannaan yihiin dadka Soomaaliyeed, Waxaan isleeyahay annaga waxyaabana aan daneyno waa ilaalinta horumarka Soomaaliya ay sameysay 10-kii sano ee ugu dambeeyey, gaar ahaan guusha laga gaaray deyn cafinta iyo horumarka laga gaaray sidii loo heli lahaa dhaqaale ka yimaada caalamka, si gaar ah caafimaadka iyo waxbarashada, Soomaaliyana waxay ku taagan tahay waddadii ay u xaqiijin lahayd deyn cafintaas,” ayey tiri.

Sidoo kale waxay sheegay in UK ay horay u garab taagneyd doorasho qof iyo cod ah, balse tan dabdan ee hadda la qaatay ay xiiso badan tahay doorashada heer degmo ee ka socota Puntland, taas oo hal qof iyo hal cod ah.

“Reer Puntland waxay dareemeen inay si toos ah u dooran karaan musharaxa ay doorbidayaan, marka waxaan isleeyahay arrintaan waa wadahadal aad loogu baahan yahay in la yeesho, kadib markii ay dhammaato doorashadaan,” ayey tiri safiirka Ingiriiska ee Soomaaliya Kate Foster.

Mar Safiirka wax laga weydiiyay waxa ay kala socoto eedeymo la xiriira wax isdaba marin ka dhacay doorashooyinka Aqalka Sare ee deegaanada maamul goboleedyada ayaa sheegtay inay soo dhaweynayaan hanaanka ay ku billaabatay doorashada Aqalka Sare.

“Waxaa billaabanaysa doorashada Aqalka Hoose, waana in geeddi-socodkaas uu u dhacaa si wanaagsan oo ergada loo soo xulaa qaab cad oo caddaalad ah, waxaana jira inta dootashadu socoto kormeereyaal indhaha ku haya waxa soconaya, waxaana ogahay in ra’iisul wasaaraha iyo madaxweyneyaasha maamul goboleedyada ay ka wadahadlayaan geeddi-socodka doorasho ee dalka, sababta deeqbixiyaashu ay qarashka ugu bixinayaan doorashooyinka waa in la xaqiijiyo sidii loogu heli lahaa amni la isku halleyn karo goobaha doorashooyinku ka dhacayaan, lagana hortago cabsi dib u dhigi karta,” ayey tiri Kate Foster.

Danjiraha dowladda Ingiriiska u fadhisa dalka Soomaaliya sidoo kale waxay sheegtay in haddii ay Soomaaliya ka baxaan ciidamada AMISOM ay jiri karto cabsi laga qabo wixii ka dhacay Afghanistan.

“Waxaan isleeyahay xaaladda ka jirta Afghanistaan waa mid ay hadal hayeen usbuucaan dadka Soomaaliyeed waxaana jira casharro ay tahay in laga barto iyo meelo ay xaaladdaas uga egtahay midda ka jirta Soomaaliya, waxaan u xaqiijinayaa dadka inuusan jirin qorshe dhow oo ay AMISOM ku baxayso, laakiin waxa uga deggan arrintaan Golaha Ammaanka ee QM waa in si nidaamsan oo horumarsan hoggaanka amniga looga wareejiyo AMISOM, loona wareejiyo dowladda Soomaaliyeed,”ayey tiri.

Waxay sheegtay in dowladda Soomaaliya iyo Midowga Afrika ay wadahadallo ka leeyihiin meel marita qorshaaha ay AMISOM ku wareejineyso ammaanka Soomaaliya, iyadoo ugu dambeyn ku aruuri doonta la-talinta iyo tababarridda ciidamada ammaanka Soomaaliyeed.

Muqdisho (Caasimada Online) – Siyaasiga Cabdullaahi Sheekh Xasan ayaa maanta shaaciyey inuu u taagan yahay kursiga Aqalka Sare ee uu xiligan ku fadhiyo Xaaji Muuse Suudi Yalaxow, ayada oo la filayo in madaxweyne Guudlaawe uu dhowaan soo saaro liiska musharaxiinta.

Cabdullaahi oo shalay lagu soo dhaweeyay magaalada Jowhar ayaa ka dalbaday xildhibaanada maamulka HirShabelle iinay u codeeyan, uguna shaqeyn doono kursigaas, islamarkaana uusan u adeegsan doonin dano gaar ah, sida uu sheegay.

“Jowhar waxaan u imid inaan u tartamo Kursi kamid ah doorashada Aqalka Sare, waxaa rabaa in aan ka gudbo kursi jufo keli ah u xiran. Waxaan codsi u dirsanayaa saaxiibadeey xildhibaanada HirShabelle in ay codkooda i siiyaan, anigoo u ballan-qaadaya in aan maamulka ugu shaqeyn doono,” ayuu yiri.

Musharaxnimada Cabdullaahi Sheekh Xasan ayaa imanaysa xili uu madaxweynaha maamulka HirShabelle iska diiday inuu ka reebo liiska musharaxiinta Aqalka Sare Muuse Suudi, taasi oo ay ku cadaadinaysay Villa Somalia, sida ay Caasimada Online u sheegen ilo xogogaal ah.

Sida la sheegayo qorshaha Villa Somalia ee kursigaas ayaa hadda ah in loolan adag lala galo Muuse Suudi, maadama ay ku guul-dareysatay in Guudlaawe uu ka reebo liiska, waxaana ay soo sharaxday oo ay gadaal ka riixeysa Cabdullaahi Sheekh Xasan.

Sidoo kale, Senator Xaaji Muuse Suudi Yalaxow ayaa maanta si weyn loogu soo dhoweeyay magaalada Jowhar ee xarunta maamulka HirShabelle, halkaasi oo dhowaan la filayo inay ka dhacdo doorashada Aqalka Sare.

Muuse Suudi ayaa si weyn loogu soo dhoweeyey Jowhar, waxaana ka qeyb qaatay Xildhibaanada Baarlamaanka HirShabelle, Wasiiro, Guddoomiyaha Gobolka Shabellaha Dhexe, Maamulka degmada, qeybaha bulshada iyo barbaarta gaashaaman.

Caasimada Online ayaa og in Cabdullaahi Sheekh Xasan uusan wax taageero ah ka haysan beesha Wacbuudhan ee kursigan leh, waxaana looga dhex arkaa adeege ay leedahay Villa Somalia, oo aan sharaf iyo qiyam ku dhex laheyn beesha.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ra’iisul Wasaaraha Soomaaliya Maxamed Xuseen Rooble oo galabta la kulmay Guddiyada Doorashooyinka ee Heer Federaal, Heer Dowlad-goboleed iyo Xallinta Khilaafaadka ayaa sharraxaad ka siiyay geeddi socodka doorashada, isagoo ku boorriyay guddiyadaan, in ay si dhow u wada shaqeeyaan, doorashadana u maamulaan si hufan.

Ra’iisul Wasaaraha oo la hadlayay Guddiyada ayaa ka hadlay qodobbo dhowr ah oo ay ka mid yihiin:

• Qaabka soo xulista ergooyinka iyo doorka odayaasha dhaqanka iyo bulshada rayidka ah
• Xaqiijinta Qoondada haweenka ee 30%
• Dhaqaalaha ku baxaya doorashada
• Wadashaqeynta guddiyada doorashada iyo xallinta khilaafaadka iyo arrimo kale oo khuseeya doorashada  iyo hufnaanteeda.

Waxa uu sheegay in doorashadaan ay ka casrisan tahay tii 2016-kii oo awooda ugu badan ay siineyso qabaa’ilka iska leh go’aan ka gaaridda kuraasta xildhibaanada golaha shacabka, isagoo kala dhigdhigay qaabka ay ergooyinku uga kala imaanayaan beelaha iyo bulshada rayidka.

“Waxaa laga saxay habraacii u dambeeyey cida soo xulaysa odayaasha dhaqanka, duubabka iyo bulshada rayidka, yaa hubinaaya? Waxaa loo baahday in la ogaado cidda hubineysa, waxaana la isku raacay in hubinta aan loo dhiibin dowlad goboleedka ama Rooble, balse loo daayo guddiga doorashooyinka heer dowlad goboleed,” ayuu yiri R/Wasaare Rooble.

Sidoo kale waxuu sheegay in dhaqaalaha doorashada ay hadda ku wareejiyeen guddiga doorashooyinka heer federaalka, isla markaana wixii dhaqaale kale ah oo loo baahdo la isaga imaan doono.

“Bajadka doorashada waan qoondeynay, guddiga FEIT ayaan hadda ku wareejinay, miisaaniyadda doorashada hadda kadib FEIT ayaa masuul ka ah, waxii caqabad ah anaga ayuu noo soo gudbinayaa, waa ognahay kharashku kuma filaanayo, hadda waxaan qorsheynay 26 Milyan, laakiin baahiyo ka badan waa soo bixi karaan,” ayuu yiri Raiisul wasaaruhu.

Waxa uu sheegay in mar kasta ay wadahadlaan isaga iyo madaxda dowlad goboleedyada, isagoo guddiga kula dardaarmay inay kula soo noqdaan wixii ay xali waayaan, si golaha uu ula wadaago.

“Ishaan idinku hayaa wadashaqeyn xumo uma dul waadan doono, hala kala dambeeyo oo halaga gudbo wax kasta oo horay u dhacay, habraacii u dambeeyey waxaba kama bedelin heshiiskii doorashada ee 17-September, kala dambeyntaa iigu muhiimsan aniga,” ayuu yiri mar uu aad ula dardaarmaayey guddiyada uu la kulmay.

Waxa uu sheegay in Khamiista soo socota uu gudbin doono jadwalka ugu dambeeya ee doorashada, isla markaana Sabtiga soo socda uu doonayo inuu bilaawdo wajiga labaad ee doorashada.

Ra’iisul wasaare Rooble ayaa ka hadlay baaritaanka la marayo ee CID-da, isagoo sheegay inay waajib tahay in la maro baaritaan, maadaama uu dalku ku jiro xaalad amni.

“Musharaxiintu waa igala hadleen arrinta baaritaanka, tuhuney ka muujiyeen, waa igala dardaarmeen, waxay iga codsadeen inaan caqabad looga dhigin, ishaan ku heyneynaa, ka guddi ahaana waa inaad isha ku heysaan arrintaas, cid baaritaanka caqabad looga dhigi karo ma jirto,” ayuu yiri.

Rooble ayaa cadeeyey in doorashada loo haki doono qofkii ay ku dhegto hey’adda dembi barista, “Idinka laakiin waxaan idinka rabaa nadiif inaad ahaataan, mas’uuliyadaa iga saaray inaan isha idinku haayo oo dhaqdhaqaaqiina aan la socdo,” ayuu hadalkiisa ku sii daray RW Rooble.

Mar uu soo hadal qaaday doorashada Somaliland waxa uu sheegay in habraacii u dambeeyey uu dhigayo in liiska musharaxiinta Aqalka Sare ee Somaliland ay soo xulayaan Mahdi Guuleed iyo Cabdi Xaashi, isla markaana uu isagu ka hubinayo, uusana ogolaa doonin in garab uu garabka kale ku dulmiyo doorashada.

Hoos ka daawo RW Rooble

Muqdisho (Caasimada Online) – Dowladda Soomaaliya ayaa shalay albaabada isugu dhufatay xarun dadka jirkooda lagu qurxiyo oo dhawaan laga furay magaalada Muqdisho ee Caasimadda Soomaaliya taasoo dood badan ka dhex dhalisay baraha Bulshada.

Ciidamo ka socda booliska ayaa xoog ku galay xaruntaas oo ku taalay agagaarka Isgoyska Dabka ee Muqdisho, waxayna amar ku bixiyeen in xarunta la xiro.

Xiritaanka xarunta ayaa timid kadib markii baraha bulshada lagu faafiyey muuqaal muujinayo shaqada xarunta ay qabato oo ah qallimo dadka jirkooda wax looga badalayo, sida dumarka faruuryaha loo weyneynayo iyo qeybaha kale ee jirka.

Xarunta la xiray ayaa lagu eedeeyey inay magaalada kusoo kordhisay waxyaabo ka baxsan Diinta Islaamka, Dhaqanka Soomaalida isla markaasna halis ku ah caafimaadka, iyadoo la sheegay in kiimikada dadka lagu durayo ay dhibaato ku tahay bini’aadamka.

Dhawaan ayey aheyd markii xafiiska Maxamed Xuseen Rooble uu sheegay in Dowladda Soomaaliya aysan ogolaan doonin in dumarka Soomaaliyeed lagu sameeyo qalliino aysan ogayn natiijadooda waxay noqon karto.

Laamaha Amniga ayaa lagu wargeliyey inay gacanta kusoo dhigaan milkiilaha xarunta isla markaasna la horkeeno cadaaladda, inkastoo aan weli la ogeyn in la xiray milkiilaha xarunta oo ku sugan Muqdisho.

Maalmihii ugu dambeeyey waxaa baraha bulshada, gaar ahaan kuwa Soomaalida qabsaday muuqaalada gabdho ku faanayo in faruuryaha loo weynayey iyo qeybaha dambe taasoo ay shari ahaanteeda dood ka dhex dhalisay bulshada.