Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud ayaa ballan-qaaday inuu ka adkaan doono kooxda Al-Shabaab, oo uu sheegay inay dib ugu xoogeysatay dalka shantii sano ee uu maamulayey madaxweyne Maxamed Cabdullaahi Farmaajo.

“Inta badan degmooyinkii la xoreeyey markii aan madaxweynaha ahaa muddo xileedkii koowaad, mar kale ayey gacanta ka baxeen,” ayuu yiri madaxweyne Xasan Sheekh oo wareysi siiyey wargeyska The Economist. 

Intii uu Farmaajo madaxweynaha ahaa, Al-Shabaab ayaa la rumeysan yahay inay si weyn ugu dhex-milmeen hay’adaha dowladda, gaar ahaan kuwa amniga. 

Kooxda ayaa hadda maamusha dhul baaxad leh, waxayna canshuur ka qaadaan inta badan gacnacsata dalka, gaar ahaan kuwa Muqdisho oo dakhliga ugu badan uu kooxdan kasoo galo. 

Madaxweyne Xasan Sheekh waxa uu sheegay in Al-Shabaab ay maanta ururiso canshuur ka badan tan dowladda, oo ay nidaam dowladeed ka dhex sameyeen dowladda federaalka, taasi oo uu nasiib darro ku tilmaamay.

Muddo xileedkii koowaad ee Xasan Sheekh, Al-Shabaab sidan uma awood badneyn. Inkasta oo ay ganacsatada qaar ka qaadi jireen canshuur, haddana uma baaxad weyneyn heerka ay gaareen shantii sano ee Farmaajo. 

Madaxweynaha cusub ayaa ku dhowaaqay inuu damacsan yahay inuu billaabo weerar cusub oo ka dhan ah Al-Shabaab, si uu dib ugu riixo baadiyaha. Waxa uu sheegay in markaas kadib kooxdan wada-hadal lala geli karo. 

“Aragtideena waa inaan meesha ka saarno sheekada Al-Shabaab, oo aan shacabka tusnaa in dowladdu ay ilaalineyso caqiiqaddooda. Tan waxay ka dhigan tahay inaan qaadno dagaal laba weji leh,” ayuu yiri. 

Muqdisho (Caasimada Online) – Danjiraha Soomaaliya u qaabilsan dalka Nigeria, Amb. Jamaal Barrow ayaa si weyn u dhaliilay hab dhaqanka safiirada dalalka caalamka ee fadhigoodu yahay magaalada Muqdisho, wuxuuna arrin ka baxsan diblomaasiyadda ku tilmaamay inay maalin walba tegaan xafiisyada madaxda ugu sarreysa dowladda.

Jamaal Barrow oo qoraal soo dhigay bartiisa Facebook-ga ayaa xusay in safiiradu ay dhex wareegaan xafiisyada dowladda iyada oo aysan ka warqabin wasaaradda arrimaha dibadda.

“Tusaale waxay dhex wareegaan xafiisyada dawladda heerarkooda kala duwan iyagoo Wasaaradda Arrimaha Dibedda ka warqabin, taasoo ah hey’adda u xilsaaran la macaamilka diblomaasiyiinta ajaanibta ah. Ilaa haddana lama hayo cid yac tiraahdo oo nidaamka sax ah ku toosiya,” ayuu ku yiri qoraalka uu soo saaray safiirka Somalia u fadhiya dalka Nigeria.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray “Waxa kaloo, nidaamka diblomaasiyadda baalmarsan in diblomaasi ajnabi ah dhambaal madaxdiisa ka sida si toos ah ugu gudbiyo madaxda ugu sareysa dalka,”.

Safiirka Soomaaliya ee dalka Nigeria ayaa sidoo kale tilmaamay in arrintan ay tahay mid lala yaabo, wuxuuna intaasi raaciyey in xittaa aan la garaneynin cidda ballamisa.

“Arrimaha kaloo yaabka leh waxa weeyaan in baraha bulshada maalin kasta la soo dhigo sawiro diblomaasiyiin ajanabi ah oo la shirayo madaxda ugu sareysa dalka, lama yaqaano cidda balamahaas u fududeeysa,” ayuu markale ku yiri qoraalka uu soo saaray Jamaal.

Ugu dambeyn wuxuu soo jeediyey in arrintan wax weyn laga qabto, wuxuuna ka dalbaday wasaaradda arrimaha dibadda inay diyaariso xeer lagu hagayo diblomaasiyiinta shisheeye.

“Haddaba, si looga baxo fowdadan diblomaasiyadeed waxa waajib ah in Wasaaradda ay diyaariso xeer-nidaamiye hagaya diblomaasiyiinta dalka ka hawlgala, isla markaana ciddii ku xad-gudubtana lala xisaabtamo, sida ay sameeyaan dalalka adduunka oo dhan,”.

Hadalkan ayaa ku soo aadayo, iyada oo kadib doorashadii 15-kii May ay xoogeysteen dhaq-dhaqaaqyada safiirada caalamka ay ka wadaan dalka, gaar ahaan Qatar iyo Imaaraadka.

Muqdisho (Caasimada Online) – Waxaa magaalada Muqdisho ee Caasimadda Soomaaliya si weyn looga dareemayaa qaban-qaabada xafladda caleema saarka madaxweyaha cusub ee Soomaaliya Xasan Shiikh Maxamuud oo la filayo inay dhacdo 9-ka bishaan.

Mas’uuliyiin ka tirsan dowladda iyo xubnaha qaabilsan diyaarinta xafladda ayaa diyaar garow xooggan ugu jira soo dhowaynta wafuud heer caalami ah oo Muqdisho uga qeyb galaya caleemo saarka madaxweynaha.

Ilaa hadda waxaa magaalada Muqdisho soo gaaray wafdi u hordhac u ah oo ka wakil ah qaar kamid ah madaxda Afrikaanka ee lagu casuumay xafladda caleemo saarka madaxeynaha sida madaxweynaha Jabuuti Ismaaciil Cumar Geelle.

Madaxda illaa hadda si rasmi ah loo xaqiijiyey inay xafladda ka qeyb galayaan waxaa kamid ah:

1- Madaxweynaha Kenya Uhuru Kenyatta
2- Ra’iisul wasaaraha Itoobiya Abiy Axmed
3) Madaxweynaha Jabuuti Ismaaciil Cumar Geelle

Madaxweynaha Kenya Uhuru iyo kan Jabuuti Ismaaciil Cumar Geelle ayaa shantii sano ee lasoo dhaafay wax xiriir ah la laheyn madaxweynihii hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo kaasoo ku eedeeyey inay faragelin ku hayaan siyaasada arrimaha gudaha Soomaaliya.

Ra’isulwasaaraha Itoobiya Abiy Ahmed ayaa isagu xiriir fiican la lahaa madaweynihii hore ee Soomaaliya, waxaana shantii sano ee lasoo dhaafay isaga iyo Farmaajo ka dhaxeeyey iskaashii dhinacyo badan ku saabsan.

Illaa hadda lama xaqiijin inuu xafladda caleema saarka madaxweyne Xasan Shiikh kasoo qeybgeli doono madaxweynaha dalka Eretariya Isaias Afwerki kaasoo isna kamid ahaa madaxdii sida weyn ugu dhaweyd madaxweynihii hore ee Soomaaliya.

Kadib caleema saarka madaxweyne Xasan Shiikh waxyaabaha ugu horreeyo ee laga filayo ayaa waxaa kamid ah soo celinta xiriirka dowladihii uu go’ay cilaaqaadkii kala dhaxeeyey Soomaaliya Shantii sano ee lasoo dhaafay.

Afgooye (Caasimada Online) – Faah faahino dheeraad ah ayaa kasoo baxaya howlgal ay ciidamada sida gaarka ah u tababaran Danab ka fuliyeen deegaannada Tooratootow iyo Caliyow Baarow oo ka tirsan gobolka Shabeelaha Hoose oo hoostaga Koonfur Galbeed Soomaaliya.

Ciidamada Danab, gaar ahaan kuwa ururka 4-aad, guutada 16-aad ee kumaandooska Danab, ayaa gudaha u galay deegaanadaas oo ay saldhigyo ku leeyihiin Al-Shabaab.

Saraakiisha horkaceysay howlgalka ayaa shaaca ka qaaday inay gacanta ku soo dhigeen illaa 6 xubnood oo ka tirsan kooxda Al-Shabaab, kuwaas oo loogu tegay deegaanadaasi.

Sidoo kale saraakiisha ayaa xusay inay burburiyeen goobo ay xoogaga Al-Shabaab lacago uga qaadi jireen dadka shacabka ah, sida ay hadalka u dhigeen.

Xubnaha lasoo qabtay ayaa sidoo kale la sheegay in ciidamadu ay geeyeen deegaanka Balidoogle oo ay ku leeyihiin saldhig, waxaana kadib loo soo gudbin doonaa Muqdisho.

Dhanka kale ma jiro weli wax hadal ah oo ka soo baxay kooxda Al-Shabaab oo ku aadan howlgalkaas ee ay guulaha ka sheegteen ciidamada Xoogga Dalka Soomaaliyeed.

Tooratoorow oo ka mid ah meelaha howlgalka laga fuliyey ayaa waxaa sanado badan ka taliya Al-Shabaab, waxaana ugu yaallo saldhigyo waa weyn iyo xarumo maxkamadeed.

Si kastaba, maalmihii u dambeeyey ciidamada huwanta ayaa kordhiyey dhaq-dhaqaaqyada milatari ee ay ka wadaan koonfura iyo bartamaha Dalka Soomaaliya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Cabdiraxmaan Baraka Xasan oo magaciisa afgarashadiisu ay tahay Lagooye ayaa maanta isku soo dhiibay ciidanka xooga dalka Soomaaliyeed.

Taliska Qeybta 60-aad ee Ciidanka Xooga ayaa magaalada Baydhabo kusoo bandhigey Ninkaan oo la sheegay in uu Al-Shabaab u qaabilsanaa Jabhada.

Lagooye ayaa ka tirsanaa Al-Shabaab muddo saddex sano ah, wuxuuna ka qeyb qaatay dagaalo dhowr oo ka dhacay deegaano katirsan gobolka Baay.

Cabdiraxmaan oo warbaahinta la hadlay ayaa ku sheegay sababta uu isku soo dhiibay “inay jiraan dhibaatooyin dhanka nolosha ah” oo ay kooxdu ku hayso Shacabka Soomaaliyeed.

Sidoo kale waxa uu ugu baaqay xubnaha kale ee weli ku jira kooxda inay isaga soo baxaan, islamarkaana aysan qeyb ka noqon dhibaateynta shacabkooda.

Saraakiisha ciidamada qeybta 60-aad ayaa dhankooda soo dhaweeyay Cabdiraxmaan Baraka Xasan oo isku soo dhiibay, iyaga oo xusay in weli fursad haystaan xubnaha kale ee Al-Shabaab si ay isugu soo dhiiban.

Si kastaba, xubnaha Al-Shabaab ka tirsanaa ee isku soo dhiibaya dowladda ayaa bilihii u dambeeyay soo kordhayay, ayada oo si wanaagsana loo soo dhaweynayay.

Baydhabo (Caasimada Online) – Wareegto ka soo baxday xafiiska Madaxweynaha Dowlad Gobaleedka Koonfur Galbeed Soomaaliya Cabdicasiis Xasan Maxamed Laftagareen ayuu ku magacaabay qaar ka mid Golaha Wasiirada Dowlad Gobaleedkaas.

Wasiirada uu magacaabay Madaxweynaha Dowlad Gobaleedka Koonfur Galbeed ayaa gaaraya illaa shan Wasiir oo badali doona Wasiiradii hore ka dib markii ay ka mid noqdeen Xildhibaannada Golaha Shacabka Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya.

Wasiirada la magacaabay ayaa kala  ah:

1: Dr Cali AlCabdi Macalin oo loo magacaabey Wasiirka Wasaaradda Qorsheynta Koonfur Galbeed.

2: Cabdullaahi Xaaji Xasan oo loo Magacaabay Wasiirka Arrimaha Gudaha Koonfur Galbeed.

3: Maxamed Isaaq Cabdi oo loo Magacaabay Wasiirka Amniga Maamulka Koonfur Galbeed.

4: Xasan Cabdinuur Aadan oo loo Magacaabay Wasiirka Gaadiidka cir & Dhulka Koonfur Galbeed.

5: Sandheere Maxamed Iftin oo loo Magacaabay Wasiirka Wasaaradda Xanaanada Xoolaha Maamulka Koonfur Galbeed.

Madaxweynaha Dowlad Gobaleedka Koonfur Galbeed Soomaaliya Cabdicasiis Xasan Maxamed Laftagareen ayaa wasiiradii ugu badnaa maamulkaasi ka dhigay Xildhibaannada Golaha Shacabka Baarlamaanka 11-aad ee Soomaaliya, ayaga oo badankooda ahaa saaxiibada Laftagareen.

Qaar kamid ah mas’uuliyiintii uu ka dhigay xildhibaano ayaa kasoo horjeestay siyaasadisii ku aadaneyd doorashada Soomaaliya gaar ahaan midda guddoomiyaha Baarlamaanka iyo tan madaxweynaha taasoo dhabarjab weyn ku noqotay.

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasiirkii hore ee Gaadiidka iyo Duulista Hawada, Mudane Maxamed Cabdullahi Salaad (Omaar) oo wareysi gaar ah siiyey Telefishinka Universal ayaa ka hadlay xaaladda dalka, gaar ahaan dhismaha dowladda cusub.

Oomaar ayaa wareysigan si gaar ah diiradda ugu saaray arrimo ku aadan xukuumadda soo socoto iyo waxybaaha loo baahan yahay in ka hor la qaado.

Wasiirka oo ka mid ah xubnihii aadka ugu dhawaa Madaxweynihii hore ee dalka ayaa is bar-bar dhig ku sameeyey, xildhibaanada wasiirada ah iyo xubnaha bannaaka laga keeno.

“Aniga waxaan ahaa wasiir afar sano oo buuxdo ayaan wasiir ka ahaa meesha, mana aheyn xildhibaan waa wixii Soomaalida ay dhihi jirtay looma Ooyaanka,” ayuu yiri wasiir hore.

Sidoo kale wuxuu intaasi ku daray in inta badan xubnaha baarlamaanka kasoo gala golaha wasiirada loo keeno sidii ay dowladda u difaaci lahaayeen, sida uu hadalka u dhigay.

“Waxaa jira wasiiro xildhibaano ah shan sano iyo ka badan meesha soo taagnaa waxay qabteen aadan garaneynin kaliya inay dowladda ka difaacaan baarlamaanka loo soo galshay,” ayuu markale ku yiri wasiirkii hore ee Gaadiidka iyo Duulista Hawada Soomaaliya.

Maxamed Cabdullahi Salaad (Oomaar) ayaa sidoo kale soo jeediyey in la koobo tirada xubnaha ka imaanaya baarlamaanka, si loo kala madax banneeyo labada hay’adood.

“Anigu waxaan dhihi lahaa iyadoo loo baahan yahay in dowladda baarlamaanka dad ka mid ah soo galaan, baarlamaanka waa tiro yar oo kooban qibradda iyo wixii laga rabay dhamaantood lagama wada heli karo, marka waa muhiim in tirada la yareeyo,” ayuu raaciyey.

Ugu dambeyn wuxuu hoosta ka xariiqay in dhinaca dhaqaalaha xittaa ay saameyneyso arrintan, isla-markaana aan mushaar loo heli karin xubnaha tirada badan ee baarlamaanka.

“Ku xigeennada tirada badan iyo wasiiru dowleyaasha loo sameeyey in dowladda ay ka difaacaan baarlamaanka sax ma’aha mushaaraadkoodana lama awoodo,”.

Hadalkan ayaa kusoo beegmayaa, iyada oo haatan Madaxweyne Xasan Sheekh uu ku howlan yahay dhismaha dowladdiisa, oo ay ugu horreyso magacaabida ra’iisul wasaaraha.

Muqdisho (Caasimada Online) – Ciidamada Booliska dowladda Soomaaliya iyo mas’uuliyiinta maamulka Wadajir oo iskaashanaya ayaa xalay howlgal ballaaran ka sameeyey xaafadaha degmadaasi, kaas oo lagu xaqiijiyey amniga guud ee deegaanka.

Howlgalka oo ahaa mid qorsheysan ayaa waxaa lagu soo qabtay rag u badan dhalinyaro, gaar ahaan Ciyaal Weeroi, si looga hortego dhibaatada ay ku hayaan dadka deegaanka.

Taliye ku xigeenka Booliska gobolka Banaadir Cali Dhuux Cabdi (Mahad Alle) oo u warramay Wariyeyaasha ayaa ka warbixiyey ujeedka, wuxuuna sheegay in looga hortegayo wax kasta oo liddi ku ah nabad-gelyada guud ee magaalada Muqdisho.

“Howlgalkaas waxaa looga hortagayaa wax weliba oo amni xumada qayb ka qaadan kara, haddii ay yihiin kuwa sharci darrada dadka ku beegsada ee ku dila, Ciyaalka weerada, tuugada Dadka jidka u istaaga” ayuu yiri taliye ku xigeenka qaybta Booliska gobolka

Dhankiisa guddoomiyaha maamulka degmada Wadajir Bashiir Maxamed Cali ayaa sheegay in howlgalka laga sameeyey waaxaha ay ka kooban tahay degmada, wuxuuna sheegay inay sii socon doonaan, inta laga xaqiijinayo amniga, looga hortegayo kooxaha dhibaatada wada.

Bashiir ayaa sidoo kale shacabka ugu baaqay inay kaalontooda qaatay, isla-markaana ay la shaqeeyaan laamaha ammaanka ee dowladda federaalka Soomaaliya.

“Waaxyaha kala duwan ee Degmada Wadajir waxa aan ka sameynay howlgal amni xaqiijin ah si aan uga hortagno walxaha maanka-dooriya, Ciyaal weerada & falalka kale ee amni darrada qaybta ka ah, Shacabka waxa aan ka codsaneynaa in nagala shaqeeyaan wax ka qabashada arrimahaan” ayuu yiri Guddoomiyaha Degmada Wadajir Bashiir Maxamed Cali.

Muqdisho ayaa waxaa maalmihii u dambeeyey ka dhacayey falal amni darro ah, waxaana sidoo kale barbar socday howlgallo ay wadaan ciidamada ammaanka Soomaaliya.

Nairobi (Caasimada Online) – Wararka laga helayo gobolka Waqooyi Bari ee dalka Kenya ayaa sheegaya in maalintii Axada aheyd qarax nooca miinada ah ciidamo galbinayey xildhibaan ka tirsan baarlamaanka dalkaasi lagula eegtay duleedka magaalada Gaarisa.

Qaraxa ayaa qabsaday mid ka mid ah kolonyada ay wateen ciidamada Booliska Kenya oo markaas ilaalinayey xildhibaan Ibraahim Cabaas iyo wafdiisa oo maraya wadada Ijara.

Inta la xaqiijiyey waxaa qaraxaas ku dhaawacmay ugu yaraan 5 askari oo ka tirsanaa ciidamada Kenya, waxaana qaraxa ka bad-baaday xildhibaankii la socday gaadiidkaasi.

Askarta ay waxyeelada dhaawac ah soo gaartay ayaa la geeyey Manda Bay, si loogu daaweeyo xaaladdooda caafimaad, maadaama qaarkood ay halis yihiin.

Sidoo kale waxaa goobta gaaray ciidamo ka tirsan kuwa dowladda Soomaaliya oo weerarka qaraxa ah, kadib howlgallo kooban ka sameeyey halkaasi.

Xaaladda goobta uyu qaraxu ka dhacay ayaa hadda deggan, mana jirto cid ay falkaas usoo qatbteen saraakiisha laamaha ammaanka ee waddanka Kenya.

Kooxda Al-Shabaab ayaa inta badan weeraro khasaare geysta ka fulisa dalka, gaar ahaan deegaanada u dhow xadka Soomaaliya.

Si kastaba, Kenya ayaa qayb ka ah dagaalka adag ee lagula jiro kooxda Al-Shabaab, waxaana ciidamo ugu jiraan howlgalka ATMIS, ex AMISOM ee ka socda Soomaaliya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Midowga iskuullada iyo dalladaha waxbarashada ee Gobolka Banaadir ayaa ku dhawaaqay in aysan ka qeyb gali doonin Imtixaanka Shaadiga ah ee dugsiyada sare ee fasalka 12-aad, kaas oo wasaaradda waxbarashada Soomaaliya ay shaacisay in 18-ka bishaan uu bilaaba doono.

Iskuullada iyo dalladaha waxbarashada gobolkaan Banaadir ayaa sheegay in aysan geli doonin ardayda imtixaanka ilaa laga xalinaayo tabashooyinkooda oo ay sheegeen in lagu burburinaayo waxbarashada gaarka loo leeyahay.

“Bahda waxbarashadu markii ay arkeen falalka guracan ee lagu baabi’inayo waxbarashada gaarka ah ayaa waxaa ay qabteen 5-tii bisha shirweyne laisaga wareysanaayo dhibaatada heysata waxbarashada gaarka ah, si talooyin loogu jeediyo hey’ada dowladda oo ay kamid tahay in hey’adaha waxbarashada dalka ay joojiyaan falalka ay ku burburinayaan kuna baabi’inayaan waxbabarashada gaarka ah, lagana wada shaqeeyo hormarinta waxbarashada dalka” ayaa lagu yiri war-saxaafadeed ay si wadajir ah usoo saareen.

“Waxaa caado u noqotay in ay baal maraan hey’addihii waxbarashada dalka shuruuucdii waxbarasha, xuquuqda waxbarashada gaarka ah, islamarkaana ku howlan burburinta, baabi’inta nidaamka  muumullada waxbarashadu ay sameysteen, Bahda waxbarashada iyaga oo u dhan waxaa ay go’aansadeen in aysan  galin Imtixaanka inta laga xalimaayo culeysyada ku gadaaman.”

Midowga dugsiyada iyo dalladdaha waxbarasho ee gobolka waxay madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud, ra’iisul wasaare Rooble iyo cid kasta oo ay quseyso inay u istaagaan wax ka qabashada arrintaan taagan iyo dhibaatooyinka haysta bahda waxbarashada, sida lagu yiri qoraalka ay soo saareen.

Dhuusamareeb (Caasimada Online) – Madaxweynaha Galmudug Axmed Cabdi Kaariye Qoor Qoor ayaa caawa shir gudoomiyay kulan ay isugu yimaadeen Golaha Wasiirrada Galmudug, waxaana kulanka caawa lagu ansixiyey laba hindise sharciyeed oo ay golaha hor keentay wasaaradda arrimaha guduha maamulkaas.

Labada hindise sharciyeed ee Golaha Wasiirada Galmudug ay ansixiyeen ayaa kala ah:

1– Sharciga Guddiga Doorashooyinka ee dowlad goboleedka Galmudug.
2– Iyo Shirciga ururrada iyo xisbiyada siyaasadeed ee dowlad goboleedka Galmudug.

“Golaha Wasiirada oo ka dooday hindise sharciyeedyada lasoo jeediyay ayaa cod gacan taag aqlabiyad ah ku ansixiyay labo hindise sharciyeed, kuwaas oo door muhiim ah ka qaadan doona hannaanka doorashooyinka Galmudug,” ayaa lagu yiri qoraal ay baahisay Madaxtooyada Galmudug.

Sharciyadaan waxaa u dhiman si loogu dhaqmo in wasaaradda arrimaha gudaha, federaalka iyo dib u heshiisiinta Galmudug ay u gudbiso baarlamaanka maamulkaas, si loo meel mariyo, kadibna uu u saxiixo madaxweynaha Galmudug, Axmed Cabdi Kaariye Qoor Qoor.

Hargeysa (Caasimada Online) – Xaalad kacsanaan siyaasadeed ah ayaa ka jirta Somaliland, taas oo ka dhalatay dib u dhaca doorashooyinka oo madaxweyne Muuse Biixi Cabdi ka caga jiidaaya inay waqtigeeda ku qabsoonto.

Dibadbaxyo ka bilowday magaalada Hargeysa oo u muuqda dabeysha isbeddel doonka shacabka ay ku doonayaan doorasho waqtigeeda ku qabsoonta ayaa xalay waxaa isugu soo baxay boqolaal shacab ah, waxaana hoggaaminayay guddoomiyaha xisbiga mucaaradka ah ee Wadani Cabdiraxmaan Cirro.

Wadooyinka magaalada Hargeysa ayaa waxaa la dhigay ciidamo boolis ah, si ay ugu hortagaan dibadbaxyadii xalay ka dhacay kuwo lamid ah, waxayna xisbiyada mucaaradka ah ku adkeysanayaan in dastuurku uu u fasaxayo qabashada dibadbaxyada shacabka ay kusoo bandhigayaan dareenkooda.

Ciidamada booliska ayaa xabsiga dhigay Axmed Sayid Heybe Nuur oo ah milkiilaha maqaayada SIMA, kadib markii xalay maqaayadaas ay shaah ka cabeen guddoomiyaha xisbiga mucaaradka ah ee Waddani Cabdiraxmaan Cirro iyo xubno kale oo mucaaradka ka tirsan.

“Waxaa ayaan darro ah in xorriyadiisa laga qaado oo xabsiga loo taxaabo Axmed Sayid Haybe Nuur oo ah Mulkiilaha meheradda SIMA ee aan xalay shaaha ka cabnay, anniga iyo iyo saraakiil sare oo Xisbiga rejada shacabka ka tirsan. Dabeysha Isbeddelka Shacabku hoggaaminayo ee doorasho doonka ahi kuma joogsaneyso xarigga muwaadinka meheraddiisa aanu shaaha iyo sheekada kula wadaagnay dadweynaha caasimadda deggan ee doonistooda iyo dareenkoodaba” ayuu yiri C/raxmaan Cirro.

Khilaafka ka taagan qabsoomida doorashada Somaliland ayey ku heshiin waayeen xukuumadda iyo xisbiyada mucaaradka in la asteeyo nidaamka loo marayo maadaama mudo xileedka madaxweynaha uu ku eg yahay bisha 11-aad ee sanadkaan, halka ay aheyd in lasoo hormariyo doorashada xisbiyada oo aheyd in la qabto bisha 9-aad oo tobankii sanaba mar la qabto.

Madaxweynaha Somaliland Muuse Biixi ayaa ku dhegan in marka hore la qabto doorashada xisbiyada bisha sagaalaad, halka xisbiyada ay kasoo horjeesteen kuna baaqeen in doorashada guud ee Somaliland.

Khilaafka iyo dabeysha isbadal doonka Somaliland ka curatay ayaa u muuqata ineysan waxba ka duwaneyn tii Somalia ka taagneyd ee Madaxweyne Farmaajo ku doonayay mudo kororsi labo sano ah, taasoo sababtay gacan ka hadal dhex maray kooxii mucaaradka iyo dowladdii Farmaajo.

Dhinaca kale, Wariye Cumar Cali Xasan (Cumar Seerbiya) oo lagu yaqaan arrimaha fanka iyo soo gudbinta raadka taariikheed ee suugaanta Soomaalida ayaa maanta lagu xeray magaalada Hargeysa, kadib markii laga qabtay garoonka diyaaradaha Cigaal, xili uu ka laabtay Muqdisho.

Lama oga sababta loo xiray Cumar Seerbiya, maadaama uu arrimaha fanka iyo suugaanta ka hadlo, hase ahaatee waxaa bogga Facebookiisa dhawaan uu soo dhigay sawir wadajir ah isaga iyo madaxweyne Xasan Sheekh oo uu u hambalyeynayo, uguna duceeyay in xilka alle la garab galo.

Baydhaba (Caasimada Online) – Haweeney lagu magacaabo Aamino Maxamuud ayaa meydkeeda galabta laga soo saaray Suuliga xaafad ka tirsan magaalada Baydhaba ee gobolka Bay, kadib baaritaan socday maalmihii lasoo dhaafay.

Ciidamada Nabad sugidda Koonfur Galbeed ayaa ku guuleystay in meydka Allaha u naxariistee Aamina ay ka soo saaraan boosaneer uu ku riday ninkii dilay, waxaana la soo bandhigay sawirrada meydka.

Ninka dilay haweeneydaas ayaa la sheegay inay ku laheed deyn, wuxuuna ugu yeeray gurigiisa oo uu u balan qaaday inuu ku wareejinayo, maadaama uusan bixi karin deyntii ay ku laheed.

Hase yeeshee markii ay ugu timid gurigiisa ayuu dilay, kadibna wuxuu ku riday Suuliga, sidaas ayaana mudo maalmo ah lagu waysanaa meydka Marxuum Aamina, sida ay noo xaqiijiyeen ehelladeeda.

Baaritaan dheer kadib waxaa la sheegay in ninkii watay Bajaajta qaaday Aamina ee geysay guriga lagu dilay uu sheegay halkii ugu war dambeysay, waxaana lagu guuleystay in laga gun-gaaro kiiskaan oo la helo meydka, lana soo qabto ninkii dilka geystay.

Dhacdadaan ayaa la yaab ku noqotay dadka reer Baydhaba, waxaana socda baaritaano ay kiiskaan ku hayaan ciidamada Nabad Sugidda maamulka Koonfur Galbeed oo kaalin weyn ka geystay raadinta Meydka Marxuum Aamina Maxamuud.

Nairobi (Caasimada Online) – Gelinkii dambe ee Sabtidii shalay ahayd, waxaa baraha bulshada oo ay Soomaalidu ku wada xiriirto aad ugu faafay farriin uu Facebook soo dhigay fannaanka Cabdiraxmaan Cabdullahi Nuune (Iidle Yare), taasoo walaac badan ku abuurtay dadka.

Iidle Yare ayaa farriinta ku sheegay in “Alle uu uga tegay ilmihiisa”, taasoo loo fasiray inuu taagan yahay xaalad quus ah, isla markaana uu isu diyaariyey geeri.

Tan iyo xalay, waxaa Nairobi ka socday dedaallo ay wadeen asxaabta iyo ehelka fannaankaas oo lagu xaqiijinayay badqabkiisa iyo halka uu ku sugan yahay.

“Shalay ayaan guriga ka baxay anigoo aaday cisbitaal. Markaas waxaa i xanuunayay gows. Markii aan cisbitaalka tegay, waxaa la ii sheegay in sokortayda ay kacsan tahay,” ayuu yiri Iidle Yare oo maanta ka soo muuqday muuqaal ay ka duubeen dad ku booqday guri uu ku sugnaa.

“Waan dhacay (suuxay). Qol ayaa la i seexiyay. Waxaan soo kacay anigoo moodaya in aan aakhiro joogo. Waxaan is iri waad dhimatay oo ma noolid. Dadka meesha ka shaqeynayay waxa ay xirnaayeen kabo caag ah oo gadaal ka xiran,”ayuu yiri fannaanka xanuunsan.

“Halkii aan ka dhihi lahaa ilmahayga Soomaali ayaan idin kaga tegay, waxaan go’aansaday in aan iraahdo Alle ayaan idiinka tegay ilmahayga,” ayuu hadalkiisa raaciyay.

Iidle Yare ayaa soonkii la soo dhaafay baahiyay muuqaal uu kaga hadlayo in cudurka macaanka awgii uu gudan waayay waajibkaas, taa bedalkeedana uu masaakiin quudiyo.

Waxa uu sidoo kale maanta sheegay inay buro kaga taallo madaxa, isla markaana uu dareemayo xanuun badan.

Safiirkii hore ee Soomaaliya u fadhiyay Nairobi, Maxamed Cali Ameeriko oo kamid ahaa dadka booqday fannaanka xanuunsan ayaa ka codsaday Soomaalida inay u duceeyaan.

Muqdisho (Caasimada Online) – Guddoomiyaha Golaha Shacabka Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya, Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Madoobe) ayaa maanta kormeer indha indheyn ah ku tagay xarunta weyn ee Baarlamaanka Jamhuuriyadda Federaalka Soomaaliya.

Ugu horreyn Guddoomiyaha ayaa  guud ahaan kormeeray qeybaha uu ka kooban yahay dhismaha weyn ee xarunta Golaha Shacabka, isaga oo horay u ballan qaaday in dib u dhis balaaran uu ku  sameyn doono mustaqbalka dhow. Sida lagu yiri qoraal ka soo baxay Golaha Shacabka.

Dhanka kale, Guddoomiyaha Golaha Shacabka Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya, Sheekh Aadan Maxamed Nuur (Madoobe) ayaa sheegey in dhismaha lagu soo kordhin doono qayb Machad aqoon kororsi, taas oo wax badan u tari doona bulshada Soomaaliyeed.

Xaruntaan ayaa xirneed labadii sano ee u dambeesay, ayada oo Golaha Shacabka Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya uu si ku meel gaar ah uu ugu shaqeeyo xarunta Villa Hargeysa oo ku taal Madaxtooyada Soomaaliya.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxwaynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamud ayaa maanta Xafiiskiisa ee Villa Somalia waxaa uu ku qaabilay Danjiraha dowladda Imaaraadka Carabta u fadhiya Soomaaliya Amb. Mohamed Ahmed Othman Al-Hammad.

Kulanka ayaa waxaa ay labada dhinac uga wada hadleen sidii loo xoojin lahaa xiriirka labada dal, iyo sidii dowladda Imaaraadka u billaabi laheyd taageerada dowladda Federaalka ah ee Soomaaliya.

War kasoo baxay Safaaradda Imaaraadka Carabta ee Muqdisho ayaa lagu sheegay in kulanka siweyn diirada loogu saaray sidii kor loogu qaadi lahaa xiriirka labada dal iyo horumarinta wxyaabaha ay wadaagaan.

Madaxwaynaha Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamud ayaa dhankiisa dowladda imaaraadka Carabta uga mahad celiyay taageerada ay siiso, isaga oo sheegay in looga baahan yahay wadasahqeyn xoogan oo dhinac walbo leh.

Kulankaan ayaa ahaa kii seddexaad ee muddo ka yar seddex todobaad uu safiirka Imaaraadka la yeesho madaxweyne Xasan Shiikh Maxamuud tan iyo markii la doortay 15-kii Bishii May 2022.

Dowladda Imaaraadka Carabta ayaa Shantii sano ee la soo dhaafay aan wax xiriir ah la laheyn dowladda Soomaaliya kadib markii uu khilaaf dhex-maray dowladdii hore ee Madaxweyne Maxamed Cabdullaahi Farmaajo, balse xiriirkii xumaaday uu soo celiyay Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda xilgaarsiinta Maxamed Xuseen Rooble.

Riyadh (Caasimada Online) – Dowladda Sacuudi Carabiya ayaa mar kale ku dhawaaqday go’aan muran badan dhaliyey oo ku saabsan haaweenka iyo Xajka iyo cumrada.

Sacuudiga ayaa ku dhawaaqday in hadda wixii ka dambeeyo ay dumarka isku diiwaan gelin karaan xajka sanadlaha ah iyada oo uu san la soconin nin mas’uul ah (maxram),

Wasaaradda Xajka iyo Cumrada ee Sacuudiga ayaa sheegtay in haweenku aysan u baahneyn in ay yeeshaan qof mas’uul ah oo lab ah si ay isu diiwaan geliso haddii ay yihiin koox dumar ah.

Arrintan ayaa kusoo beegmeysa maalmo kadib markii lagu dhawaaqay in haweenka Sacuudiga ay hadda iskood u noolaan karaan iyaga oo aan u baahneyn ogolaanshaha aabahood ama mas’uulka lab ah.

Boqortooyada ayaa sanadkii 2019 haweenka u ogolaatay inay dibadda u dhoofi karaan dibadda iyaga oo aan ogolaansho ka helin mas’uul lab ah. Sidoo kale, boqortooyada ayaa hawenka u fasaxay inay gawaarida ka xeeyaan.

Go’aanada isdaba joogga ah ee kasoo baxay dowladda Sacuudiga ayaa kusoo aadayo kadib markii wax laga badalay sharicigii ay ku shaqeyn jirtay boqortooyada.

Wax badalka lagu sameeyey sharciyada boqortooyada ayaa waxay qeyb ka yihiin isbadalka uu Dhaxal sugaha sacuudiga Maxamed Bin Salman sheegay inuu ka dhaqan geli doono dalkaas illaa sanadka 2030.

Muqdisho (Caasimada Online) – Magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya waxaa ka socda dhaq-dhaqaaqyo siyaasadeed oo ay ka wadaan safiirada qaar ka mid dalalka Carbeed ee xiriirka la leh Soomaaliya, gaar ahaan Qatar iyo Isu Tega Imaaraadka Carabta.

Labada Safiir oo uu fadhigoodu yahay magaalada Muqdisho ayaa bilaabay abaabul xoogan, kadib doorashadii 15-kii May, si mid kasto uu dalkiisa ugu xoog bato dowladda cusub.

Kulamada ay wadaan labada nin ee ka socda Dooxa iyo Abu Dhabi ayaa u muuqdo kuwa is daba socda, sida ka muuqata shirarkii ugu dambeeyey ee ka dhacay caasimada.

Guddoomiyaha Aqalka Sare, Cabdi Xaashi Cabdullahi ayaa shalay xafiiskiisa ku qaabilay Danjiraha Imaaraadka u qaabilsan Soomaaliya Maxamed Axmed Alcusmaan, waxayna ka wada-hadleen adkeynta xiriirka labada dal, sidii ay dowladda Isutagga Imaaraatka Carabta uga qayb qaadan lahayd gurmadka abaaraha ee haatan ka socda gudaha Soomaaliya.

Maalin, kadib oo maanta ah isla Cabdi Xaashi ayaa waxaa u tegay oo kulan ay wada yeesheen safiirka Qatar, Danjire Xasan Bin Xamze Haashim, waxayna ka wada-hadleen arrimo ay ka mid yihiin xiriirka labada dal iyo in Qatar ay kaalin ku yeelata gurmadka abaaraha dalka.

Shantii sano ee la soo dhaafay Qatar ayaa xiriir xoogan la laheyd dowladdii hore ee uu hoggaaminayey Farmaajo, waxayse hadda u muuqataa in Imaaraadka uu booskaas kala wareegi doono, marka la eego dhaq dhaqaaqyadiisa ee uu haatan ka wada gudaha dalka.

Si kastaba, arrimahan oo idil ayaa kusoo aadaya, xilli uu dalka ka dhacay isbedel weyn oo siyaasadeed, kadib doorashadii Madaxweynaha ee magaalada Muqdisho ka dhacday 15-kii bishii hore May, 2022-ka, taas oo uu ku soo baxay Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.