Riyadh (Caasimada Online) – Dowladda Sacuudi Carabiya ayaa mar kale ku dhawaaqday go’aan muran badan dhaliyey oo ku saabsan haaweenka iyo Xajka iyo cumrada.

Sacuudiga ayaa ku dhawaaqday in hadda wixii ka dambeeyo ay dumarka isku diiwaan gelin karaan xajka sanadlaha ah iyada oo uu san la soconin nin mas’uul ah (maxram),

Wasaaradda Xajka iyo Cumrada ee Sacuudiga ayaa sheegtay in haweenku aysan u baahneyn in ay yeeshaan qof mas’uul ah oo lab ah si ay isu diiwaan geliso haddii ay yihiin koox dumar ah.

Arrintan ayaa kusoo beegmeysa maalmo kadib markii lagu dhawaaqay in haweenka Sacuudiga ay hadda iskood u noolaan karaan iyaga oo aan u baahneyn ogolaanshaha aabahood ama mas’uulka lab ah.

Boqortooyada ayaa sanadkii 2019 haweenka u ogolaatay inay dibadda u dhoofi karaan dibadda iyaga oo aan ogolaansho ka helin mas’uul lab ah. Sidoo kale, boqortooyada ayaa hawenka u fasaxay inay gawaarida ka xeeyaan.

Go’aanada isdaba joogga ah ee kasoo baxay dowladda Sacuudiga ayaa kusoo aadayo kadib markii wax laga badalay sharicigii ay ku shaqeyn jirtay boqortooyada.

Wax badalka lagu sameeyey sharciyada boqortooyada ayaa waxay qeyb ka yihiin isbadalka uu Dhaxal sugaha sacuudiga Maxamed Bin Salman sheegay inuu ka dhaqan geli doono dalkaas illaa sanadka 2030.

Muqdisho (Caasimada Online) – Magaalada Muqdisho ee caasimada Soomaaliya waxaa ka socda dhaq-dhaqaaqyo siyaasadeed oo ay ka wadaan safiirada qaar ka mid dalalka Carbeed ee xiriirka la leh Soomaaliya, gaar ahaan Qatar iyo Isu Tega Imaaraadka Carabta.

Labada Safiir oo uu fadhigoodu yahay magaalada Muqdisho ayaa bilaabay abaabul xoogan, kadib doorashadii 15-kii May, si mid kasto uu dalkiisa ugu xoog bato dowladda cusub.

Kulamada ay wadaan labada nin ee ka socda Dooxa iyo Abu Dhabi ayaa u muuqdo kuwa is daba socda, sida ka muuqata shirarkii ugu dambeeyey ee ka dhacay caasimada.

Guddoomiyaha Aqalka Sare, Cabdi Xaashi Cabdullahi ayaa shalay xafiiskiisa ku qaabilay Danjiraha Imaaraadka u qaabilsan Soomaaliya Maxamed Axmed Alcusmaan, waxayna ka wada-hadleen adkeynta xiriirka labada dal, sidii ay dowladda Isutagga Imaaraatka Carabta uga qayb qaadan lahayd gurmadka abaaraha ee haatan ka socda gudaha Soomaaliya.

Maalin, kadib oo maanta ah isla Cabdi Xaashi ayaa waxaa u tegay oo kulan ay wada yeesheen safiirka Qatar, Danjire Xasan Bin Xamze Haashim, waxayna ka wada-hadleen arrimo ay ka mid yihiin xiriirka labada dal iyo in Qatar ay kaalin ku yeelata gurmadka abaaraha dalka.

Shantii sano ee la soo dhaafay Qatar ayaa xiriir xoogan la laheyd dowladdii hore ee uu hoggaaminayey Farmaajo, waxayse hadda u muuqataa in Imaaraadka uu booskaas kala wareegi doono, marka la eego dhaq dhaqaaqyadiisa ee uu haatan ka wada gudaha dalka.

Si kastaba, arrimahan oo idil ayaa kusoo aadaya, xilli uu dalka ka dhacay isbedel weyn oo siyaasadeed, kadib doorashadii Madaxweynaha ee magaalada Muqdisho ka dhacday 15-kii bishii hore May, 2022-ka, taas oo uu ku soo baxay Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Muqdisho (Caasimada Online) – Afhayeen u hadlay madaxweynihii 9-aad ee Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo ayaa markii ugu horreysay shaaca ka qaaday sida uu Farmaajo u arko lacagta la sheegay inay shacabka u ururinayaan ee guriga loogu dhisayo.

Cabdirashiid Maxamed Xaashi ayaa sheegay in fikraddan oo loogu magac daray “Mahadsanid Madaxweyne” ay ka timid shacabka Soomaaliyeed, si loogu mahad celiyo islamarkaasna lagu abaal mariyo ammaanadii qaran ee uu u xifdiyay bulshada Soomaaliyeed, sida uu hadalka u dhigay.

Wuxuu intaas raaciyay in madaxweynuhu markii uu maqlay fikraddaan oo ay soo gaarsiiyeen shacabkii fikradaan lahaa inuu aqbalay uuna u arkay in fursadaani ay tahay mid fiican, maadaama aysan horay ugu dhicin Afrika in madaxweyne xill qabtay dad shacab guri u dhisaan.

Cabdirashiid ayaa intaa ku daray in madaxweyne Farmaajo uu diiday in lagu takrifalo hantida qaran, islamarkaana la dagaalamay masuq maasuqa iyo wax walbo oo ku gadaaman, sidaasi awgeedna markaan madaxweynuhu ay abaal mariyaan.

Gurigaan ayuu sheegay inuu yahay guri aan caadi aheyn oo maadaama buuga diiwaan gelinta layaabka dunida ay geli doonto. Wuxuu sheegay in dadka fariimaha iyo lacagaha soo diraayo ay ugu badan yihiin ciidamada oo leh “Madaxweyne Mahadsanid, intii xilka haysay hal bil ma weyn mushaarkeena”.

Aqoonyahano la hadlay Caasimada Online ayaa sheegay in qorshaha lagu ururinayo lacagtan uu yahay mid lagu been xalaaleynayo (Money Laundering) malaayin dollar oo Farmaajo uu ka qaatay hantidii dowladda.

Dalalka caalamka ayaa waxaa inta badan u degsan sharciyo xaddida lacagta cash-ka ah ee qofka hal mar banki geyn karo, waxaana inta badan lagu xaddidaa ugu badnaan 10 kun oo dollar. 

Soomaaliya ma lahan sharci noocaas ah, balse maqaamka iyo magaca Farmaajo ayaa soo jiidan kara dareenkooda islamarkaana abuuri kara shaki badan haddii lacag tiro badan mar lagu shubo, ayada oo sidoo kale ay fududahay in xogtaas la helo.  

Inkasta oo aan la ogeyn heerka ay gaarsiisan tahay lacagta uu shaqsiyan haysto Farmaajo, haddana waxaa la qiyaasayaa inay malaayiin dollar dhan tahay, ayada oo laga qiyaas qaadanayo ololihii doorashada.

Farmaajo wuxuu ahaa musharaxii bixiyey lacagtii ugu badneyd doorashada, ayada oo xildhibaankiiba uu siiyey 100 kun oo dollar, inkasta oo aan la aqoon tirada xildhibaanada uu lacagta u qeybiyey. 

Waxa uu sidoo kale hadda kiro ku degan yahay guri bishii kiradiisa ay tahay 25 kun oo dollar, oo sanadkii keeneysa 300,000 oo dollar. Taasi waxa ay dhalineysaa su’aal ku saabsan lacagta Farmaajo u helay inuu xildhibaano ku iibsado, gurina ku ku kireysto, balse aanu u haysan inuu guri ku dhisto. 

Jawaabta ayaa noqon karta in ujeedku yahay indhaha dadka laga leexiyo guriga. Guri laga dhiso aagga cagaaran ee Muqdisho oo ah aagga garoonka waxaa ku baxaya malaayiin dollar, mana ahan wax qarsoomi kara.

Dhuusomareeb (Caasimada Online) – Hoggaanka Ahlu Sunna ee Gobolada Dhexe ayaa sheegay inay madaxweynaha cusub ee dalka Xasan Sheekh Maxamuud ka filayaan in uu dhexdhexaadiyo iyaga iyo maamulka Galmudug.

Ahlu Sunna ayaa sideeddii bilood ee ugu dambeysay isu uruursaneysay deegaanka Bohol oo dhanka waqooyi kaga beegan Magaalada Dhuusamareeb, ka dib dagaalkii bishii October ka dhacay Magaalada Guriceel.

Ilo ku dhow dhow Hoggaamiyaha Guud ee Ahlu Sunna Waljameeca Macalin Maxamuud Sheekh Xasan Faarax ayaa sheegaya in Villa Somalia ay ka doonayaan inay ka soo qaybgeliso dadaalada nabadaynta iyo dib-u-heshiisiinta, si xal looga gaaro xurgufta kala dhaxeysa Madaxtooyada Galmudug.

Ilo wareedyadan ayaa sidoo kale sheegaya in Hoggaanka Ahlu Sunna ay ku andacoonayaan in sifo aan sax ahayn loogala wareegay magaalooyinkii ay dhowr iyo tobanka sano ka arriminayeen.

Madaxa Arrimaha Siyaasadda ee Ahlu Sunna Cabdisalaan Aadan Xuseen ayaa toddobaadkii hore sheegay inaanay iyagu cidina weerar ku ahayn, balse ay diidan yihiin shirqooladii ay u maleygtay sida uu yiri dowladdii uu Madaxweynaha ka ahaa Maxamed Cabdullaahi Farmaajo.

Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud ayaa xilligii uu Madaxweynaha 8aad ahaa waxa ay dowladdiisu xiriir wanaagsan la laheyd Hoggaankii Ahlu Sunna, inkastoo mararka qaarkood ay is qaban jireen.

Madaxweyne Xasan Sheekh oo habeenkii Khamiista ka hadlayay Xarunta Madaxtooyada Galmudug ee Magaalada Dhuusamareeb ayaa madaxda iyo bulshada reer Galmudug kula dardaarmay in ay ka digtoonaadaan khilaafaadka, quluubtana isu furaan oo ay gacmaha is qabsadaan, si ay horumar buuxa uga hirgeliyaan deegaankooda, nolol wanaagsanna ugu abuuraan ubadkooda.

Si kastaba ha-ahaatee baaqa Ahlu Sunna ee xilligan ayaa ah in lala heshiisiiyo Hoggaanka Galmudug, hal meelna lagaga soo jeesto dagaalka lagula jiro maleeshiyada Al-Shabaab.

Muqdisho (Caasimada Online) – Faah faahino dheeraad ah ayaa kasoo baxaya iska hor imaad khasaare sababay oo xalay ka dhacay qaybo ka mid ah magaalada Muqdisho, kaas oo u dhexeeyey ciidamada ammaanka ee dowladda federaalka Somalia iyo rag hubeysan.

Dagaalka ayaa yimid, kadib markii ay rag hubeysan weerar gaadma ah ku qaadeen bar koontarool oo ciidamada ammaanka ay ku leeyihiin agagaarka Masjidka Turkiga oo ku yaalla waddada ka baxda isgoyska Fagax ee aada xaafadda Jamuuhuriyo ee Kaaraan.

Inta la xaqiijiyey waxaa is rasaaseynta labada dhinac ku geeriyooday hal qof, iyada oo uu dhaawac soo gaaray askari ka mid ah ciidamadii ku sugnaa koontaroolka la weeraray.

Qofkla dhintay ayaa ahaa wiil dhalinyaro ahaa oo magaciisa lagu sheegay Sakariye Cabdullaahi Sabriye, kaas oo ka mid ahaa dadka deegaanka, sida uu xaqiijiyey goobjooge.

Sidoo kale waxaa goobta goor dambe gaaray ciidamo kale oo dheeraad ah oo hwolgal kooban ka sameeyey goobta, inkastoo ay baxsadeen dableydii soo qaaday weerarka.

“Ciidamo ka tirsan booliiska dowladda oo ku sugan bar lagu hubiyo gaadiidka waxaa soo weeraray koox hubeysan, xiligii israsaaseyntu dhaceysay waxaa goobta marayaya dad shacab ah oo uu kamid yahay AHUN Sakariye Cabdullaahi Sabriye” ayuu yiri goobjooge.

Dhanka kale ma jiro illaa iyo hadda wax hadal ah oo kasoo baxay saraakiisha laamaha ammaanka Soomaaliya oo ku aadan dhacdadaasi iyo howlgallada, kadib xigay.

Weerarkan ayaa qayb ka noqonayo falal ammaan darri oo maalmihii lasoo dhaafay siyaabo kala duwan uga dhacayey caasimada, kuwaas oo isugu jiro qaraxyo iyo dilal qorsheysan.

Muqdisho (Caasimada Online) – Garyaqaan Mukhtar Nuur oo ka hadlay lacagta qaaraanka ah ee Farmaajo dalbaday in guri loo dhiso ayaa sheegay in sirta ka dambeysa ay tahay in lagu qariyo hantidii uu horay u dhacay Farmaajo.

Garyaqaan Mukhtar ayaa soo jeediyey in Farmaajo dabagal lagu sameeyo, laguna maxkamadeeyo dhibaatooyinka uu dalka ka geystay shantii sano ee la soo dhaafay iyo jaho wareerinta uu dadka ku sameeyo.

“Ninkaan kama fiicna madaxdii ka horeysay, mid guri loo dhisayna kuma jirin, dadka ayuu jaho wareerinayaa, waa sheekadii uu hadda ka hor suuqa soo geliyey ee aheyd baasaboorkii Mareykanka ayuu iska celshay, isagoo ka hadlaa weligiin ma aragteen? CBB ayuu u soo dhiibay, waa been wax uu celiyey malahan,” ayuu yiri Garyaqaan Mukhtar.

Wuxuu intaas ku sii daray, “Qorshaha uu hadda Farmaajo suuqa soo geliyey ee CBB ay wado waxaa lagu xalaaleysanayaa lacagtii uu dhacay, hadii musuq jiro nin Farmaajo ka badiya ma jiro, waa tuug inta aan tuug la dhihin dadka tuug dhaha, taasna waa la iskaga daba imaadoonaa insha allah.”

Farmaajo oo sheegay jiray wadani dadkiisa jecel, ayaa hadda kooxaha taageera ka dalbaday inay u dhisaan guri Qasri ah, xilli abaar daran ay dalka ka jirto oo dadku ay gobollada gaajo ugu dhimanayaan.

Ma heyso baahi uu Farmaajo ku codsado qaaraan, wuxuuna mushaar ahaan u qaadanayaa 33 kun oo dollar bil kasta, intii uu madaxweynaha ahaa wuxuu mushaar ahaan u qaada jiray 60 kun oo dollar.

Hoos ka daawo Garyaqaan Mukhtar

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynihii hore ee dowlad goboleedka HirShabelle, Mudane Cali Cabdullahi Cosoble oo wareysi gaar ah siiyey Telefishinka Somaali Cable ayaa ka hadlay isbedalka siyaasadeed ee dalka iyo dhismaha dowladda cusub ee Soomaaliya.

Cali Cosoble oo garab istaag u muujiyey Madaxweynaha mar labaad la doortay ee Xasan Sheekh Maxamuud ayaa  sheegay inuu ka kalsoon yahay qibraddiisa shaqo.

Madaxweynihii hore ee HirShabelle ayaa wareysigan diirrada ku saaray dowladda cusub iyo maamul goboleedyada, isaga oo shaaciyey in Xasan Sheekh uu yahay ninkii dhisay federaalka, ayna  ku baraari doonaan dowlad goboleedyada, sida uu hadalka u dhigay.

“Xasan Sheekh waxaan aaminsanahay dowlad goboleedyada waa uu dhisi doonaa waa uu xoojin doonaa waa ay ku baraari doonaan, sida ay raalli uga ahaayeen ayaana ka garan kartaa” ayuu yiri Cali Cabdullahi Cosoble.

Sidoo kale wuxuu intaasi kusii daray in Madaxweynaha cusub uu ka filayo inuu garab istaago madaxda maamul goboleedyada, isla-markaana uu la imaan doono xasilooni.

“Qof la aaminsanyahay waayey Xasan Sheekh inuu dowlad goboleedyada garab istaagi doono,” ayuu sii raaciyey.

Hadalkan ayaa ku soo aadayo, iyada oo haatan Madaxweyne Xasan uu booqasho ku bilaabay maamullada dalka, isaga oo ku hormariyey dowlad goboleedyadii taabacsanaa Madaxweynihii hore ee dalka Maxamed Farmaajo, sida Koonfur Galbeed iyo Galmudug.

Gabahaarey (Caasimada Online) – Xaaladda abaareed ee ka jirta dalka ayaa lagu soo warramayaa inay haatan kasii dareyso, waxaana deegaanada qaar laga soo warinayaa dhimashada dad da’ ah iyo caruur fara badan, kuwaas oo u geeriyooday haraad iyo gaajo.

Gobolka Gedo ayaa ka mid ah meelaha ugu daran ee ay ku dhufatay abaarta baahsan ee ka jirta Soomaaliya, taas oo dhalisay xaalado dhanka nolosha ah.

Axmed Cumar Saalixi oo ka mid ah Wariyeyaasha ka howlgala gobolka Gedo ayaa booqday xero barakac oo ku taalla duleedka degmada Baardheere ee gobolkaasi, taas oo lagu magacaabo Iftin, waxaana ku sugan illaa 4000 qof oo kasoo hayaamay guryahoodii.

Wariyaha ayaa soo tebiyey xaalado xanuun badan oo ka jira xeradaasi, wuxuuna sheegay in tirakoob la sameeyey lagu ogaaday in illaa 260 qof oo isugu jira caruur iyo dad da’ ah ay ku dhinteen kaliya xeradaasi, 6 bilood ee lasoo dhaafay, markii ay waayeen cuno iyo biyo.

“Horjoogayaasha iyo dadkii aan la kulanay waxay caddeeyeen lix bilood gudahood in 260 caruur ah iyo 22 qof oo dad waa weyn ah inay geeriyoodeen,” ayuu yiri Wariye Saalixi.

Sidoo kale wuxuu intaasi sii raaciyey “Waxaa xusid mudan todobaadkii ugu dambeeyey oo kaliya 6 ruux inay ku dhinteen xeradadaasi 4 caruur ah iyo 2 qof oo da’ ah”.

Dhanka kale wuxuu hoosta ka xariiqay in qoysaska haatan ku nool halkaasi in aysan helin gurmad ku filan, wuxuuna tilmaamay in laga cabsi qabo in dhimashadu ay sii kororto.

“Bilihii u dambeeyey raashinka ay qaadanayeen dadkaasi ma’an raashin joogta ah, biyahana waa ciriiri mar-mar ayaa booyado loo geeyaa,” ayuu markale yiri.

Dhacdooyinkan murugada leh ee lasoo warinayo deegaanada qaar ee ay saameeyeen abaaraha ayaa uga sii daraya walaaca dadka Soomaaliyeed ee ku aadan abaaraha dalka.

Dhuusamareeb (Caasimada Online) – Dowlad goboleedka Galmudug ayaa qaaday tallaabo cusub oo lagu wajahayo dagaalka adag ee ka dhanka ah Al-Shabaab ee ka socda gobollada Galgaduud iyo Mudug ee bartamaha Soomaaliya, si looga adkaado kooxdaasi.

Saraakiisha Galmudug ayaa bilaabay inay hubeeyaan, isla-markaana ay tababaraan dadka shacabka ah ee ku dhaqan deegaanada maamulkaasi, si ay qayb uga noqdaan dagaalka.

Galmudug oo qorshahaas ka duuleysa ayaa maanta soo bandhigtay ciidamo ay sheegtay in loo abaabulay hab deegaan, kuwaas oo tababar loo soo xiray.

Ciidamada la tababaray oo hubkooda wata ayaa ka tirsan dadka deegaanka Wasil, kuwaas oo loo diyaariyay dagaalka Al-Shabaab, sida ay shaacisay dowlad goboleedka Galmudug.

Tababarka la siiyey dhalinyaradaasi degaanka ah waxaa iska kaashaday saraakiisha Xoogga dalka iyo kuwa Daraawiishta Galmudug, iyada oo la baray xirfado ku saabsan ciidanka.

Geedi Qalabxoor oo ka tirsan saraakiisha ciidamada tababarka bixinayey ayaa kula dardaarmay in ay xoogga saaraan sidii Al-Shabaab looga saari lahaa halkaasi.

Dhowr jeer dagaallo u dhexeeyey Al-Shabaab iyo dadka deegaanka, waxay ka dhaceen qaybo ka mid ah Galmudug, waxaana shacabka ay taageero ka heleen ciidamada huwanta.

Maalmihii u dambeeyey ayaa waxaa dhaq-dhaqaaqyo iska soo horjeeda laga dareemayey Galmudug oo culeys kala kulmeysa Al-Shabaab iyo Ahlu Sunna oo dhinac kale ah.

Tehran (Caasimada Online) – Hogaamiyaha ruuxiga ah ee Iran Ayatollah Ali Khamenei ayaa Sabtida maanta ah ku eedeeyay dibad baxyadii dhawaan ka dhacay Iran in ay ka danbeeyeen “cadow” shisheeye oo doonaya in ay afgambiyaan dowladda ka talisa Jamhuuriyadda Islaamiga ah.

Sidoo kale, waxa uu sheegay in waxa uu ugu yeeray cadawgu ay Iran ku wadaan “dagaal nafsi ah” oo ay ku eedeynayaan fal burcad-badeednimo ah in ay ku qabsatay laba markab oo laga leeyahay dalka Greece, ka dib markii Maraykanku uu la wareegay saliid ay Iran leedahay.

“Maanta, rajada ugu muhiimsan ee cadawgu ka qabo in ay dalka dharbaaxo ay ku dhuftaan waxa ay ku salaysan tahay bannaanbaxyada dadweynaha,” ayuu yidhi Khamenei, isaga oo ula jeeda mudaaharaadyo muddo toddobaad ah socday oo ay dadku kaga soo horjeedeen dhisme bishii hore ku burburay koonfur-galbeed Iran oo ay ku dhinteen 37 qof.

“Laakiin cadawga waa ay ka qaldantay sida uu wax u qorsheeyay sidii kuwii horeba” ayuu ku yiri khudbad TV-ga laga baahiyay oo uu ka jeediyay sanadguuradii 33-aad ee geeridii hoggaamiyihii kacaanka Islaamiga ah ee 1979-kii la wareegay talada Iran, Ayatollah Ruhollah Khomeini.

Mareykanka oo cunnaqabateyno adag saaray Iran ayaa bishii April la wareegay shixnad shidaal ah oo ay lahayd Iran taasi oo saarnayd markabka Pegas oo sittay calanka Iran, ayna qabteen ciidanka badda ee Greece. Iyadoo tallaabadaasi ka aargudaneysa ayay Tehran laba markab oo laga leeyahay Greece waxa ay la wareegtay 27-kii May.

Laakiin, Khamenei ayaa sheegay in warbaahinta caalamku ay Iran ku eedaysay burcad-badeednimo. “Waa ayo burcad-badeeddu halkan? Shidaal ayaad naga xadday. Waan kaa soo ceshannay. Wax lagaa xaday oo aad la soo noqoto ma ahan burcadnimo” ayuu yiri.

REUTERS + VOA

Hargeysa (Caasimada Online) – Waxaa magaalada Hargeysa ee xarunta Somaliland ku sugan hoggaamiyaha mucaaradka dalka Uganda Bobi Wine, halkaasi oo uu ugu qeybgalayo shirweyne caalami ah oo lagaga doodaayo Nabadda iyo dawlad-dhiska.

Shirkan ayaa waxaa soo qaban qaabiyey Machadka “The Brenthrust Foundation ee dalka Koonfur Afrika ee uu hoggaamiyo Dr. Greg Mills.

Dr. Greg Mills ayaa ka sheekeeyey nuxurka shirka sheegayna inuu salka ku hayo amniga iyo dhismaha dawladnimada, waxana uu tilmaamay inuu yahay shirkii ugu horreeyey ee machadkani ku qabto waddamada Geeska Afrika, islamarkaana ay ka maamul ahaan si buuxda ugu qushuucsan yihiin amniga, nabadda iyo xasiloonida ka jirta Somaliland, sida madaxtooyada Somaliland sheegtay.

Madaxweynaha Somaliland Muuse Biixi Cabdi, oo isagu shirka daahfuray, ayaa ka hadlay taariikhda dheer ee ay Somaliland soo martay, dagaaladii, nabadayntii iyo dib u dhiskii maamulkaasi, madaxweynaha ayaa sheegay in nabada Somaliland ay ku guulaysatay kadib markii khilaafaadka lagu xaliyay heer bulsho.

Muqdisho (Caasimada Online) – Muxudiin Darbaweyne oo ka mid ah odayaasha dhaqanka ee magaalada Muqdisho ayaa aad u dhaliilay Taliyaha ciidanka xoogga dalka Jeneraal Odowaa Yuusuf Raage, isagoo digniin u diray Madaxweyne Xasan Sheekh.

Ugu horeyn Muxudiin Darbaweyne ayaa Jeneraal Odawaa ku tilmaamay shakhsi aan arkin awoodiisa, kuna guul dareystay inuu ka dhiidhiyo sidii xumeed ee nidaamkii Farmaajo uu dadkiisa ula dhaqmay.

“Wuxuu ahaa maqaarsaar, yacni waa qof bug ah, wuxuu ogyahay sida meesha lagu geeyey, wax tayo ah laguma xulan, dadkii Farmaajo la shaqeynaayey waxay ahaayeen kuwo uu markii hore aad isaga tijaabiyey, hadii dad karti iyo tayo leh uu rabo muxuu aniga ii soo xula waayey Farmaajo?” ayuu yiri Muxudiin Darbaweyne.

Wuxuu intaas ku sii daray, “Jeneraal Odawaa Shantii sano ee la soo dhaafay kama hadlin dhibootoyiinkii loo geystay shacabka Gobolka Banaadir.”

Dhinaca kale Muxudiin Darbaweyne oo wareysigaan siiyey TV-ga Goobjoog ayaa Madaxweyne Xasan Sheekh uga digay dad uu sheegay inay Farmaajo jaajuus u ahaa jireen oo hadda isaga xilal u soo duuntay.

“Madaxweyne Xasan Shiiqow nimanaa gacmaha dhiiqo kuu geli raba, nimankii aan shan sano ka dhuuma jirnay oo aan ka shiri weynay oo Farmaajo noo soo diri jiray, iyagoo qalimaanta wax duubta wata oo NISA nagu soo jaajuusi jiray ayaan hadda arkaa iyagoo kugu meereysanaaya oo xilal kaa raba,” ayuu yiri Muxudiin Darbaweyne.

Sidoo kale Muxudiin Darbaweyne ayaa Madaxweyne Xasan Sheekh kula taliyey in aad uu isaga fiiriyo Ra’iisul wasaaraha uu keensanaayo, “Waxaan Madaxweynaha kala talinayaa xulashadiisa R/Wasaaraha, yuusan kugu noqon ragii hore oo seddax sano ay kugu qaadatay inaad bedesho, kadibna adigoo qabyo leh ayaad xafiiska ka baxday, hasoo xulan nin dambe oo dadkiisu aysan cesha karin markii aad is qabataan,” ayuu hadalkiisa ku sii daray Muxudiin Darbaweyne.

Hoos ka daawo 

Muqdisho (Caaimada Online) – Taliyihii hore ee qeybta 27-aad ee ciidanka xoogga dalka Jeneraal Axmed Tareedishe oo caawa warbaahinta la hadlay ayaa bogaadiyey dagaalka ay macawiisleyda gobolka Hiiraan kala hor tageen kooxda Al-Shabaab.

Taliyaha ayaa si gaar ah uga hadlay dagaal 2-dii bishaan lagu dilay ku dhawaad 20 Shabaab ah oo ka dhacay degaan lagu magacaabo Booco oo hoos taga magaalada Beledweyne ee gobolka Hiiraan.

Dagaalkaas oo ay qaadeen Macawiisley ka soo jeeda beesha Xawaadle ayaa loogu aar-guday Nabadoon lagu magacaabi jiray Cali Dheere oo 27-kii May lagu dilay gudaha magaalada Beledweyne, xilli habeen ah.

Nin ka mid ah ragga weeraray Al-Shabaab ee beesha Xawaadle oo laba maalmood ka hor la wareystay ayaa sheegay inay weerarka ka hor la xariireen kooxda, iyagoo weydiiyey sababta loo dilay Nabadoonka, balse wuxuu sheegay in si kibir ku jiro ay ugu jawaabeen, iyagoo uga been abuurtay inuu ku jiray ergadii xildhibaanada soo dooratay.

“Nabaddoonkeennii oo aan naqaanno in uu ahaa nin nadiif ah oo Muslim ah, ummadda aan dhibaatayn, cid kale aan gardaysan, doorasho aan ka qaybgelin, ergo kale aan ka qayb qaadan, ayay noo sheegeen in uu gaal murtad ah ahaa, jawaabtooduna nalama su’aali karo ayay noqotay, si isla weyni leh ayay noola hadleen,” ayuu yiri nin ka mid ah dableyda dagaalka ku qaadday Al-Shabaab oo sababo amni dartood u codsaday in aan la magacaabin.

Jeneraal Taraadishe oo si weyn u bogaadiyey dagaalkaas ayaa ugu baaqay qabaa’ilka gobollada dalka inay is abaabulaan oo iska dul qaadaan Al-Shabaab.

Wuxuu dowladda Soomaaliya u soo jeediyey inay gacan siiso kooxaha Macawiisleyda ah ee is abaabula, si deegaanadooda ay uga ciribtiraan Al-Shabaab.

Sidoo kale Janankaan oo mudo soo hoggaaminayey qeybta 27-aad ee militeriga Soomaaliya ayaa ka sheekeeyey dagaalo ay la galeen Al-Shabaab, iyagoo kaashanaya macawiisley, isagoo ku amaanay qibradda ay u leeyihiin macawiisleydu dagaallada ay la galaan Al-Shabaab.

Hoos ka daawo

Muqdisho (Caasimada Online) – Wasaaradda waxbarashada Soomaaliya ayaa caawa soo saartay jadwalka imtixaanka shahaadiga ah ee dugsiyada sare, kaas oo loo fariisanayo 18-ka bishaan oo ku beegan maalin Sabti ah, wuxuuna soconayaa shan maalmood.

“Xafiiska Imtixaanaadka iyo Shahaadooyinka ee Wasaaradda Waxbarashada, Hiddaha iyo Tacliinta Sare JFS, waxaa uu halkaan kula wadaagayaa ardayda Soomaaliyeed ee -u-fariiisanaya Imtixaanka sanad dugsiyeedkaan 2021/22 jadwalka imtixaanka fasalka 12-aad,” ayaa lagu yiri qoraal ka soo baxay wasaaradda.

“Imtixaanka waxaa uu  bilaaban doonaa 18ka Juunyo, 2022 oo ku beegan maalin sabti ah. Jadwalkaani wuxuu qeexaya sida maadooyinku-u-kala horreyn doonaan.”

Ugu dambeyntii qoraalka wasaaradda waxbarashada XFS waxaa lagu yiri, “Wasaaraddu waxay ardayda Soomaaliyeed u rijayneysaa guul iyo mustaqbal horumarsan.”

Agaasimaha waaxda tacliinta sare ee wasaaradda waxbarashada Ismaaciil Yuusuf oo xalay shir jaraa’id qabtay ayaa sheegay in dhaqaalaha lagu qaadayo imtixaanka uu balan qaaday Madaxweyne Xasan Sheekh, isagoo maamulka iskuullada aysan ardaydoodu qaadan Roll Numberka imtixaanka dowladda u qabtay ilaa 4-ta bishan oo maanta ku beegneed.

Wasiirka waxbarashada Soomaaliya Cabdullaahi Carab ayaa kol-hore sheegay in wasaaradu aysan awoodin in sanadkaan ay imtixaan qaado dhaqaale la’aan darteed, taas oo walaac badan ka abuurtay dalka.

Madaxweynaha dalka Xasan Sheekh ayaa dadaal badan ku bixiyey in sanadkaan uusan baaqan imtixaanka ay qaado dowladdu ee dugsiyada sare, wuxuuna wasaaradda maaliyadda ka dalbay inay bixiso kharashka imtixaanka lagu qaadayo, sida uu shirkiisa jaraa’id ku shaaciyey Agaasimaha waaxda taciliinta saree e wasaaradda waxbarashada Ismaaciil Yuusuf Cusmaan.

Hoos ka eeg jadwalka

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha dalka Kenya Uhuru Kenyatta ayaa la sheegay inuu ka qeyb galayo caleema saarka madaxweynaha cusub ee Soomaaliya Xasan Sheekh Maxamuud, kaasi oo 15-ka bishaan la doortay.

Illo diblomaasiyadeed oo la hadlay wargeyska Economist ayaa xaqiijiyey in madaxweynaha Kenya uu qeyb ka yahay mas’uuliyiinta lagu casuumay caleema saarka madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud.

Madaxweyne Uhura Kenyatta ayaa horey uga qeyb-galay caleemka saarkii hore ee Xasan Shiikh Maxamuud markaas oo ay u aheyd markii ugu horeysay oo uu Soomaaliya madaxweyne ka noqday sanadkii 2012.

Caleemka saarka madaxweyne Xasan Shiikh Maxamuud Maxamuud oo ay kasoo qeyb geli doonaan madaxda Soomaalida iyo kuwa Caalami ah ayaa la filayaa inay Muqdisho ka dhacdo 9-ka Bishaan June ee 2022.

Xiriirka Soomaaliya iyo Kenya ayaa ahaa mid aad u xun Shantii sano ee uu dalka ka talinayey madaxweynihii hore ee Soomaaliya Maxamed Cabdullaahi Farmaajo, kaasi oo Kenya ka dhigay dowlad cadow ku ah Soomaaliya.

Tallaabooyinkii uu qaaday madaxweynihii hore ee Soomaaliya ee sii xumeeyey xiriirka Kenya waxaa kamid ahaa joojinta qaadkii ka imaan jiray dalkaas iyo fasixidda qaadka Itoobya.

Madaxweynaha cusub ee Soomaaliya oo halku dhigiisa uu yahay “Soomaali heshiis ah dunidana heshiis ah” ayaa la filayaa inuu dib u hagaajin ku sameeyo xiriirka dowladaha ay xiriirkooda dhumisay dowladdii hore.

Muqdisho (Caasimada Online) – Taliyaha dabagalka ee hey’adda NISA Col. Cabdullahi Daahir (Cabdullahi Dheere) oo kamid ah saraakiisha si aadka ah ula socda xuuraanka hey’adda, awood badana ku dhex leh ayaa war ka soo saaray wararka sheegaya in maalmihii lasoo dhaafay la weeraray guriga uu Muqdisho ka degan yahay Fahad Yaasiin.

“Xog aruurin aan sameeyay kadib, waxaan u cadeynayaa umadda Soomaaliyeed in guriga Taliyihii hore ee NISA Fahad Yaasiin aan la weerarin. Kaliya ciidankii ilaalada ka hayay guriga ayaa rabitaankooda ugu laabtay taliska dhexe ee nabad sugidda,” ayuu yiri Korneyl Cabdullahi Dheere.

Sidoo kale waxaa uu sarkaalkan ku baaqay in la joojiyo been abuurka, lalana shaqeeyo dowladda cusub ee madaxweyne Xasan Sheekh uu hoggaamiyo.

“Cid walba oo ku lug leh waa inay joojisaa been abuurka, waana in lala shaqeeyaa madaxweyne Xasan Sheekh oo aan la wadaagi doono dhaq dhaqaayada la xiriira amniga, isaga iyo Taliye Mahad Salaad oo shaqsi wax badan qaban kara ah,” ayuu markale yiri Taliye Cabdullahi Dheere.

Taliyaha dabagalka NISA Cabdullahi ayaa dhanka kale wuxuu tilmaamay in is-casilaad uu dhowaan laga baahiyay inuu u gudbiyay agaasimaha cusub ee NISA Mahad Salaad aysan ahayn mid hadda ah, balse ay ahayd mid ka horeysay maamulkan cusub, isagoo sheegay in koox loo shaqeeyaa inay ka qiimo badan tahay in Qaranka wax loo qabto.

“Waa in madaxda cusub ee dhamaan hey’adaha amniga wax ka bartaan qaladaadkii ka dhacay dowladii hore mudadii shanta sano ahayd,” ayuu hadalkiisa sii raaciyay korneylkan.

Hey’adda nabad sugidda iyo sirdoonka Qaranka Soomaaliyeed ee NISA ayaa muddo sanad ah ku jirtay jaho-wareer xoog leh, waxaana aad loogu baraarugay wixii ka danbeeyay soo if-bixii kiiska Ikraan Tahliil oo nolol iyo geeri lagu waayay 26-kii June sanadkii hore bishan oo kale.

Agaasimaha cusub ee NISA Mahad Maxamed Salaad oo hadda bedelay qaar kamid ah hogganada talisyada NISA, waxaa kale oo horyaalla shaqooyin adag oo ay ugu soo horeyso ka qeyb qaadashada sugidda amniga xafladda caleema saarka ee Madaxweyne Xasan Sheekh oo ay imaanayaan qaar badan oo kamid ah madaxda caalamka, taasi oo lagu wado in ay dhacdo maalmaha soo socda.

Muqdisho (Caasimada Online) – Madaxweynaha Puntland Saciid Cabdullaahi Deni ayaa shaaca ka qaaday ballan-qaad ay madaxda maamul goboleedyada ka haleen madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud. 

Deni oo uu soo xigtay wargeyska The Economist ayaa faha-faahin kooban ka bixiyey casho uu madaxweyne Xasan Sheekh Muqdisho ugu sameeyey madax goboleedyada waxyar kadib markii la doortay 

“Waxa uu noo ballan-qaaday inuu xukunka nala wadaagi doono islamarkaana uu soo dhameystiri doono dastuur cusub oo federaal. Waxay aheyd khudbad aad u wanaagsan,” ayuu yiri madaxweyne Deni. 

Deni faha-faahin kama bixin waxa uu ka wado xukun wadaagista, balse waxaa la fahamsan yahay inay la xiriirto jagada ra’iisul wasaaraha, oo uu madaxweynaha Puntland uu ka mid yahay dadka u sharaxan. 

In kasta oo la rumeysan yahay in Xasan Sheekh aanu hamuun u qabin inuu magacaabo Deni, haddana waxaa la fahamsan yahay in ugu yaraan uu ka talo-gelin doono isaga iyo madaxweynaha Jubaland Axmed Madoobe.

Saciid Deni iyo Axmed Madoobe ayaa muhiim u ahaa dagaalkii looga adkaaday Maxamed Farmaajo, waxaana la filayaa in Xasan Sheekh uu ku abaal-mariyo in ra’iisul wasaaraha uu u magacaabo qof kasoo jeeda Jubaland iyo Puntland. 

Inkasta oo uu jiro loolan u dhaxeeya labada gobol, haddana Caasimada Online ayaa fahamsan in Xasan Sheekh uusan mid gaar ah door bideyn, ayna ku xiran tahay halka uu kasoo jeeda qofka noqda musharaxa ugu wanaagsan.

Ra’iisul Wasaaraha ayaa la filayaa in lagu dhowaaqo kadib caleemo-saarka madaxweynaha oo sida aan xogta ku helnay dhaceysa 9-ka bishan June 2022. 

Xasan Sheekh ayaa muddo xileedkiisii koowaad ee 2012-2017 wuxuu magacaabay saddex ra’iisul wasaare oo laba ay ku beel ahaayeen Farmaajo halka midka kalena uu ku beel ahaa Saciid Deni. 

Weli Soomaaliya ra’iisul wasaare kama noqon qof kasoo jeeda beesha Axmed Madoobe, waxaana jira guux ku saabsan inay tahay in markan la siiyo. 

Muqdisho (Caasimada Online) –La-taliyaha amniga qaranka madaxweynaha Soomaaliya Xuseen Macallin Maxamuud ayaa beeniyey warar lagu faafiyey baraha bulshada oo la xiriira in kulan uu la qaatay saraakiil Ethiopian ah. 

Wararkaas ayaa lagu sheegay in Xuseen Macallin uu safar qarsoodi ah ku tegay dalka Jabuuti, halkaasi oo uu kula kulmay saraakiil sare oo ka tirsan hoggaanka kooxda TPLF ee ka dhisan gobolka Tigray ee Waqooyiga dalka Ethiopia. 

Warbixinadaas ayaa sidoo kale lagu sheegay in Xuseen iyo saraakiisha TPLF ay ka wada-hadleen xasaradaha bani’aadaminimo ee ka taagan gobolka Tigray iyo amniga gobolka.

Si kastaba, Xuseen Macallin ayaa qoraal uu kusoo daabacay bartiisa twitter-ka ku beeniyey wararkaas.

“Fadlan iska jira wararka beenta ah ee wareegaya Internet-ka. Kama safrin Muqdisho tan iyo markii la ii magacaabay la-taliyaha amniga qaranka ee madaxweynaha Jamhuuriyadda federaalka Soomaaliya,” ayuu Xuseen Macallin ku yiri qoraalka uu soo dhigay twitter.

Please beware of the fake news circulating on the net: I have not traveled outside Mogadishu since I was appointed National Security Advisor to the President of the Federal Republic of Somalia.

— Hussein Sheikh-Ali (@XuseenMacallin) June 3, 2022

Wararkan ayaa la rumeysan yahay inay ka dambeeyaan taageerayaasha madaxweyne Farmaajo oo dagaal xooggan oo dhanka baraha bulshada ah ku hayey dowladda madaxweyne Xasan Sheekh tan iyo markii la doortay ku dhowaad saddex toddobaad kahor. 

Mid ka mid ah caddeymaha ugu weyn ee muujinaya in warka laga faafiyey Xuseen Macallin uu been yahay ayaa ah; inuusan jirin xiriir ka dhaxeeya TPLF iyo Jabuuti, islamarkaana aysan madaxdooda joogi karin Jabuuti.

Jabuuti ayaa si buuxda u taageertay dowladda Abiy Ahmed markii uu qarxay dagaalka gobolka Tigray.

Bishii June 2021, warbaahinta dowladda Ethiopia ee FANA ayaa werisay in Jabuuti ay Addis-Ababa usoo gacan gelisay dagaal-yahano Tigray ah oo dalkaas u baxsaday, taasi oo muujineysa heerka uu gaarsiisan yahay xiriirka labada dal, iyo inaysan suurta-gal aheyn in saraakiil TPLF ah ay Jabuuti kula kulmaan mas’uuliyiinta dal kale.